Przez medium, jakim jest wystawa, wykorzystując metody i techniki stoso-wane w realizacji sztuk pięknych, muzea dla dzieci i młodzieży podejmują próby „całościowego”, wielobodźcowego i polisensorycznego oddziaływania
213 P. Kolb, Das Kindermuseum…
214 W. Zacharias, Wywiad przeprowadzony w Monachium przez autorkę z Wolfagangiem Zachariasem, współzałożycielem modelowej organizacji Pädagogische Aktion Spielkultur e.V., oraz Kinder und Jugendmuseum München (München Olimpiastadion, 3 maja 1998). Pełna treść wywiadu w posiadaniu autorki.
103 Muzeum dla dzieci i młodzieży – aktualne przestrzenie edukacji
na widza. Grupą docelową w tych muzeach są dzieci i młodzież. Z myślą o nich przygotowywane i konstruowane są wystawy, ich inscenizacja, wy-bór tematów, do nich skierowane są bezpośrednio zadania pobudzające do własnej aktywności. Dzieci nie tylko są widzami zwiedzającymi wystawę, ale również – w niektórych przypadkach – ją współtworzą, rozwijają, wnosząc bogactwo pomysłów i nowych doświadczeń. Muzea dla dzieci i młodzieży są miejscem nieustannej ewaluacji; powołane specjalnie dla dzieci – zmienia-ją się oraz dostosowuzmienia-ją do ich życzeń i zainteresowań. Gromadzone w nich obiekty są odzwierciedleniem zarówno dziecięcej kultury (tego, co dzieci zbierają, kolekcjonują, co pragnęłyby w muzeum zachować, zaprezentować), jak i otaczającego je świata. Wystawa jest w muzeum dla dzieci i młodzieży medium z różnymi propozycjami, gdzie każdy uczeń ma możliwość edukacji, chociaż nie jest ona fundowana w tradycyjnym rozumieniu, tak jak w szkole czy na tradycyjnym kursie215.
Tematy wystaw w muzeach dla dzieci i młodzieży są związane z najbliż-szym otoczeniem dziecka, poruszają zagadnienia: abstrakcyjne, takie jak czas, miłość, śmierć; przyrodnicze: świat roślin i zwierząt; związane z bu-dową i życiem organizmu człowieka; zapraszają w podróż do świata innych kultur, wierzeń, tradycji; uczą historii, wskazując na rozwój kultur i cywili-zacji; tłumaczą zjawiska fi zyczne, takie jak dźwięk, dym, odbicie lustrzane;
uczą zachwycać się sztuką, prezentując jej wybitnych twórców, organizując spotkania z artystami, warsztaty plastyczne, teatralne, literackie. Tematyka wystaw nie zawsze zależy od posiadanych przez muzeum zbiorów, istnieją też takie muzea dla dzieci, które w ogóle nie posiadają zbiorów własnych, ale korzystają z depozytów.
W muzeach tego typu nie tylko merytoryczna część wystaw jest dostoso-wana do potrzeb i możliwość dzieci, ale również tak prozaiczne rzeczy, jak toalety, szatnia, bar, sklepik, które swoją architekturą, kolorystyką, wielkością i asortymentem spełniają wymagania publiczności.
Wyznacznikiem ofert w muzeum dla dzieci i młodzieży jest otwartość na publiczność. Muzeum jest przyjazne wszystkim grupom społecznym bez względu na przedwstępne kwalifi kacje, możliwości intelektualne czy ekono-miczne. Muzeum dla dzieci nie posiada ściśle określonego curriculum (pro-gramu nauczania) czy wytyczonych celów nauczania. Wystawy i programy przygotowywane są z uwzględnieniem zainteresowań oraz potrzeb dzieci i młodzieży, z wykorzystaniem adekwatnych środków dydaktycznych, este-tycznych w budowaniu wystawy tematycznej. Zasadnicze elementy progra-mu w progra-muzeum dla dzieci i młodzieży są ujęte w normach, a także prawach, jakie mają dzieci i młodzież. Tematy wystaw są wysoko kwalifi kowane – są
215 Ibidem.
jakością pracy w muzeum dla dzieci216. Muzeum dla dzieci i młodzieży jest wysoko pozycjonowaną formą pedagogiki muzealnictwa. Zawiera metody i formy, które szczególnie akcentuje pedagogika muzealnictwa. Na wystawie w muzeum dla dzieci i młodzieży dziecko, ucząc się, samo organizuje sobie czas i pole działań wykorzystując przygotowane materiały, obiekty propozy-cje (gry i zabawy), wybierając z nich to, co go w danym momencie najbardziej interesuje, na co ma ochotę, co szczególnie na niego oddziałuje.
