Opracowanie własne.
Kosowa oraz Bośni i Hercegowiny koordynują dwa dowództwa, odpowiednio: Headquarters KFOR5 i NATO Headquarters Sarajevo (NHQ Sa)6.
NATO Headquarters Sarajevo z formalnego punk-tu widzenia zarządza systemem wsparcia geoprze-strzennego oraz zaopatrywania w mapy i produkty geoprzestrzenne na potrzeby operacji „EUFOR Althea”. Praktycznie jednak ze względu na ciągły brak personelu komórką odpowiedzialną za wsparcie geoprzestrzenne operacji jest Sekcja Geoprzestrzeni (EUFOR GEOCell), stanowiąca element Dowódz-twa EUFOR (HQ EUFOR7). Fakt ten został unor-mowany w stosownych dokumentach wydanych przez JFCNP.
Sekcja mieści się w bazie Butmir (dawne lotnisko) na przedmieściach Sarajewa. Wchodzi w skład
Zarzą-5 HQ KFOR (Kosovo Force Headquarter) – Dowództwo Międzynarodowych Sił Pokojowych NATO w Kosowie.
6 NHQ Sa (NATO Headquarter Sarajevo) – Dowództwo NATO w Sarajewie.
7 HQ EUFOR (EUFOR Headquarter) – Dowództwo (Kwatera Główna) operacji „EUFOR Althea” w Sarajewie.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
175
du J2 (J2 Branch) [wcześniejsza nazwa: Zarząd Analiz i Informacji (Information and Analysis Division – IAD)], którego szef podlega bezpośrednio zastępcy szefa sztabu ds. operacyjnych (Deputy Chief of Staff OPS – DCOS OPS).
Sekcja Geoprzestrzeni ma rangę samodzielnej jed-nostki, co wskazuje na postrzeganie jej jako jednego z kluczowych elementów na teatrze działań i jedno-cześnie zapewnia jej stosunkowo dużą autonomię w wykonywaniu zadań. Szef Sekcji (Chief Geospatial Officer – CGO) kieruje całokształtem jej prac (rys.).
Zasadnicze jej zadanie to szeroko pojęte wsparcie geoprzestrzenne operacji „EUFOR Althea”, czyli jej dowódcy (Commander of EUFOR – COMEUFOR) oraz podległego mu sztabu, polegające na zapewnianiu standardowych produktów geograficznych (geoprze-strzennych) dla celów operacyjnych i planistycznych, a także prowadzenia ćwiczeń i bieżącej działalności.
Ponadto odpowiada za zapewnianie standardowych map obszaru operacji dla wojsk. Mapy te są przecho-wywane w magazynie map teatru działań (Theatre Map Depot – TMD), którym zarządza.
ZADANIA
Wspomniane wsparcie geoprzestrzenne przekłada się na zadania Sekcji Geoprzestrzeni, do których należą:
– opracowywanie, przechowywanie i dostarczanie map, produktów geograficznych oraz różnego ro-dzaju analiz geoprzestrzennych na potrzeby ope-racji, w tym treningów i ćwiczeń;
– nadzór nad zarządzaniem danymi geodezyjnymi, kartograficznymi i geograficznymi;
– utrzymywanie aktualności GEOPortalu w niejaw-nej sieci Cronos oraz systemu iGeoSIT (Interim Geospatial Intelligence Tool) w wewnętrznej sieci intranetowej, przez którą są dostarczane dane geo-graficzne;
– planowanie, aktualizacja i koordynowanie procesu szkolenia geograficznego prowadzonego na po-trzeby operacji;
– planowanie i nadzorowanie wydatków budżeto-wych (finansobudżeto-wych) Sekcji (zakupy sprzętu i ma-teriałów eksploatacyjnych, prowadzenie szkoleń specjalistycznych, zlecanie prac produkcyjnych);
– doradztwo w zakresie wsparcia geoprzestrzennego w procesie decyzyjnym personelu HQ EUFOR;
– prowadzenie szkoleń z dziedziny topografii, geo-grafii wojskowej oraz analiz geoprzestrzennych na potrzeby sił zbrojnych Bośni i Hercegowiny.
