Źródło: Opracowanie własne autora na podstawie A Tradecraft Primer…, op.cit., s. 2
rium należy przyjąć umiejscowienie źródła błędu w stosunku do analityka lub komórki anali-tycznej. Zgodnie z takim kryterium można wyróżnić błędy:
– wewnętrzne – źródłem błędu jest analityk lub zespół analityków;
– zewnętrzne – główne źródło błędu stanowi bliższe bądź dalsze otoczenie analityka lub ze-społów analitycznych, czyli pozostałe komórki organizacji rozpoznawczej (sztabowe, finanso-we, kadrofinanso-we, logistyczne), współdziałające organizacje rozpoznawcze, podwładni oraz przeło-żeni i użytkownicy.
Na powstawanie błędów wewnętrznych i zewnętrznych mogą wpływać czynniki psycho-logiczno-kognitywne, proceduralno-organizacyjne oraz faktograficzne. Takie założenia
sta-Błędy w analizie...
Źródła błędów analitycznych
– inne komórki/osoby danej organizacji – inne organizacje
• przełożeni/użytkownicy • podwładni
• podmiot analizy
• błędy w procesie analizy prowadzonym przez analityka/zespoły analityczne • uprzedzenia analityczne (błędy
percepcyjne i kognitywne) • światopogląd/charakter analityka • umiejętność przyznawania się do błędów
oraz gotowość do ich korygowania
• komunikacja wewnętrzna (obieg informacji między analitykami) • wewnętrzne procedury weryfikacji
hipotez i wniosków • mechanizmy samokontroli
i autoweryfikacji
• wewnętrzne mechanizmy i sposoby szkolenia oraz sprawdzania analityków
• komunikacja zewnętrzna (obieg informacji z innymi komórkami, organizacjami analitycznymi)
• zewnętrzne procedury weryfikacji hipotez i wniosków (organizacyjne i narodowe) • zewnętrzne niezależne mechanizmy
kontroli, weryfikacji i audytu komórek analitycznych
• zewnętrzne mechanizmy i sposoby szkolenia oraz sprawdzania analityków • komunikacja z przełożonymi/
użytkownikami (precyzyjne określanie celów i składanie przejrzystych, zrozumiałych zapotrzebowań na informację, sprzężenie zwrotne z informacją dotyczącą przydatności i jakości wniosków)
• zabezpieczenie logistyczne, techniczne i infrastrukturalne analityków • podatność podmiotu na rozpoznanie
(jego zabezpieczenia przed
rozpoznaniem, dostępność i możliwości własnych środków rozpoznania)
• niewłaściwa wewnętrzna weryfikacja
danych • błędne dane przekazane
analitykom/zespołom analitycznym • niewłaściwa zewnętrzna (organizacyjna/
narodowa) weryfikacja danych • motywowanie analityków w organizacji • prestiż/pozycja analityków w organizacji/
środowisku
• nietypowe/nieszablonowe doktryny, działania i zachowania podmiotu analizy psychologiczno-kognitywne
proceduralno-organizacyjne
faktograficzne
Rys. 3. Propozycja klasyfikacji źródeł błędów analitycznych Źródło: Opracowanie własne autora
Błędy w analizie...
n nowiły podstawę autorskiej propozycji klasyfikacji źródeł błędów analitycznych (rys. 3).
W klasyfikacji tej przyjęto, że jednym z zewnętrznych źródeł błędu może być sam podmiot analizy (np. siły zbrojne przeciwnika bądź analizowana sytuacja polityczna, militarna lub ekonomiczna). Dla przykładu, analiza zagrożeń asymetrycznych, dynamicznie zmieniają-cych się i niepodlegajązmieniają-cych ściśle określonym regułom działania, jest bardziej podatna na błędy niż ocena dobrze rozpoznanych sił zbrojnych przeciwnika, działających według usta-lonych wzorców doktrynalnych.
Przedstawiona klasyfikacja może być przydatna w określonej organizacji do identyfiko-waniu błędów i ich źródeł. Umożliwia podjęcie stosownych przedsięwzięć profilaktycznych, na przykład szkoleń, wprowadzenie nowych procedur lub skorygowanie istniejących oraz zmiany organizacji pracy ukierunkowane na usunięcie lub zminimalizowanie najczęstszych błędów analitycznych.
Podsumowanie
Można przypuszczać, że Siły Zbrojne RP jako członek sojuszu wyposażonego w rozwi-nięte technologicznie lądowe, morskie, powietrzne i kosmiczne systemy rozpoznawcze oraz systemy teleinformatyczne do przesyłania, analizowania i archiwizowania danych rozpo-znawczych będą posiadały, przynajmniej teoretycznie, przewagę informacyjną nad poten-cjalnym przeciwnikiem. Problemem będzie jednak nie tyle ilość i dostępność danych, co ich umiejętna weryfikacja, selekcja, integracja i analiza. Dlatego tak ważne jest właściwe przy-gotowanie analityków i całej społeczności rozpoznawczej (wywiadowczej) do prowadzenia obiektywnej oraz wolnej od błędów analizy.