Ważną rolę na wystawie w muzeum dla dzieci odgrywa pośredniczenie personalne. Zadaniem pedagogów muzealnictwa jest prowadzenie działal-ności edukacyjnej dla dzieci i młodzieży nie tylko w muzeum, lecz także poza jego murami. Są oni koordynatorami pracy pracowników naukowych muzeum, kustoszy przy komponowaniu ekspozycji, służąc fachową wiedzą z zakresu dydaktyki, pedagogiki oraz psychologii. Przygotowują dla zwiedza-jących karty pytań, rebusy, krzyżówki dotyczące bezpośrednio ekspozycji, pokazywanych w niej obiektów, prezentowanego tematu. Oni są także or-ganizatorami projektów, warsztatów dla klas szkolnych lub grup zorganizo-wanych. Prowadzą zajęcia wspólnie z nauczycielami w szkole i w muzeum.
Działalność pedagogów muzealnictwa oraz nowe trendy w eksponowaniu obiektów muzealnych zmierzają do tego, aby sprowokować aktywność od-biorcy, wyzwolić w nim postawę twórczą, spowodować działanie, umożliwić przeżycie oraz dać nowe doświadczenie217 (il. 5).
Muzeum jest, bez wątpienia, ważnym pozaszkolnym miejscem edukacji.
Zdaniem Charmaine Liebertz, nie powinno być jednak traktowane tylko jako jednowymiarowy dostawca materiału uzupełniającego zajęcia szkolne218. Jego naukowy i pedagogiczny potencjał może być rozwijany o wiele wszech-stronniej oraz różnorodniej, w odniesieniu do różnych grup docelowych, przez formułowane cele nauczania, stosowane media i metody. Zmiany, jakie zachodzą w ostatnich latach w uprzystępnianiu i udostępnianiu sztuki przez instytucję muzeum, mają na celu – między innymi – wprowadzić dzieci i młodzież w świat wartości estetycznych przez ich własne doświadczenia i poszukiwania. Mają poznawać rzeczywistość nie tylko intelektualnie, ale również w sposób intuicyjny, zmysłowy w wykorzystaniem myślenia dywer-gencyjnego.
Klaus Doderer uważa, że widz w „muzeum przyszłości” musi być wie-lokrotnie i nieustannie stymulowany do działania, nie tylko do oglądania eksponatów, lecz także aktywnego uczestnictwa w wystawie, wykonywania różnych czynności, które ułatwiłyby mu odnalezienie własnego dostępu
(doj-216 Ibidem.
217 R. Gaj, Wystawa w muzeum – medium edukacji pozaszkolnej [w:] Sztuka i pedagogika II. Krakowskie sesje naukowe, red. J. Samek, Kraków 1999.
218 Ch. Liebertz, Kunstdidaktische Aspekte…, s. 235.
105 Muzeum dla dzieci i młodzieży – aktualne przestrzenie edukacji
ścia, drogi) do zrozumienia dzieł sztuki219. Powinny być utworzone miejsca, pomieszczenia, stacje na wystawie, gdzie widz mógłby dotykać przedmiotów – mogłyby to być duplikaty – bawić się nimi, doświadczać ich funkcji, ich budowy, struktury. Jednocześnie powinien uczestniczyć w procesie learning by doing220. Tego typu wystawy możemy zobaczyć w Stanach Zjednoczonych, które tworzą muzea jako miasta kreatywnej pracy, czyli edukacji. Zalicza się je do awangardy pedagogiki muzealnictwa. W Polsce tego typu wystawy można oglądać w centrach nauki, jak np. Centrum Nauki Kopernik w Warszawie221. Dziecko w muzeum dla dzieci czuje się inaczej niż w szkole. Tutaj uczenie się jest przyjemnością niepostrzeganą jako trudność, gdyż dokonuje się ono przez zabawę:
219 Ibidem.
220 Por. Oelkers J., Learning by Doing. Ein pragmatischer Blick auf Lernen, Erfahrung und Identität [w:] Kindermuseen, Strategien und…, s. 57–68.
