• Nie Znaleziono Wyników

Oddziały regionalne Klubu Polskiego Klub Polski Region Martin

Położenie Polaków na Słowacji – historia i współczesność

3. Historia i działalność organizacji polonijnych na Słowacji po 1989 roku. Formy podtrzymywania polskości słowackiej

3.1. Klub Polski – Stowarzyszenie Polaków i ich Przyjaciół na Słowacji

3.1.3. Oddziały regionalne Klubu Polskiego Klub Polski Region Martin

Pierwszą organizacją polonijną w najnowszej historii Słowacji był Klub Polski w Martinie. Jego początki sięgają 20 lutego 1991 roku. Tegoż dnia odbyło się pierwsze spotkanie miejscowej Polonii, zainicjowane przez pa-nią Irenę Zacharovą i papa-nią Jakubikową, dyrektorkę martińskiego Domu

110 Jestem filologiem... Wirginia Mirosławska I. sekretarz Ambasady RP, dyrektor Insty-tutu Polskiego, „Monitor Polonijny” 1996, nr 9, s. 6.

111 Z. Fajth, Klub Polski w Martinie, „Wspólnota Polska” 2000, nr 5, s. 24–25.

112 J. Nowak-Matloňová, Kraj dla Polonii – Polonia dla kraju. Relacja z II Zjazdu Polo-nii i Polaków z Zagranicy, „Monitor Polonijny” 2001, nr 5, s. 6; T. Bienkiewicz, IV Zjazd  Polonii Świata, „Monitor Polonijny” 2012, nr 9, s. 2. Przedstawiciele słowackiej Polonii brali udział w II zjeździe w roku 2001, III zjeździe w roku 2007 oraz w IV zjeździe w roku 2012.

113 J. Nowak-Matloňová, Raz w roku w Tarnowie.... 9. Światowe Forum Mediów Polonij-nych, „Monitor Polonijny” 2001, nr 10, s. 6.

138 IV RozdzIał

Przyjaźni Narodów. Uczestnicy pierwszego spotkania wyrazili pragnienie kontynuacji spotkań i podjęli decyzję założenia klubu polonijnego im. Ada-ma Mickiewicza. W czerwcu 1991 roku została podpisana umowa o współ-pracy między Ośrodkiem Informacji i Kultury Polskiej w Bratysławie (obecnie Instytutem Polskim) a władzami miejskimi Martina. Dzięki temu miejscowa Polonia uzyskała nieodpłatnie pomieszczenia na comiesięczne spotkania w Domu Przyjaźni Narodów.

Oprócz regularnych spotkań klubowych powstała tradycja spotkań ro-dzinno-towarzyskich z okazji świąt, takich jak Dzień Dziecka, Dzień Matki, Dzień Seniora, Świętego Mikołaja czy wreszcie wieczorów kolęd polskich i słowackich. W 1994 roku Klub Polski w Martinie, wraz z klubami w Bra-tysławie i Koszycach, powołał do istnienia jedną organizację polonijną pod nazwą Klub Polski – Stowarzyszenie Polaków i ich Przyjaciół na Słowacji114. Polonia martińska zrzesza Polaków trzech pokoleń z Martina i sąsied-nich miejscowości – od Żyliny po Namestowo. Pierwszym prezesem Klubu Polskiego w Martinie była wspomniana już Irena Zacharová (1991–1994).

Następnie funkcję tę pełnili kolejno: Cezary Torebko (1994–1998), Zuzanna Fajth (1998–2000) i ponownie Irena Zacharová (2000–2009). Po jej rezy-gnacji z członkostwa w Klubie Polskim, w marcu 2009 roku, zastąpiła ją Izabela Šichtová-Litwoń.

