W opinii rodziców i opiekunów muzea dla dzieci i młodzieży są ważną oraz atrakcyjną instytucją edukacyjną (ankietę wypełniło 65 osób dorosłych, któ-re odwiedziły wystawę „Dracula & CO” w Muzeum dla Dzieci i Młodzie-ży w Monachium). Spośród badanych 45% odwiedziło muzeum dla dzieci i młodzieży po raz pierwszy, a 49% znało już tę instytucję z innych wystaw.
Ankietowani o wystawie dowiedzieli się głównie z gazety i plakatu (45%) oraz przyszli na wystawę, ponieważ została im polecona (25%). Spośród ankieto-wanych 15% otrzymało informację o wystawie drogą pocztową, są stałymi klientami –„klubowiczami” i muzeum przesyła im informacje o wszystkich organizowanych imprezach.
Rodzice i opiekunowie na ogół bardzo dobrze oceniali wystawę, szczegól-nie jej warsztat plastyczny, inscenizację, towarzyszące jej gry i zabawy oraz opiekę animatorów.
76% respondentów częściej niż raz w roku odwiedza muzeum, co świad-czy o zainteresowaniu tą instytucją jako formą spędzania czasu wolnego. 14%
wskazało odpowiedź raz w roku, a 5% rzadziej niż raz w roku. Ankietowane osoby były w przeważającej części w wieku dojrzałym 35 do 45 lat – 43%, w wieku 45 do 60 lat – 12%, a w wieku między 25 i 35 lat – 35%. Tylko 3%
uczestników stanowiły osoby poniżej 25. roku życia. Dorosła publiczność w muzeum dla dzieci i młodzieży jest publicznością dojrzałą, znającą muzea i korzystającą z ich ofert częściej niż raz w roku. To najczęściej rodzice ze swoimi dziećmi lub opiekunowie, dziadkowie. Do muzeum dla dzieci i mło-dzieży przychodzą osoby w średnim wieku, najczęściej w wieku od 25 do 45 lat, posiadający wyższe wykształcenie. Wśród ankietowanych było 90% ko-biet i 10% mężczyzn. Stąd można wnioskować, że koko-biety, wychowując dzieci czy opiekując się nimi, częściej organizują im czas wolny. Dzieci, z którymi opiekunowie i rodzice przyszli do muzeum, były najczęściej w wieku 8–10 lat (41%). To również wiek, do którego głównie pracownicy muzeum adresują wystawy. 21% stanowiły dzieci w wieku od 3 do 5 lat, a 27% w wieku 6 do 7 lat, tylko 7% dzieci w wieku 11–13 lat, a 4% powyżej 13 lat. Wyniki korelują z rodzinnym odwiedzaniem muzeum. Rodzice od muzeum oczekują zróżni-cowanych tematów wystaw i atrakcji. Oto niektóre, najczęściej powtarzające się wypowiedzi:
Tematy z zakresu techniki i środków komunikacji przystępnie wytłumaczone dzie-ciom; Muzyka, warsztat muzyczny; budowanie prostych instrumentów, wspólne muzykowanie; Człowiek i zwierzęta; przyroda; ochrona środowiska; Tematy współ-czesne, wszystko, co dotyczy fi lmu i telewizji, innych kultur oraz zajęcia teatralne;
Tematy fi zykalne, złudzenia optyczne; Rycerze, Indianie, cyrk; Tematy, które czegoś uczą, motywują do zadawania pytań, ćwiczą i rozwijają kreatywność; warsztat, w którym dzieci same muszą coś robić na interesujący temat, nad którym się muszą zastanowić; Informacja, przyjemność, akcja i zabawa; Trochę nauki, zabawy i przy-jemności, aby dzieci mogły same coś robić, oraz dobre merytoryczne wyjaśnianie i oprowadzenie po wystawie; Wyjście naprzeciw potrzebom dzieci; Budowa samo-chodów, samolotów, latawców, poznawanie regionów i okolic Monachium, wyciecz-ka przez Bawarię, religie, majsterkowanie, wymyślanie i tworzenie gier i zabawek przez dzieci; Proste edukacyjne zabawy, gry i przedmioty, które pomimo to sprawiają dzieciom przyjemność; tak jak tutaj tego doświadczyliśmy: kreatywnie, przejrzyście, dużo informacji, wesoło, strasznie etc., temat, np. żmije, oraz automat z kawą dla rodziców; Budzenie ciekawości świata, inspiracje dla rozwoju, fantazji i wyobraźni;
tak jak jest to tutaj zrobione – super! Wszystko jest przemyślane; Kształcenie przez zabawę, kreatywność, informacje: dzieci, gdy są aktywne i zaangażowane, mogą współdziałać bez przymusu; Ofertę muzeum dla dzieci i młodzieży uważamy za bardzo dobrą dla dzieci, mogą tutaj doświadczać, przeżywać i uczyć się, pobudzone Muzeum dla dzieci i młodzieży w opiniach publiczności 191
są wszystkie zmysły, rozbudzona jest fantazja. Na drodze gry i zabawy dzieci po-znają nowy temat; interesujący temat, np. świat dźwięku – budowa instrumentów.
