Oddziały regionalne Klubu Polskiego Klub Polski Region Martin

Pierwszą organizacją polonijną w najnowszej historii Słowacji był Klub Polski w Martinie. Jego początki sięgają 20 lutego 1991 roku. Tegoż dnia odbyło się pierwsze spotkanie miejscowej Polonii, zainicjowane przez pa-nią Irenę Zacharovą i papa-nią Jakubikową, dyrektorkę martińskiego Domu

110 Jestem filologiem... Wirginia Mirosławska I. sekretarz Ambasady RP, dyrektor Insty-tutu Polskiego, „Monitor Polonijny” 1996, nr 9, s. 6.

111 Z. Fajth, Klub Polski w Martinie, „Wspólnota Polska” 2000, nr 5, s. 24–25.

112 J. Nowak-Matloňová, Kraj dla Polonii – Polonia dla kraju. Relacja z II Zjazdu Polo-nii i Polaków z Zagranicy, „Monitor Polonijny” 2001, nr 5, s. 6; T. Bienkiewicz, IV Zjazd  Polonii Świata, „Monitor Polonijny” 2012, nr 9, s. 2. Przedstawiciele słowackiej Polonii brali udział w II zjeździe w roku 2001, III zjeździe w roku 2007 oraz w IV zjeździe w roku 2012.

113 J. Nowak-Matloňová, Raz w roku w Tarnowie.... 9. Światowe Forum Mediów Polonij-nych, „Monitor Polonijny” 2001, nr 10, s. 6.

138 IV RozdzIał

Przyjaźni Narodów. Uczestnicy pierwszego spotkania wyrazili pragnienie kontynuacji spotkań i podjęli decyzję założenia klubu polonijnego im. Ada-ma Mickiewicza. W czerwcu 1991 roku została podpisana umowa o współ-pracy między Ośrodkiem Informacji i Kultury Polskiej w Bratysławie (obecnie Instytutem Polskim) a władzami miejskimi Martina. Dzięki temu miejscowa Polonia uzyskała nieodpłatnie pomieszczenia na comiesięczne spotkania w Domu Przyjaźni Narodów.

Oprócz regularnych spotkań klubowych powstała tradycja spotkań ro-dzinno-towarzyskich z okazji świąt, takich jak Dzień Dziecka, Dzień Matki, Dzień Seniora, Świętego Mikołaja czy wreszcie wieczorów kolęd polskich i słowackich. W 1994 roku Klub Polski w Martinie, wraz z klubami w Bra-tysławie i Koszycach, powołał do istnienia jedną organizację polonijną pod nazwą Klub Polski – Stowarzyszenie Polaków i ich Przyjaciół na Słowacji¹¹⁴. Polonia martińska zrzesza Polaków trzech pokoleń z Martina i sąsied-nich miejscowości – od Żyliny po Namestowo. Pierwszym prezesem Klubu Polskiego w Martinie była wspomniana już Irena Zacharová (1991–1994).

Następnie funkcję tę pełnili kolejno: Cezary Torebko (1994–1998), Zuzanna Fajth (1998–2000) i ponownie Irena Zacharová (2000–2009). Po jej rezy-gnacji z członkostwa w Klubie Polskim, w marcu 2009 roku, zastąpiła ją Izabela Šichtová-Litwoń.

Klub Polski w Martinie dysponował polskim księgozbiorem, fono- i wi-deoteką oraz anteną do odbioru telewizji satelitarnej, co umożliwiało odbiór polskich programów¹¹⁵. Z inicjatywy Klubu Polskiego w Martinie odbywały się „Dni kultury polskiej”, organizowane wraz z Instytutem Polskim i Do-mem Przyjaźni Narodów. W ich ramach miały miejsce wystawy plakatu pol-skiego, fotografii, ikon, porcelany i biżuterii, a także koncerty polskiej muzy-ki, wieczory poezji polskiej i spotkania z polskimi autorami. Klub Polski Re-gion Martin włączał się także w zapoczątkowane 7 listopada 1997 roku Dni Martina. Udział w nich – w ramach współpracy miast partnerskich – brali goście z Kalisza. Polonia martińska uczestniczyła wówczas we wszystkich spotkaniach i imprezach kaliszan, służąc im pomocą w przełamaniu bariery językowej i obyczajowej¹¹⁶. Członkowie KP z Martina byli również inicjato-rami i organizatoinicjato-rami Zlotów Młodzieży Polonijnej (zob. p. 3.4.4).

