Relacje między grupami zawodowymi personelu medycznego
5.4. Jakość relacji międzygrupowych w szpitalu
Kreowanie pozytywnych relacji intergrupowych jest zależne od jakości komunikacji między grupami zawodowymi oraz jednostkowymi przedstawicielami tych grup�
W tej części książki przeanalizowanio wpływ relacji na charakter oraz jakość pro-cesu komunikacji, biorąc pod uwagę częstotliwość oraz długość kontaktów� Dodat-kowo zbadano odczucia pracowników dotyczące relacji między jakością komunikacji a prawidłowym funkcjonowaniem szpitali�
Tabela 83 zawiera dane ukazujące zależność poziomu relacji od poziomu komuni-kacji z uwzględnieniem kryterium organizacyjnego� Według respondentów ta relacja istnieje, czyli należy przyjąć, że unikanie kontaktu z przedstawicielami innych grup zawodowych nie jest przypadkiem, lecz wynika z negatywnych relacji� Pracownicy dobrze się czują „między swymi”, czyli w swojej grupie zawodowej, unikają lub mini-malizują kontakty z innymi pracownikami� Wyjątkiem są kontakty między lekarzami a pielęgniarkami, ale te są wymuszone świadczonymi usługami medycznymi�
Tabela 83. Wpływ jakości relacji między pracownikami na częstotliwość i czas kontaktów zawodowych między przedstawicielami różnych grup zawodowych według kryterium organizacyjnego
Forma Tak (%) Nie (%) Nie wiem (%)
Jednospecjalistyczne 169 69,0 35 14,3 41 16,7
Wielospecjalistyczne 641 69,1 90 9,7 196 21,2
Razem 810 69,1 125 10,7 237 20,2
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań pierwotnych
Różnica we wskazaniach między jednostkami podzielonymi na szpitale według wielkości organizacji wynika z faktu, że w większych szpitalach badani pracownicy potwierdzają istnienie zależności między jakością relacji a częstotliwością i czasem kontaktów między pracownikami� Przyczyną ograniczenia kontaktów międzyludz-kich są negatywne relacje na poziomie międzygrupowym� W szpitalach średnich i małych wyniki są niższe od grupy największych szpitali odpowiednio o 5 i 10%�
Bierze się to z tego, że w tych jednostkach jest lepsza atmosfera w pracy, rzadziej
występują podziały na grupy zawodowe, a pracownicy częściej kontaktują się między sobą�
Tabela 84. Wpływ jakości relacji między pracownikami na częstotliwość i czas kontaktów zawodowych między przedstawicielami różnych grup zawodowych według kryterium wielkości organizacji
Wielkość Tak (%) Nie (%) Nie wiem (%)
Duże 584 71,5 67 8,2 166 20,3
Średnie 142 66,0 33 15,4 40 18,6
Małe 84 60,0 25 17,9 31 22,1
Razem 810 69,1 125 10,7 237 20,2
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań pierwotnych
Podział szpitali według kryterium własnościowego pokazuje, że w jednostkach niepublicznych rzadziej niż w publicznych zauważa się zależność między jakością relacji a częstotliwością oraz długością kontaktów między pracownikami różnych grup zawodowych�
Tabela 85. Wpływ jakości relacji między pracownikami na częstotliwość i czas kontaktów zawodowych między przedstawicielami różnych grup zawodowych według kryterium własnościowego
Własność Tak (%) Nie (%) Nie wiem (%)
Publiczne 758 69,3 112 10,2 224 20,5
Niepubliczne 52 66,6 13 16,7 13 16,7
Razem 810 69,1 125 10,7 237 20,2
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań pierwotnych
Tabela 86 przedstawia zbiorcze informacje o zależności między jakością relacji a częstotliwością kontaktów podzielonych według kryterium geograficznego� Wynik ten potwierdza, że zależność ta odnosi się do całego obszaru badań, a nie do wybra-nego terytorium� Jest to zjawisko powszechne�
Tabela 86. Wpływ jakości relacji między pracownikami na częstotliwość i czas kontaktów zawodowych między przedstawicielami różnych grup zawodowych według kryterium geograficznego
Województwo Tak (%) Nie (%) Nie wiem (%)
Dolnośląskie 176 70,1 28 11,2 47 18,7
Lubelskie 107 69,5 13 8,4 34 22,1
Lubuskie 68 64,8 13 12,4 24 22,7
Małopolskie 48 63,1 11 14,5 17 22,4
Opolskie 31 73,8 5 11,9 6 14,3
Podkarpackie 110 67,9 17 10,5 35 21,6
Śląskie 102 73,9 10 7,2 26 18,9
Wielkopolskie 131 71,6 16 8,7 36 19,7
