Edukacja estetyczna jest istotną częścią działań podejmowanych w muzeach dla dzieci i młodzieży oraz w ramach edukacji muzealnej w muzeach klasycz-nych. Działania podjęte w ramach projektów „Galeria dla dzieci” oraz „Dzieci w galerii” były próbą zastosowania wiedzy i doświadczeń autorki. Projekty miały charakter edukacyjno-badawczy268. Głównym problemem postawio-nym na początku badań było pytanie: Jak propozycje edukacyjnych działań w galeriach sztuki będą odebrane i rozpoznane przez środowisko nauczycieli, artystów i właścicieli galerii. Jakie zainteresowanie i reakcje wzbudzą propo-nowane zajęcia wśród uczniów.
Prezentowane projekty były próbą adaptacji działań z zakresu edukacji estetycznej, wychowania przez sztukę w ogólnym rozumieniu edukacji kultu-ralnej w środowisku polskim. Miejscem działań były galerie sztuki współczes-nej w Krakowie. W zajęciach uczestniczyli uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów. Proponowane aktywności korelowały z nauczanym w szkole przedmiotem – sztuka. Program zajęć opierał się na metodach pedagogiki muzealnictwa, pedagogiki medialnej oraz założeniach teoretycznych wycho-wania przez sztukę i wychowycho-wania estetycznego (omówionych wcześniej au-torów). Wybór na prowadzenie zajęć galerii sztuki współczesnej oraz domu kultury wynikał również z potrzeby podjęcia współpracy z różnymi
podmio-268 Projekt „Dzieci w galerii” był realizowany we współautorstwie z Joanną Aksman. Re-alizacje projektów zostały omówione w problemowych współautorskich publikacjach wymie-nionych w bibliografi i.
tami instytucji kultury i edukacji. Ważnym elementem projektu był uzyskany efekt synergii współdziałających podmiotów. Należy zauważyć, że do tej pory w galeriach sztuki współczesnej nie prowadzono działań edukacyjnych skie-rowanych do najmłodszych odbiorców, nie podejmowano również wcześniej takich prób.
Zapotrzebowanie na muzeum dla dzieci i młodzieży w Krakowie jest wciąż aktualne. Wnioski takie wysunięto po realizacji prezentowanych tutaj projektów, ale można je też wyciągnąć na podstawie obserwacji rozwoju tego typu instytucji w innych krajach.
Zrealizowane w latach 1999–2003 projekty „Galeria dla dzieci” i „Dzieci w galerii” były propozycją, która mogłaby stać się modelowym rozwiązaniem jednej z form działań przyszłego muzeum dla dzieci i młodzieży w Krakowie.
Do realizacji zajęć wybrano galerie sztuki cieszące się dobrą opinią, promu-jące i wystawiapromu-jące prace znanych, wybitnych polskich artystów współczes-nych, poruszających w swych pracach tematy i zagadnienia formalne, treści i wartości, którymi można zainteresować dzieci i młodzież.
Pierwszy projekt w duchu muzeum dla dzieci i młodzieży został opra-cowany i przeprowadzony w latach 1999–2000 w galerii sztuki współczes-nej Zderzak w Krakowie. „Galeria dla dzieci” to propozycja zajęć twórczych w galerii sztuki współczesnej skierowana do dzieci ze szkół podstawowych i gimnazjów. Zajęcia takie można przeprowadzić w dowolnie wybranej ga-lerii sztuki współczesnej, a także w gaga-lerii – oddziale muzeum. Mimo że w Krakowie istnieje ponad 30 muzeów, działają czynnie liczne galerie sztuki współczesnej, na przełomie XX i XXI wieku mało było atrakcyjnych warszta-tów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży. Zajęcia, które proponowały muzea, sprowadzały się często do lekcji muzealnych i oprowadzania po wystawie.
