Nocton v Lord Ashburton 680 - relacja powiernicza łącząca solicitora z klientem

6.2.2.2.1. Stan faktyczny

Lord Ashburton kupił nieruchomość za £60 000 na Church Street w Kensington w Londynie. Nocton, solicitor wynajęty przez Lorda Ashburtona, poradził mu, aby sprzedał bądź wydzierżawił cześć domu, która była przedmiotem hipoteki. Gdy Lord Ashburton to uczynił, zabezpieczenie hipoteczne upadło, a w konsekwencji hipoteka Noctona, ustanowiona na tej samej nieruchomości, uzyskała wyższe pierwszeństwo.

Sąd pierwszej instancji uznał, że zachowanie solicitora nie stanowiło oszustwa. Sąd drugiej instancji natomiast stwierdził, że Nocton dopuścił się oszustwa i na tej podstawie zlecił dochodzenie w celu ustalenia, jaką szkodę, o ile w ogóle, poniósł powód wskutek zachowania pozwanego.

6.2.2.2.2. Rozstrzygnięcie

Sad Najwyższy nie podzielił stanowiska sądu drugiej instancji co do oszustwa popełnionego przez Noctona. Sąd orzekł, że mimo, że w sprawie Derry v Peek681

wskazano, że jedynym dozwolonym roszczeniem z tytułu wprowadzenia w błąd jest to dotyczące deliktu oszustwa, ze względu na relację powierniczą łączącą Lorda Ashburtona z jego pełnomocnikiem, solicitor ponosi odpowiedzialność za złą poradę prawną. Podtrzymał także konieczność ustalenia szkody poniesionej przez powoda, jednakże nie z tytułu oszustwa pozwanego, a naruszenia przez niego obowiązku powierniczego.682

6.2.2.2.3. Stan prawny

680 Nocton v Lord Ashburton [1914] AC 932.

681 William Derry, J. C. Wakefield, M. M. Moore, J. Pethick, And S. J. Wilde v Sir Henry William Peek, Baronet Respondent (1889) LR 14 App Cas 337, [1889] UKHL 1. W tej sprawie sąd ustanowił następującą definicję oszukańcze wprowadzenia w błąd – uznano za nie oświadczenie, co do którego wiadomo, że jest fałszywe, oświadczenie złożone z niedbałym bądź lekkomyślnym podejściem co do jego prawdziwości.

-196-

Oszustwo w przedmiotowej sprawie stanowiło konstrukcję słusznościową, a nie

common law, czyli tzw. jawne oszustwo. Solicitora i jego klienta łączy relacja powiernicza. Solicitor, który jest stroną transakcji finansowej ze swoim klientem musi w taki sposób

wykonywać swoje obowiązki zawodowe, aby wszelkie znane mu fakty zostały klientowi ujawnione. Odpowiedzialność za naruszenie obowiązku powierniczego nie zależy od udowodnienia oszustwa lub zaniedbania. Słuszność zakłada obowiązki o specjalnym charakterze, wykraczające poza minimalne zobowiązania do zachowania uczciwości i ostrożności. Obowiązki powiernicze opierają się na idei zaufania, lecz także postępowaniu niezgodnym z sumieniem. Słusznościowe środki zaradcze, które przysługują z tytułu naruszenia obowiązku powierniczego są „bardziej elastyczne" niż sankcje za szkody związane z oszustwami i zaniedbanymi na mocy prawa zwyczajowego.⁶⁸³

6.2.2.2.4. Komentarz

Omawiana sprawa podkreśla istotną rolę słuszności w angielskim porządku prawnym. Stanowi ona „trzecią drogę” dochodzenia roszczeń, poza reżimem kontraktowym oraz deliktowym i jest szczególnie istotna w przypadku spraw przeciwko pełnomocnikom. Spowodowane jest to faktem, iż zawód solicitora jest zawodem zaufania publicznego, a klienta łączy z pełnomocnikiem specjalna więź opierająca się przede wszystkim na zaufaniu. Ochrona tej więzi realizowana jest przede wszystkim za pomocą rozwiązań słusznościowych tak, jak to miało miejsce w przedmiotowej sprawie. Mimo iż zachowanie solicitora nie nosiło, zdaniem sądu, znamion oszustwa, niezależnie od tego, szkoda poniesiona przez jego klienta - w wyniku trudnego do jednoznacznej oceny zachowania pełnomocnika – winna zostać naprawiona.

6.2.2.3.Legal Ombudsman v Howard Robert Gillespie Young⁶⁸⁴ 6.2.2.3.1. Stan faktyczny

Sprawa ta dotyczyła postępowania administracyjnego, a więc zostanie jedynie zasygnalizowana w niniejszych rozważaniach. Zasługuje jednakże na uwagę, gdyż był to pierwszy przypadek ukarania solicitora przez sąd grzywną w wyniku skargi Legal

Ombudsmana.