221 Por. J. Kruk, Doświadczenie, reprezentacja…
Il. 5. Wystawy interaktywne dla dzieci i młodzieży są realizowane nie tylko w centrach nauki i muzeach dla dzieci, ale również w muzeach innego typu. Zdjęcie przedstawia wejście na wystawę czasową „Get Active” prezentowaną w 2015 roku w Muzeum Olimpijskim w Lozan-nie. Najmłodsi zachęcani są do aktywnego zwiedzania, które proponuje i stymuluje aranża-cja wystawy. Podczas ćwiczeń rozwijane są umiejętności takie jak koncentraaranża-cja, równowaga, elastyczność, wytrwałość, współpraca. Celem wystawy było między innymi uświadomienie znaczenia ruchu – aktywności fi zycznej, psychicznej i społecznej dla zdrowia i jakości życia.
Po aktywnym zwiedzeniu wystawy każdy mógł się wypowiedzieć czym dla niego jest ruch.
Fot. Renata Pater
Aktywność jest podstawową formą zachowania w zabawie. Jest doświadczana z ochotą, przyjemnością. W zabawie ta aktywność organizuje się, aby na drodze do-browolnego wyboru celów i samostanowienia doświadczać i przemieniać otaczający świat. Zdobyta podczas zabawy wiedza bierze się z radzenia sobie w konkretnych sytuacjach. Zabawa motywuje pośrednio chęć zdobywania wiedzy, pokonywania trudności. Przy tym przekazywane są doświadczenia i procesy uczenia się222. Jednakże zabawa jest taką formą uczenia się, która nie może odbywać się w każdych warunkach. Aby zaistnieć, potrzebuje przede wszystkim stosow-nie wolnej przestrzeni, którą uczestnik sam sobie organizuje lub też zostastosow-nie ona dla niego przygotowana. Dla dzieci powinny być udostępnione miejsca wolnej przestrzeni, które nie będą tylko ośrodkami opieki, ale przez zbiór materiałów, obiektów, wyposażenie, przez propozycję programów gier i za-baw staną się ośrodkami intensywnego nauczania, uczenia się i rozwoju223.
Przez medium, jakim jest wystawa, wykorzystując metody, techniki sto-sowane w realizacji sztuk pięknych, podejmuje się próby „całościowego”, wie-lobodźcowego oddziaływania na widza. Poznając i stosując „język”, w jakim formułowane i budowane są wypowiedzi w sztuce, tzn. warsztat pracy artysty (plastyka, aktora, tancerza, muzyka), widz w muzeum dla dzieci jest przy-gotowywany nie tylko do odbioru sztuki, kultury, lecz także do świadomego w nich uczestnictwa.
W pracy wystawienniczej muzeów dla dzieci i młodzieży można wyróżnić dwa kierunki:
1. Wystawy nawiązujące do tych z tradycyjnego muzeum: z podpisami, tablicami do czytania tekstów (przygotowanymi jednak z myślą o poziomie ich odbiorcy, napisanymi prostym językiem, umieszczonymi na stosownej wysokości etc.) wzbogacone jednak o przedmioty – eksponaty, które mogą być dotykane, wypróbowywane. W dodatkowo przygotowanych pomieszcze-niach warsztatowych zwiedzający mają możliwość odkrywania i rozwijania swych umiejętności plastycznych lub prowadzenia eksperymentów fi zykal-nych.
