Inwestycje banków

Inwestycje, inaczej zaangażowania banku polegają na inwestowaniu kapitału banku dla zwielokrotnienia ich wartości, zatem w celu osiągnięcia korzyści pie-niężnych za pomocą wszystkich dostępnych długoterminowych inwestycji we wszelkie instrumenty rynku pieniężnego, kapitałowego, nieruchomości, a także wszelkie inne przedsięwzięcia, które mogą być źródłem zysku dla banku. Wśród instrumentów tych wyróżnia się między innymi: papiery wartościowe, jednostki świadczące o uczestnictwie w funduszach inwestycyjnych, różne wkłady, udziały oraz dopłaty do majątku w spółkach, inwestycje we wszelkie instrumenty rynku pieniężnego bądź kapitałowego, gwarantowanie emisji, handel nieruchomościami i wszystkie inne zaangażowania.

Budowa i struktura portfela inwestycyjnego banku powinna być odzwiercie-dleniem przyjętych w nim celów inwestowania, a także bezpieczeństwa środków

deponowanych w jednostkach bankowych przez klientów. Struktura portfela in-westycji finansowych banku daje możliwość właściwej regulacji płynności.

W związku z tym, portfel inwestycyjny powinien być właściwie zdywersyfiko-wany.

Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego banku powinna być gwarancją bar-dzo wysokiego bezpieczeństwa zainwestowanych funduszy. Przy dywersyfikacji, banki w szczególności biorą pod uwagę takie aspekty jak:

• rodzaj inwestycji finansowych, zatem między innymi formę prawną na podstawie której działa podmiot, w który bank angażuje swoje pieniądze,

• bieżącą oraz przewidywaną sytuację ekonomiczną podmiotów, dostęp do źródeł informacji, która jest niezwykle istotna szczególnie przy dokony-waniu inwestycji na rynkach zagranicznych,

• organizacyjne oraz kapitałowe relacje i powiązania podmiotów, w które bank angażuje swoje środki,

• oczekiwaną i prognozowaną rentowność inwestycji,

• dywersyfikację geograficzną, gospodarczą, branżową i polityczną.

Banki podczas weryfikacji i oceny stopnia wiarygodności podmiotów, w które inwestują, uwzględniają wszystkie zdarzenia, które w ważny sposób mo-głyby wpłynąć na późniejszą rentowność dokonywanej inwestycji. Przewidywane zmiany na stanowiskach kierowniczych, bądź w składzie akcjonariuszy podmiotu, zmiany w profilu oraz systemie działalności, a także prawdopodobieństwo upa-dłości lub fuzji podmiotów ma niebagatelne znaczenie w przypadku podejmowa-nia przez bank decyzji, która dotyczy tego, w co i na jaki okres zainwestować.

Ogromną rolę w temacie angażowania pieniędzy przez banki posiadają też czyn-niki gospodarcze. Wśród nich można wyodrębnić m.in. sytuację ekonomiczną i polityczną państw czy regionów, która jest szczególnie ważna w kwestii inwe-stycji na rynkach międzynarodowych, jak również popyt w danym rejonie na su-rowce naturalne, np. węgiel czy gaz ziemny.

W przypadku zakupu przez banki dłużnych papierów wartościowych, w głównej mierze sprawdzają one warunki wypłaty oprocentowania, możliwość wykupu, formy ewentualnego zabezpieczenia przed ryzykiem, dokonują analizy sprawozdania finansowego emitenta co najmniej za miniony rok obrotowy.

Istotny jest także zysk bilansowy, który jednostka osiągnęła w okresach przed emisją. Banki dokonują także oceny zdolności emitenta do regulowania wynika-jących z obligacji zobowiązań.

Banki oprócz tradycyjnych inwestycji, jakimi jest m.in. nabycie papierów wartościowych, gwarantowanie emisji, inwestycji w nieruchomości, kredyty, po-życzki, zakup obligacji oraz nabycie różnych akcji, inwestuje również w wiele innych, nietypowych inicjatyw.