683 Baza streszczeń wyroków swarb.co.uk, https://swarb.co.uk/nocton-v-lord-ashburton-hl-1914/. Por. także: M. Ramjohn, Sourcebook…, s. 872 oraz S. Christensen, W. D. Duncan, Professional Liability and Property

Transactions, Federation Press 2004, s. 35.

-197-

Klient złożył skargę na solicitora, w której wskazał, że tamten nie dopełnił wobec niego obowiązków informacyjnych oraz nie dochował staranności w wykonywaniu obowiązków zawodowych. Wskutek powyższego, Legal Ombudsman bezskutecznie wzywał

solicitora do podjęcia korespondencji ze swoim mocodawcą, a ostatecznie zażądał

przedstawienia dokumentów i informacji związanych ze sprawą, której dotyczyła skarga, co także zostało przez pełnomocnika zignorowane.

W związku z powyższym, Legal Ombudsman wystąpił do sądu z wnioskiem o ukaranie solicitora, ze względu na naruszenie przez niego obowiązków wynikających z Solicitors Code of Conduct 2007 i Legal Services Act 2007.

6.2.2.3.2. Rozstrzygnięcie

Sąd orzekł wobec solicitora karę finansową w wysokości £5 000 i zasądził od pełnomocnika koszty w wysokości £15 550.

6.2.2.3.3. Komentarz

Jak wskazano powyżej, jest to pierwsza sprawa, w której ukarano solicitora za brak współpracy z Legal Ombudsmanem. Co do zasady, pełnomocnicy starają się współpracować z tym organem w zakresie postępowań wszczynanych w wyniku złożonych na nich skarg.685

Przedmiotowa sprawa ukazuje jednakże, że w zakresie i na wypadek nieposłuszeństwa pełnomocnika i podejmowanych przez niego działań oraz zaniechań, wyrażających brak szacunku do nadzorującego go organu, w Anglii i Walii istnieje skuteczny system egzekwowania odpowiedzialności administracyjnej. Ponadto, od 2012 roku Legal

Ombudsman publikuje swoje decyzje i prowadzi system, w którym wskazywane są nazwiska

pełnomocników i firmy kancelarii, które świadczą usługi prawne w nieprawidłowy sposób.686

685

MEN, Bolton solicitor falls foul of Legal Ombudsman Manchester Evening News, Manchester Evening News 16 listopada 2011 r., https://www.manchestereveningnews.co.uk/business/professionals/bolton-solicitor-falls-foul-of-legal-876170.

686 Legal Ombudsman, Press release 14 November 2011,

https://www.legalombudsman.org.uk/downloads/documents/press_releases/Press-Release-Lawyer-held-to-account-141111.pdf, a także: Legal Ombudsman, Consultation response: November 2011 Publishing our

decisions: an evidence based conclusion,

https://www.legalombudsman.org.uk/downloads/documents/consultations/Publishing-Decisions-Consultation-Response-Final-111031.pdf.

-198- 6.3. Podsumowanie

Istotną rolę w praktyce odszkodowawczej przeciwko profesjonalnym pełnomocnikom w Anglii i Walii pełni ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej. Bar Mutual, działające w formie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, zrzesza samozatrudnionych barristerów, których aktualnie ubezpiecza ponad 13 500. Minimalny poziom ochrony zapewniany przez

Bar Mutual równy jest sumie gwarancyjnej w wysokości £500 000 na każde roszczenie. Solicitorzy ubezpieczają się natomiast, zawierając umowy z ubezpieczycielami

współpracującymi z SRA. Suma gwarancyjna na każde roszczenie wynosi w ich przypadku co najmniej £2 000 000.

W zakresie postępowania dyscyplinarnego można zauważyć wzrost liczby zgłaszanych skarg – w przypadku zgłoszeń do BSB ich ilość wzrosła o 29% w porównaniu do roku 2016/17 (zaobserwowano wzrost z 367 do 475), co stanowi najwyższą liczbę postępowań reklamacyjnych wszczętych w ciągu jednego roku od 2013/14. Aż 37% skarg dotyczyło składania wprowadzających w błąd, fałszywych lub bezpodstawnych oświadczeń.

W przypadku solicitorów najpopularniejsze naruszenia popełniane przez

pełnomocników to niestosowanie się do regulacji zawodowych, takich jak SRA Principles 2011, SRA Code of Conduct 2011, SRA Code of Conduct 2007, SRA Accounts Rules 2011 czy zasad ochrony klienta. Począwszy od roku 2010/2011 liczba interwencji przeciwko

solicitorom stabilizuje się na poziomie około 40-50 rocznie.

W praktyce sądowej szczególną uwagę należy poświęcić sprawom rozstrzygającym kwestie związane z relacją powierniczą łączącą pełnomocnika z jego klientem, a także skutecznemu systemowi nadzoru nad solicitorami, jaki pełni Legal Ombudsman uprawniony do interwencji sądowych w przypadku niesubordynacji profesjonalnych pełnomocników.

-199-

Rozdział VII – Status profesjonalnego pełnomocnika w hiszpańskim