Fundusze hedgingowe są najbardziej znaną formą inwestycji alternatyw-nych. Na początek należy przedstawić znaczenie terminu fundusz hedgingowy.
Słowo hedging oznacza w języku angielskim zabezpieczanie. Sugerowałoby to, iż fundusz hedgingowy to rodzaj funduszu, który wykorzystuje różne strategie w celu redukcji ryzyka w inwestycjach. Taka definicja była właściwa w przy-padku pierwszych funduszy hedgingowych.
Pierwszy fundusz hedgingowy (ang. hedge fund) został stworzony przez Alfreda Winslow Jonesa do zabezpieczenia ryzyka inwestycji poprzez nabycie
1 M. Eling: Autocorrelation, bias and fat tails. „Journal of Derivatives & Hedge Funds” 12, No. 1/2, May-August 2006, s. 28-47.
Marcin Kalinowski 182
niedowartościowanych akcji i sprzedaż (krótka pozycja) przewartościowanych2. Technika ta opierała się na połączeniu dwóch strategii inwestycyjnych: krótkiej sprzedaży oraz dźwigni finansowej3. Zastosowany mechanizm pozwolił mu na uzyskanie stóp zwrotu przewyższających tradycyjne fundusze akcji4. Samo pojęcie hedge funds zaczęło być powszechnie stosowane dopiero w 1966 roku po publika-cji amerykańskiego miesięcznika „Fortune” oceniającej działalność spółki Jonesa5.
Obecnie fundusze hedgingowe to inwestycje bardziej ryzykowne od inwe-stycji tradycyjnych, wyróżniające się wykorzystaniem instrumentów pochod-nych w swoich strategiach inwestycyjpochod-nych. Mogą dzięki temu wykorzystywać krótką sprzedaż, korzystając jednocześnie z dźwigni finansowej. Zaletą fundu-szy hedgingowych jest fakt, że nie są one ograniczone lokalizacją inwestycji.
Znaczna część funduszy hedgingowych inwestuje na rynkach całego świata6. Cechą charakterystyczną funduszy hedgingowych jest ponadto forma pobieranej prowizji. Poza klasyczną prowizją za zarządzanie w postaci stawki procentowej od inwestycji fundusz pobiera prowizję od uzyskanego wyniku funduszu w da-nym okresie. Najczęściej fundusz otrzymuje wynagrodzenie stałe w wysokości około 2% zarządzanych aktywów oraz premię równą około 20% rocznego wy-pracowanego przez fundusz zysku7. Czasami określany jest minimalny wskaźnik zysku upoważniający do premii dla funduszu. Z tego powodu fundusze hedgin-gowe są nastawione na uzyskiwanie dodatnich stóp zwrotu w każdych warun-kach rynkowych8.
Korzystanie z usług funduszy hedgingowych jest na świecie zarezerwowa-ne dla zamożnych inwestorów indywidualnych oraz inwestorów instytucjonal-nych, takich jak firmy ubezpieczeniowe czy banki inwestycyjne.
Podobieństwa i różnice pomiędzy tradycyjnymi funduszami inwestycyjny-mi a funduszainwestycyjny-mi hedgingowyinwestycyjny-mi zostały zaprezentowane w tabeli 1.
2 J. Lederman, R. Klein: Hedge funds: Investment and portfolio strategies for the institutional in-vestor. Irwin Professional Publishing, New York 1995, oraz P. Temple: Hedge funds: Courte-sans of capitalism. John Wiley and Sons, New York 2001.
3 W. Fung, D.A. Hsieh: A primer on hedge funds. „Journal of Empirical Finance” 1999, Vol. 6, No. 3
4 T. Caldwell, T. Kirkpatrick: A primer on hedge funds. Lookout Mountain Capital, Inc, Chatta-nooga 1995 oraz B. Chadha, A. Jansen: The hedge fundindustry: Structure, size and perfor-mance. W: Hedge funds and financial, dynamics. Chapter 3. Red. B. Eichengreen, D. Mathieson, B.
Chadha, A. Jansen, L. Kodres, S. Sharma. International Monetary Fund, Washington, DC 1998, s. 27-41.