Jednym z przykładów nieszablonowych inwestycji banków jest angażowanie kapitału w zakup dzieł sztuki. Już w okresie średniowiecza bankierzy interesowali się sztuką i obdarzali artystów swoją opieką, poprzez kupowanie ich dzieł, by

w zamian zyskać swojego rodzaju prestiż, ale także rozgrzeszenie za niewłaściwe czyny, które miały związek z lichwą. Współcześnie bankom przyświecają inne cele. Nabywając dzieła sztuki, kierują się głównie kwestiami inwestycyjnymi, osiągnięciem zysku bądź poprawą wizerunku, rzadziej skupiając się na aspekcie dekoracyjnym. Projekty tego typu można zauważyć także na polskim rynku. Przy-kładem takiej działalności jest m.in. Fundacja Sztuki Polskiej ING, stworzona w 2000 r. Jej aktywność na płaszczyźnie sztuki polega na kolekcjonowaniu dzieł różnych artystów, które powstały po 1990 r.¹⁴

Pomimo niełatwej sytuacji ekonomicznej banków, która jest spowodowana wystąpieniem kryzysu finansowego oraz zagrożeniem ze strony strefy euro, kilka międzynarodowych instytucji finansowych podjęło decyzję o ekspansji na rynek Afrykański i podjęciu inwestycji na tym terenie, wykorzystując w taki sposób okres wzrostu gospodarczego, który występuje w tym rejonie. Poprzez utworzenie oddziałów, w których rachunki prowadzone są w lokalnej walucie, bank będzie mógł w przyszłości, a być może już za kilka lat, obsługiwać wszelkie inwestycje na terenie kontynentu afrykańskiego.

Banki inwestują również w energię odnawialną. Angażowanie kapitału wsys-temy ekologiczne mają pozytywny wpływ na ich wizerunek. Część banków inwe-stuje także w wydobycie węgla bądź bezpośrednio uczestniczą w handlu tym su-rowcem, kupując go w Ameryce Południowej lub Indonezji.

Przepływy pieniężne banków spółdzielczych z działalności inwestycyjnej stanowią niewielką część przepływów banków ogółem. Znacznie większy wkład w inwestycje posiadają banki komercyjne.

Tabela 3. Wpływy, wydatki oraz przepływy netto związane z działalnością banków w Polsce w mln zł

Wyszczególnienie Rok Banki spółdzielcze Banki ogółem Wpływy związane

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych NBP

Jak pokazuje tabela 3. przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyj-nej banków w roku 2014 zostały zamknięte deficytem w kwocie 17,1 mld zł, w porównaniu do deficytu w wysokości 2,8 mld zł w 2013 r. Banki spółdzielcze poniosły większe wydatki niż wpływy z działalności inwestycyjnej o ponad 0,6 mld zł, wobec niespełna 0,4 mld zł w roku poprzednim. W roku 2014 wpływy

14 https://wealth.pl/serwis-informacyjny/id/459 (dostęp: 8.04.2016 r.).

z działalności inwestycyjnej banków wyniosły łącznie ponad 922,8 mld zł. Były one wypracowane niemalże w całości przez banki komercyjne. Wpływy od ban-ków spółdzielczych wynosiły jedynie 0,1%.

W 2014 r. wydatki na działalność inwestycyjną łącznie wszystkich banków, po wzroście o 20,8% względem roku poprzedniego wyniosły prawie 939,9 mld zł. Większość wpływów z działalności inwestycyjnej wszystkich banków pocho-dziła z innych wpływów dotyczących działalności inwestycyjnej – 55,6%

w 2014r, w porównaniu do 43,6% w roku 2013. Kolejna część pochodziła ze zby-cia aktywów trwałych z przeznaczeniem do sprzedaży – 39,5% w zestawieniu z 50,7% w roku poprzednim. Inne źródło wpływów stanowiło zbycie inwestycji utrzymywanych do terminu zapadalności – co stanowiło 4,9% wobec 5,0% w po-przednim roku.

Udział banków spółdzielczych w całkowitej sumie wpływów i wydatków do-tyczących działalności inwestycyjnej wszystkich banków, wyniósł odpowiednio 0,1% oraz 0,2%. Wpływy z działalności inwestycyjnej banków spółdzielczych w roku 2013, bez większych zmian w roku kolejnym w 88,6% pochodziły ze sprzedaży inwestycji utrzymywanych do terminu zapadalności. Większość wy-datków na działalność inwestycyjną banków spółdzielczych, bo aż 63,9%

w 2014 r. wobec 62,1% w roku poprzedzającym, stanowiły wydatki na zakup in-westycji utrzymywanych do terminu zapadalności. 15,3% wobec 24,2% w roku 2013 wydatków inwestycyjnych banków spółdzielczych działających w Polsce przeznaczono na nabycie rzeczowych aktywów trwałych.

Rys. 2. Działalność inwestycyjna banków spółdzielczych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych NBP

Jak pokazuje rysunek 2. wartość wpływów z działalności inwestycyjnej ban-ków spółdzielczych w 2014 r. wyniosła 1,5 mld. To o pół mld więcej niż w roku poprzednim. Wydatki natomiast kształtowały się na poziomie niespełna 0,6 mld zł w porównaniu do 0,9 mld zł w 2013 r. Przepływy netto związane z działalnością

inwestycyjną w ciągu obu lat stanowiły wartość ujemną i wyniosły w 2014 r. – 435,9 mln zł, zaś rok wcześniej – 615 mln zł.