Zajęcia plastyczne odbywające się w domach kultury skierowane były na ogół do bardzo wąskiej grupy dzieci. Szkolna edukacja z zakresu sztuki współczes-nej była więc mocno zaniedbana. Proponując zajęcia warsztatowe w muze-ach, galeriach sztuki można – przez grę, zabawę, własną aktywność – nauczyć dzieci patrzeć, obserwować, odbierać dzieło sztuki, a także zapoznać z aktu-alnymi technikami sztuki współczesnej, wychować przyszłego, rozumiejące-go odbiorcę sztuki przez bezpośredni kontakt z dziełem i artystą. Można tez nauczyć korzystania z nowych mediów (komputer, fotografi a, fi lm) w two-rzeniu przekazu artystycznego, wprowadzić w arkana sztuk wizualnych, per-formatywnych, nauczyć uczenia się przez komunikowanie się przez sztukę w świecie wirtualnym i rzeczywistym. Wymienione powyżej cele stanowią również wyznacznik działań muzeów dla dzieci i młodzieży.
Do wspomnianego projektu w roku 2000 zaproszeni zostali uczniowie z krakowskich i podkrakowskich szkół podstawowych oraz gimnazjów. Ucz-niowie w wieku 9–15 lat w większości z galerią sztuki współczesnej zetknęli się po raz pierwszy. Wybór szkół był przypadkowy – po wcześniejszej
roz-151 Muzeum dla dzieci i młodzieży w opiniach publiczności
mowie telefonicznej z dyrekcją szkół, nawiązano kontakt z nauczycielami sztuki w danej szkole i uzgodniono terminy spotkań. Uczniowie brali udział w projekcie nieodpłatnie. W programach szkolnych funkcjonował wówczas przedmiot sztuka, integrujący zajęcia zarówno z plastyki, jak i muzyki.
Zajęcia opracowywane były dla aktualnych wystaw, które proponowała galeria Zderzak. Do każdego spotkania przygotowany został konspekt i sce-nariusz przebiegu spotkania na podstawie wcześniejszej rozmowy z nauczy-cielem biorącym wraz z klasą udział w projekcie. Z każdym nauczynauczy-cielem przeprowadzono wywiad, który miał na celu pozyskanie informacji o grupie, zainteresowaniach uczniów i ogólnej wiedzy dotyczącej sztuki współczesnej.
Na tej podstawie sformułowane zostały cele szczegółowe spotkania w gale-rii, a nauczyciel otrzymał od prowadzących konkretne wskazówki do przy-gotowania uczniów w szkole przed spotkaniem w galerii (np. w przypadku zajęć z Jarosławem Modzelewskim uczniowie odwiedzili wcześniej wystawę w „Bunkrze Sztuki”, gdzie równolegle pokazywane były obrazy olejne arty-sty). Zwiedzenie wystawy wzbogaciło uczniów w wiedzę i pozwoliło im przy-gotować zestaw pytań do wywiadu z artystą, który przeprowadzili w galerii;
scenariusz pytań do wywiadu uczniowie przygotowali w szkole na lekcji ję-zyka polskiego.
W kolejnych spotkaniach (do wystaw prac Jarosława Modzelewskiego, Doroty Krakowskiej, Danuty i Witolda Urbanowiczów) uczniowie nie tyl-ko mieli możliwość bezpośredniego tyl-kontaktu z dziełem sztuki, ale również spotkali się z artystami i przeprowadzili z nimi wywiady. Łącznie w 12 zaję-ciach wzięło udział 158 uczniów i uczennic w wieku od 9 do 15 lat. Finałem projektu była wystawa prac powstałych podczas warsztatów w galerii. Wer-nisażowi towarzyszyła aukcja, którą poprowadzili uczniowie biorący udział w projekcie. Dochód z aukcji miał cel charytatywny i został przeznaczony dla dzieci niepełnosprawnych i specjalnej troski z ośrodka w podkrakowskich Podolanach. Wszystkie zajęcia były dokumentowane materiałem fi lmowym i zdjęciami. Pojawiły się również wzmianki w prasie i telewizji lokalnej. Prze-bieg ich realizacji opisano na stronach internetowych „Galerii dla dzieci”.