W 1999 roku Klub Polski Region Martin podjął współpracę z miej-scowym Klubem Czeskim (Česky Spolok). Wyraża się ona we wspólnym

114 W. Oszczęda, Słowacja  trochę  bliżej  czyli  ciekawostki  słowackie, Staszów 1999, s. 145–147. Zob. też: Z. Fajth, Klub  Polski  w Martinie, „Wspólnota Polska” 2000, nr 5, s. 24–25 oraz I. Zacharová, W Martinie Klub Polski powstał w 1991 roku, „Monitor Polo-nijny” 2004, nr 3, s. 4.

115 Z. Fajth, Region Martin (kluby informują), „Monitor Polonijny” 1998, nr 2, s. 2.

116 Z. Fajth, Klub Polski..., s. 24–25.

139

Położenie Polaków na Słowacji – hiStoria i wSPółczeSność

udziale w imprezach kulturalnych organizowanych przez oba stowarzysze-nia oraz wymianie doświadczeń i informacji¹¹⁷. Ponadto polonia martińska, wraz z Czechami i Bułgarami uczestniczyła w corocznej imprezie „Słowia-nie razem”, organizowanej pod patronatem burmistrza miasta¹¹⁸. Idea ta jest kontynuowana poprzez Spotkania Mniejszości Narodowych organizowa-ne na terenie Centrum Kultury miasta Martin. Biorą w nich udział przed-stawiciele Bułgarów, Czechów, Węgrów oraz Rosjan¹¹⁹.

Od 2007 roku członkowie martińskiego Klubu Polskiego włączyli się w działalność powstającego w Żylinie Stowarzyszenia „Polonus”, opisanego poniżej. W efekcie wiosną 2010 roku Klub Polski w Martinie zaprzestał swej działalności. Jego ostatnia prezes Izabela Šichtová-Litwoń zrezygno-wała z członkostwa w Radzie Klubu Polskiego, a jego członkowie weszli w skład Stowarzyszenia „Polonus”¹²⁰.

Klub Polski Region Bratysława

Polacy zamieszkali w Bratysławie zaczęli spotykać się na początku lat 90.

Okazją ku temu były msze święte w języku polskim, po których ich uczest-nicy gromadzili się w kawiarni „U čierneho havrana”, rozmawiając o pro-blemach życia Polonii słowackiej. Z kolei dzieci miejscowych Polaków wyjeżdżały na kolonie i obozy letnie do Polski. Wyjazdy te zaowocowały nawiązaniem przyjaźni między dziećmi, co doprowadziło także do stopnio-wego zacieśniania więzów między ich rodzicami. Aby umożliwić poznawa-nie dzieciom polskiego języka kultury i tradycji we wrześniu 1994 roku za-łożono Szkółkę Piątkową. Rodzice, odprowadzając swe pociechy na zajęcia, również mieli okazję do spotkań i lepszego poznawania się. Wreszcie na zi-mowym wyjeździe w Małe Karpaty Polacy z Bratysławy postanowili założyć organizację polonijną. W 1994 roku Polonia bratysławska, wraz z Polakami z Martina i Koszyc, założyła Klub Polski – Stowarzyszenie Polaków i ich Przyjaciół na Słowacji¹²¹.

Pierwszym prezesem Klubu Regionalnego w Bratysławie był Zbyhnev Stebel. Następnie funkcję tę pełnili kolejno: Lidia Grala-Bednarčik (1996–

1998), Grażyna Lašček (1998–2000), Beata Wojnarowska (2000–2002), Małgo-rzata Wojcieszyńska (2002–2004), ponownie Beata Wojnarowska (2004–2008), Marek Sobek (2008–2010), Dariusz Gleb (2010–2012) i Katarzyna Tulejko

117 Z. Fajth, Klub Polski region Martin informuje, „Monitor Polonijny” 2000, nr 1, s. 3.

118 J. Nowak-Matloňová, Kongres Klubu Polskiego, „Monitor Polonijny” 2002, nr 11, s. 6.

119 I. Zacharová, Ples národnostných menšín v Martine 2008, tekst dodany 5.06.2010, zob.

http://www.polonus.sk/articles.php?article_id=11 (pobrano 29.06.2012).