Klub Polski w Martinie dysponował polskim księgozbiorem, fono- i wi-deoteką oraz anteną do odbioru telewizji satelitarnej, co umożliwiało odbiór polskich programów115. Z inicjatywy Klubu Polskiego w Martinie odbywały się „Dni kultury polskiej”, organizowane wraz z Instytutem Polskim i Do-mem Przyjaźni Narodów. W ich ramach miały miejsce wystawy plakatu pol-skiego, fotografii, ikon, porcelany i biżuterii, a także koncerty polskiej muzy-ki, wieczory poezji polskiej i spotkania z polskimi autorami. Klub Polski Re-gion Martin włączał się także w zapoczątkowane 7 listopada 1997 roku Dni Martina. Udział w nich – w ramach współpracy miast partnerskich – brali goście z Kalisza. Polonia martińska uczestniczyła wówczas we wszystkich spotkaniach i imprezach kaliszan, służąc im pomocą w przełamaniu bariery językowej i obyczajowej116. Członkowie KP z Martina byli również inicjato-rami i organizatoinicjato-rami Zlotów Młodzieży Polonijnej (zob. p. 3.4.4).

W 1999 roku Klub Polski Region Martin podjął współpracę z miej-scowym Klubem Czeskim (Česky Spolok). Wyraża się ona we wspólnym

114 W. Oszczęda, Słowacja  trochę  bliżej  czyli  ciekawostki  słowackie, Staszów 1999, s. 145–147. Zob. też: Z. Fajth, Klub  Polski  w Martinie, „Wspólnota Polska” 2000, nr 5, s. 24–25 oraz I. Zacharová, W Martinie Klub Polski powstał w 1991 roku, „Monitor Polo-nijny” 2004, nr 3, s. 4.

115 Z. Fajth, Region Martin (kluby informują), „Monitor Polonijny” 1998, nr 2, s. 2.

116 Z. Fajth, Klub Polski..., s. 24–25.

139

Położenie Polaków na Słowacji – hiStoria i wSPółczeSność

udziale w imprezach kulturalnych organizowanych przez oba stowarzysze-nia oraz wymianie doświadczeń i informacji117. Ponadto polonia martińska, wraz z Czechami i Bułgarami uczestniczyła w corocznej imprezie „Słowia-nie razem”, organizowanej pod patronatem burmistrza miasta118. Idea ta jest kontynuowana poprzez Spotkania Mniejszości Narodowych organizowa-ne na terenie Centrum Kultury miasta Martin. Biorą w nich udział przed-stawiciele Bułgarów, Czechów, Węgrów oraz Rosjan119.

Od 2007 roku członkowie martińskiego Klubu Polskiego włączyli się w działalność powstającego w Żylinie Stowarzyszenia „Polonus”, opisanego poniżej. W efekcie wiosną 2010 roku Klub Polski w Martinie zaprzestał swej działalności. Jego ostatnia prezes Izabela Šichtová-Litwoń zrezygno-wała z członkostwa w Radzie Klubu Polskiego, a jego członkowie weszli w skład Stowarzyszenia „Polonus”120.

Klub Polski Region Bratysława

Polacy zamieszkali w Bratysławie zaczęli spotykać się na początku lat 90.

Okazją ku temu były msze święte w języku polskim, po których ich uczest-nicy gromadzili się w kawiarni „U čierneho havrana”, rozmawiając o pro-blemach życia Polonii słowackiej. Z kolei dzieci miejscowych Polaków wyjeżdżały na kolonie i obozy letnie do Polski. Wyjazdy te zaowocowały nawiązaniem przyjaźni między dziećmi, co doprowadziło także do stopnio-wego zacieśniania więzów między ich rodzicami. Aby umożliwić poznawa-nie dzieciom polskiego języka kultury i tradycji we wrześniu 1994 roku za-łożono Szkółkę Piątkową. Rodzice, odprowadzając swe pociechy na zajęcia, również mieli okazję do spotkań i lepszego poznawania się. Wreszcie na zi-mowym wyjeździe w Małe Karpaty Polacy z Bratysławy postanowili założyć organizację polonijną. W 1994 roku Polonia bratysławska, wraz z Polakami z Martina i Koszyc, założyła Klub Polski – Stowarzyszenie Polaków i ich Przyjaciół na Słowacji121.

