Upłynęło jednak kilka lat, zanim oficjalnie do Al-Kaidy przystąpiła pierwsza afrykańska organizacja terrorystyczna. Był to Egipski Islamski Dżihad (Egyptian Islamic Jihad – EIJ), powstały w 1980 roku i od 1991 roku kierowany przez Ajmana az-Zawahiriego33.
EIJ dysponował siłą tysiąca bojowników w rejonie Kairu. W latach 1991–1996 duża ich część wraz z przywódcą przebywała w Sudanie. Od 1994 roku organizacja była finansowana przez Osamę bin Ladena, a 23 lutego 1998 roku jako pierwsza grupa salafistyczna przystąpiła do Al-Kaidy. Od tegoż roku Al-Kaida rozpoczęła akty terroru. Zaczęła też pozyskiwać inne małe grupy terrorystów. Obecnie tworzy globalną niepaństwową strukturę terrorystyczną.
Do rozwoju Al-Kaidy w decydujący sposób przyczynili się trzej przywódcy EIJ: Ajman az-Zawahiri, Mustafa Abu al-Jazid i Muhammad Ibrahim Makkawi34. Uważano ich za kan-dydatów na czołowe miejsca w Al-Kaidzie. Świadczyło to o silnej pozycji Egipcjan w kie-rownictwie strategicznym i operacyjnym po Saudyjczykach i Jemeńczykach.
Ajman az-Zawahiri był od 1998 roku zastępcą Osamy bin Ladena, a więc osobą numer dwa w Al-Kaidzie. W 2006 roku zaprojektował nową strukturę organizacji, którą wdrożono rok później. Było to przejście od luźnej struktury komórkowej z jedną Brygadą 055 (walczy-ła w Afganistanie) do pierwszej niepaństwowej globalnej organizacji terrorystycznej z ko-mórkami w 70 państwach na pięciu kontynentach i kilkudziesięcioma tysiącami bojowni-ków (według stanu na 2012 rok)35.
Na poziomie operacyjnym Al-Kaida kierowała sześcioma organizacjami specjalnymi:
organizacją kobiet, organizacją dzieci (Tujur al-Dżanna), mobilną organizacją medialną (As-Sahab), centralną komórką badawczą („brudne, radioaktywne IED”), specjalną jednost-ką wojny cybernetycznej (Al-Ansar Mobile Team) oraz armią bojowników. Do tego docho-dziło 14 organizacji regionalnych. Pierwszych dowódców regionalnych mianowano w 2009 ro-ku, w tym jednego dowódcę na Afrykę Wschodnią.
31 S. Łupak: „Carlos” – terrorysta numer jeden. http://rozrywka.dziennik.pl/telewizja/artykuly/328078,carlos-terrorysta--numer-jeden.html [dostęp 1.02.2013].
32 H. Krech: The Growing Influence of Al-Qaeda on the African Continent. „Africa Spectrum” 2011 No. 4, s. 125–137.
33 G. Kepel: Der Prophet und der Pharao. Das Beispiel Ägypten. Die Entwicklung des muslimischen Extremismus. R. Piper, GmbH & Co., München 1995, s. 224–234.
34 Ibidem.
35 W latach 2009–2012 Al-Kaida przeprowadziła operacje w 58 krajach i regionach. Vide: y. Dialo, H. Krech: Der wach-sende Einfluss..., op.cit., s. 545.
Struktura globalnej organizacji terrorystycznej była dziełem Ajmana az-Zawahiriego. To on przejął od Osamy bin Ladena wszechwładzę i zredukował go do statusu członka numer jeden, gdy ten ukrywał się w Abbattabadzie. Co prawda Osama bin Laden jeszcze podejmo-wał decyzje strategiczne, ale osobiście już nie uczestniczył w zamachach i nie planopodejmo-wał ope-racji, jak w latach 1988–200636. Nigdy przedtem w historii nie było tego rodzaju globalnej grupy terrorystycznej, ze stałymi strukturami, kierowanej centralnie według jednego planu strategicznego37. Az-Zawahiri nie był jednak przewidziany na następcę Osamy bin Ladena w razie jego pojmania lub śmierci. Ten egipski lekarz pogotowia ratunkowego nigdy nie wal-czył z bronią w ręku, nie był wykształconym imamem i nie mógł ogłaszać fatwy. Ponadto brakowało mu charyzmy i umiejętności retorycznych Osamy bin Ladena. Dalekie podróże Az-Zawahiriego przed wrześniem 2011 roku pozwoliły mu poznać wielu przywódców grup terrorystycznych, którzy przystąpili do Al-Kaidy w 2006 roku. Po przyjęciu w 2007 roku no-wej struktury Az-Zawahiri stał się jak gdyby łącznikiem wielu organizacji terrorystycznych na całym świecie. To on pertraktował warunki przystąpienia do Al-Kaidy z poszczególnymi strukturami, gdy Osama bin Laden bał się wyjrzeć przez okno swojej siedziby w Abbattabadzie.
Za następcę Osamy bin Ladena uważano Egipcjanina Mustafę Abu al-Jazida (pseudonim
„Szejk Said al-Masri”). Był on bowiem imamem i doświadczonym dowódcą regionalnej
or-36 H. Krech: Al Qaeda in Autumn 2011. Facts und Figuren. „Orient German Journal for Politics, Economics and Culture of the Middle East” 2011 No. 4, s. 6–12.
37 Al-Qaeda state in 2016, The phases include provoking the US. „Al Watan”, 6.10.2009, s. 9.
Wojujący islam...
