Coaching jest narzędziem wspomagania rozwojowych zmian, ale to także pewien styl bycia, styl komunikacji (aktywne, sięgające głębi słuchanie, od-zwierciedlanie wypowiedzi klienta, feedforward, challenging)17, styl radze-nia sobie z sytuacjami problemowymi (wynikający z faktu, iż profesjonalni coachowie przestrzegają zasad kodeksu etycznego coacha, pracują nad sa-morozwojem, poddają się superwizjom i wreszcie wzmacniają swoje – i klienta – poczucie wewnątrzsterowności)18. Przypomnijmy: coaching
wy-________________
15 KefAnn, dz. cyt.; Z. Nieckarz, S. Cielińska Nieckarz, D. Godlewska-Werner, dz. cyt., s. 40; J. Rogers, dz. cyt., s. 20–34.
16 Tamże.
17 J. Whitmore, dz. cyt.; M. Bennewicz, Coaching czyli restauracja osobowości…
18 J. Rogers, dz. cyt.
biega w przyszłość, koncentrując się na szukaniu rozwiązań, a nie na poszu-kiwaniu przyczyn konkretnych braków, jak dzieje się w przypadku terapii.
Problem podlega w tym podejściu przeobrażeniu w cel – jasno określony, ambitny, mierzalny, terminowy, pozytywnie sformułowany, pozostający w obszarze wpływu (SMART)19. Celem coachingu jest wsparcie jednostki lub zespołu w przejściu ze stanu aktualnego do postulowanego. Rezultatami coachingowych działań jest większa samoświadomość, precyzyjne wyzna-czone cele, optymalizacja działań, pełniejsze wykorzystanie zasobów ze-wnętrznych i weze-wnętrznych. Coach to osoba stwarzająca warunki, by pro-ces przebiegał w sposób prawidłowy, jest facylitatorem i moderatorem spotkania. Odpowiedzialność za rezultaty coachingu spoczywa zatem na coachowanym, czyli coachee.
Jednym z popularnych modeli rozmowy coachingowej jest model GROW – nazwa to skrót składający się z pierwszych liter opisujących po-szczególne etapy rozmowy.
Goal – jak cel: jaki jest cel naszego spotkania?
Reality – jak rzeczywistość: gdzie jesteś teraz?
Options – jak opcje: co możesz zrobić, by osiągnąć cel?
Will – czyli wola: którą z opcji wybierasz dla siebie?
Według takiego modelu można zaprojektować także schemat zajęć lek-cyjnych
Tabela 1. Schemat zajęć lekcyjnych według modelu GROW (źródło: opracowanie własne) Etap Co chcemy osiągnąć? Przykłady pytań
CEL Ustalamy cel, który chcemy osiągnąć, na
Dlaczego jest to dla Ciebie ważne?
Jak to wpłynie na Twoje życie?
Jak to wpłynie na życie Twoich bliskich?
Po czym poznasz, że osiągnąłeś cel?
--
Nauczyciel, wykorzystując ten element coachingu, może zobrazować uczniom, jak znajomość języka wpłynie na ich życie, po czym prosi o ich własne przy-kłady dotyczące kwestii: dlaczego warto znać język na określonym poziomie.
19 J. Whitmore, dz. cyt.; M. Bennewicz, Coaching czyli restauracja osobowości…
Coaching – czym jest, a czym nie jest? 45 Etap Co chcemy osiągnąć? Przykłady pytań
OPCJE Coachee wskazuje na możliwe sposoby
Jak zrobiłby to Twój ulubiony bohater?
WYBÓR Uczeń wybiera swój sposób dotarcia do ce-lu. Podejmuje decyzję
Wskazałeś kilka dróg osiągnięcia celu – którą wybierasz?
Jaki będzie Twój pierwszy krok?
Jak się będziesz motywował?
Co zrobisz już dziś by przybliżyć się do celu?
Jakie zadanie domowe sobie zaprojektu-jesz?
Coaching w oświacie może działać na kilku niwach:
Dyrektor szkoły – nauczyciele Nauczyciel – nauczyciel(e) Nauczyciel – uczeń/klasa Nauczyciel – rodzic Rodzic – dziecko.
Agnieszka Grzymkowska w materiałach szkoleniowych ORE wskazuje:
W coachingu […] wszystko sprowadza się do poszukiwania rozwiązań prowadzą-cych do likwidacji luki między stanem obecnym a stanem pożądanym. Stosowanie coachingu w szkole w zaproponowanych obszarach może mieć korzystny wpływ dla wszystkich uczestników procesu edukacji […]20.
Korzyści wynikające z coachingu w systemie edukacji prezentuje poniż-szy diagram.
________________
20 A. Grzymkowska, ORE, Coaching w pracy z zespołami nauczycielskimi, https://www.
google.pl/search?q=Grzymkowska,+ORE,+Coaching+w+pracy+z+zespo%C5%82ami+nau czycielskimi&ie=utf-8&oe=utf-8&gws_rd=cr&ei=LAOzVO_2HaLQygOa4IKQBQ [dostęp: 28.02.
2014].
