Konserwacja zabytków i dzieł sztuki

Charakterystyczną branżą przemysłów kultury jest działalność osób zajmują-cych się renowacją i konserwacją zabytków i dzieł sztuki. Kadry do pracy w tym zawodzie kształcą w Krakowie zarówno szkoły średnie, jak i szkoły wyższe.

Wielu ekspertów uważa, że miasto, posiada najlepiej wykwalifikowaną w tym zakresie kadrę. Według danych WUS, w 2000 roku w Krakowie działało 157 firm deklarujących jako podstawową działalność konserwację/renowację zabyt-ków i dzieł sztuki. Do tej liczby należy jednak podejść bardzo ostrożnie. Usługi związane z konserwacją i renowacją zabytków świadczy także wiele firm działa-jących w sektorze budowlanym, których identyfikacja nie jest możliwa. Wśród wymienionych 157 firm 58 zajmowało się wyłącznie konserwacją dzieł sztuki, pozostałe to firmy specjalizujące się w renowacji budynków lub świadczące obydwa rodzaje usług.

Większość firm zajmujących się konserwacją dzieł sztuki określało profil swojej działalności ogólnie – tzn. konserwacja dzieł sztuki, jedynie kilka wyraź-nie definiowało pole swoich zainteresowań: tkaniny, papier i skóra, obrazy, rzeźba, dewocjonalia kościelne, przedmioty użytkowe, meble. W grupie zajmu-jącej się renowacją i konserwacją budynków największymi podmiotami są:

120

Przedsiębiorstwo Rewaloryzacji Zabytków w Krakowie SA, Pracownie Kon-serwacji Zabytków Wawel sp. z o.o. oraz Zarząd Rewaloryzacji Zespołów Za-bytkowych Krakowa.

Podobnie jak i w całym sektorze przemysłów kultury, w omawianej branży dominowały firmy zatrudniające do 5 osób, jedynie 15 z nich to firmy większe, zatrudniające od 6 do 20 osób, i 5, które deklarowały zatrudnienie w przedziale 21–100 osób (tab. 31). Największą firmą tej branży, zatrudniającą powyżej 251 osób, było Przedsiębiorstwo Rewaloryzacji Zabytków w Krakowie SA. Roz-drobnienie na rynku konserwacji dzieł sztuki jest zjawiskiem bardzo niekorzyst-nym, jako że towarzyszy mu spadek pozycji tych firm na rynku krajowym i zagranicznym³⁵.

Tabela 31 Struktura wielkości podmiotów działających w konserwacji zabytków Krakowa

Przedział zatrudnienia Liczba podmiotów

1–5 osób 109

6–20 osób 12

21–100 osób 18

101–250 osób 0

Powyżej 251 osób 0

Ogółem 139

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych WUS Kraków, 2000.

***

Przemysły kultury są ważną częścią krakowskiej bazy gospodarczej, przy-czyniają się do dywersyfikacji pełnionych przez miasto funkcji, znacząco uczestniczą w generowaniu nowych miejsc pracy. Opierając się na lokalnej kulturze, tradycjach miasta, bogatym środowisku artystycznym i kreatywności podnoszą rangę Krakowa jako ośrodka kultury. Szanse, jakie niesie ze sobą sektor przemysłów kultury, nie są jednak w Krakowie w pełni wykorzystane, choć miasto posiada wszelkie walory, aby w oparciu o ten sektor budować swo-ją przewagę konkurencyjną (tab. 32).

Warto także podkreślić, że podejście do przemysłów kultury jako czynnika rozwoju gospodarczego pozwala na uzyskanie środków z funduszy struktural-nych UE, szczególnie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF) i Europejskiego Funduszu Socjalnego (FSE), przeznaczonych na wsparcie roz-woju gospodarczego regionów. Jest to szczególnie ważne z punktu widzenia akcesji Polski do UE³⁶. Zaznaczyć należy, że rozwój przemysłów kultury dobrze wpisuje się we wstępną wersję Narodowego Planu Rozwoju Polski na lata 2004–2006, który jest podstawą ubiegania się o fundusze strukturalne. Zgodnie

35 J. Purchla, K. Broński, M. Murzyn, M. Smoleń, Przemysły kultury..., op.cit.

36 Szersze odniesienie do tej problematyki w załączniku nr 1.

121 z zapisem w omawianym planie celem strategicznym Polski jest rozwijanie gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zdolnej do długotrwałego, harmonijnego rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnienia i osiągnięcie spójno-ści społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z UE na poziomie krajowym i re-gionalnym.