5 J.J. Wajszczuk: Fundusze hedgingowe na globalnym rynku finansowym. „Bank i Kredyt” 2006, nr 4, s. 73.
6 G. Zalewski: Fundusze hedgingowe – nowy rodzaj inwestycji. „Rynek Terminowy” 2004, nr 1(23), s. 39.
7 A. Moglia, „American Bankruptcy Institute Journal” 28, A7, September 2009, s. 52-53, 87.
8 G. Karolyi: Hedge funds: What they are and what they are not? Working Paper, Fisher College of Business, Columbus, OH. 1999 oraz H. Fung, X. Xu, J. Yau: Do hedge fundmanagers display skill? „The Journal of Alternative Investments” 2004, Vol. 6, No. 4, s. 22-31.
Rozwój rynku funduszy hedgingowych po doświadczeniach kryzysu… 183
Tabela 1 Tradycyjne fundusze inwestycyjne a fundusze hedgingowe
Cachy Tradycyjne fundusze inwestycyjne
Fundusze hedgingowe Dozwolone
instrumenty
akcje i obligacje (pozycje długie – long)
wszystkie instrumenty + derywaty (pozycje długie i krótkie – long&short)
Dźwignia finansowa niestosowana stosowana
Pobierane prowizje 0,5% – 1% 1% do 2% oraz 15%-25% od zysków
Klienci bez ograniczeń instytucjonalni oraz zamożni
indywidualni
Źródło: Radley & Associates: The Hedge Fund Industry and the City. Corporation of London, London 2005, s. 8.
Fundusze hedgingowe są obecnie, wbrew pierwotnym założeniom, instytu-cjami o relatywnie wysokim ryzyku. Strategia oparta na hedgingu (z wykorzy-staniem krótkiej sprzedaży) ma na celu redukcję ryzyka portfela. Z drugiej stro-ny jednak fundusze hedgingowe wykorzystują dźwignię finansową w celu poprawy wyników, a przez to zwiększają ryzyko inwestycji. Fundusze hedgin-gowe dążą do utrzymywania stabilnej stopy zwrotu9.
Generalnym założeniem menedżerów funduszy hedgingowych jest znajdo-wanie inwestycji, które mają niską lub ujemną korelację z akcjami, obligacjami i rynkiem walutowym. Poprzez kompensację zmian cen fundusze hedgingowe mogą zwiększyć relację ryzyko/stopa zwrotu i zmniejszyć kurtozę10. Jest to szczególnie zauważalne w okresach ujemnych stóp zwrotu na rynku akcji. Tra-dycyjne formy inwestycji, takie jak akcje czy obligacje, oferują mniejsze możli-wości dywersyfikacji i zazwyczaj są mocno skorelowane z rynkiem akcji.
Cechą charakterystyczną funduszy hedgingowych jest ich lokalizacja. Ze względu na proceder obchodzenia prawa większość funduszy hedgingowych jest zarejestrowana na terenie państw nazywanych rajami podatkowymi, takich jak:
Bermudy, Wyspy Dziewicze, Kajmany, Mauritius czy Singapur. Są to jednak tylko miejsca rejestracji tych instytucji. Decyzje inwestycyjne są podejmowane w światowych centrach finansowych. Zarejestrowane w połowie 2008 roku fun-dusze hedgingowe tylko na Kajmanach to ponad 10 000 instytucji. Stanowi to
9 W. Sędzicki: Inwestycje alternatywne: fundusze hedgingowe. „Prawo Przedsiębiorcy: od przepi-su do praktyki” 2008, nr 21(801), s. 40.
10 G. Amin, H.M. Kat: Portfolios of hedge funds. Working Paper, University of Reading, ISMA Centre, Reading, UK 2002 oraz T. Schneeweis, R. Spurgin: Skewness in asset returns: Does it matter. „Journal of Alternative Investments” 1998, Vol. 1, No. 2, s. 66-75.
Marcin Kalinowski 184
około 80% globalnego rynku funduszy hedgingowych na świecie. System regu-lacyjny Kajmanów nadaje się szczególnie do działalności funduszy hedgingo-wych ze względu na brak ograniczeń dotyczących wykorzystania dźwigni finan-sowej i koncentracji inwestycji finansowych11.