Pierwszym prezesem Klubu Regionalnego w Bratysławie był Zbyhnev Stebel. Następnie funkcję tę pełnili kolejno: Lidia Grala-Bednarčik (1996–

1998), Grażyna Lašček (1998–2000), Beata Wojnarowska (2000–2002), Małgo-rzata Wojcieszyńska (2002–2004), ponownie Beata Wojnarowska (2004–2008), Marek Sobek (2008–2010), Dariusz Gleb (2010–2012) i Katarzyna Tulejko

117 Z. Fajth, Klub Polski region Martin informuje, „Monitor Polonijny” 2000, nr 1, s. 3.

118 J. Nowak-Matloňová, Kongres Klubu Polskiego, „Monitor Polonijny” 2002, nr 11, s. 6.

119 I. Zacharová, Ples národnostných menšín v Martine 2008, tekst dodany 5.06.2010, zob.

http://www.polonus.sk/articles.php?article_id=11 (pobrano 29.06.2012).

120 M. Wojcieszyńska, Posiedzenie Rady Klubu, „Monitor Polonijny” 2010, nr 4, s. 2.

121 Po pięciu latach, rozmowa z Ryszardem Zwiewką, „Monitor Polonijny” 1999, nr 3, s. 8.

140 IV RozdzIał

(wybrana na kadencję 2012–2014). W 2005 roku Klub Polski Region Braty-sława liczył sobie ponad 60 członków122, zaś w roku 2012 – około 100123.

Spotkania klubowe odbywają się gościnnie w siedzibie Instytutu Polskie-go bądź też w bratysławskich kawiarniach lub restauracjach. Od początku swego istnienia Klub Polski w Bratysławie boryka się z brakiem własnej siedziby, w związku z czym od lat (póki co bezskutecznie) podejmuje stara-nia o jej pozyskanie. Służyłaby ona przede wszystkim Polakom z Bratysła-wy, ale umożliwiałaby również organizowanie różnorodnych przedsięwzięć integrujących poszczególne kluby regionalne KP124.

Jednym z pierwszych przedsięwzięć KP w Bratysławie było zorganizo-wanie w maju 1997 roku, wespół z Instytutem Polskim, Polonijnego Spo-tkania na Dunaju. W ramach niego bratysławska Polonia udała się w rejs wynajętym statkiem do zamku Devin pod Bratysławą. W imprezie uczest-niczyli także pracownicy ambasady RP, przedstawiciele polskich placówek handlowych oraz słowackich ministerstw. Celem, jaki przyświecał pomy-słodawcom rejsu na Dunaju, było zintegrowanie bratysławskiej Polonii zrzeszonej w Klubie Polskim i zaprezentowanie jej na zewnątrz. Impreza na stałe wpisała się w kalendarz inicjatyw realizowanych przez bratysław-ski oddział Klubu Polbratysław-skiego. Uczestnicy rejsu biorą udział w konkursie wiedzy o żeglarstwie, a także śpiewają szanty i pieśni biesiadne, prezentując w ten sposób nieznane na Słowacji polskie zwyczaje. W rejsie po Dunaju biorą udział goście z innych oddziałów Klubu Polskiego125.

W marcu 1997 roku Klub Polski Region Bratysława podjął współpra-cę z Sejmikiem Samorządowym w Katowicach. W jej ramach Klub Polski otrzymał podręczniki do nauki języka polskiego dla szkółek polonijnych w Bratysławie i Martinie, sam zaś zaoferował pomoc w nawiązaniu współ-pracy gmin województwa katowickiego z gminami północnej Słowacji126. Kontakty Klubu Polskiego z Sejmikiem Samorządowym Województwa Ka-towickiego zaowocowały również organizacją Dni Muzyki Polskiej w Bra-tysławie. Odbyły się one dwukrotnie – 18–22 maja 1998 roku oraz 25–28 maja 1999 – pod patronatem ambasadora RP i ministra kultury RS. Dni Muzyki Polskiej zostały pozytywnie przyjęte przez bratysławską publicz-ność. Ugruntowały także świadomość związków z kulturą polską osób

pol-122 Zob. Klub Polski Region Bratysława, http://www.polonia.sk (pobrano 30.10.2005).