Szef Sekcji kieruje jej pracami, w tym:
– koordynuje prace i pomiary geodezyjne oraz ana-lizy terenowe;
– sprawuje nadzór nad wytwarzaniem i dystrybucją produktów geograficznych na potrzeby operacji;
– nadzoruje zarządzanie danymi geodezyjnymi, kar-tograficznymi i geograficznymi oraz geoprze-strzennymi, w tym magazynem TMD;
– planuje, aktualizuje i koordynuje proces szkolenia geograficznego (geoprzestrzennego);
– uczestniczy w przygotowaniu projektu budżetu Sekcji oraz sprawuje nadzór nad jej wydatkami;
– doradza personelowi HQ EUFOR w zakresie wspar-cia geoprzestrzennego w procesie decyzyjnym;
– uczestniczy w pracach grup roboczych jako eks-pert w dziedzinie topografii, geografii wojskowej, geodezji i kartografii itp.;
– utrzymuje łączność z właściwymi komórkami NATO (m.in. NHQ Sa, JFCNP) w celu wsparcia geoprzestrzennego przez dostarczanie produktów geoprzestrzennych sporządzonych przez Sekcję;
– planuje, aktualizuje i koordynuje proces szkolenia z zakresu topografii, geografii wojskowej oraz analiz geoprzestrzennych na potrzeby sił zbroj-nych Bośni i Hercegowiny;
– sporządza comiesięczny kompleksowy meldunek GEOSITREP (Geospatial Situation Report) z działalności Sekcji i przesyła go do nadrzędnej komórki właściwej do spraw geoprzestrzennych w JFCNP.
Natomiast do najważniejszych obowiązków i zadań technika GIS8 (Geographic Information System) nale-ży zaliczyć:
– współpracę z szefem Sekcji we wszystkich spra-wach związanych z jej funkcjonowaniem;
– odpowiedzialność za bezpieczeństwo i porządek w pomieszczeniu Sekcji, w tym w magazynie map teatru działań;
– na polecenie szefa współdziałanie z narodowymi i lokalnymi agencjami (organizacjami) odpo-wiedzialnymi za produkcję i wytwarzanie map oraz innych produktów geoprzestrzennych w ra-zie zainteresowania ich pozyskaniem dla celów operacji;
– doradzanie szefowi Sekcji w sprawach technicz-nych dotyczących produkcji oraz zaopatrywania;
– doradzanie personelowi HQ EUFOR w sprawach GIS w razie takiej potrzeby;
– obsługę sprzętu produkcyjnego i oprogramowa-nia GIS;
– wykonywanie produktów kartograficznych i analiz terenu na zamówienie odbiorców po uprzedniej akceptacji zapotrzebowania przez szefa Sekcji;
– zapewnianie aktualności informacji geograficznej prezentowanej na GEOPortalu oraz w systemie iGeoSIT w niejawnej sieci Cronos, przez które są dostarczane dane geograficzne;
– nadzór nad sprzętem i wyposażeniem znajdują-cym się w pomieszczeniu Sekcji, w tym w maga-zynie TMD;
8 GIS – system informacji geograficznej – system informacyjny służący do wprowadzania, gromadzenia, przetwarzania oraz wizualizacji danych geograficznych, którego jedną z funkcji jest wspomaganie procesu decyzyjnego. Każdy system GIS składa się z: bazy danych geograficznych, sprzętu komputerowego, oprogramowania oraz jego twórców i użytkowników.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
176
– nadzorowanie prawidłowego stanu ilościowego map składowanych w magazynie;
– przesyłanie comiesięcznych raportów do NHQ Sa na temat wydanych i wyprodukowanych map w celu wystawienia faktur i obciążenia właści-wych odbiorców.
STRUKTURA I WYPOSAŻENIE
Sekcja Geoprzestrzeni, mimo że organizacyjnie sta-nowi jednostkę Dowództwa EUFOR, z racji swojej specyfiki zajmuje wraz z magazynem map teatru dzia-łań wydzielony i dodatkowo chroniony lokal poza bu-dynkiem dowództwa.
Obsadę etatową Sekcji Geoprzestrzeni stanowią dwie osoby: szef Sekcji – żołnierz (stopień etatowy:
major/podpułkownik) oraz technik GIS – pracownik cywilny.