7. Podsumowanie

Banki spółdzielcze są jednostkami sektora bankowego, których nadrzędnym celem nie jest osiągnięcie zysku, ale zapewnienie spółdzielcy dostępu do usług bankowych, w tym głównie do korzystnie oprocentowanych kredytów. Najważ-niejszy cel banku spółdzielczego jest odmienny od celu funkcjonowania banków w formie spółek akcyjnych czy przedsiębiorstw państwowych, których głównym przesłaniem jest dążenie do maksymalizacji zysków. Posiadają one więc konku-rencyjną pod względem ceny, a także dostępności złożoną ofertę wielu usług.

W zestawieniu z bankami komercyjnymi są zdecydowanie mniej rygorystyczne w ocenie zdolności kredytowej swoich klientów.

W roku 2014 ilość oddziałów banków spółdzielczych funkcjonujących w Polsce wynosiła 1709, co stanowi prawie jedną trzecią łącznej liczby wszyst-kich banków. Siedziby większości z nich znajdują się na terenie miast, małych miasteczek bądź w gminach, a placówki i punkty kasowe nawet w małych miej-scowościach. Znajdują się w bliskim otoczeniu społeczności, działają w niewiel-kich środowiskach, gdzie większość ludzi dobrze się zna, przez co są bardziej wiarygodne przy udzielaniu kredytów oraz świadczeniu pozostałych usług.

Wraz z upływem czasu banki spółdzielcze partnerem dla swoich klientów o coraz większej wartości. Współpracują oraz działają na rzecz lokalnych samo-rządów, odgrywając przy tym bardzo dużą rolę w rozwoju obsługiwanych środo-wisk i społeczności. Członkostwo w banku spółdzielczym jest dla wielu miesz-kańców niewielkich miasteczek i wsi szansą na uzyskanie kredytu średniej wiel-kości. Ogromne znaczenie ma również gwarancja co do obsługi spółdzielcy w obszarze innych czynności bankowych. Obsługa ta jest obecnie świadczona na bardzo dobrym poziomie.

Długoletnia tradycja, świadcząca o wiarygodności oraz sposób indywidual-nego i zaufaindywidual-nego podejścia do klienta, daje bankom spółdzielczym konkurencyjną pozycję na rynku usług bankowych w Polsce.

LITERATURA

[1] Bryniarska T.I., Banki spółdzielcze w gospodarce rynkowej, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2003.

[2] Główny Urząd Statystyczny, Monitoring Banków 2014, Zakład wydawnictw staty-stycznych, Warszawa 2015.

[3] http://www.bankowosc-spoldzielcza.eu/bankowo%C5%9B%C4%87-

sp%C3%B3%C5%82dzielcza-xxi-wieku/uwarunkowania-dzia%C5%82alno%C5%9Bci/.

[4] http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/banki;3874100.html.

[5] http://www.krs.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=37&Ite-mid=293

[6] https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/banki;3874100.html

[7] https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-jakie-funkcje-pelni-system-bankowy [8] https://wealth.pl/serwis-informacyjny/id/459.

[9] Jaworski W.L., Zawadzka Z., Bankowość. Zagadnienia podstawowe, Poltext, War-szawa 2003.

[10] Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o restrukturyzacji banków spółdzielczych i Banku Gospodarki Żywnościowej oraz o zmianie niektórych ustaw (DZ.U. 1994, nr 80, poz369 z późn. Zm.).

[11] Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (DZ.U. 1990, nr 6, poz 36 z późn. zm.).

[12] Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe (Dz. U. 2015, poz. 128).

[13] Węcławski J., Banki Spółdzielcze w konkurencyjnym otoczeniu, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010.

SPECIFICATIONS OF OPERATION OF POLISH COOPERATIVE BANKS - ANALYSIS OF INVESTMENT ACTIVITIES

The subject of this paper is an analysis of the activity of cooperative banks in Poland, in par-ticular investment activity. An outline of the banking system was provided, as well as general data on banking activity in Poland. The specifics of the functioning of cooperative banks, their origins, the competitive environment and the objectives and tasks of the entities discussed have been shown.

Data on the investment activity of co-operative banks in Poland were presented. Based on the anal-ysis of the data, the main areas of banks' investment, banking sector competitiveness and dynamics of changes and development of the sector were indicated.

Keywords: Cooperative bank, investment, competitiveness