120 M. Wojcieszyńska, Posiedzenie Rady Klubu, „Monitor Polonijny” 2010, nr 4, s. 2.

121 Po pięciu latach, rozmowa z Ryszardem Zwiewką, „Monitor Polonijny” 1999, nr 3, s. 8.

140 IV RozdzIał

(wybrana na kadencję 2012–2014). W 2005 roku Klub Polski Region Braty-sława liczył sobie ponad 60 członków¹²², zaś w roku 2012 – około 100¹²³.

Spotkania klubowe odbywają się gościnnie w siedzibie Instytutu Polskie-go bądź też w bratysławskich kawiarniach lub restauracjach. Od początku swego istnienia Klub Polski w Bratysławie boryka się z brakiem własnej siedziby, w związku z czym od lat (póki co bezskutecznie) podejmuje stara-nia o jej pozyskanie. Służyłaby ona przede wszystkim Polakom z Bratysła-wy, ale umożliwiałaby również organizowanie różnorodnych przedsięwzięć integrujących poszczególne kluby regionalne KP¹²⁴.

Jednym z pierwszych przedsięwzięć KP w Bratysławie było zorganizo-wanie w maju 1997 roku, wespół z Instytutem Polskim, Polonijnego Spo-tkania na Dunaju. W ramach niego bratysławska Polonia udała się w rejs wynajętym statkiem do zamku Devin pod Bratysławą. W imprezie uczest-niczyli także pracownicy ambasady RP, przedstawiciele polskich placówek handlowych oraz słowackich ministerstw. Celem, jaki przyświecał pomy-słodawcom rejsu na Dunaju, było zintegrowanie bratysławskiej Polonii zrzeszonej w Klubie Polskim i zaprezentowanie jej na zewnątrz. Impreza na stałe wpisała się w kalendarz inicjatyw realizowanych przez bratysław-ski oddział Klubu Polbratysław-skiego. Uczestnicy rejsu biorą udział w konkursie wiedzy o żeglarstwie, a także śpiewają szanty i pieśni biesiadne, prezentując w ten sposób nieznane na Słowacji polskie zwyczaje. W rejsie po Dunaju biorą udział goście z innych oddziałów Klubu Polskiego¹²⁵.

W marcu 1997 roku Klub Polski Region Bratysława podjął współpra-cę z Sejmikiem Samorządowym w Katowicach. W jej ramach Klub Polski otrzymał podręczniki do nauki języka polskiego dla szkółek polonijnych w Bratysławie i Martinie, sam zaś zaoferował pomoc w nawiązaniu współ-pracy gmin województwa katowickiego z gminami północnej Słowacji¹²⁶. Kontakty Klubu Polskiego z Sejmikiem Samorządowym Województwa Ka-towickiego zaowocowały również organizacją Dni Muzyki Polskiej w Bra-tysławie. Odbyły się one dwukrotnie – 18–22 maja 1998 roku oraz 25–28 maja 1999 – pod patronatem ambasadora RP i ministra kultury RS. Dni Muzyki Polskiej zostały pozytywnie przyjęte przez bratysławską publicz-ność. Ugruntowały także świadomość związków z kulturą polską osób

pol-122 Zob. Klub Polski Region Bratysława, http://www.polonia.sk (pobrano 30.10.2005).

123 Na podstawie informacji uzyskanych z korespondencji z panią Małgorzatą Wojcieszyń-ską, redaktor naczelną „Monitora Polonijnego”, (e-mail z 19.07.2012).

124 T. Bienkiewicz, Szanse na rozwój Klubu Polskiego, „Monitor Polonijny” 2012, nr 5, s. 2.

125 Polski wieczór na Dunaju, „Monitor Polonijny” 1997, nr 6, s. 6–7; M. Zawistowska-Ol-szewska, Polski wieczór szant na Dunaju 2011, „Monitor Polonijny” 2011, nr 7–8, s. 16–17.