Od kilku lat na stanowisko jej szefa są delegowani przedstawiciele naszych sił zbrojnych, będący specja-listami w dziedzinie zabezpieczenia geoprzestrzen-nego. Okres kadencji na tym stanowisku, według kar-ty opisu stanowiska (JOB Description), wynosi 12 miesięcy. Oznacza to, że oficer wyznaczony na to stanowisko pełni służbę w ramach dwóch pełnych zmian PKW. Szef Sekcji Geoprzestrzeni, w odniesie-niu do struktury PKW, jest zaliczany do składu naro-dowego personelu Dowództwa EUFOR. Wcześniej stanowisko to było rotacyjnie przydzielane (na sześć
miesięcy) przedstawicielom m.in.: RFN, Grecji i Por-tugalii. Natomiast stanowisko technika GIS od ponad dziesięciu lat zajmuje przedstawiciel RFN, były żoł-nierz zawodowy Bundeswehry.
W sprawach czysto merytorycznych nadzór nad działalnością Sekcji Geoprzestrzeni EUFOR sprawuje nadrzędna komórka właściwa do spraw geoprzestrzen-nych, która wchodzi w skład JFCNP w Neapolu. Szef Sekcji składa do JFCNP w cyklu miesięcznym kom-pleksowy meldunek GEOSITREP (Geospatial Situ-ation Report) z jej działalności.
Podstawowym dokumentem regulującym jej pracę jest SOP 5175 – EUFOR Geospatial Support. Określa on między innymi strukturę komórki właściwej do spraw wsparcia geoprzestrzennego, precyzuje jej zada-nia oraz obsadę, wskazuje inne komórki wyznaczone do współpracy, definiując jednocześnie jej zakres oraz zadania tych komórek. Załączniki (aneksy) stanowiące integralną część dokumentu są to m.in.:
• Aneks A – jest to zestawienie pn. GEOSPATIAL List, przedstawiające szczegółowy wykaz map obszaru operacji i obszaru zainteresowania (ob-szary przyległe do Bośni i Hercegowiny), z poda-niem ich serii i skali, producenta oraz skrótu orga-nizacji producenckiej, a także z oznaczeniem ob-szaru kraju, który jest objęty pokryciem map;
• Aneks B – jest wzorem zapotrzebowania na mapy i produkty geoprzestrzenne dla komórek wewnętrz-nych HQ EUFOR (Internal to HQ EUFOR), doty-czący zamówień nieodpłatnych;
• Aneks C – jest to wzór zapotrzebowania na mapy i produkty geoprzestrzenne dla pozostałych komó-rek, jednostek i oddziałów EUFOR (External to HQ EUFOR), dotyczący zamówień odpłatnych.
Pomieszczenie pracy Sekcji Geoprzestrzeni stanowi kilka połączonych ze sobą w całość kontenerów (fot.1). Wyposażone jest w system przeciwpożarowy, klimatyzację, część socjalną oraz w sanitariaty.
Ze względu na charakter wykonywanych zadań oraz przechowywanych materiałów pomieszczenie ma sta-tus I strefy ochronnej i wraz z magazynem map teatru działań jest otoczone dodatkowym ogrodzeniem.
W pomieszczeniu znajdują się stanowiska dla czte-rech osób. Obecnie, ze względu na obowiązujący etat, wykorzystywane są dwa, natomiast pozostałe doraźnie w zależności od potrzeb.
W działalności służbowej personel wykorzystuje łączność telefoniczną oraz system teleinformatyczny Cronos (dopuszczony do klauzul NATO Secret i UE Secret), a także łącze internetowe w ramach systemu Galaxy (dopuszczone do klauzuli jawne). Systemy te są podłączone do drukarek biurowych firmy HP.
Do celów produkcyjnych oraz typowo merytorycz-nych jest wykorzystywane oprogramowanie komercyj-ne ArcGIS wersji 10.3.1 amerykańskiej firmy ESRI.
Ze względów bezpieczeństwa teleinformatycznego w celu oddzielenia systemów wykorzystywanych w codziennej działalności przez inne komórki zaan-gażowane w operację „EUFOR Althea” oraz komórki
Pracownia Sekcji Geoprzestrzeni EUFOR
ARCHIWUM AUTORA
1.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
177
Wielkoformatowy wydruk na ploterze
ARCHIWUM AUTORA
2.