Zajęcia w galerii trwały przeważnie półtorej godziny (trzy godziny lek-cyjne z przerwą na poczęstunek). Każde spotkanie składało się z dwóch czę-ści. W pierwszej, tzw. wprowadzającej – teoretycznej, odbyły się: powitanie, wstępna pogadanka o galerii, wystawiennictwie, wyjaśnienie pojęć związa-nych z językiem sztuki, omówienie aktualnej wystawy, techniki, w której po-wstały wystawiane prace, oraz prezentacja artysty. Stałym elementem zajęć była gra w „detektywa sztuki”. Nazwano tak kartę pracy, czyli zestaw pytań i zadań polegających między innymi na wyszukaniu motywów powtarzają-cych się na obrazach artysty, nazwaniu kolorów ciepłych, zimnych, opisie obrazu według podanych kryteriów, wyartykułowaniu odczuć związanych z wybranym obrazem, napisaniu pytań do artysty itp., a także rozmowie
o problemach poruszanych w pracach artysty. Jeżeli na zajęcia zaproszony był artysta, wówczas wywiad z nim przeprowadzali uczniowie na podstawie przygotowanych wcześniej pytań. Jak wynika z opinii dzieci i nauczycie-li, miłym zaskoczeniem był poczęstunek w galerii. Ten element zajęć został wprowadzony, aby przybliżyć formę tradycyjnego wernisażu w galerii czy w muzeum. Dlatego w czasie przerwy było miejsce na swobodne rozmowy o sztuce przy herbatce. Przerwa w zajęciach pozwalała również na zmianę rytmu zajęć i naturalne przejście do części praktycznej. Część drugą – war-sztatową – rozpoczynała zawsze zabawa lub gra dydaktyczna, która miała na celu wprowadzić dzieci w temat zajęć warsztatowych. Wykorzystywano w niej metody aktywizujące, takie jak np. dramę, odgrywanie ról, burzę móz-gów itp. Następnie w warsztacie plastycznym uczniowie wykonywali swoje prace w adekwatnej do wystawy technice. Między innymi zastosowano tech-nikę wycinanki do wystawy Jarosława Modzelewskiego, pasteli do wystawy Marcina Maciejowskiego, grafi ki (stempli ziemniaczanych) do wystawy Do-roty Krakowskiej i kolażu (z różnych materiałów, np. dzianiny, papieru) do malarstwa materii „Grupy nowohuckiej”.
Z punktu widzenia dydaktyki nie bez znaczenia było przygotowanie dzie-ci przez nauczydzie-ciela do wizyty w galerii. Przed każdymi zajędzie-ciami nauczy-ciele byli informowani o temacie i ramowym planie przebiegu zajęć. Podsu-mowanie projektu stanowiła wystawa wszystkich prac dzieci, które powstały podczas spotkań w „Galerii dla dzieci”. Na wernisażu i aukcji (20 grudnia 2000 roku) byli obecni rodzice i przyjaciele uczniów, artyści biorący udział w projekcie, a także przedstawiciele urzędu miasta i mediów. Dzieła małych artystów zostały również ocenione i nagrodzone przez jury, w skład którego weszli: Danuta Urbanowicz (artystka – przewodnicząca jury), Marta Tarabu-ła (wTarabu-łaścicielka galerii), Dorota Krakowska (artystka), Jadwiga Maj (artyst-ka i nauczyciel(artyst-ka sztuki), Filip Michalski (uczeń szkoły podstawowej) oraz Renata Gaj (autorka i koordynatorka projektu). Kulminacyjnym punktem projektu była aukcja prac. Cena wyjściowa prac dzieci miała na celu umożli-wienie udziału wszystkim dzieciom i ich rodzicom w aukcji, która okazała się bardzo emocjonującym spotkaniem. Licytacja rozgrzała serca rodziców, któ-rzy chętnie kupowali prace swoich pociech. Jak pktó-rzyznali sami artyści, pra-ce były ciekawe i różnorodne. Podobnie jak na profesjonalnej aukcji, każda praca miała swój numer, a wszyscy biorący udział w aukcji zostali zapisani na listę i otrzymali odpowiedni numerek. W sumie zlicytowane zostały 54 prace za sumę 1020 złotych. Nie zabrakło też tradycyjnego poczęstunku.