2. Wystawy będące inscenizacją tematyczną kompleksową zapropono-wanego problemu, do którego wyjaśnienia została wykonana większość eksponatów. Zwiedzający przez czynne uczestnictwo, własne działanie (np.
uruchamianie urządzeń przez naciskanie przycisków, mechaniczne wprowa-dzanie w ruch niektórych obiektów jest zachęcany do odkrywania,
dotyka-222 W. Frommelt, H. Mayrhofer, W. Zacharias, Eltern spielen, Kinder lernen, München 1972, s. 12.
223 Nauka przez zabawę była tematem Sympozjum Muzeów dla Dzieci i Młodzieży w 2001 r. oraz tematem XVI Międzynarodowej Konferencji IPA (International Play Association):
„Play: learning for life” w lipcu 2005 r. w Berlinie, na których podkreślano istotny aspekt gry i zabawy w procesie uczenia się i zdobywania doświadczeń oraz społecznych umiejętności w ciągu całego życia zarówno przez dzieci i młodzież, jak i dorosłych.
107 Muzeum dla dzieci i młodzieży – aktualne przestrzenie edukacji
nia, obserwowania, eksperymentowania, partycypowania, przyczyniając się często również do powstania wystawy czy też jej rozbudowy224.
Wystawa – podstawowe medium edukacji w muzeum – stanowi szcze-gólny utwór kulturowy, który łączy w sobie elementy architektury, plasty-ki oraz języka i jest podporządkowany określonej funkcji w stosunku do swych odbiorców. Posiada wysokie walory estetyczne. J. Świecimski defi niuje wystawy (odnosząc je do klasycznych muzeów) jako utwory kulturowe:
architektoniczno-plastyczne i językowe. Rozpatruje wystawę jako przekaźnik informacji naukowej, przedmiot przeżycia estetycznego, działania twórczego i badań naukowych:
Wystawa spełnia wieloraką funkcję: kształtuje estetyczną wrażliwość widza, niekiedy inspiruje go twórczo, poza tym uczy, informuje lub dostarcza materiałów do badań naukowych. Proces percepcji wystawy realizowany z perspektywy zwie-dzającego rozpoczyna się od rejestrowania wszystkiego, co wystawa prezentuje, a nawet szerzej, wszystkiego, co zawiera, z czego się składa. W tej fazie wystawa działa całością. W fazie następnej zwiedzający dokonuje jednak pewnej selekcji da-nych spostrzeżeniowych225.
W badaniach nad wystawą Świecimski proponuje trzy spojrzenia:
– spojrzenie realizujące się w sytuacji normalnego zwiedzania muzeum (spojrzenie z pozycji zwiedzającego, użytkownika muzeum),
– spojrzenie z perspektywy nastawienia twórczego (badana jest koncep-cja wystawy, a nie wystawa gotowa),
– spojrzenie analityczno-badawcze (przedmiot badania jest rozległy, a przedmiotem nastawienia może być: wystawa w sensie utworu go-towego, koncepcja wystawy, czynniki warunkujące rozwiązanie pro-jektowe i realizację wystawy oraz tzw. strefa człowieka, kształtująca się po stronie odbiorców, w sferze ich odczuć, rozumień, zachowań pod wpływem utworów wystawowych)226.
Teorię wystawy i jej odbioru prezentowaną przez J. Świecimskiego można odnieść do wystaw realizowanych w muzeach dla dzieci i młodzieży. W pre-zentowanych wystawach zauważymy wszystkie wymienione aspekty, w któ-rych ważne są zarówno architektura, walory plastyczne, jak i literackie – z tą tylko różnicą, że od początku ich przekaz skierowany jest do najmłodszych.
Skomponowane są i zaaranżowane w odniesieniu do możliwości
percepcyj-224 Niektóre wystawy tego typu przypominają bardziej parki rozrywki niż tradycyjnie rozumiane muzea. Są wzorowane na amerykańskich muzeach dla dzieci, których miejsce Mi chael Popp określa jako „pomiędzy przedszkolem a Disneylandem”. Zaznacza jednak, że amerykańskie określenie „muzea dla dzieci” łączy w swej nazwie nie tylko „Children’s Muse-um”, ale również centra kulturalne, takie jak: „Discovery Center”, „Kidspace”, „ExploratoriMuse-um”,
„Junior Museum’s” itp. Por. M. Popp, Kindermuseen in den USA, Nürnberg 1993, s. 3–4.