Sytuację komplikuje to, że potencjalne zagrożenia nie pochodzą już głównie od sił zbroj-nych dobrze rozpoznanego „symetrycznego” przeciwnika. Zagrożenia asymetryczne i nie-regularne czy też działania w środowisku zurbanizowanym wymuszają wprowadzanie nowych zasad prowadzenia analizy rozpoznawczej25, przy czym zarazem znacznie ją utrud-niają. Analitycy muszą wykazywać się umiejętnością przygotowywania ocen dotyczących dynamicznie i nieliniowo zmieniających się zagrożeń na podstawie fragmentarycznych i nie-jednokrotnie dwuznacznych informacji.
Ponieważ błędy analityczne mają wiele źródeł, niekiedy trudno ustalić, co było przyczy-ną konkretnego błędu – przez kogo i na jakim etapie został on popełniony. Oczywiste jest jednak, że znajomość najczęstszych błędów analitycznych i ich potencjalnych źródeł po-zwala zapobiegać im dzięki zaplanowaniu i wdrożeniu odpowiednich przedsięwzięć profi-laktycznych.
25 Szerzej: E.V. Larson, D. Eaton, B. Nichiporuk et al.: Assessing Irregular Warfare. A Framework for Intelligence Analysis.
RAND Corporation, Santa Monica 2008.
płk dr
Głównymi obiektami przeciwnika przewidzianymi do zwalczania są baterie artylerii rakietowej i lufowej na stanowiskach ogniowych.
Autorzy omawiają dwa zasadnicze sposoby zwalczania artylerii, polegające na wykorzystaniu przez dywizjon artylerii środków rozpoznania głębokiego w postaci bezzałogowych statków powietrznych oraz stacji radiolokacyjnych. Ustanowienie modułów rozpoznawczo-ogniowych pozwala na skrócenie czasu reakcji ogniowej, a w rezultacie na zwiększenie skuteczności ognia.
Autorzy proponują rozwiązania organizacyjne, które pozwalają na efektywne współdziałanie pododdziałów ogniowych z elementami rozpoznania. Ponadto wska-zują na przydatność amunicji precyzyjnej do wykonywania zadań ogniowych. za-pewnia ona większą skuteczność rażenia artylerii, a także pozwala na znaczne zmniejszenie liczby wykorzystywanych środków ogniowych.
W
spółczesna artyleria jest jednym z najnowocześniejszych rodza-jów wojsk oraz zasadniczym elementem systemu wsparcia ogniowego. Składa się z artyleryjskich wyrzutni rakietowych, dział samobieżnych i ciągnionych, moździerzy oraz środków przeciwpan-cernych. Jest wykorzystywana do rozpoznawania, blokowania oraz raże-nia obiektów przeciwnika ogniem pośrednim1.Do podstawowych zadań artylerii należy dezorganizowanie systemu do-wodzenia i rozpoznania, obezwładnianie systemu wsparcia ogniowego, wzbranianie obrony przeciwlotniczej, dezorganizowanie systemu logistycz-nego oraz rażenie siły żywej i środków walki bezpośredniej przeciwnika2. W ramach wsparcia bezpośredniego artyleria zwalcza obiekty przeciw-nika położone w bezpośredniej bliskości wojsk własnych i razi cele, które mają bezpośredni wpływ na wykonanie zadań. Czyni to za pomocą bli-skiego ognia wspierającego. Natomiast w ramach wsparcia ogólnego sku-pia się na zwalczaniu elementów mających wpływ na przebieg operacji, zazwyczaj położonych głębiej w ugrupowaniu bojowym przeciwnika (ogień głęboki). Spośród wielu obiektów przeciwnika przewidzianych do zwal-czania za kluczowe uważa się baterie artylerii rakietowej i lufowej znajdu-jące się w rejonach stanowisk ogniowych.
Zwalczanie baterii ogniowych jest zawsze zadaniem priorytetowym dla artylerii i ma na celu wyeliminowanie w pierwszej kolejności aktywnej ogniowo artylerii przeciwnika. Zadania artylerii skupiają się na
obezwład-1 AArty P-5. NATO Field Artillery Tactical Doctrine. STANAG 2484, September 2001, s. 2–1.
2 Dowodzenie artylerią. Dowództwo Wojsk Lądowych, Warszawa 2006, s. 5.