123 Na podstawie informacji uzyskanych z korespondencji z panią Małgorzatą Wojcieszyń-ską, redaktor naczelną „Monitora Polonijnego”, (e-mail z 19.07.2012).

124 T. Bienkiewicz, Szanse na rozwój Klubu Polskiego, „Monitor Polonijny” 2012, nr 5, s. 2.

125 Polski wieczór na Dunaju, „Monitor Polonijny” 1997, nr 6, s. 6–7; M. Zawistowska-Ol-szewska, Polski wieczór szant na Dunaju 2011, „Monitor Polonijny” 2011, nr 7–8, s. 16–17.

126 Klub Polski Region Bratysława w Katowicach, „Monitor Polonijny” 1997, nr 7–8, s. 5–6.

141

Położenie Polaków na Słowacji – hiStoria i wSPółczeSność

skiego pochodzenia. Zaproszenie na Dni Muzyki Polskiej przedstawicieli austriackiego Forum Polonijnego doprowadziło do nawiązania kontaktów między słowacką i austriacką Polonią127.

Od 1998 roku Klub Polski Region Bratysława organizuje Bal Polski.

Ta karnawałowa impreza gromadzi zarówno Polonię (słowacką, austriacką i czeską), jak i przedstawicieli słowackiego świata polityki i kultury. W 2000 roku gościem Balu Polskiego był sam premier Mikuláš Dzurinda. Polskość tegoż balu wyraża się w jego oprawie muzycznej i kulinarnej. Przygoto-waniami do balu od początku kieruje pani Małgorzata Wojcieszyńska, któ-rej zadaniem jest m.in. pozyskanie sponsorów. W dotychczasowych balach uczestniczyło od 100 do 200 osób128.

Najbardziej jednak znaną inicjatywą środowiska bratysławskiej Polonii są od 1998 roku Dni Polskie, współorganizowane z ambasadą RP i Instytu-tem Polskim. Stanowią one okazję do zaprezentowania słowackiej publicz-ności dorobku polskiej kultury przez Polaków z Polski i Słowacji. Podczas Dni Polskich odbywają się koncerty polskich wokalistów, przedstawienia teatralne, a także imprezie tej towarzyszą Dni Polskiej Kuchni129.

Bratysławska Polonia organizuje również weekendowe, turystyczne wy-cieczki w okolice Bratysławy, m.in. do Małych Karpat i do Modrej – Har-monii. W ostatnich latach zainicjowano wiele nowych projektów, służących integracji Polaków zamieszkałych w Bratysławie, zwłaszcza zaś osiadłych tu w ostatnich latach (po 1 maja 2004 roku). Jednym z nich jest spotkanie pod hasłem „Polskie karaoke”, będące okazją do wspólnego tańczenia oraz do śpiewania najbardziej popularnych polskich przebojów. Innym jest wieczór integracyjny odbywający się pod nazwą „Majówka potańcówka” z inicjatywy Małgorzaty Wojcieszyńskiej i Katarzyny Tulejko. Jesienią organizowany jest

„wieczór satyry”, podczas którego ukazywane jest życie mieszkających za granicą Polaków i ich cech charakteru w krzywym zwierciadle, w żartobli-wej formie kabaretożartobli-wej. Z kolei dla dzieci z rodzin polonijnych rokrocz-nie w grudniu, w siedzibie Instytutu Polskiego w Bratysławie, ma miejsce

„Spotkanie z Mikołajem”, a na początku czerwca spotkanie z okazji Dnia Dziecka130.

127 Dni Muzyki Polskiej w Bratysławie 18–22 maja, „Monitor Polonijny” 1998, nr 4, s. 4.

Zob. też: Rozmowa z Grażyną Lašček, przewodniczącą bratysławskiego Klubu Polskiego,

„Monitor Polonijny” 1998, nr 5, s. 5.

128 Bal  Polski  od  kuchni,  rozmowa  z Małgorzatą  Wojcieszyńską,  organizatorką  Balu  Polskiego w Bratysławie, „Monitor Polonijny” 2003, nr 4, s. 4. Zob. też: Czwarty Bal Polski  w Bratysławie, „Monitor Polonijny” 2002, nr 2, s. 6–7.