225 J. Świecimski, Wystawy muzealne, s. 57.
226 Ibidem, s. 22–46.
nych i poznawczych tej grupy. Z tego względu wystawy w muzeach dla dzieci i młodzieży powinny charakteryzować: komunikatywność, interaktywność (umożliwiająca własną aktywność dzieci), poruszanie zagadnień bliskich oto-czeniu i problemom dziecka, ujmowanie tematu wielopłaszczyznowo i inter-dyscyplinarnie, oddziaływanie polisensoryczne, stosowanie różnych metod pedagogicznych, wykorzystywanie w formach przekazu wiedzy z psychologii rozwojowej, teorii uczenia się, zdobywania wiedzy i umiejętności z uwzględ-nieniem różnic indywidualnych (np. w sposobach uczenia się) i ogólnych wymagań różnych grupy docelowych227.
Wystawa powinna być tak zbudowana, aby oglądanie jej, uczestniczenie w niej, przeżywanie jej opierało się na metodach rozwijających i stosują-cych myślenie dywergencyjne, stanowiące odpowiednik postawy twórczej.
Myślenie dywergencyjne na temat jednego problemu poszukuje wszystkich możliwych rozwiązań, jest mniej uwarunkowane konformistycznym charak-terem odpowiedzi, bardziej czułe na jej oryginalność, szczególnie wrażliwe na zagadnienia szerokie i zdefi niowane nieprecyzyjnie, zdolne do ujmowa-nia związków między faktami potocznie od siebie oddalonymi, gotowe nawet do wytwarzania nowych form metodą prób i błędów przez „eksperymental-ne błądzenie”. Ten typ myślenia dominuje u dzieci w wieku przedszkolnym.
Oznacza to, iż chcąc kształcić istoty twórcze, należy w nich rozwijać myślenie dywergencyjne228. Uaktywnienie myślenia dywergencyjnego i konwergen-cyjnego w odbiorze wystawy stanowi o rozwoju twórczej postawy odbiorcy.
Viktor Lowenfeld uważa, że rozwijanie sił twórczych w dziedzinie nauki jest równie ważne, jak rozwijanie sił twórczych w dziedzinie sztuki. Siły twórcze w dziedzinie sztuki są podporządkowane tym samym zasadom, co w dziedzi-nie nauki. Wystawa w muzeum może te siły uaktywnić. Powinno się w dziedzi-niej znaleźć miejsce na własną wypowiedź jej odbiorcy, dlatego należy tworzyć i organizować przestrzenie, miejsca, sytuacje, w których jego aktywność bę-dzie możliwa, a nawet konieczna:
Dziecko ma w sobie naturalna potrzebę do wyrażania sobie samemu i innym, tego, co myśli, co czuje. Nie jest potrzebna mu żadna strategia, aby je do tego skłonić.
Istotną sprawą jest tylko stworzenie możliwości do uzewnętrznienia tego, co pragnie wyrazić, kiedy odczuwa taką potrzebę, a także stworzenie sytuacji motywacyjnych dla tego rodzaju działalności229.
W myśl realizowanego hasła „przez działanie do rozumienia”, tzn. przez własną aktywność, spotkanie i pracę z obiektem, relacje z drugim człowie-kiem (artystą, innym widzem) widz w tym muzeum odkrywa, poznaje, do-świadcza otaczającego go świata, kultury, sztuki, nauki, środowiska
natural-227 R. Gaj, op.cit., s. 182.
228 R. Gloton, C. Claude, Twórcza aktywność dziecka, Warszawa 1976, s. 105.
229 Ibidem.
109 Muzeum dla dzieci i młodzieży – aktualne przestrzenie edukacji
nego. Może być też kreatorem – twórcą wystawy, a tym samym otaczającej go rzeczywistości.