Rys. 3. AQIM wyrosła na jedną z potężniejszych regionalnych organizacji Al-Kaidy
US DOD
ganizacji. Do 2001 roku wchodził w skład komitetu finansowego, a od maja 2007 do kwiet-nia 2009 roku dowodził Al-Kaidą w Afganistanie i Pakistanie. Od 2009 roku uznawano go za człowieka numer trzy w Al-Kaidzie38. Zginął podczas ataku bezzałogowego bojowego statku powietrznego 21 maja 2010 roku.
Trzeci Egipcjanin – potencjalny numer jeden w Al-Kaidzie – to Saif al-Adel (właściwe na-zwisko: Muhammad Ibrahim Makkawi), były pułkownik egipskich sił specjalnych. Utrzymuje on rozliczne kontakty, co stanowi o jego pozycji. Jest dowódcą wojskowym Al-Kaidy, a od 2011 roku – najważniejszym programowym prognostą39. Wbrew woli Osamy bin Ladena przeforsował otwarcie programu Al-Kaidy dla wszystkich sunnickich i szyickich ugrupowań islamskich. Bin Laden chciał, żeby członkami Al-Kaidy były tylko grupy salafistyczne.
Salafici stanowili jednak zaledwie 0,1% muzułmanów i Al-Kaida nie mogła spodziewać się uzyskania większych wpływów w świecie islamskim. Dzięki Ibrahimowi Makkawiemu or-ganizacja mogła liczyć na demonstrantów młodzieżowych z arabskiej wiosny. W pierwszej połowie 2011 roku nastąpiły już pewne zmiany. Od 17 maja do 16 czerwca 2011 roku do-wódcą Al-Kaidy był Al-Adel.
W 1998 roku EIJ zbudował pierwszą organizację regionalną Al-Kaidy w Unii Europejskiej.
Obecnie takie struktury istnieją w Albanii, w rejonie Morza Egejskiego i w Wielkiej Brytanii (Abu Hafs al-Masri Brigade). Al-Kaida była odpowiedzialna za zamachy w Madrycie w 2004 roku i Londynie w 2005 roku40. Do dziś Egipcjanie zajmują kierownicze stanowi-ska w europejskich strukturach tej organizacji. Świadczy o tym aresztowanie 19 lipca 2011 ro-ku w Albanii dowódcy tamtejszej Al-Kaidy Abu Rabiha al-Masriego (właściwe nazwisko:
Mohammad Mohsen Joussef Faramawi)41.
W 2011 roku aresztowano i internowano kilkuset bojowników i dowódców EIJ w Iranie.
W związku z tym w maju 2011 roku do Teheranu udał się jeden z dowódców Al-Kaidy Libijczyk szejk Ahmed Atijatallah42, żeby negocjować z irańskimi służbami specjalnymi uwolnienie aresztowanych Egipcjan. Odbyło się to prawdopodobnie z inicjatywy Saifa al-Adela, który utrzymywał dobre stosunki z tymi służbami. Za uwolnienie bojowników EIJ oraz wystawienie im paszportów na powrót do Egiptu Al-Kaida wypłaciła służbom irańskim okup. W połowie 2011 roku EIJ rozpoczął przebudowę swoich komórek.
W 2012 roku EIJ miał jeszcze dwie podorganizacje:
– Al-Kaidę w Egipcie – odłam egipskiej grupy terrorystycznej Al-Dżama’a al-Islamija43; – Al-Kaidę na półwyspie Synaj (utworzoną wiosną 2011 roku).
Zgrupowanie Al-Kaidy może mieć 5000–6000 uzbrojonych stronników. Ich siedziby znaj-dują się w miejscowościach: Rafa, Szejk Zuweid i Al-Arisz. Uzbrojenie bojowników
pocho-38 G. Steinberg: Towards collective leadership. The role of Egyptians in Al Qaeda. „Jane’s Intelligence Review” 2009 No. 11, s. 9–11.
39 y. Bodansky: Saif al-Adel, Al Quaida’s „Caretaker” leader. „Defence & Foreign Affairs Strategic Policy” 2011 No 5, s. 11–12.
40 . Vide: R.A. Machnikowski: Al Kaida w Europie – modus operandi. http://www.antyterroryzm.republika.pl/AQ_MO.pdf [dostęp: 1.02.2013].
41 y. Dialo, H. Krech: Der wachsende Einfluss..., op.cit., s. 546.
42 J. Brachman: 10 things you need to know about. UBL’s relationship with shaykh Atiyatallah. http://jarretbrachman.
net/10-things-you-need-to-know-about-ubls-relationship-to-atiyatallah/ [dostęp: 1.02.2013].
43 B. Mendelsohn: Al Qaeda’s franchising strategy. „Survival. The IISS Quarterly” 2011 No. 3, s. 34.
dzi ze splądrowanych libijskich magazynów broni. Al-Kaida kupowała na Synaju przenośne przeciwlotnicze zestawy rakietowe Strzała (około 10 tys. dolarów za egzemplarz), także po-chodzące z libijskich arsenałów wojskowych44. Miały one być używane do zestrzeliwania izraelskich samolotów pasażerskich.
Al-Kaida przeprowadziła 14 zamachów na rurociąg gazowy na półwyspie Synaj, co spo-wodowało przerwanie dostawy gazu ziemnego do Izraela. W wyniku tego w kwietniu 2012 ro-ku Egipt wypowiedział układ o dostawach gazu do Izraela45.
Podsumowując, EIJ w następstwie arabskiej wiosny powrócił do Egiptu i zbudował swo-je struktury od nowa. Liczebność organizacji mogła zwiększyć się od 1000 do 6000 bojow-ników latem 2012 roku.46 Liczba ta nie obejmuje bojowników EIJ w innych regionach, na przykład w Afganistanie i Pakistanie.