Nowe sposoby komunikacji i pracy terapeutycznej wywołują dyskusje etyczne i prawne co do możliwości i ograniczeń Internetu w służeniu pomo-cą online25.
________________
20 D. Skowroński, K. Waszyńska, dz. cyt..
21 S. Davis, B. Taylor, From PLISSIT to Ex-PLISSIT, [w:] Rehabilitation: The Use of Theories and Models in Practice, ed. S. Davis, Churchill Livingstone, Edinburgh 2006, s. 101–129; B. Tay-lor, S. Davis, The extended PLISSIT model for addressing the sexual wellbeing of individuals with an acquired disability or chronic illness, „Sex Disabil” 2007, no 25, s. 135–139.
22 R. Blonna, D. Watter, Health Counseling: A Microskills Approach, Jones & Bartlett Pu-blishers, Sudbury 2005; E. Zelwyn, C.M. Speyer, dz. cyt.
23 E. Zelwyn, C.M. Speyer, dz. cyt.
24 Tamże; D. Skowroński, K. Waszyńska, dz. cyt.
25 R. Kraus, dz. cyt.; APA statement on services by telephone, teleconferencing and Internet, American Psychological Association 1997.
Poradnictwo online jako alternatywna forma pomocy psychopedagogicznej i terapeutycznej 89 Mimo dużych możliwości, jakie oferuje Internet, czyli elastyczności, szybkości, łatwości kontaktu, nie zawsze będzie on dobrą formą pracy. In-ternational Society for Mental Health Online stworzyło rozdział na swojej stronie internetowej (http://ismho.org/casestudy/ccsgas.htm) na temat za-istnienia warunków do oferowania pracy poprzez Internet oraz ograniczeń w służeniu pomocą zawodową w Sieci.
Doradca z etycznego punktu widzenia ma obowiązek poinformowania klienta o ograniczeniach pracy online i dzielenia się informacjami, które ma-ją wpływ na wyrażenie zgody na współpracę terapeutyczną. Od samego początku konieczne jest prezentowanie realistycznej oferty pomocy, aby klient mógł świadomie wybrać, czy decyduje się na współpracę online26.
Możliwość pracy bezpośredniej
Jeżeli nawet obie strony decydują się na pracę poprzez Internet, to ważne jest jednak upewnienie się, że klient w razie konieczności będzie miał dostęp do pomocy bezpośredniej twarzą w twarz, potencjalnie na każdym etapie procesu poradniczego online. Ogólnie rzecz ujmując, odpowiedzialny do-radca powinien zgodzić się na kontakt online, jeżeli klient geograficznie znajduje się w zasięgu możliwości umówienia się na spotkanie w gabinecie, a jeżeli oddalenie geograficzne jest zbyt duże, to obie strony wyrażają z góry zgodę na ewentualne przekazanie klienta w ręce osoby lub instytucji w lo-kalnym środowisku pacjenta, jeżeli wymagać tego będą dane okoliczności27.
Ważność identyfikacji klienta
Jedną z charakterystycznych cech Internetu jest możliwość komunikacji ano-nimowej, co pozwala na swobodną ekspresję swoich myśli i emocji w wysyła-nych komunikatach tekstowych28. Poza tym, Internet pozwala na bardzo ła-twe stworzenie swojego wizerunku sieciowego, który może nie mieć dużo wspólnego z osobą realną29. To zjawisko e-identyfikacji, lub alter ago w sieci, może być dużym utrudnieniem w poradnictwie online, które, tak jak każda forma pomagania, jest oparte na autentycznym, bliskim i personalnym kon-takcie. Z drugiej strony dystans i poczucie bezpieczeństwa związane z
ano-________________
26 R. Kraus, dz. cyt.; A.E.G. Skinner, G. Latchford, International and multicultural issues in online counseling, [w:] Online Counseling. A Handbook…, s. 242–251.