Wybór obiektów, a następnie dobór eksponatów na wystawie w muze-ach dla dzieci i młodzieży uwarunkowany jest najczęściej bardziej pedago-gicznymi intencjami i dydaktycznymi metodami niż naukowymi kryteria-mi. Zależy od tematyki wystawy, która wiąże się ściśle z zainteresowaniami, wyobrażeniami, życzeniami i potrzebami dziecka. Często są to tematy odnoszące się do jednego hasła, a przedstawienie ich potraktowane jest kompleksowo i interdyscyplinarnie (np. „krowa”, „lustro”), lub też dotyczą pojęć abstrakcyjnych („przyjaźń”, „czas”, „zdrowie”, „miłość”). Tematem wy-stawy mogą być także przedmioty lub fenomeny, które znane są dzieciom z ich własnego środowiska, codziennego życia czy z mediów (telewizji, prasy), te-maty poruszane w bajkach i fi lmach dla dzieci („Drakula”, „Struwwelpeter”).
W muzeum dla dzieci i młodzieży temat wystawy jest stawiany w centrum problematyki i tłumaczony za pomocą obiektów, gier, zadań w sposób przy-stępny i doświadczalny – interaktywny. Często prezentowane są obiekty dziennego użytku, znane dziecku z gospodarstwa domowego, na które w co-dziennym życiu nie zwraca się szczególnej uwagi. Doświadczenie pokazuje, że są również tematy, które posiadają inny kontekst, gdy prezentowane są w muzeum w nowym świetle za pomocą wystawy, np. ciało człowieka i jego funkcje stają się dzięki wystawie bardziej dla dziecka zrozumiałe.
Pedagodzy z muzeów dla dzieci i młodzieży za główny cel stawiają sobie zadanie, aby wiedza o obiektach przekazywana była zgodnie z ich związkami, kontekstami, konotacjami z naturalnym środowiskiem, społecznymi kon-tekstami, w sposób zrozumiały i łatwy do przyswojenia. Dlatego też rzadziej prezentowane są w muzeach dla dzieci i młodzieży zbiory z ich dyscyplinar-ną klasyfi kacją, a raczej obiekt z jego licznymi powiązaniami i kontekstami w ich interdyscyplinarnym ujęciu. Do jednego ogólnego tematu przygoto-wywane są propozycje np. z dziedziny pracy, takiej jak „plac budowy”, gdzie dzieci przejmują role kierownika budowy, majstra, pomocnika, architekta czy murarza. Zapoznają się z pracą budowlaną, którą mogą obserwować tylko z daleka na ulicy230. Częstym tematem wystaw w muzeum dla dzieci i mło-dzieży są ważne tematy społeczne: rasizm, migracje, ochrona środowiska, ekologia, wykluczenie. Poddawane są one rozważaniom i dyskusjom częściej niż w muzeach klasycznych. Muzea dla dzieci i młodzieży w przeciwieństwie do muzeów innego typu nie mają własnych zbiorów albo bardzo małe, z tego też względu rozpiętość tematyczna wystaw jest niezależna od posiadanych obiektów. Istotą wystaw w muzeach dla dzieci i młodzieży nie jest przedsta-wianie tematów opracowań na poziomie abstrakcji, ale przełożenie ich na
230 Por. E. Hooper-Greenhill, Museums and Education: Purpose, Pedagogy, Performance, London–New York 2007.
możliwości i umiejętności dostosowane do interaktywnych działań znanych dziecku z codzienności i własnych obserwacji czy doświadczeń. Nie jest naj-ważniejsze, aby jak najlepiej grafi cznie, wizualnie przedstawić problem np.
zanieczyszczenia planety ziemskiej, pokazując czy opisując, jak dużo jest za-nieczyszczeń i śmieci, ale przede wszystkim ukazać zależności, umożliwiając dzieciom własną aktywność, stworzyć możliwość, by same mogły w procesie interakcji zrozumieć problem, np. konieczność segregowania śmieci (przy-kładowo: na jednym z punktów wystawy do kija przywiązany jest sznurek, na jego końcu znajduje się magnes; na podłodze rozsypane przedmioty, rolka papieru, zgnieciona puszka aluminiowa, kawałek szmatki, kable, plastikowa butelka, szklany słoik; każdy z przedmiotów również posiada magnes, za-daniem dzieci jest „wyłowienie” przedmiotów i posortowanie ich do odpo-wiednich pojemników z napisem: papier, szkło, aluminium, materiały – stare, zniszczone ubrania – etc.). W odpowiedniej aranżacji wystawy dzieci mogą porównać zabawę w muzeum np. ze wspomnianą potrzebą sortowania śmie-ci, którą obserwują w swoim środowisku, w domu.
