W warunkach wciąż rosnących wyzwań współczesności, zmienia-jących się podstaw programowych oraz przepisów prawnych regulu-jących pracę szkół i placówek edukacyjnych, dyrektorzy placówek oraz nauczyciele wszystkich etapów edukacyjnych poszukują możliwości cią-głego doskonalenia posiadanych kompetencji. Odpowiedzią na to zapo-trzebowanie nauczycieli naszego miasta było powołanie 1 października 2018 r. Bielsko-Bialskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli. Do obo-wiązkowych zadań statutowych tej placówki należy:
1. organizowanie i prowadzenie doskonalenia zawodowego nauczycie-li w zakresie:
− wynikającym z kierunków polityki oświatowej oraz wprowadza-nych zmian w systemie oświaty;
− wymagań stawianych wobec szkół i placówek, których wypełnia-nie jest badane przez organy sprawujące nadzór pedagogiczny w procesie ewaluacji zewnętrznej, zgodnie z przepisami w spra-wie nadzoru pedagogicznego;
− realizacji podstaw programowych, w tym opracowywania pro-gramów nauczania;
1 Cele i zadania Ośrodka opisuje Statut jednostki zatwierdzony UCHWAŁĄ NR XX/466/2020 RADY MIEJSKIEJ W BIELSKU-BIAŁEJ z dnia 23 czerwca 2020 r. w sprawie zmiany uchwały w sprawie utworzenia Bielsko-Bialskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Bielsku-Białej i nadania mu Statutu.
Agnieszka Herma
Bielsko-Bialski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli
− diagnozowania potrzeb uczniów oraz dostosowywania procesu kształcenia i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej odpowiednio do zdiagnozowanych potrzeb;
− przygotowania do analizy wyników i wniosków z nadzoru pe-dagogicznego, wyników egzaminu ósmoklasisty, egzaminu ma-turalnego, egzaminu zawodowego i egzaminu potwierdzającego kwali kacje w zawodzie oraz korzystania z nich w celu doskona-lenia pracy nauczycieli;
− potrzeb zdiagnozowanych na podstawie analizy wyników i wnio-sków z nadzoru pedagogicznego oraz wyników egzaminu ósmo-klasisty, egzaminu maturalnego, egzaminu zawodowego i egza-minu potwierdzającego kwali kacje w zawodzie;
2. organizowanie i prowadzenie doskonalenia zawodowego:
− dyrektorów szkół i placówek, którym po raz pierwszy powierzo-no to stapowierzo-nowisko;
− dyrektorów szkół i placówek w zakresie zarządzania oświatą;
− nauczycieli rozpoczynających pracę zawodową;
− nauczycieli pełniących funkcję opiekuna stażu w zakresie opie-ki nad nauczycielami stażystami oraz opracowywania przez na-uczyciela pełniącego funkcję opiekuna stażu projektu oceny pracy nauczyciela stażysty za okres stażu.
Powołanie Bielsko-Bialskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycie-li dało szansę na silne skorelowanie procesowego wspomagania pracy szkół z pracą nauczycieli konsultantów i doradców zawodowych przy równoczesnym tworzeniu kolejnych sieci wsparcia i samokształcenia.
Od początku działalności w BBODN zorganizowano ponad 200 różnych form doskonalenia dla nauczycieli przedszkoli, szkół i innych placówek oświatowych oraz dyrektorów. Dominującą formą spotkań były warsz-taty i konferencje metodyczne oraz konsultacje indywidualne i grupowe.
Od 13 marca 2020 r. w związku z panującą pandemią, dominowało zdal-ne doskonalenie realizowazdal-ne w formie konferencji onlizdal-ne, webinariów i zdalnych konsultacji indywidualnych i zespołowych. W ramach
pro-2 Powyższe formy doskonalenia realizowane są obecnie przez 5 konsultantów zatrudnio-nych w Ośrodku od 1 lipca 2019 r. (na 1/5 etatu każdy) oraz ekspertów zewnętrzzatrudnio-nych (do 30 czerwca 2019 r. doskonalenie zawodowe nauczycieli planowało i realizowało 9 do-radców metodycznych powołanych przez Miejski Zarząd Oświaty w Bielsku-Białej na podstawie Rozporządzenia MEN w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli z dnia 30.09.2016 r.).
33 cesowego wspomagania pracy szkół i placówek oświatowych organizo-wane były ponadto warsztaty dla rad pedagogicznych połączone z kon-sultacjami wdrożeniowymi utrwalającymi efekty podejmowanych dzia-łań w zaplanowanym na dany rok szkolny obszarze doskonalenia wy-branym przez Radę Pedagogiczną i adekwatnym do wyników nadzoru.
Analizując tematykę warsztatów organizowanych przez BBODN w okresie od 1 października 2018 r. do 31 grudnia 2020 r. z perspektywy dominującej kompetencji, na którą były ukierunkowane, można zauwa-żyć, że każda z katalogu kompetencji była w ofercie ośrodka uwzględ-niona, o czym może świadczyć następująca analiza liczby warsztatów zorganizowanych w obszarze danej kompetencji:
− kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji – 26 warsztatów;
− kompetencje w zakresie wielojęzyczności – 23 warsztatów;
− kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii – 28 warsztatów;
− kompetencje cyfrowe – 25 warsztatów;
− kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się – 24 warsztatów;
− kompetencje obywatelskie – 25 warsztatów:
− kompetencje w zakresie przedsiębiorczości – 23 warsztatów;
− kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej – 26 warsztatów.