NATO (dotyczy systemu Cronos) od systemów ko-mercyjnych GIS użytkowanych przez Sekcję Geo-przestrzeni została utworzona osobna (odseparowana od innych systemów) tzw. wewnętrzna sieć produk-cyjna (GEO). Zasilanie jej w dane geoprzestrzenne jest realizowane przez autoryzowane informatyczne nośniki danych IND (CD/DVD, zewnętrzne dyski twarde). W przypadku przenoszenia danych przesła-nych przez sieć Cronos lub Galaxy dopuszczone jest wykorzystanie informatycznych nośników danych IND typu pendrive.
W razie konieczności wydruku map stosuje się do tego celu wielkoformatowe plotery kolorowe firm HP oraz EPSON (fot. 2).
Do przygotowywania materiałów służy wielkofor-matowy skaner, urządzenie wielofunkcyjne z funkcją kopiowania, a także oprogramowanie Paint Shop Pro 7 i ERDAS Imagine wersja 9.2.
Sprzęt komputerowy, stacje graficzne, a także inne urządzenia używane w codziennej pracy są w miarę możliwości wymieniane lub modernizowane. W tym celu są ujmowane w projekcie budżetu Sekcji Geoprze-strzeni, który wraz z uzasadnieniem jest przesyłany co roku do komórki J8 HQ EUFOR do zatwierdzenia.
MAGAZYN MAP
Integralną częścią Sekcji Geoprzestrzeni jest maga-zyn map teatru działań (TMD), w którym są
składo-wane zapasy map różnego rodzaju i w różnej skali, przeznaczone do zabezpieczenia operacji. Liczba map i objęte nimi obszary są określone w dokumentach normatywnych, m.in. w EUFOR Theatre Map Supply Directive oraz SOP 5175 – EUFOR Geospatial Support. Składowane ilości map służą zaspokojeniu minimalnych potrzeb operacyjnych EUFOR działają-cych na obszarze Bośni i Hercegowiny. Dodatkowo przechowuje się także oddzielnie mapy, które mogą okazać się niezbędne w przypadku konieczności roz-mieszczenia EUFOR w Kosowie.
W magazynie, z wyjątkiem nielicznych stref, które są przeznaczone do obsługi klientów, składowania zu-żytych i nieaktualnych map przed skierowaniem ich do utylizacji (zniszczenia) oraz do przechowywania technicznych środków materiałowych niezbędnych do produkcji (papier, tonery itp.) czy też narzędzi gospo-darczych, praktycznie całą powierzchnię zajmują sta-lowe regały na mapy (fot. 3). Jest tu składowanych około 100 tys. arkuszy map o szacunkowej wartości prawie 1 mln euro.
Znajdują się tu zapasy standardowych map pokry-wających obszar odpowiedzialności (Area of Respon-sibility – AOR) oraz obszar zainteresowania (Area of Interest – AOI), na które składają się:
• plany miast (różne skale):
– serii M903, – serii M907;
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
178
3.
Wnętrze magazynu map teatru działań
ARCHIWUM AUTORA
• mapy topograficzne:
– w skali 1:50 000:
- serii M704, - serii M705, - serii M709, - serii M755, - serii M7020;
– w skali 1:100 000:
- serii M608, - serii M6010, - serii GSGS 5726;
• mapy lotnicze:
– w skali 1:250 000:
- mapa operacyjna JOG9 serii 1501-AIR;
– w skali 1:500 000:
- mapa pilotażu taktycznego serii TPC10; – w skali 1:1 000 000:
- mapa nawigacji operacyjnej serii ONC11; – w skali 1:2 000 000:
- mapa nawigacyjna serii JNC12; – w skali 1:5 000 000:
- mapa planowania i nawigacji globalnej GNC13. Inne mapy, w tym tematyczne oraz topograficzne w skali 1:25 000 obszaru Bośni i Hercegowiny, są przechowywane w postaci cyfrowej i drukowane na
zamówienie na ploterach przez Sekcję Geoprze-strzeni EUFOR.