129 Dni Polskie w Bratysławie, „Monitor Polonijny” 2002, nr 6, s. 6–7.

130 M. Pietz, Spotkanie Klubu Polskiego w Bratysławie, „Monitor Polonijny” 2009, nr 6, s. 13; A. Drzewiecka, Cała sala śpiewa z nami... czyli polskie karaoke w nowym wydaniu,

142 IV RozdzIał

W celu usprawnienia wzajemnej komunikacji członkowie i sympatycy Klubu Polskiego w Bratysławie w coraz większym stopniu wykorzystu-ją internet. Oprócz oficjalnej strony klubu (www.polonia.sk) komunikuwykorzystu-ją się także m.in. poprzez portale goldenline.pl oraz blava.pl. Ponadto, od 15 maja 2012 bratysławski oddział Klubu Polskiego posiada także swój pro-fil na Facebooku, na którym można znaleźć szereg aktualnych informacji związanych z jego działalnością131.

Klub Polski Region Koszyce

Jednym z trzech założycieli Klubu Polskiego na Słowacji jest także Klub Regionalny w Koszycach. Kontakty nieformalne między tutejszymi Polaka-mi istniały jeszcze w czasach istnienia Czechosłowacji. Jednakże do powsta-nia Klubu Polskiego w Koszycach doszło dopiero w 1994 roku. Wówczas to Tadeusz Błoński, artysta z Uniwersytetu Technicznego w Koszycach, na-wiązał kontakt z Ryszardem Zwiewką, jednym z inicjatorów powstania KP w Bratysławie. W wyniku podjętej współpracy ustalono potrzebę powołania wspólnej organizacji polonijnej na Słowacji. Tadeusz Błoński został wicepre-zesem Klubu Polskiego na Słowacji i zarazem prewicepre-zesem Klubu Regional-nego w Koszycach132. Pracami Klubu w Koszycach kierował przez kolejne kadencje aż do roku 2009. Po złożeniu przezeń rezygnacji z funkcji prezesa, 8 grudnia 2009 roku zastąpiła go na tym stanowisku Urszula Zomerska--Szabados133. Z kolei w grudniu 2012 roku nową szefową koszyckiej Polonii została Stefania Gajdošová. Klub Polski Region Koszyce zrzesza nie tylko Polaków zamieszkałych w Koszycach, lecz również w Preszowie, Bardejowie, Michalowcach, Rożniawie i Popradzie134. W roku 2012 liczył sobie 70 człon-ków, ale wśród nich tylko 15 było bardziej zaangażowanych135.

Z inicjatywy Tadeusza Błońskiego, począwszy od 1996 roku, odbywają się w listopadzie Dni Kultury Polskiej. Są one pomyślane jako okazja do wyjścia Polaków na zewnątrz i zaprezentowania swej kultury. Przygotowa-nia i organizacja Dni Kultury Polskiej przyczyniły się do zintegrowaPrzygotowa-nia

„Monitor Polonijny” 2011, nr 10, s. 14–15; O. Tulejko, Tak się bawi Polonia!, „Monitor Po-lonijny” 2011, nr 6, s. 10–11; Mikołaj w Bratysławie, „Monitor PoPo-lonijny” 2011, nr 1, s. 11;

M. Zawistowska-Olszewska, Majówka na sportowo, „Monitor Polonijny” 2012, nr 6, s. 12–13.

131 Zob. http://www.facebook.com/KlubPolskiBratyslawa

132 Dni kultury polskiej w Koszycach, rozmowa Małgorzaty Wojcieszyńskiej z Tadeuszem  Błońskim, „Monitor Polonijny” 1999, nr 12, s. 4.

133 U. Szabados, Zmiany w Klubie Polskim w Koszycach, „Monitor Polonijny” 2010, nr 1, s. 12.

134 Zob. Klub Polski Region Koszyce, http://www.polonia.sk (pobrano 31.10.2005).

135 Na podstawie informacji uzyskanych z korespondencji z panią Urszulą Szabados, prezes Klubu Polskiego Region Koszyce (e-mail z 10.12.2012).