126 Klub Polski Region Bratysława w Katowicach, „Monitor Polonijny” 1997, nr 7–8, s. 5–6.

141

Położenie Polaków na Słowacji – hiStoria i wSPółczeSność

skiego pochodzenia. Zaproszenie na Dni Muzyki Polskiej przedstawicieli austriackiego Forum Polonijnego doprowadziło do nawiązania kontaktów między słowacką i austriacką Polonią¹²⁷.

Od 1998 roku Klub Polski Region Bratysława organizuje Bal Polski.

Ta karnawałowa impreza gromadzi zarówno Polonię (słowacką, austriacką i czeską), jak i przedstawicieli słowackiego świata polityki i kultury. W 2000 roku gościem Balu Polskiego był sam premier Mikuláš Dzurinda. Polskość tegoż balu wyraża się w jego oprawie muzycznej i kulinarnej. Przygoto-waniami do balu od początku kieruje pani Małgorzata Wojcieszyńska, któ-rej zadaniem jest m.in. pozyskanie sponsorów. W dotychczasowych balach uczestniczyło od 100 do 200 osób¹²⁸.

Najbardziej jednak znaną inicjatywą środowiska bratysławskiej Polonii są od 1998 roku Dni Polskie, współorganizowane z ambasadą RP i Instytu-tem Polskim. Stanowią one okazję do zaprezentowania słowackiej publicz-ności dorobku polskiej kultury przez Polaków z Polski i Słowacji. Podczas Dni Polskich odbywają się koncerty polskich wokalistów, przedstawienia teatralne, a także imprezie tej towarzyszą Dni Polskiej Kuchni¹²⁹.

Bratysławska Polonia organizuje również weekendowe, turystyczne wy-cieczki w okolice Bratysławy, m.in. do Małych Karpat i do Modrej – Har-monii. W ostatnich latach zainicjowano wiele nowych projektów, służących integracji Polaków zamieszkałych w Bratysławie, zwłaszcza zaś osiadłych tu w ostatnich latach (po 1 maja 2004 roku). Jednym z nich jest spotkanie pod hasłem „Polskie karaoke”, będące okazją do wspólnego tańczenia oraz do śpiewania najbardziej popularnych polskich przebojów. Innym jest wieczór integracyjny odbywający się pod nazwą „Majówka potańcówka” z inicjatywy Małgorzaty Wojcieszyńskiej i Katarzyny Tulejko. Jesienią organizowany jest

„wieczór satyry”, podczas którego ukazywane jest życie mieszkających za granicą Polaków i ich cech charakteru w krzywym zwierciadle, w żartobli-wej formie kabaretożartobli-wej. Z kolei dla dzieci z rodzin polonijnych rokrocz-nie w grudniu, w siedzibie Instytutu Polskiego w Bratysławie, ma miejsce

„Spotkanie z Mikołajem”, a na początku czerwca spotkanie z okazji Dnia Dziecka¹³⁰.

127 Dni Muzyki Polskiej w Bratysławie 18–22 maja, „Monitor Polonijny” 1998, nr 4, s. 4.

Zob. też: Rozmowa z Grażyną Lašček, przewodniczącą bratysławskiego Klubu Polskiego,

„Monitor Polonijny” 1998, nr 5, s. 5.

128 Bal  Polski  od  kuchni,  rozmowa  z Małgorzatą  Wojcieszyńską,  organizatorką  Balu  Polskiego w Bratysławie, „Monitor Polonijny” 2003, nr 4, s. 4. Zob. też: Czwarty Bal Polski  w Bratysławie, „Monitor Polonijny” 2002, nr 2, s. 6–7.