27 R. Kraus, dz. cyt.
28 Tamże; A.E.G. Skinner, G. Latchford, dz. cyt.
29 Bargh J.A., McKenna K.Y.A., Fitzimons G.M., ‛Can you see the real me?’ Activation and expression of the true self on the internet, „Journal of Social Issues” 2002, no 58(1), s. 33–48.
nimowością może w niektórych przypadkach być bardzo silnym motywato-rem do szukania pomocy, owocując nawiązaniem relacji terapeutycznej, do której w sytuacji konieczności kontaktu bezpośredniego w ogóle by nie do-szło30. Niektórym osobom mającym silne poczucie wstydu lub lęku przed odrzuceniem Internet daje szansę na pracę poradnianą, ponieważ badania wskazują, że są one skłonne do bardziej otwartej i niehamowanej ekspresji siebie w sieci, niż w kontaktach bezpośrednich31. Mimo pewnych zalet wy-nikających z anonimowości, z punktu widzenia etyki zawodowej, klinicysta powinien dążyć do poznania prawdziwych danych klienta. Po pierwsze, jest to ważne w sytuacji, kiedy klient może stanowić zagrożenie dla siebie lub innych, co jest podstawą rozważenia konieczności złamania zasady tajemni-cy zawodowej i skontaktowania się z odpowiednimi osobami lub instytu-cjami32. Drugi powód to ochrona doradcy przed wchodzeniem w podwójne relacje, czyli bycie w kontakcie terapeutycznym oraz jednocześnie przyja-cielskim, koleżeńskim, partnerskim lub seksualnym z tą samą osobą. Można przecież wyobrazić sobie sytuację, gdy klient, będący przyjacielem doradcy, kreując tożsamość sieciową, będzie chciał wejść w relację terapeutyczną, co grozi doradcy uwikłaniem się w konflikt etyczny, zawodowy i osobisty33.
Klienci międzynarodowi
Inny aspekt zagadnień etycznych dotyczy pracy z osobami mieszkającymi poza krajem pracy doradcy. Internet nie zna granic państwowych ani geo-graficznych i ograniczeniem komunikacyjnym jest jedynie zdolność posłu-giwania się tym samym językiem34. Internet tworzy złudzenie dostępności innych ludzi w każdym miejscu na kuli ziemskiej i przez to łatwo można doświadczyć efektu ‘globalnej wioski’. I tak jest rzeczywiście, jeżeli chodzi o kontakty biznesowe, towarzyskie itd. Jednak poradnictwo internetowe musi spełniać wymogi profesjonalizmu i być w zgodzie z uregulowaniami prawnymi, a to oznacza, że doradca musi być świadomy, na jakim terenie i w jakim zakresie ma prawo wykonywania zawodu. Wiele państw ma wła-sne zasady licencjonowania i rejestrowania poradnictwa, a to oznacza, że doradca nie może oferować swoich usług osobom spoza obszaru własnych
________________
30 R. Kraus, dz. cyt.; A.E.G. Skinner, G. Latchford, dz. cyt.
31 S.H. Budman, Behavioral health care dot–com and beyond: Computer-mediated communica-tions in mental health and substance abuse treatment, „American Psychologist” 2000, no 55, s. 1290–1300; J.R. Suler, The psychology of text relationships…
32 R. Kraus, dz. cyt.
33 Tamże.
34 Tamże; A.E.G., Skinner, G. Latchford, dz. cyt.
Poradnictwo online jako alternatywna forma pomocy psychopedagogicznej i terapeutycznej 91 formalnych uprawnień35. Innym aspektem tego zagadnienia jest pokrywanie kosztów terapii w krajach, które mają rozwinięte systemy ubezpieczeń, co może oznaczać ograniczenia oferty pracy online36. Kolejny element to ubez-pieczenie od odpowiedzialności cywilnej terapeuty. Innymi słowy, doradca, pracując z klientem z innego kraju lub nawet innego stanu (jak na przykład w USA, Australii), ryzykuje dużymi kosztami i karą z utratą licencji włącz-nie, w przypadku bycia pozwanym do sądu przez tego klienta za spowo-dowanie strat psychicznych. Dla polskich doradców online temat ten ma znaczenie w przypadku pracy z obywatelami polskimi przebywającym poza Polską. Zalecane w tej sytuacji jest zawsze zorientowanie się, czy poradnic-two online nie narusza uregulowań prawnych i ubezpieczeń zdrowotnych w kraju przebywania klientów37 .