Duże emocje podczas wystawy i aukcji towarzyszące ostatniemu spot-kaniu w ramach projektu „Galeria dla dzieci” pozwalają na wniosek, że ta lekcja sztuki pozostanie w pamięci jej uczestników na długo. Zajęcia z dzieć-mi i młodzieżą prowadzone w ramach projektu „Galeria dla dzieci” w roku 1999/2000 były pierwszą próbą połączenia zajęć szkolnych z przedmiotu
153 Muzeum dla dzieci i młodzieży w opiniach publiczności
„sztuka” z odbiorem sztuki współczesnej w jej „naturalnym otoczeniu” – ga-lerii sztuki269. Spotkania dla dzieci i młodzieży były kontynuowane w kolej-nych latach.
Drugi projekt „Dzieci w galerii” kontynuował przyjęte metodologicz-ne założenia. Model metodyczny wypracowany podczas spotkań w galerii Zderzak został przeniesiony do innych galerii sztuki współczesnej w mie-ście. Tym razem miejscem realizacji zajęć były wybrane galerie sztuki współ-czesnej i muzea działające na terenie miasta Krakowa. Celem i założeniem projektu było między innymi sprawdzenie metod w innych przestrzeniach i rozpropagowanie idei wychowania przez sztukę wśród nauczycieli oraz in-struktorów – wychowawców domów kultury. Patronat nad działaniami ob-jęło Katolickie Centrum Kultury w Krakowie, a realizacja wystaw odbyła się w Młodzieżowym Domu Kultury im. św. Jadwigi. Benefi cjentami projektu były dzieci i młodzieży – uczniowie z krakowskich i podkrakowskich szkół podstawowych oraz gimnazjów. Projekt „Dzieci w galerii” fi nansowany był z dotacji uzyskanych w ramach grantu przyznanego przez Urząd Miasta Kra-kowa – Wydział Kultury i Edukacji oraz pozyskanego dla projektu sponsora Poczty Polskiej Oddziału w Krakowie (il. 15). Działania w projekcie prze-biegały we współpracy trzech różnych instytucji: szkół, galerii i domu kul-tury. Łącznie w ciągu trzech edycji projektu metodyczno-badawczego,
reali-269 Projekt został po raz pierwszy przedstawiony na konferencji „O wychowaniu przez sztukę”, zorganizowanej przez Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Muzeum Narodowe Ziemi Prze-myskiej i Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Przemyślu 8 grudnia 2000 r.
Il. 15. Dokumentacja projektu „Dzieci w Galerii”. Materiał fi lmowy – 2011 rok. Fot. Renata Pater
zowanego w latach 2001–2002 wzięło udział około 500 uczniów i uczennic.
Raz w miesiącu uczniowie poznawali jedną spośród technik sztuki na przy-kładzie prezentowanej w galerii wystawy, a następnie stosowali ją podczas warsztatów twórczych. W miarę możliwości odbywały się spotkania z artystą wystawiającym oraz kuratorami wystaw. Ważnym celem projektu było zapo-znanie z galeriami sztuki współczesnej (w dużej mierze prywatnymi) i ga-leriami sztuki krakowskich muzeów. Nadrzędnym celem zaproponowanych działań było umożliwienie przyjaznego i atrakcyjnego wprowadzenia dzieci i młodzieży w trudny, a często też często niezrozumiały dla nich świat sztuki współczesnej. W stosunku do poprzedniego projektu, który realizowany był w jednej galerii sztuki, w tym przypadku uwzględniono topografi ę miasta, dziedzictwo kulturowe i historię lokalną. Umożliwiło to realizację podstawy programowej oraz treści, które odnosiły się do edukacji regionalnej (pozna-wania „małej ojczyzny”). Treści zajęć poszerzono o informacje dotyczące tej dzielnicy miasta, w której znajdowała się wybrana galeria sztuki lub muzeum.