129 Dni Polskie w Bratysławie, „Monitor Polonijny” 2002, nr 6, s. 6–7.

130 M. Pietz, Spotkanie Klubu Polskiego w Bratysławie, „Monitor Polonijny” 2009, nr 6, s. 13; A. Drzewiecka, Cała sala śpiewa z nami... czyli polskie karaoke w nowym wydaniu,

142 IV RozdzIał

W celu usprawnienia wzajemnej komunikacji członkowie i sympatycy Klubu Polskiego w Bratysławie w coraz większym stopniu wykorzystu-ją internet. Oprócz oficjalnej strony klubu (www.polonia.sk) komunikuwykorzystu-ją się także m.in. poprzez portale goldenline.pl oraz blava.pl. Ponadto, od 15 maja 2012 bratysławski oddział Klubu Polskiego posiada także swój pro-fil na Facebooku, na którym można znaleźć szereg aktualnych informacji związanych z jego działalnością¹³¹.

Klub Polski Region Koszyce

Jednym z trzech założycieli Klubu Polskiego na Słowacji jest także Klub Regionalny w Koszycach. Kontakty nieformalne między tutejszymi Polaka-mi istniały jeszcze w czasach istnienia Czechosłowacji. Jednakże do powsta-nia Klubu Polskiego w Koszycach doszło dopiero w 1994 roku. Wówczas to Tadeusz Błoński, artysta z Uniwersytetu Technicznego w Koszycach, na-wiązał kontakt z Ryszardem Zwiewką, jednym z inicjatorów powstania KP w Bratysławie. W wyniku podjętej współpracy ustalono potrzebę powołania wspólnej organizacji polonijnej na Słowacji. Tadeusz Błoński został wicepre-zesem Klubu Polskiego na Słowacji i zarazem prewicepre-zesem Klubu Regional-nego w Koszycach¹³². Pracami Klubu w Koszycach kierował przez kolejne kadencje aż do roku 2009. Po złożeniu przezeń rezygnacji z funkcji prezesa, 8 grudnia 2009 roku zastąpiła go na tym stanowisku Urszula Zomerska--Szabados¹³³. Z kolei w grudniu 2012 roku nową szefową koszyckiej Polonii została Stefania Gajdošová. Klub Polski Region Koszyce zrzesza nie tylko Polaków zamieszkałych w Koszycach, lecz również w Preszowie, Bardejowie, Michalowcach, Rożniawie i Popradzie¹³⁴. W roku 2012 liczył sobie 70 człon-ków, ale wśród nich tylko 15 było bardziej zaangażowanych¹³⁵.

Z inicjatywy Tadeusza Błońskiego, począwszy od 1996 roku, odbywają się w listopadzie Dni Kultury Polskiej. Są one pomyślane jako okazja do wyjścia Polaków na zewnątrz i zaprezentowania swej kultury. Przygotowa-nia i organizacja Dni Kultury Polskiej przyczyniły się do zintegrowaPrzygotowa-nia

„Monitor Polonijny” 2011, nr 10, s. 14–15; O. Tulejko, Tak się bawi Polonia!, „Monitor Po-lonijny” 2011, nr 6, s. 10–11; Mikołaj w Bratysławie, „Monitor PoPo-lonijny” 2011, nr 1, s. 11;

M. Zawistowska-Olszewska, Majówka na sportowo, „Monitor Polonijny” 2012, nr 6, s. 12–13.

131 Zob. http://www.facebook.com/KlubPolskiBratyslawa

132 Dni kultury polskiej w Koszycach, rozmowa Małgorzaty Wojcieszyńskiej z Tadeuszem  Błońskim, „Monitor Polonijny” 1999, nr 12, s. 4.

133 U. Szabados, Zmiany w Klubie Polskim w Koszycach, „Monitor Polonijny” 2010, nr 1, s. 12.

134 Zob. Klub Polski Region Koszyce, http://www.polonia.sk (pobrano 31.10.2005).

135 Na podstawie informacji uzyskanych z korespondencji z panią Urszulą Szabados, prezes Klubu Polskiego Region Koszyce (e-mail z 10.12.2012).

143

Położenie Polaków na Słowacji – hiStoria i wSPółczeSność

środowiska polonijnego, zarówno w Koszycach, jak i na całej Słowacji.