143

Położenie Polaków na Słowacji – hiStoria i wSPółczeSność

środowiska polonijnego, zarówno w Koszycach, jak i na całej Słowacji.

Oprócz gospodarzy uczestniczą w nich bowiem również przedstawiciele po-zostałych klubów regionalnych KP. Impreza ta przyczyniła się również do nawiązania kontaktu miejscowej Polonii z innymi mniejszościami narodo-wymi w Koszycach. W trakcie tych dni odbywają się koncerty muzyczne (np. koncerty chopinowskie i jazzowe), przeglądy filmu polskiego, wysta-wy sztuki wizualnej, recitale polskich wysta-wykonawców, a także dni polskiej kuchni136. Począwszy od 2009 roku, Klub Polski w Koszycach organizuje artystyczne warsztaty plenerowe („Fit Art.”), zaś od 2007 roku warsztaty ple-nerowe dla dzieci i młodzieży zatytułowane „Krok za krokiem w kierunku sztuki”137.

Osiągnięciem Klubu Polskiego w Koszycach jest również znakomita współpraca z tamtejszymi mniejszościami narodowymi. Sprzyjał jej fakt współużytkowania przez Klub Polski wespół z innymi mniejszościami tam-tejszego budynku mieszczącego Klub Mniejszości Narodowych, powstałego w maju 1998 roku. Pomieszczenia udostępnił Polakom prezes tej instytucji, Anton Glezgo, z pochodzenia Węgier. Znamienny jest fakt, iż jako ożenio-ny z Polką, był również wiceprezesem KP Region Koszyce w latach 2000–

2002. Począwszy od 1998 roku, rokrocznie w grudniu odbywają się Wieczory Mniejszości Narodowych, współorganizowane przez Klub Mniejszości Na-rodowych i Komisję ds. Mniejszości Urzędu Miasta. W trakcie tej imprezy występują grupy muzyczne, taneczne i folklorystyczne reprezentujące Pola-ków, Węgrów, Czechów, Rusinów i Ukraińców138. Od 8 grudnia 2012 roku koszycki oddział Klubu Polskiego posiada swój profil na Facebooku139.

Od 2002 roku Klub Polski Region Koszyce boryka się z problemami lokalowymi. W związku z tym w 2003 roku zawieszono działalność szkółki polonijnej, a spotkania klubowe odbywały się gościnnie w Galerii Wschodnio-słowackiej, czyli w miejscu pracy Tadeusza Błońskiego, w pomieszczeniach udostępnianych przez Klub Mniejszości Narodowych, w jednej z koszyckich

136 Zob. Polska kultura w Koszycach, „Monitor Polonijny” 1997, nr 1, s. 1; J. Nowak-Ma-tloňová, Dni kultury polskiej w Koszycach, „Monitor Polonijny” 1997, nr 12, s. 2–3; eadem, IV Dni Kultury Polskiej w Koszycach, czyli jak kulturalnie zawładnąć miastem, „Monitor Polonijny” 2000, nr 11, s. 6–7; H. Zemko, V Dni Kultury Polskiej w Koszycach, „Monitor Polonijny” 2001, nr 12, s. 8–9; T. Błoński, VI Dni Kultury Polskiej w Koszycach, „Monitor Polonijny” 2002, nr 11, s. 4–5; Z. Záborská-Błońska, 7. Dni Poľskej Kultúry, Košice 2003,

„Monitor Polonijny” 2004, nr 1, s. 7; U. Szabados, XIV Dni Kultury Polskiej w Koszycach,

„Monitor Polonijny” 2011, nr 1, s. 2.

137 M. Wojcieszyńska, Plener 2010, „Monitor Polonijny” 2010, nr 9, s. 12–13; Z. Błońska--Záborská, Krok za krokiem w kierunku sztuki, „Monitor Polonijny” 2011, nr 9, s. 10–11.

138 K. Čikovský, Wieczór mniejszości narodowych, „Monitor Polonijny” 2000, nr 1, s. 3;

T. Błoński, Miasto w rękach mniejszości, „Monitor Polonijny” 2002, nr 1, s. 4.

139 Zob. http://www.facebook.com/KlubPolskiKosice

144 IV RozdzIał

restauracji lub w plenerze140. Obecnie (rok 2012) koszycka Polonia spotyka się co tydzień w piątek w siedzibie domu i muzeum Szandora Maraja141.