Zachodniopomorskie 37 60,6 12 19,7 12 19,7
Razem 810 69,1 125 10,7 237 20,2
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań pierwotnych
Poniżej przeanalizowano jakość procesu komunikacji istniejącego między grupa-mi zawodowygrupa-mi w szpitalach� Z danych wynika, że większość przebadanych osób określa porozumienie między przedstawicielami innych grup zawodowych na pozio-mie przeciętnym� Jednakże różnica między typami jednostek istnieje w dalszej oce-nie tego zjawiska� W szpitalach jednospecjalistycznych jakość komunikacji intergru-powych jest dobrze postrzegana� Natomiast w wielospecjalistycznych organizacjach częściej występują złe oceny zjawiska komunikacji na poziomie grup� I tak, w jedno-specjalistycznych (małych jednostkach) występuje pozytywna komunikacja, z kolei w wielospecjalistycznych szpitalach spotyka się negatywne czynniki komunikacyjne�
Tabela 87. Jakość komunikacji intergrupowych w szpitalu według kryterium organizacyjnego
Forma B. złe (%) Złe (%) Neutralne (%) Dobre (%) B. dobre (%)
Jednospecjali-styczne
15 6,1 41 16,8 84 34,3 84 34,3 21 8,6
Wielospecjali-styczne 60 6,5 250 27,0 369 39,8 224 24,2 24 2,5
Razem 75 6,4 291 24,8 453 38,7 308 26,3 45 3,8
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań pierwotnych
Podział szpitali według wielkości jeszcze wyraźniej pokazuje różnice w jakości komunikacji na płaszczyźnie grup� W małych jednostkach najczęściej poziom komu-nikacji określa się jako dobry� W szpitalach średnich na podobnym równym poziomie występuje komunikacja określana jako dobra, neutralna oraz zła� Dobra komunikacja jest zazwyczaj w kontaktach między lekarzami a pielęgniarkami oraz lekarzami a pra-cownikami administracyjnymi� Neutralny poziom komunikacji występuje pomiędzy
pielęgniarkami a pracownikami administracyjnymi, pracownikami administracyjny-mi a technicznyadministracyjny-mi oraz pracownikaadministracyjny-mi adadministracyjny-ministracyjnyadministracyjny-mi a laborantaadministracyjny-mi� Negatywny poziom komunikacji jest charakterystyczny dla kontaktów między pielęgniarkami, lekarzami a pracownikami laboratoriów�
W szpitalach należących do grupy dużych jednostek najczęściej kontakty inter-grupowe mają charakter neutralny�
Tabela 88. Jakość komunikacji intergrupowych w szpitalu według kryterium wielkości organizacji
Wielkość B. złe (%) Złe (%) Neutralne (%) Dobre (%) B. dobre (%)
Duże 56 6,9 191 23,4 358 43,8 194 23,7 18 2,2
Średnie 12 5,6 64 29,8 63 29,3 62 28,8 14 6,5
Małe 7 5,0 36 25,7 32 22,9 52 37,1 13 9,3
Razem 75 6,4 291 24,8 453 38,7 308 26,3 45 3,8
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań pierwotnych
Kolejne dane potwierdzają wcześniejsze wnioski wskazujące szpitale niepubliczne jako te jednostki, które lepiej funkcjonują� Również i w tym elemencie badani pra-cownicy wykazali, że w tych jednostkach najczęściej występują pozytywne kontak-ty interpersonalne� W szpitalach publicznych dominuje ocena procesu komunikacji jako działań o charakterze neutralnym�
Tabela 89. Jakość komunikacji intergrupowych w szpitalu według kryterium własnościowego
Własność B. złe (%) Złe (%) Neutralne (%) Dobre (%) B. dobre (%)
Publiczne 72 6,6 281 25,7 431 39,4 271 24,8 39 3,5
Niepubliczne 3 3,8 10 12,8 22 28,2 37 47,4 6 7,8
Razem 75 6,4 291 24,8 453 38,7 308 26,3 45 3,8
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań pierwotnych
Poniższe informacje ukazują nam ogólny obraz, w którym w szpitalach najczęściej występują procesy komunikacyjne o charakterze neutralnym� W dwóch wojewódz-twach najczęściej komunikacja była na wysokim poziomie, wynika to z tego, że w tych województwach w trzech na cztery przypadki przebadano małe szpitale oraz jeden zaliczany do grupy średnich jednostek�
Tabela 90. Jakość komunikacji intergrupowych w szpitalu według kryterium geograficznego
Województwo B. złe (%) Złe (%) Neutralne (%) Dobre (%) B. dobre (%)
Dolnośląskie 40 15,9 73 29,1 78 31,1 56 22,3 4 1,6
Lubelskie 3 1,9 31 20,1 68 44,2 46 29,9 6 3,9
