Rozstrzygnięcie Sąd Najwyższy oddalił kasację. Sąd Najwyższy oddalił kasację

3.2.2.4.3. Uzasadnienie prawne

Sąd Najwyższy uznał zarzuty kasacyjne za nieuzasadnione i wskazał, że powództwo wytoczone przez pełnomocnika było skazane na niepowodzenie, co spowodowane zostało błędem pełnomocnika polegającym na niewykonaniu obowiązku sprawdzenia dokumentów spółki i wcześniejszego wezwania jej do zapłaty, aby wyjaśnić przyczyny odmowy wypłacenia dywidendy.

-121- 3.2.2.4.4. Komentarz

W sytuacji, w której strony łączyła umowa, która nie została należycie wykonana przez jedną z nich, kontrahentowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody w wysokości wynagrodzenia wypłaconego za nienależycie wykonaną usługę. Klient zatrudniający profesjonalnego pełnomocnika, który nie wywiązuje się należycie ze swoich obowiązków zawodowych, może wystąpić przeciwko takiemu prawnikowi o zwrot uiszczonego na jego rzecz wynagrodzenia z tytułu nieprawidłowo świadczonych usług. Podkreślić należy, że umowa pomiędzy pełnomocnikiem a klientem jest, co do zasady, źródłem zobowiązania starannego działania, a nie rezultatu. Z powyższego względu pełnomocnik zobowiązany jest do dochowania należytej staranności właściwej ze względu na profesjonalny charakter jego działalności. Nie zachowując wymaganej prawem staranności, nie wywiązuje się on z umowy zawartej z klientem.

3.2.2.5.Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 6 grudnia 2012 r. w sprawie o sygn. akt: I ACa 400/12⁴¹⁷ - zadośćuczynienie za krzywdę 3.2.2.5.1. Stan faktyczny

Powódka wniosła o zasądzenie kwoty 500 000 złotych z tytułu zadośćuczynienia za cierpienia psychiczne oraz doprowadzenie do rozstroju zdrowia w związku z nieprofesjonalnym prowadzeniem jej sprawy przez pełnomocnika, a także kwoty 2.500 USD z tytułu zwrotu wynagrodzenia uiszczonego przez nią na rzecz pełnomocnika. Powódka zażądała także wydania dokumentów przekazanych pełnomocnikowi na potrzeby prowadzonej sprawy.

Powódka zleciła pozwanemu prowadzenie sprawy dotyczącej wyłudzenia od niej określonej sumy pieniężnej przez jej nieprofesjonalnego pełnomocnika, któremu powódka powierzyła wyżej wskazaną kwotę w celu uregulowania jej zobowiązań finansowych w Polsce, podczas gdy przebywała ona za granicą. Powódka uznała, że pełnomocnik nie rozporządzał przekazywanymi mu pieniędzmi zgodnie z jej wytycznymi.

W związku z powyższym, powódka zdecydowała się na usługi pozwanego, któremu udzieliła pełnomocnictwa ogólnego, przekazała niezbędne do prowadzenia sprawy dokumenty oraz wypłaciła 2 500 USD tytułem wynagrodzenia.

-122-

W toku postępowania doprecyzowano, że pełnomocnictwo zostało udzielone do prowadzenia sprawy o oszustwo przeciwko wcześniejszemu pełnomocnikowi powódki. Pozwany jednakże podjął czynności jedynie w zakresie postępowania karnego, podczas gdy strony rozmawiały także o podjęciu kroków cywilnoprawnych.

W sprawie karnej wszczęto śledztwo, które następnie zostało umorzone, ze względu na brak danych dostatecznie uzasadniających popełnienie przestępstwa. Na postanowienie pozwany adwokat nie złożył zażalenia i ustnie wskazał powódce, że brak było do tego podstaw.

W konsekwencji powyższego, powódka wystąpiła przeciwko adwokatowi z powództwem o zapłatę. Sąd Okręgowy uznał żądania powódki w zakresie zadośćuczynienia i zwrotu wynagrodzenia za bezzasadne, wskazując także, że powódka nie wykazała, jakoby pozwany posiadał jakiekolwiek należące do niej dokumenty.

3.2.2.5.2. Rozstrzygnięcie

Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 5.970 złotych tytułem zwrotu wynagrodzenia, a w pozostałym zakresie powództwo o zapłatę oraz powództwo o wydanie oddalił.

3.2.2.5.3. Stan prawny

Sąd Apelacyjny wskazał, że pozwany pobrał całość wynagrodzenia, mimo iż nie przystąpił do wykonania całości przedmiotu zlecenia. Podkreślił, że pozwanego obowiązuje podwyższony standard staranności ze względu na wykonywanie przez niego zawodu zaufania publicznego, który wynika z AdwPr oraz KEA. Wskazał także, że staranność pełnomocnika może zostać uznana za niemieszczącą się we wzorcu tylko wtedy, gdy sposób jego

postępowania w sprawie jest oczywiście sprzeczny z przepisami, z powszechnie aprobowanymi poglądami doktryny lub ustalonym orzecznictwem i przez to - z góry nieefektywny. Sąd Apelacyjny podniósł, że adwokatowi nie można czynić zarzutu z powodu

wybrania przez niego konkretnej koncepcji prowadzenia sprawy, pod warunkiem, że jest ona uzasadniona w świetle stanu prawnego i okoliczności sprawy. Sąd uznał, że zachowanie pozwanego spełniało kryteria standardu należytej staranności, a więc wynagrodzenie za czynności, jakie podjął on do momentu umorzenia postępowania przygotowawczego, było należne. Jednakże, w związku z faktem, iż przedmiot umowy został przez pozwanego

-123-

zrealizowany jedynie częściowo, w pozostałym zakresie powódce przysługuje zwrot. Do obliczenia konkretnej kwoty Sąd Apelacyjny posłużył się rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu418

.