Powiązane zostały zarówno tematy z zakresu przedmiotu sztuka, jak i ścież-ki regionalnej (w tym uwzględniono zagadnienie dziedzictwa narodowego) oraz edukacji medialnej (uczniowie rejestrowali za pomocą kamery swoje działania, a następnie mieli możliwość ich oglądania i analizowania na lek-cji w szkole). Elementy powstałych podczas zajęć reportaży zaprezentowano na końcowej wystawie270 (il. 15). W zajęciach uwzględniono następujące cele szczegółowe:
– wprowadzenie dzieci i młodzieży w świat sztuki współczesnej z wyko-rzystaniem elementów gry dydaktycznej, zabawy,
– wprowadzenie w nowe media, kręcenie dokumentacji fi lmowej, wyko-nanie zdjęć reportażowych,
– zapoznanie z technikami sztuki współczesnej – przez bezpośredni kontakt z dziełem artystycznym, artystą i własną ekspresję,
– wprowadzenie do posługiwania się pojęciami, językiem sztuki współ-czesnej,
– nawiązanie dialogu, rozmowy z mistrzem – przez spotkania z artysta-mi, kuratorami wystaw,
– wprowadzenie do krytycznego myślenia – przez podejmowanie pierw-szych próbach krytyki dzieła sztuki,
– zapoznanie ze sztuką rodzimą i lokalnymi instytucjami kultury (gale-riami i muzeami na terenie Krakowa),
– uczenie się korzystania z nowych mediów i technik medialnych w two-rzeniu przekazu artystycznego,
270 J. Aksman, R. Gaj, W poszukiwaniu złotego środka… Próby realizacji wychowania przez sztukę w galeriach sztuki współczesnej w Krakowie, „Współczesna Myśl Pedagogiczna”, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, 2003, nr 4, s. 103–112.
155 Muzeum dla dzieci i młodzieży w opiniach publiczności
– poznanie komunikowania się przez sztukę w świecie wirtualnym i rze-czywistym,
– dotarcie do szerszego grona odbiorców – przez organizowanie kon-kursów i zadań twórczych w Internecie,
– zapoznanie nauczycieli przedmiotu sztuka z metodami zajęć tereno-wych, podjęcie tematów wychowawczych i poznawczych w różnych kontekstach prezentowanej sztuki współczesnej.
O wyborze miejsca zajęć i tematów spotkań decydowały aktualnie pre-zentowane wystawy w galeriach Krakowa. Ich różnorodność271, położenie w historycznych miejscach było istotnym potencjałem dla działań edukacyj-nych, doskonałą okazją do zapoznania uczestników zajęć z historią miejsc, w których położona jest galeria. Każde spotkanie poprzedzała krótka prelek-cja dotycząca historii powstania danej instytucji, historii budynku, ulicy czy dzielnicy miasta, nawiązanie do architektury, historii sztuki i historii miasta.
Tematy spotkań z dziećmi różniły się zazwyczaj od ofi cjalnego tytułu wysta-wy. Nawiązywały do treści, które byłyby interesujące dla grupy, scenariusze zajęć powstawały zawsze z myślą o celach edukacyjnych realizowanych rów-nież w szkole z daną grupą wiekową. W ramach projektu w latach 2001–2003 zrealizowano następujące tematy zajęć: „Moje miasto z lotu ptaka” – zajęcia do wystawy Henryka Stażewskiego „Reliefy” ( Galeria Starmach); „Co widzę, co czuję, radość czy smutek mam na twarzy?” – zajęcia do wystawy „Twarz”
(Galeria Krypta u Pijarów); „Jak wykonać portret – fotografi ę” – zajęcia do wystawy „Dom Fotografi i – Paweł Bielec” (Muzeum Historii Fotografi i);
„Doświadczanie przestrzeni – instalacja” – zajęcia do wystawy Jerzego Kałuc-kiego (Spotkanie z artystą – Galeria Starmach); „Ikona – tempera na desce”
– zajęcia do wystawy Jerzego Nowosielskiego (Galeria Sztuki Ukraińskiej);