Oprócz gospodarzy uczestniczą w nich bowiem również przedstawiciele po-zostałych klubów regionalnych KP. Impreza ta przyczyniła się również do nawiązania kontaktu miejscowej Polonii z innymi mniejszościami narodo-wymi w Koszycach. W trakcie tych dni odbywają się koncerty muzyczne (np. koncerty chopinowskie i jazzowe), przeglądy filmu polskiego, wysta-wy sztuki wizualnej, recitale polskich wysta-wykonawców, a także dni polskiej kuchni¹³⁶. Począwszy od 2009 roku, Klub Polski w Koszycach organizuje artystyczne warsztaty plenerowe („Fit Art.”), zaś od 2007 roku warsztaty ple-nerowe dla dzieci i młodzieży zatytułowane „Krok za krokiem w kierunku sztuki”¹³⁷.

Osiągnięciem Klubu Polskiego w Koszycach jest również znakomita współpraca z tamtejszymi mniejszościami narodowymi. Sprzyjał jej fakt współużytkowania przez Klub Polski wespół z innymi mniejszościami tam-tejszego budynku mieszczącego Klub Mniejszości Narodowych, powstałego w maju 1998 roku. Pomieszczenia udostępnił Polakom prezes tej instytucji, Anton Glezgo, z pochodzenia Węgier. Znamienny jest fakt, iż jako ożenio-ny z Polką, był również wiceprezesem KP Region Koszyce w latach 2000–

2002. Począwszy od 1998 roku, rokrocznie w grudniu odbywają się Wieczory Mniejszości Narodowych, współorganizowane przez Klub Mniejszości Na-rodowych i Komisję ds. Mniejszości Urzędu Miasta. W trakcie tej imprezy występują grupy muzyczne, taneczne i folklorystyczne reprezentujące Pola-ków, Węgrów, Czechów, Rusinów i Ukraińców¹³⁸. Od 8 grudnia 2012 roku koszycki oddział Klubu Polskiego posiada swój profil na Facebooku¹³⁹.

Od 2002 roku Klub Polski Region Koszyce boryka się z problemami lokalowymi. W związku z tym w 2003 roku zawieszono działalność szkółki polonijnej, a spotkania klubowe odbywały się gościnnie w Galerii Wschodnio-słowackiej, czyli w miejscu pracy Tadeusza Błońskiego, w pomieszczeniach udostępnianych przez Klub Mniejszości Narodowych, w jednej z koszyckich

136 Zob. Polska kultura w Koszycach, „Monitor Polonijny” 1997, nr 1, s. 1; J. Nowak-Ma-tloňová, Dni kultury polskiej w Koszycach, „Monitor Polonijny” 1997, nr 12, s. 2–3; eadem, IV Dni Kultury Polskiej w Koszycach, czyli jak kulturalnie zawładnąć miastem, „Monitor Polonijny” 2000, nr 11, s. 6–7; H. Zemko, V Dni Kultury Polskiej w Koszycach, „Monitor Polonijny” 2001, nr 12, s. 8–9; T. Błoński, VI Dni Kultury Polskiej w Koszycach, „Monitor Polonijny” 2002, nr 11, s. 4–5; Z. Záborská-Błońska, 7. Dni Poľskej Kultúry, Košice 2003,

„Monitor Polonijny” 2004, nr 1, s. 7; U. Szabados, XIV Dni Kultury Polskiej w Koszycach,

„Monitor Polonijny” 2011, nr 1, s. 2.

137 M. Wojcieszyńska, Plener 2010, „Monitor Polonijny” 2010, nr 9, s. 12–13; Z. Błońska--Záborská, Krok za krokiem w kierunku sztuki, „Monitor Polonijny” 2011, nr 9, s. 10–11.

138 K. Čikovský, Wieczór mniejszości narodowych, „Monitor Polonijny” 2000, nr 1, s. 3;

T. Błoński, Miasto w rękach mniejszości, „Monitor Polonijny” 2002, nr 1, s. 4.

139 Zob. http://www.facebook.com/KlubPolskiKosice

144 IV RozdzIał

restauracji lub w plenerze¹⁴⁰. Obecnie (rok 2012) koszycka Polonia spotyka się co tydzień w piątek w siedzibie domu i muzeum Szandora Maraja¹⁴¹.