W zakresie żądania zadośćuczynienia, Sąd Apelacyjny wskazał, że pomiędzy zachowaniem pozwanego a problemami zdrowotnymi powódki nie istnieje związek przyczynowy, gdyż istniały one już przed udzieleniem przez powódkę pełnomocnictwa pozwanemu. Powyższe potwierdziło także zaświadczenie specjalisty medycyny naturalnej. Z tego względu oraz z powodu braku bezprawności działań pozwanego, przyznanie zadośćuczynienia było wykluczone.

Żądanie powódki odnośnie zwrotu dokumentów także zostało przez sąd oddalone, ze względu na uzasadnione wątpliwości, czy pozwany w ogóle posiada dokumenty powódki, a także brak ich dokładnego zidentyfikowania.

3.2.2.5.4. Komentarz

Powyższa sprawa ukazuje, jak istotne jest, aby przedmiot umowy pomiędzy pełnomocnikiem a jego klientem był skonkretyzowany. W braku precyzyjnego określenia, do czego zatrudniany jest pełnomocnik, naraża się on na roszczenia ze strony klienta, który nie jest zadowolony z zakresu udzielonej pomocy prawnej. Jest to problem o tyle istotny, że klient najczęściej nie posiada wiedzy prawniczej dostępnej pełnomocnikowi, a co za tym idzie – nie zawsze zdaje sobie sprawę z tego, jakie środki zaradcze mogą zostać podjęte w celu realizacji jego interesu. Ze względu na specyfikę relacji klient-pełnomocnik, pełne odtworzenie ustaleń pomiędzy stronami co do dokładnego zakresu pomocy prawnej może okazać się w niektórych przypadkach niemożliwe.

W zakresie roszczeń o zadośćuczynienie, wydaje się, że bardzo trudne byłoby wykazanie związku przyczynowego łączącego zachowanie pełnomocnika z rozstrojem zdrowia klienta. Powyższe wynika z tego, że pełnomocnika zatrudnia się zazwyczaj w przypadku sytuacji stresogennych, takich jak problemy natury karnoprawnej, ważne transakcje biznesowe, etc. Zasądzenie zadośćuczynienia od radcy prawnego, czy adwokata,

-124-

wymagałoby udowodnienia, że to właśnie zachowanie pełnomocnika, a nie specyfika sytuacji, w jakiej pracuje, spowodowało silny stres skutkujący rozstrojem zdrowia klienta.

3.3 Podsumowanie

W związku z faktem, iż odpowiedzialność radców prawnych i adwokatów w praktyce realizuje się najczęściej za pośrednictwem ubezpieczycieli, problematyka ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej profesjonalnych pełnomocników ma doniosły wymiar. Skuteczność gwarantowana jest w tym przypadku przez obowiązkowość zawarcia umowy ubezpieczenia i fakt, iż dokonuje się to za pośrednictwem samorządu, w konsekwencji czego ochroną ubezpieczeniową objęty jest każdy z radców prawnych i adwokatów. Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia odpowiada równowartości 50.000 euro w złotych. Możliwe jest także rozszerzenie podstawowej ochrony o warianty dodatkowe, co jest pozytywnie postrzegane w szczególności przez klientów biznesowych.

Liczba spraw dyscyplinarnych przeciwko profesjonalnym pełnomocnikom, jakie rozpatrywane są przez właściwe organy samorządowe nie jest duża (np. w przypadku ORA w Białymstoku w latach 2010-2017 rozpatrzono łącznie 19 spraw). Naruszenia dotyczą głównie przepisów ustaw zawodowych i wynikających stamtąd obowiązków, a także zasad etyki zawodowej. Należy zauważyć, że co najmniej 1/3 zawiadomień kończy się odmową wszczęcia postępowania.

Sprawy sądowe przeciwko profesjonalnym pełnomocnikom nie są częste, co wynika z obaw klientów związanych z koniecznością skonfrontowania się na gruncie sądowym z profesjonalistą, który na co dzień zajmuje się świadczeniem pomocy prawnej. Ilość spraw będzie wzrastała wprost proporcjonalnie do rozwoju świadomości prawnej społeczeństwa.

Problemem, z którym najczęściej muszą mierzyć się sądy orzekające o obowiązku naprawienia szkody przez pełnomocnika, jest hipotetyczne rozstrzyganie o pierwotnym roszczeniu i pojawiające się w tym kontekście problemy z ustalaniem związku przyczynowego oraz wysokości szkody. Sądy podkreślają także konieczność pełnienia przez pełnomocnika aktywnej roli w procesie obsługi prawnej klienta.

W zakresie zadośćuczynienia wskazuje się, że jego zasądzenie od radcy prawnego bądź adwokata nie jest zbyt prawdopodobne, gdyż wymagałoby to udowodnienia, że to zachowanie pełnomocnika, a nie specyfika sytuacji, w jakiej pracuje, spowodowało uszczerbek niemajątkowy na dobrach klienta.

-125-

Rozdział IV – Status profesjonalnego pełnomocnika w Anglii i