Proponowane przez rodziców powyższe tematy, jak można zauważyć, korespondują z zainteresowaniami samych dzieci i odnoszą się do aktyw-nej formy zwiedzania muzeum przez dzieci i młodzież. Probierzem odbio-ru muzeum i wystawy przez rodziców oraz opiekunów było zadanie pyta-nia o zwiększenie kosztu wizyty w muzeum o 80%, co zaskakujące – 54%
odpowiedziało tak, a 40% odpowiedzi było na nie. Stosunkowo dużo osób deklarowało, że skłonne byłyby więcej zapłacić za wstęp. Świadczyć to może o wysokiej ocenie, dostrzeganej wartości prezentowanej wystawy i instytucji oraz zadowoleniu z proponowanej oferty dla dzieci. Stąd dalej wysunąć moż-na wniosek, że dzieci w muzeum były zadowolone, a wycieczkę rodzinną do muzeum można zaliczyć do udanych. Najczęściej zadowolenie dzieci z pro-ponowanych przez instytucje działań i aktywności przekłada się na zadowo-lenie rodziców. Wśród ankietowanych opiekunów i rodziców respondenci wskazywali wykształcenie i zawodowe: nauczyciel, przedszkolanka, wycho-wawca, biolog, chemik, prawnik, nauczyciel akademicki, pracownik nauko-wy, gospodyni domowa (najczęściej osoby aktualnie zajmujące się domem, jednak z wyższym wykształceniem), handlowiec, pracownik biura podróży, pedagog społeczny, bankowiec – ekonomista, a także księgowa i fryzjerka.
Spośród biorących udział w badaniach rodziców i opiekunów 90% stano-wią osoby z wyższym wykształceniem. Potwierdzają się tutaj wyniki wielu badań statystycznych, które podają, że muzea odwiedzają najczęściej osoby z wyższym wykształceniem. Nie można wskazać na dominację jakiejś części miasta, z której pochodziliby zwiedzający (może ze względu na łatwą dostęp-ność muzeum przy dworcu kolejowym – głównym węźle komunikacyjnym w Monachium, respondenci pochodzili z różnych dzielnic miasta). A 25%
osób pochodziło spoza Monachium, tym osobom wystawa została polecona.
Można przypuszczać, że wycieczka do muzeum była jednym z celów podróży do miasta.
Dobre opinie o propozycjach edukacyjnych muzeów dla dzieci wyrażane przez dzieci, nauczycieli i rodziców/opiekunów, statystyka odwiedzin oraz wzrastająca liczba tego typu instytucji w Europie i na świecie – pozwalają wysunąć ostrożną tezę, że muzea posiadają wysoki potencjał dla przyjaznej i atrakcyjnie proponowanej edukacji oraz spędzania czasu wolnego.
Prognozy formułowane na przełomie XX i XXI wieku potwierdzają się aktualnie. Można zaobserwować duże zainteresowanie wystawami interak-tywnymi w muzeach. Powstają liczne projekty nowych gmachów muzealnych i wystawy. Wzrasta zainteresowanie metodami edukacji proponowanymi w tych instytucjach. Na przykładzie Niemiec można przypuszczać, że
współ-193 Muzeum dla dzieci i młodzieży w opiniach publiczności
praca między muzeum a szkołą będzie wzrastać. Na świecie postępować bę-dzie dalszy rozwój instytucji tego typu.
W Polsce na przełomie XX i XXI wieku nie było muzeów dla dzieci i mło-dzieży, a działania edukacyjne w muzeach były raczej standardowe i mało różnorodne. Wstąpienie Polski w struktury Unii Europejskiej umożliwiło pozyskiwanie funduszy i wymianę doświadczeń, pojawiły się możliwości no-wych działań i zmiany dotychczasono-wych priorytetów. Otwarcie się muzeów na społeczeństwo również w Polsce jest procesem, który, miejmy nadzieję, przyniesie pożądane zmiany. Wzrastająca liczba muzeów, rozbudowane pro-gramy działań edukacji muzealnej są w wielu muzeach polskich imponują-ce – na wysokim poziomie merytorycznym i metodycznym. Pojawiają się pierwsze inicjatywy, projekty określające swoją działalność jako muzeum dla dzieci czy używające nazwy muzea dziecięce. Intensywniej rozwija się pe-dagogika muzealnictwa w klasycznych muzeach284. Muzea zatrudniają coraz więcej animatorów i pedagogów muzealnych, co wskazuje na zapotrzebowa-nie oraz wzrastającą liczbę publiczności w muzeach, i to zapotrzebowa-nie tylko podczas
„Nocy muzeów”.