„Zwierzęta w legendach Krakowa” – zajęcia do stałej wystawy rzeźby Broni-sława Chromego (Galeria Autorska BroniBroni-sława Chromego w Parku Decju-sza); „Stworzenie świata” zajęcia do wystawy instalacji Magdaleny Szmidt--Góra „Genesis” (Galerii Krypta u Pijarów); „Moje nenufary” – zajęcia do wystawy malarstwa Kingi Chromy „Nenufary” (Galeria Autorska Bronisława Chromego); „Obraz impresjonisty” – zajęcia do wystawy malarstwa Henryka Wójcika ( Spotkanie z artystą, Galeria Palace); „Cztery pory roku” – zajęcia do wystawy malarstwa Leona Tarasewicza (Galeria Starmach); „Maska” – za-jęcia do wystawy malarstwa Stasysa Eidrigeviciusa (Galeria Artemis); „Drze-wo” – zajęcia do wystawy malarstwa Jacka Sienickiego (Galeria Artemis) (il. 16). „Szkic w galerii” – zajęcia do zbiorowej wystawy malarstwa (Galeria
271 Wskaźnikiem podziału mogą być na przykład: lokalizacja (w centrum Krakowa i jego dzielnicach), organizacja pracy (zatrudniająca wielu pracowników spełniających określone funkcje oraz prowadzona przez jedną osobę), powierzchnie wystawowe, dostępność dla widza w ściśle określonym czasie oraz ze względu na lokalizację, np. w parkach, dostępne w dowol-nym czasie (np. Galeria B. Chromego) itp.
Szalom); „Szata zdobi człowieka” – zajęcia do wystawy malarstwa Ewy Bat-helier (Galeria Burzym & Wolf); „Spotkanie z artystą” – zajęcia do wystawy malarstwa Witolda Urbanowicza (Galeria ZPAP Sukiennice).
Propozycja zajęć w galeriach sztuki współczesnej spotkała się z dużym zainteresowaniem właścicieli galerii prywatnych w Krakowie, którzy z zaan-gażowaniem włączyli się do realizacji projektu, udostępniając pomieszczenia galerii, uczestnicząc czasem w zajęciach jako eksperci czy osoby, z którymi dzieci i młodzież przeprowadzały wywiady, a także umożliwiając spotkania z artystą. W ciągu dwóch lat w projekcie wzięły udział następujące galerie:
Starmach Gallery, Artemis, Krypta u Pijarów, Galeria Autorska Bronisława Chromego, Palace, Burzym & Wolff , ZPAP Sukiennice, Galeria Sztuki Ukra-ińskiej, Szalom oraz Muzeum Historii Fotografi i oraz Dom fotografi i – Bielec.
Punktem wyjścia koncepcji projektu była między innymi edukacja przez sztukę. Pojęcie „edukacja przez sztukę” to trwający w ciągu całego życia pro-ces interioryzacji wartości sztuki obejmujący zarówno kształcenie, jak i wy-chowanie. W przypadku projektu dotyczy to działań intencjonalnych: w za-mierzeniu działania te mogą przygotować uczestnika projektu do przyszłej samodzielnej aktywności wychowawczej (samowychowania) i kształcącej (samokształcenie), do uczestnictwa w kulturze272. Podjęte inicjatywy stano-wiły ważny element edukacji kulturalnej, rozumianej jako kształcenie ogólne, wychowanie w ciągu całego życia w trakcie procesu edukacyjnego nabywanie wiedzy, umiejętności krytycznego myślenia i zajmowania postaw społecz-nych. Szczególnie istotne dla projektu były działania interpersonalne w gru-pie, które okazały się ważnym czynnikiem socjalizującym i spajającym grupę, o czym informowali nauczyciele uczestniczący w projekcie. Na cykl projektu składały się zajęcia prowadzone w galeriach sztuki w ciągu jednego półrocza.
Można wyróżnić następujące stałe elementy prezentowanego cyklu:
– zajęcia w galeriach sztuki współczesnej,
– konkurs prac plastycznych towarzyszących danej edycji cyklu,
– obrady jury, w którego skład wchodzili artyści, przedstawiciele galerii, nauczyciele i uczniowie,
– wernisaż i wystawa prac powstałych podczas jednego cyklu projektu, – audiowizualny przekaz spotkań, oddający atmosferę realizacji działań
w galeriach, etapy powstawania prac uczniów,
– aukcja wybranych prac z przeznaczeniem charytatywnym.