PRODUKTY
Sojusznicze Dowództwo Połączonych Sił w Ne-apolu (JFCNP) jako dowództwo odpowiedzialne za całokształt spraw związanych z dowodzeniem siłami na obszarze Bałkanów określiło rodzaje informacji geoprzestrzennych przeznaczonych dla KFOR (ope-racja stabilizacyjna NATO „Joint Guardian”) oraz dla zabezpieczenia operacji Unii Europejskiej
„EUFOR Althea” poziomu operacyjnego i taktycz-nego (tab.). Ponadto ustalono standardowe i dodat-kowe produkty geoprzestrzenne do użycia. Zesta-wienie to zostało ujęte w planie operacji (OPLAN) w formie załącznika Balkans (KFOR/EUFOR) Theatre GEOLIST.
Wszystkie siły uczestniczące w operacji „EUFOR Althea” są zobowiązane do wykorzystywania wyłącz-nie desygnowanych produktów geograficznych zgod-nie z powszechzgod-nie przyjętą zasadą operating off the same map (operując na tej samej mapie). Używanie jakichkolwiek innych produktów spoza wspomniane-go zestawienia jest zabronione, chyba że otrzymają one autoryzację szefa Sekcji Geoprzestrzeni EUFOR.
Ma to na celu zapewnienie wszystkim siłom działanie na mapach wykonanych według jednorodnych stan-dardów (odwzorowanie, układ współrzędnych), unie-możliwiając jednocześnie ewentualne pomyłki (np.:
bratobójczy ogień, nieprecyzyjna i niejednoznaczna lokalizacja celów lub obiektów) podczas wykonywa-nia zadań, co się zdarzało w przeszłości. Zasięgi oraz oznaczenia serii dla map topograficznych (Topogra-phic Line Maps – TLM) w skalach 1:50 000 oraz 1:100 000 zostały dodatkowo wyszczególnione w skorowidzach.
Zestawienie GEOLIST jest aktualizowane w za-leżności od potrzeb. Znajduje się ono także w in-nych dokumentach dotyczących wsparcia geoprze-strzennego operacji, m.in. w EUFOR Theatre Map Supply Directive oraz SOP 5175 – EUFOR Geospa-tial Support.
Do standardowych i podstawowych produktów geo-przestrzennych przeznaczonych do zabezpieczenia operacji służą mapy papierowe oraz produkty (dane) cyfrowe. Produktami (danymi) cyfrowymi wyznaczo-nymi jako podstawowy materiał w zależności od prze-znaczenia są:
• dla poziomu taktycznego – produkty (dane) odpo-wiadające skali 1:50 000:
– dane obrazowe CIB14 o rozdzielczości 5 i 1 m,
9 JOG – Joint Operations Graphic.
10 TPC – Tactical Pilotage Chart.
11 ONC – Operational Navigation Chart.
12 JNC – Jet Navigation Chart.
13 GNC – Global Navigation and Planning Chart.
14 CIB – Controlled Image Base (kontrolowana baza obiektów) – rodzaj formatu danych rastrowych; cyfrowe dane obrazowe CIB są pozyskiwane dla celów wsparcia planowania misji oraz systemów dowodzenia, kontroli, komunikacji i wywiadu.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
179
Rodzaj produktu Poziom Skala Nazwa produktu (danych), seria
Produkty i dane cyfrowe
operacyjny ≥ 1:250 000
dane obrazowe (LANDSAT 30 m ) numeryczny model terenu (DTED 1) dane rastrowe (ONC/JNC/JOG) dane wektorowe (VMAP 1)
taktyczny 1:50 000
dane obrazowe (CIB 5 m, CIB 1 m ) numeryczny model terenu (SRTM 2) dane rastrowe (TLM)
dane wektorowe (MGCP)
Mapy lądowe
operacyjny
1:500 000 1404 1:250 000 1501 JOG
taktyczny
1:100 000 TLM 100K 1:50 000 TLM 50K 1:25 000 GZTK25k (EUFOR)
≥1:20 000
M903/GZ (plany miast) M907 (plany miast) ortofotomapy
Mapy lotnicze operacyjny
1:2 000 000 JNC 1: 1 000 000 ONC