Ryc. 1. Korzyści wynikające z coachingu w systemie edukacji (źródło: opracowanie wła-sne na podstawie A. Grzymkowska, ORE)
Autorka słusznie stwierdza:
coaching rozpoczyna się zatem od określenia problemu, następnie problem ten za-mieniany jest w cel, kolejnym krokiem jest określenie oczekiwanych rezultatów i do-piero na koniec przechodzimy do poszukiwania dostępnych rozwiązań. Coaching w oświacie uzupełnia pewną lukę. Do tej pory rozwój kadr odbywał się głównie po-przez szkolenia. Metoda coachingu może mieć wpływ na zmianę postaw, a nie tylko zwiększanie wiedzy i nabywanie umiejętności. Pomaga także, poprzez wykorzysty-wanie już posiadanych kompetencji w uporządkowaniu działań. Wprowadzenie me-tod i technik coachingowych jako uzupełnienie podstawowych umiejętności pedago-gów może stać się początkiem nowej jakości edukacji21.
________________
21 Tamże.
Coaching – czym jest, a czym nie jest? 47 Za przykład możliwości praktycznego wykorzystania elementów co-achingu może posłużyć schemat kontraktów często konstruowanych w szkole oraz przez rodziców, które, niestety, w praktyce wielokrotnie tworzy się, na-stępnie nie egzekwując i nie przestrzegając ustalonych reguł.
Kontrakt psychologiczny to zbiór zasad, który obowiązuje w ciągu roku szkolnego uczniów i nauczyciela. Jest to rodzaj układu, który pozytywnie wpływa na życie w klasie, a przez to na wyniki pracy. Ważne jest, by regu-laminowe zasady odnosiły się do konkretnych zachowań, były jasne i nie budziły wśród uczniów wątpliwości. Podczas wspólnego (partnerstwo, obopólna odpowiedzialność) spisywania kontraktu w podejściu coachingo-wym stosuje się język pozytywny zamiast negatywnego, gdyż umysł nie rozróżnia słowa „nie” (język hipnotyczny Miltona Ericksona). Pozytywnie sformułowana zasada pozbawiona zakazu lepiej wpłynie na uczniów; za-miast: „nie przeszkadzajcie na lekcjach” – uważamy na lekcjach i inne pozy-tywne przykłady – jemy, pijemy, żujemy gumy po lekcjach, przychodzimy punktualnie na lekcje, telefonów komórkowych i innych gadżetów elektro-nicznych używamy na przerwach, siedzimy na krzesłach spokojnie itd. są to koncepty odpowiadające także coachingowemu feedforward22.
Literatura
Bałachowicz J., Rowicka A., Nowoczesny wychowawca – tutor, mentor, coach, Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP, Warszawa 2013
Bennewicz M., Coaching czyli przebudzacz neuronów, G+J Książka, Warszawa cop. 2009 Bennewicz M., Coaching czyli restauracja osobowości, Grupa Wydawnicza Foksal,
Warsza-wa cop. 2013
Blanchard K., Shula D., Coaching. Prowadź swoją drużynę ku zwycięstwu, MT Biznes, War-szawa 2009
Clutterbuck D., Coaching zespołowy, Rebis, Poznań 2009
Coaching. Teoria, praktyka, studia przypadków, red. M. Sidor-Rządkowska Kraków, Wolters Kluwer Business, Kraków 2009
Kordziński J., Nauczyciel, trener, coach, ABC a Wolters Kluwer Business, Warszawa 2013 Kupaj L., Krysa W., Kompetencje coachingowe nauczycieli, ABC a Wolters Kluwer Business,
Warszawa 2014
Nieckarz Z., Celińska-Nieckarz S., Godlewska-Werner D., Psychologia coachingu bizneso-wego, Harmonia, Gdańsk 2013
Rogers J., Coaching: podstawy umiejętności, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2010.
Thorpe S., Clifford J., Podręcznik coachingu, Rebis, Poznań 2004
Whitmore J., Coaching trening efektywności, G+J Książka, Warszawa 2011
________________
22 J. Whitmore, dz. cyt; J. Kordziński, Nauczyciel, trener, coach, ABC a Wolters Kluwer Busi-ness, Warszawa 2013; L. Kupaj, W. Krysa, dz. cyt.
Netografia
KefAnn Psychoedukacja. Coaching a inne dyscypliny, http://www.kefann.pl/art037_
2_Coaching_a_inne_dyscypliny.html [dostęp: 1.02.2015]
Grzymkowska, ORE, Coaching w pracy z zespołami nauczycielskimi https://www.
google.pl/search?q=Grzymkowska,+ORE,+Coaching+w+pracy+z+zespo%C5%
82ami+nauczycielskimi&ie=utf-8&oe=utf-8&gws_rd=cr&ei=LAOzVO_2HaLQyg Oa4IKQBQ [dostęp: 1.02.2015]
Akademia Szkoleń i Coachingu ADEPTUS-http://www.adeptus.com.pl/print.php?
type=N&item_id=11 [dostęp: 1.02.2015]
ICF-coaching http://icf.org.pl/pl79,coaching.html [dostęp: 1.02.2015]