Wystawy w muzeach dla dzieci i młodzieży podejmują również tematy związane z „nieznanym światem” obcych kultur. Podróż przez inne kraje do obcych kultur, do przeszłości czy do przyszłości porusza fantazję dzieci, np.:
co robiono z odpadami, śmieciami przed stu laty; co pili wszyscy, gdy nie było coca-coli; jak będzie wyglądać życie na ziemi w roku 2080; kto poleci pierwszy na Marsa itp. Dziecko w swoim dynamicznym rozwoju kształtuje wyobrażenie i pojęcie czasu, tym bardziej fascynuje go to, co było kiedyś (di-nozaury), i to, co będzie w przyszłości, np. kosmiczne podróże.
W muzeach dla dzieci i młodzieży brane są także pod uwagę tematy, których celem jest budzenie marzeń i wyobraźni, rozwój dziecięcej fanta-zji – np. jak zrobić „coś” z „niczego”? (il. 6). Ulubionym tematem wystaw dzieci są nowe media, gry komputerowe, animacje, powstawanie gazety, fi l-mu. Podczas wystaw tematy są uprzystępniane, wyjaśniane na przykład triki fi lmowe. Często dzieci mają możliwość nakręcenia fi lmu czy nagrania roli fi lmowej, teatralnej, kiedy to same są aktorami, reżyserami, scenografami, kamerzystami czy dźwiękowcami. Podczas wystaw w muzeach dla dzieci i młodzieży dzieci mają możliwość aktywnego uczestnictwa, zapoznania się z rolą twórcy, a nie tylko konsumenta. Kreatywne zastosowanie urządzeń technicznych, wykorzystanie komputera jest możliwe przez dostosowane do wystawy programy komputerowe. Celem muzeum dla dzieci i młodzieży jest zaprojektowanie miejsca – sytuacji edukacyjnej, pomieszczeń – przestrzeni, w których dzieci i młodzi ludzie będą mogli za pomocą obiektów przyswajać wiedzę w sposób jak najbardziej samodzielny i aktywny, a przy tym będą z uczenia się czerpać przyjemność. Muzea dla dzieci i młodzieży określają się jako instytucje (placówki) edukacyjne (Bildungsstätten), które często we współpracy (w kooperacji) z innymi instytucjami komunalnymi
111 Muzeum dla dzieci i młodzieży – aktualne przestrzenie edukacji
wypełniają to zadanie. Edukacja rozumiana jest tutaj bez pedagogicznego palca wskazującego, jako propozycje czasu wolnego w luźnej przyjemnej (relaksacyjnej) atmosferze odprężenia. Muzea dla dzieci i młodzieży chcą obudzić zainteresowanie przedmiotami (obiektami), ich tematyką i związaną z nimi wiedzą, dostarczając przy tym dzieciom i młodzieży radości oraz przy-jemności z odkrywania świata. Zdobywanie wiedzy jest trudnością związaną z dobrowolnością, wewnętrzną motywacją, ale przy tym również z radością i przyjemnością231. Celem muzeów dla dzieci i młodzieży jest także
przyczy-231 D. Lewalter, C. Geyer, Motivationale Aspekte von schulischen Besuchen in Naturwissen-schaft lich-technischen Museen „Zeitschrift für ErziehungswissenNaturwissen-schaft ” 2009, nr 12, s. 28–44.
przyczy-231 D. Lewalter, C. Geyer, Motivationale Aspekte von schulischen Besuchen in Naturwissen-schaft lich-technischen Museen „Zeitschrift für ErziehungswissenNaturwissen-schaft ” 2009, nr 12, s. 28–44.