Klub Polski Region Nitra

Czwarty Klub Regionalny KP powstał w Nitrze. Jego początki sięgają listo-pada 1999 roku. Wówczas to rozpoczęto poszukiwania polskich rodzin i dzie-ci zainteresowanych nauką języka polskiego. Pomogły w tym nauczydzie-cielki ze słowackich szkół, które najlepiej orientowały się, czy mają w klasach polskie dzieci. Pierwsze spotkanie dzieci polonijnych miało miejsce z okazji spotkania ze Świętym Mikołajem. Regularne zajęcia języka polskiego zaczęły się w lutym 2000 roku. Do integracji nitrzańskiej Polonii w znaczący sposób przyczyniły się comiesięczne msze święte, celebrowane początkowo przez ks.

Stanisława Ługowskiego, obecnie zaś (rok 2012) przez księży salwatorianów.

Pierwszą imprezą, w jaką włączyła się miejscowa Polonia, były Międzyna-rodowe Dni Teatru w Nitrze (Divadelná Nitra) 24–25 września 2000 roku.

Wzięła w nich udział grupka dzieci z rodzin polonijnych. Ich występ zaowo-cował powstaniem teatrzyku dziecięcego, a następnie także zespołu tanecz-nego „Krakowiak”. Od tej pory dzieci z tutejszej szkółki języka polskiego co roku czynnie włączały się w obchody Dni Teatru w Nitrze¹⁴². Od 2008 roku nitrzańska Polonia organizuje także koncerty muzyki organowej, głównie z utworami polskich kompozytorów¹⁴³.

Z kolei dla dzieci i młodzieży z rodzin polonijnych organizowane są mikołajki, wieczory kolęd, jasełka, Dzień Dziecka oraz dni sportu¹⁴⁴. Dla najmłodszego pokolenia nitrzańskiej Polonii od kilku lat przygotowywana jest także wystawa prac pt. „Moje korzenie”, podczas której dzieci sporzą-dzają swoje drzewo genealogiczne, przez co wyrażają więzi z krajem rodzi-ców i dziadków¹⁴⁵.

140 H. Zemko, Spotkanie w bajkowym ogrodzie, „Monitor Polonijny” 2003, nr 7–8, s. 3.

141 Na podstawie informacji uzyskanych z korespondencji z panią Urszulą Szabados, prezes Klubu Polskiego Region Koszyce (e-mail z 10.12.2012).

142 R. Gregušková, Tu też jesteśmy... Klub Polski Region Nitra i jego początki, „Monitor Polonijny” 2003, nr 2, s. 4.

143 T. Šipčiak, IV Koncert Organowy w Nitrze, „Monitor Polonijny” 2011, nr 7–8, s. 20–21;

T. Babinová, V Edycja Koncertu Muzyki Organowej w Nitrze, „Monitor Polonijny” 2012, nr 10, s. 10–11.

144 R. Gregušková, Wieczór kolęd w nitrzańskiej szkółce polonijnej, „Monitor Polonijny”

2010, nr 2, s. 11; eadem, Mikołajki i jasełka w Nitrze, „Monitor Polonijny” 2010, nr 1, s. 10;

Ł. Babin, Wieczór polskich kolęd w Nitrze, „Monitor Polonijny” 2012, nr 2, s. 13; D. Gregu-šková, Dzień sportu w Nitrze, „Monitor Polonijny” 2012, nr 7–8, s. 2.

145 „Polski ślad w Nitrze” oraz „Moje korzenie”, „Monitor Polonijny” 2010, nr 12, s. 20–21.

145

Położenie Polaków na Słowacji – hiStoria i wSPółczeSność

Początkowo polonia nitrzańska stanowiła oddział regionu bratysławskie-go KP. Na IV Kongresie Klubu Polskiebratysławskie-go, 14 listopada 2000 roku, Klub Polski Region Nitra został przyjęty w poczet członków tego stowarzyszenia.

Główną inicjatorką integrowania środowiska polonijnego w Nitrze była pani Romana Gregušková¹⁴⁶. Ona też została prezesem miejscowego Klubu Polskiego i przewodzi mu nieprzerwanie przez kolejne kadencje do chwili obecnej (rok 2012).