Poza bezpośrednimi korzyściami ekonomicznymi, przemysły kultury wpły-wają także na charakter miasta – jego jakość, współtworzą atmosferę, kształtują wizerunek, zwiększają ofertę dóbr i usług kultury na rynku. Aspekty te są rów-nie ważne z punktu widzenia mieszkańców miasta.

Tabela 32 Przemysły kultury Krakowa

Silne strony Słabe strony Szanse Zagrożenia

Przemysł książki • renomowane, elitarne wydaw-nictwa o ustalonej pozycji

• rozdrobnienie rynku wydawni-czego

• brak strategii i skutecznych działań służących tworzeniu pozytywnego klimatu do rozwo-ju tego rodzarozwo-ju działalności

• uznanie przemysłów kultury przemysłem regionalnej szansy w strategii rozwoju wojewódz-twa małopolskiego

• możliwość pozyskania w przyszłości na rozwój tej branży środków z funduszy strukturalnych

• dominacja warszawskich do-mów wydawniczych

• spadek znaczenia książki na rzecz nowych form przekazu, przede wszystkim Internetu

Przemysł filmowy • wizerunek i atmosfera Krakowa jako ośrodka kultury

• silne środowisko literackie, aktorskie i reżyserskie

• istniejąca infrastruktura tech-niczna (np. studia produkcyjne) eduka-cyjnego do rozwoju przemysłu filmowego

• brak strategii i skutecznych działań służących tworzeniu pozytywnego klimatu do rozwo-ju tego rodzarozwo-ju działalności

• rosnący popyt na krajowe produkcje telewizyjne zgłaszany przez publiczne TV, jak i rozwi-jające się stacje komercyjne

• wzrost zainteresowania Pola-ków krajowymi produkcjami

• koncentracja mediów telewi-zyjnych w Warszawie

• upartyjnienie KRRiTV, a co za tym idzie decyzji o przydziale koncesji

• zdominowanie produkcji tele-wizyjnej i filmowej przez produ-centów z Warszawy

122

123 Media • obecność potentata krajowego

na rynku radiowym – radia RMF FM, i związana z nim pozytywnego klimatu do rozwo-ju tego rodzarozwo-ju działalności Krakowa jako centrum medial-nego

• zainteresowanie tą branżą kapitału zagranicznego

• koncentracja firm medialnych w Warszawie

Przemysł muzyczny • istniejąca infrastruktura – studia nagrań pozytywnego klimatu do rozwo-ju tego rodzarozwo-ju działalności

artystyczne • zaplecze regionalne artystów i tradycji pozytywnego klimatu do rozwo-ju tego rodzarozwo-ju działalności

124

• duży popyt – Kraków jako

centrum turystyczne • uznanie przemysłów kultury

przemysłem regionalnej szansy w strategii rozwoju wojewódz-twa małopolskiego

Małe przemysły kultury: sztuki sceniczne, handel sztuką, działalność gospodarcza arty-stów

• tradycje miasta

• renoma Krakowa jako stolicy kultury

• pozycja Krakowa na arenie turystycznej Polski i Europy (turystyka kulturalna)

• istniejąca infrastruktura

• brak strategii i skutecznych działań służących tworzeniu pozytywnego klimatu do rozwo-ju tego rodzarozwo-ju działalności

• uznanie przemysłów kultury przemysłem regionalnej szansy w strategii rozwoju wojewódz-twa małopolskiego

Źródło: opracowanie własne.

124

6. WPŁYW SEKTORA KULTURY NA ATRAKCYJNOŚĆ