Kształtowanie u uczniów kompetencji kluczowych było również istotnym obszarem procesowego wspomagania pracy szkół i placówek oświatowych realizowanego zgodnie z kalendarzem szkolnym w 18 szkołach i placówkach oświatowych na terenie miasta Bielsko-Biała.
Szczegółowe obszary doskonalenia w tym zakresie obejmują następującą tematykę:
− wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach ponadpodstawowych;
− wspieranie rozwoju emocjonalnego dzieci w wieku przedszkolnym;
− muzyka, ruch i taniec w edukacji najmłodszych;
− wspieranie rozwoju potencjału ucznia w kontekście Inteligencji Wielorakich;
− logorytmika;
− nowoczesne narzędzia wspierające proces uczenia się;
− zasoby i kompetencje w pracy wychowawcy.
Stwierdzić więc można, że w toku procesowego wspomagania głów-nym obszarem, wokół którego koncentrowało się doskonalenie na-uczycieli, było i jest kształtowanie kompetencji kluczowych. Potwier-dza to również analiza wyników ewaluacji przeprowaPotwier-dzanej każdora-zowo przez BBODN po organizowanych formach doskonalenia. Wnio-ski wynikające z analizy blisko 3000 ankiet ewaluacyjnych wskazują na fakt, że główną zaletą form doskonalenia organizowanych przez Ośro-dek jest dobrze dobrana proporcja między teoretycznym a praktycznym ujęciem tematów. Realizowanie większości spotkań w formie warsztato-wej sprzyja zwiększeniu zaangażowania uczestników i pozwala pokazać kontekst praktyczny teorii, która jest prezentowana. Informacje zwrot-ne otrzymywazwrot-ne od nauczycieli wskazują że zaproponowazwrot-ne formy po-zwoliły im szybko i merytorycznie przygotować się do nowej rzeczy-wistości edukacyjnej i ukierunkować swoje działania pedagogiczne na kształtowanie u uczniów kompetencji kluczowych.
Aby wzmocnić efekt opisanych wyżej działań konsultanci Bielsko-Bialskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli organizują i prowadzą sieci współpracy i samokształcenia, czyli międzyszkolne zespoły nauczy-cieli współpracujących ze sobą w ramach wybranego zagadnienia. W ze-społach tych nauczyciele różnych szkół i placówek oświatowych wspól-nie prezentują przykładowe problemy metodyczne, merytoryczne i wy-chowawcze z codziennej praktyki edukacyjnej, dzielą się pomysłami, spostrzeżeniami i propozycjami ich rozwiązywania. Pomiędzy kolejny-mi spotkaniakolejny-mi zespołu nauczyciele kontaktują się kolejny-między sobą za po-średnictwem platformy https://eduportal.bielsko.pl/e-wspomaganie.
Działaniem sieci problemowych i tematycznych kieruje koordynator, który organizując spotkania zaprasza do współpracy zewnętrznych eks-pertów. Biorąc pod uwagę różnorodność i złożoność problemów wycho-wawczych, merytorycznych i metodycznych zgłaszanych przez nauczy-cieli uczestniczących w spotkaniach sieci, uzasadnione wydało się pod-jęcie współpracy z pracownikami Instytutu Pedagogiki Akademii Tech-niczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej. Zespół pod kierunkiem prof.
ATH dr hab. Ewy Kochanowskiej współpracował z nauczycielami
kon-3 Wnioski z analizy informacji pozyskanych od nauczycieli, szkół i placówek korzysta-jących z oferty placówki doskonalenia są wykorzystywane do doskonalenia proce-sów edukacyjnych i działań podejmowanych przez Bielsko-Bialski Ośrodek Doskona-lenia Nauczycieli. Podejmowane w ośrodku działania pozwoliły placówce na uzyska-nie Akredytacji Śląskiego Kuratora Oświaty w Katowicach.
35 sultantami BBODN w poszukiwaniu rozwiązań problemów wychowaw-czych, dydaktycznych i merytorycznych, zgłaszanych przez uczestni-ków sieci. Ta opieka naukowa, która umożliwiła wymianę wiedzy i do-świadczeń zawodowych pomiędzy nauczycielami i pracownikami na-ukowymi, miała niezwykle istotne znaczenie społeczne w środowisku.
Bliska współpraca uczelni z placówkami edukacyjnymi funkcjonującymi na jednym terenie wywołała efekt synergii, który zaowocował wzajem-nym wsparciem działań edukacyjnych i naukowych, a w sposób szcze-gólny sprzyjała wspomaganiu nauczycieli w kształtowaniu kompetencji kluczowych u uczniów. Różnorodność działań podejmowanych w tym zakresie znalazła swoje odzwierciedlenie w bogactwie wdrożeń realizo-wanych w placówkach, których przykłady opisane zostały w kolejnych rozdziałach niniejszej publikacji.