Lubuskie 7 6,7 25 23,8 41 39,0 26 24,8 6 5,7
Małopolskie 2 2,6 13 17,1 29 38,2 29 38,2 3 3,9
Opolskie 3 7,1 8 19,0 12 28,6 16 38,1 3 7,2
Podkarpackie 6 3,7 35 21,6 73 45,1 44 27,2 4 2,4
Śląskie 5 3,6 39 28,3 55 39,9 34 24,6 5 3,6
Wielkopolskie 7 3,8 54 29,5 78 42,7 32 17,5 12 6,5
Zachodniopo-morskie
2 3,3 13 21,3 19 31,1 25 41,0 2 3,3
Razem 75 6,4 291 24,8 453 38,7 308 26,3 45 3,8
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań pierwotnych
To pracownicy tworzą jednostkę� I to, czy są oni przekonani o skuteczności podej-mowanych działań, powoduje, że rośnie szansa na sukces organizacyjny szpitala�
W przypadku badania istnienia zależności między relacjami intergrupowymi a jako-ścią funkcjonowania szpitala w przypadku jednostek jednospecjalistycznych 80,5%
respondentów zauważa duże bądź pełne oddziaływanie tych zjawisk na siebie� W wie-lospecjalistycznych szpitalach 73% przebadanych wskazuje na co najmniej znaczne powiązanie między analizowanymi zjawiskami�
Tabela 91. Wpływ relacji intergrupowych na jakość funkcjonowania szpitala według kryterium organizacyjnego
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań pierwotnych
W szpitalach podzielonych z uwzględnieniem ich wielkości zwraca uwagę tenden-cja pokazująca, że im mniejszy szpital, tym więcej osób potwierdza istnienie wpły-wu relacji intergrupowych na efektywność funkcjonowania szpiali� W małych jed-nostkach stwierdziło tak 82,1% badanych, 78,6% – w średnich oraz 72,2% w dużych jednostkach�
Tabela 92. Wpływ relacji intergrupowych na jakość funkcjonowania szpitala według kryterium wielkości organizacji
Wiel-kość
Żadne (%) W małym stopniu
(%) Neutralnie (%) W dużym stopniu
(%) Pełne (%)
Duże 21 2,6 57 7,0 149 18,2 295 36,1 295 36,1
Średnie 2 1,0 11 5,1 33 15,3 82 38,1 87 40,5
Małe 2 1,5 8 5,7 15 10,7 50 35,7 65 46,4
Razem 25 2,1 76 6,5 197 16,8 427 36,4 447 38,2
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań pierwotnych
Dostrzeganie oraz znaczne powiązanie opisywanej zależności przy uwzględnieniu kryterium właścicielskiego wskazuje, że więcej osób ją zauważa w szpitalach niepu-blicznych (89,8% badanych)� W puniepu-blicznych placówkach jest to grupa 73,5%�
Tabela 93. Wpływ relacji intergrupowych na jakość funkcjonowania szpitala według kryterium własnościowego
Własność Żadne (%) W małym stopniu
(%) Neu-tralnie
(%) W dużym stopniu
(%) Pełne (%)
Publiczne 24 2,2 73 6,7 193 17,6 400 36,6 404 36,9
Niepubliczne 1 1,3 3 3,8 4 5,1 27 34,6 43 55,2
Razem 25 2,1 76 6,5 197 16,8 427 36,4 447 38,2
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań pierwotnych
Analiza wyników uzyskanych w przebadanych szpitalach w dziewięciu wojewódz-twach potwierdza globalność tego zjawiska, które występuje we wszystkich przebada-nych regionach�
Tabela 94. Wpływ relacji intergrupowych na jakość funkcjonowania szpitala według
Podkarpackie 6 3,7 12 7,4 24 14,8 52 32,1 68 42,0
Śląskie 4 2,9 5 3,6 34 24,6 52 37,7 43 31,2
Wielkopolskie 2 1,1 18 9,8 24 13,1 63 34,4 76 41,6
Zachodnio-pomorskie 1 1,6 3 4,9 5 8,2 24 39,3 28 46,0
Razem 25 2,1 76 6,5 197 16,8 427 36,4 447 38,2
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań pierwotnych
Proces komunikacji jest istotny nie tylko na płaszczyźnie komunikacji między pracownikami medycznymi a pacjentami, lecz również w relacjach wewnętrznych, które służą wymianie informacji, działań w ramach świadczonych usług medycznych�
Po przeanalizowaniu danych dotyczących poziomu komunikacji międzygrupowej stwierdza się, że częstotliwość oraz długość kontaktów z pracownikami z innych grup zawodowych są ograniczane ze względu na niską jakość relacji�
Natomiast jakość komunikacji intergrupowej jest zjawiskiem o zabarwieniu neu-tralnym, aczkolwiek w niepublicznych i małych szpitalach respondenci ocenili istnie-jące kontakty jako dobre�
Badanie pracowników szpitali pod kątem relacji międzygrupowych jest potwier-dzeniem istnienia powiązań między jakością kontaktów pracowniczych a poziomem funkcjonowania organizacyjnego jednostek ochrony zdrowia