Klub Polski Region Nitra

Czwarty Klub Regionalny KP powstał w Nitrze. Jego początki sięgają listo-pada 1999 roku. Wówczas to rozpoczęto poszukiwania polskich rodzin i dzie-ci zainteresowanych nauką języka polskiego. Pomogły w tym nauczydzie-cielki ze słowackich szkół, które najlepiej orientowały się, czy mają w klasach polskie dzieci. Pierwsze spotkanie dzieci polonijnych miało miejsce z okazji spotkania ze Świętym Mikołajem. Regularne zajęcia języka polskiego zaczęły się w lutym 2000 roku. Do integracji nitrzańskiej Polonii w znaczący sposób przyczyniły się comiesięczne msze święte, celebrowane początkowo przez ks.

Stanisława Ługowskiego, obecnie zaś (rok 2012) przez księży salwatorianów.

Pierwszą imprezą, w jaką włączyła się miejscowa Polonia, były Międzyna-rodowe Dni Teatru w Nitrze (Divadelná Nitra) 24–25 września 2000 roku.

Wzięła w nich udział grupka dzieci z rodzin polonijnych. Ich występ zaowo-cował powstaniem teatrzyku dziecięcego, a następnie także zespołu tanecz-nego „Krakowiak”. Od tej pory dzieci z tutejszej szkółki języka polskiego co roku czynnie włączały się w obchody Dni Teatru w Nitrze142. Od 2008 roku nitrzańska Polonia organizuje także koncerty muzyki organowej, głównie z utworami polskich kompozytorów143.

Z kolei dla dzieci i młodzieży z rodzin polonijnych organizowane są mikołajki, wieczory kolęd, jasełka, Dzień Dziecka oraz dni sportu144. Dla najmłodszego pokolenia nitrzańskiej Polonii od kilku lat przygotowywana jest także wystawa prac pt. „Moje korzenie”, podczas której dzieci sporzą-dzają swoje drzewo genealogiczne, przez co wyrażają więzi z krajem rodzi-ców i dziadków145.

140 H. Zemko, Spotkanie w bajkowym ogrodzie, „Monitor Polonijny” 2003, nr 7–8, s. 3.

141 Na podstawie informacji uzyskanych z korespondencji z panią Urszulą Szabados, prezes Klubu Polskiego Region Koszyce (e-mail z 10.12.2012).

142 R. Gregušková, Tu też jesteśmy... Klub Polski Region Nitra i jego początki, „Monitor Polonijny” 2003, nr 2, s. 4.

143 T. Šipčiak, IV Koncert Organowy w Nitrze, „Monitor Polonijny” 2011, nr 7–8, s. 20–21;

T. Babinová, V Edycja Koncertu Muzyki Organowej w Nitrze, „Monitor Polonijny” 2012, nr 10, s. 10–11.

144 R. Gregušková, Wieczór kolęd w nitrzańskiej szkółce polonijnej, „Monitor Polonijny”

2010, nr 2, s. 11; eadem, Mikołajki i jasełka w Nitrze, „Monitor Polonijny” 2010, nr 1, s. 10;

Ł. Babin, Wieczór polskich kolęd w Nitrze, „Monitor Polonijny” 2012, nr 2, s. 13; D. Gregu-šková, Dzień sportu w Nitrze, „Monitor Polonijny” 2012, nr 7–8, s. 2.

145 „Polski ślad w Nitrze” oraz „Moje korzenie”, „Monitor Polonijny” 2010, nr 12, s. 20–21.

145

Położenie Polaków na Słowacji – hiStoria i wSPółczeSność

Początkowo polonia nitrzańska stanowiła oddział regionu bratysławskie-go KP. Na IV Kongresie Klubu Polskiebratysławskie-go, 14 listopada 2000 roku, Klub Polski Region Nitra został przyjęty w poczet członków tego stowarzyszenia.