Do konkursu prac plastycznych na wybrany temat zapraszano również uczniów innych, nieuczestniczących bezpośrednio w zajęciach w galerii.
272 Defi nicje wychowania, kształcenia, samokształtowania przyjęte za S. Palka, Metodo-logiczne aspekty uprawiania pedagogiki [w:] Orientacje w metodologii badań pedagogicznych, red. S. Palka, Kraków 1998, s. 10. Por. S. Palka, Teoria pedagogiczna a praktyczne doświadczenia nauczycieli, Warszawa 1985, s. 47.
157 Muzeum dla dzieci i młodzieży w opiniach publiczności
Ważną częścią całej edycji projektu było posiedzenie jury, w którego skład wchodzili przedstawiciele galerii, w których odbywały się zajęcia, kuratorzy wystaw, nauczyciele przedmiotu sztuka, wychowawcy, z którymi podczas trwania projektu nawiązano owocną współpracę, oraz reprezentanci uczest-ników spotkań. Ewaluacja prac dokonywana była ze względu na technikę wy-konania.
Elementem kończącym edycję projektu była wystawa prac i następująca po niej aukcja. Na wernisaż wystawy zapraszani byli zarówno młodzi twór-cy (dzieci i młodzież), ich rodziny, dyrekcje szkół, nauczyciele, pracownitwór-cy
Il. 16. Zdjęcie przedstawia działania warsztatowe dla gimnazjalistów realizowane do wystawy
„Drzewo” w galerii sztuki współczesnej Artemis w ramach projektu „Dzieci w galerii”. Drama jest jedną z metod często stosowanych podczas zajęć muzealnych, pomaga w wyrażanie emocji i przeżyć. Fot. Renata Pater
i właściciele galerii uczestniczący w projekcie oraz przedstawiciele instytucji wspierających realizację projektu. Najbardziej emocjonującym i zarazem kul-minacyjnym punktem spotkania było odczytanie wyników obrad jury i wrę-czenie nagród twórcom najlepszych prac. Jak na każdym wernisażu, dalsza część, mniej formalna, przebiegała przy dźwiękach muzyki i drobnym poczę-stunku. Ten czas służył zapoznaniu się ze zgromadzonymi pracami, rozmo-wom i wymianie poglądów, zapoznaniu się z materiałem audiowizualnym przygotowanym specjalnie na tę okazję. W komputerze można było odnaleźć zapis wybranego spotkania, zapoznać się z galerią, a także prześledzić proces powstawania danej pracy. Uczestnicy zajęć mogli też zobaczyć siebie w trak-cie twórczego procesu tworzenia prac – co zresztą chętnie czynili. O utrwa-leniu różnych informacji z zajęć świadczą rozmowy, jakie toczyły się wo-kół stanowiska z komputerem i rzutnikiem. Zaobserwowano, że uczniowie w rozmowach odnosili się do wiedzy zdobytej podczas zajęć, komentowali swoje prace i zachowania.
Po wernisażu odbywała się aukcja prac wybranych przez twórców i gości.
Aukcja prowadzona była zawsze przez dzieci, co wymagało specjalnego przy-gotowania organizacyjnego oraz poszerzenia wiedzy prowadzących aukcję z dziedziny sztuki współczesnej, aby mogli zaprezentować dane dzieło pod względem różnych walorów artystycznych. Aukcja była dla prowadzących nieformalnym sprawdzianem wiadomości. Oprócz pozytywów w postaci
Aukcja prowadzona była zawsze przez dzieci, co wymagało specjalnego przy-gotowania organizacyjnego oraz poszerzenia wiedzy prowadzących aukcję z dziedziny sztuki współczesnej, aby mogli zaprezentować dane dzieło pod względem różnych walorów artystycznych. Aukcja była dla prowadzących nieformalnym sprawdzianem wiadomości. Oprócz pozytywów w postaci