W 2005 roku Klub Polski Region Nitra zrzeszał około 40 osób¹⁴⁷. Po ak-cesji Słowacji do UE nastąpił wzrost liczby Polaków podejmujących zatrud-nienie w tym kraju, w tym m.in. także w Nitrze. Stąd też już w 2008 roku w spotkaniach klubowych brało udział łącznie ok. 80 osób (licząc zarówno dorosłych, jak i młodzież i dzieci). Ilość uczestników spotkań polonijnych jest zmienna, ale obecnie (rok 2012) utrzymuje się na poziomie 80 osób.

Członkowie Klubu Polskiego w Nitrze nie mają problemów lokalowych.

W początkowym okresie działalności Klubu spotykali się w klubie teniso-wym. Spotkania klubowe odbywały się zazwyczaj w miejscowym Domu Kul-tury „Domino” dzięki życzliwości jego dyrektora, następnie zaś w Kościelnym Centrum Wolnego Czasu „Rodinka”¹⁴⁸. Polonia nitrzańska gromadzi się rów-nież na comiesięcznych mszach świętych, sprawowanych w języku polskim w miejscowej katedrze lub w kaplicy księży salwatorianów. Polacy z Nitry podjęli się także opieki nad grobami polskich żołnierzy, poległych podczas I wojny światowej, które znajdują się na cmentarzu wojskowym w Nitrze¹⁴⁹.

Klub Polski Region Środkowe Poważe

Najmłodszym regionalnym Klubem Polskim jest zgrupowanie Polaków na Środkowym Poważu. Pierwsze kroki zmierzające do założenia organi-zacji polonijnej w tym regionie podjął Zbigniew Podleśny z Dubnicy nad Wagiem. Za pośrednictwem „Monitora Polonijnego”, w styczniu 2000 roku, wezwał miejscowych Polaków do zintegrowania się. Na apel odpowiedziały dwie Polki z Trenczyna, panie Staková i Pavlasková, zamieszczając w lokal-nym tygodniku „Pardon” ogłoszenie o pierwszym planowalokal-nym spotkaniu¹⁵⁰.

146 J. Nowak-Matloňová, Między nami Polakami. Z IV Kongresu Klubu Polskiego, „Moni-tor Polonijny” 2000, nr 11, s. 2.

147 Klub Polski Region Nitra, zob. http://www.polonia.sk (pobrano 30.10.2005).

148 R. Gregušková, Tu też jesteśmy... Klub Polski Region Nitra i jego początki, „Monitor Polonijny” 2003, nr 2, s. 4; M. Babinová, Zebranie Klubu Polskiego Region Nitra, „Monitor Polonijny” 2008, nr 10, s. 13; na podstawie informacji uzyskanych z korespondencji z panią Romaną Greguškovą (e.mail z 18.12.2012).

149 Ł. Babin, Spotkanie ze Świętym Mikołajem w Nitrze, „Monitor Polonijny” 2012, nr 1, s. 10.

150 Warto w tym miejscu przytoczyć treść owego ogłoszenia: „Jesteś Polką, Polakiem?

Masz ochotę spotkać się z rodakami mieszkającymi w TN województwie? Zapraszamy dnia

146 IV RozdzIał

Odbyło się ono 9 czerwca 2001 roku w sali Krajského Úradu, a przybyło na nie 10 osób z Trenczyna i Dubnicy nad Wagiem. Postanowiono wówczas kontynuować spotkania raz na miesiąc, a także dążyć do założenia nowego regionalnego Klubu Polskiego. Na czwartym z kolei spotkaniu

Odbyło się ono 9 czerwca 2001 roku w sali Krajského Úradu, a przybyło na nie 10 osób z Trenczyna i Dubnicy nad Wagiem. Postanowiono wówczas kontynuować spotkania raz na miesiąc, a także dążyć do założenia nowego regionalnego Klubu Polskiego. Na czwartym z kolei spotkaniu

W dokumencie Polonia na Słowacji Położenie – Kultura – Tożsamość Studium socjologiczne (Stron 137-149)