Główną inicjatorką integrowania środowiska polonijnego w Nitrze była pani Romana Gregušková146. Ona też została prezesem miejscowego Klubu Polskiego i przewodzi mu nieprzerwanie przez kolejne kadencje do chwili obecnej (rok 2012).

W 2005 roku Klub Polski Region Nitra zrzeszał około 40 osób147. Po ak-cesji Słowacji do UE nastąpił wzrost liczby Polaków podejmujących zatrud-nienie w tym kraju, w tym m.in. także w Nitrze. Stąd też już w 2008 roku w spotkaniach klubowych brało udział łącznie ok. 80 osób (licząc zarówno dorosłych, jak i młodzież i dzieci). Ilość uczestników spotkań polonijnych jest zmienna, ale obecnie (rok 2012) utrzymuje się na poziomie 80 osób.

Członkowie Klubu Polskiego w Nitrze nie mają problemów lokalowych.

W początkowym okresie działalności Klubu spotykali się w klubie teniso-wym. Spotkania klubowe odbywały się zazwyczaj w miejscowym Domu Kul-tury „Domino” dzięki życzliwości jego dyrektora, następnie zaś w Kościelnym Centrum Wolnego Czasu „Rodinka”148. Polonia nitrzańska gromadzi się rów-nież na comiesięcznych mszach świętych, sprawowanych w języku polskim w miejscowej katedrze lub w kaplicy księży salwatorianów. Polacy z Nitry podjęli się także opieki nad grobami polskich żołnierzy, poległych podczas I wojny światowej, które znajdują się na cmentarzu wojskowym w Nitrze149.

Klub Polski Region Środkowe Poważe

Najmłodszym regionalnym Klubem Polskim jest zgrupowanie Polaków na Środkowym Poważu. Pierwsze kroki zmierzające do założenia organi-zacji polonijnej w tym regionie podjął Zbigniew Podleśny z Dubnicy nad Wagiem. Za pośrednictwem „Monitora Polonijnego”, w styczniu 2000 roku, wezwał miejscowych Polaków do zintegrowania się. Na apel odpowiedziały dwie Polki z Trenczyna, panie Staková i Pavlasková, zamieszczając w lokal-nym tygodniku „Pardon” ogłoszenie o pierwszym planowalokal-nym spotkaniu150.

146 J. Nowak-Matloňová, Między nami Polakami. Z IV Kongresu Klubu Polskiego, „Moni-tor Polonijny” 2000, nr 11, s. 2.

147 Klub Polski Region Nitra, zob. http://www.polonia.sk (pobrano 30.10.2005).

148 R. Gregušková, Tu też jesteśmy... Klub Polski Region Nitra i jego początki, „Monitor Polonijny” 2003, nr 2, s. 4; M. Babinová, Zebranie Klubu Polskiego Region Nitra, „Monitor Polonijny” 2008, nr 10, s. 13; na podstawie informacji uzyskanych z korespondencji z panią Romaną Greguškovą (e.mail z 18.12.2012).

149 Ł. Babin, Spotkanie ze Świętym Mikołajem w Nitrze, „Monitor Polonijny” 2012, nr 1, s. 10.

150 Warto w tym miejscu przytoczyć treść owego ogłoszenia: „Jesteś Polką, Polakiem?

Masz ochotę spotkać się z rodakami mieszkającymi w TN województwie? Zapraszamy dnia

146 IV RozdzIał

Odbyło się ono 9 czerwca 2001 roku w sali Krajského Úradu, a przybyło na nie 10 osób z Trenczyna i Dubnicy nad Wagiem. Postanowiono wówczas kontynuować spotkania raz na miesiąc, a także dążyć do założenia nowego regionalnego Klubu Polskiego. Na czwartym z kolei spotkaniu

Odbyło się ono 9 czerwca 2001 roku w sali Krajského Úradu, a przybyło na nie 10 osób z Trenczyna i Dubnicy nad Wagiem. Postanowiono wówczas kontynuować spotkania raz na miesiąc, a także dążyć do założenia nowego regionalnego Klubu Polskiego. Na czwartym z kolei spotkaniu