PRZYGOTOWUJĄCEJ SIĘ DO POKONANIA PRZESZKODY WODNEJ W RAMACH ĆWICZEŃ Z WOJSKAMI
2 Decyzja nr 124/Org/DGRSZ MON, załącznik nr 6. Opracowywany na poziomie oddziału do 20 grudnia roku przedplanowego.
3 Załącznik nr 1 do rozkazu dowódcy do działalności na rok planistyczny.
4 Załącznik nr 2 do rozkazu dowódcy do działalności na rok planistyczny.
Opracowanie własne.
Dowódca kompanii natomiast będzie musiał dostar-czyć niezbędne dane, by na ich podstawie opracować plan zapewnienia niezbędnych środków do jego reali-zacji. Na tym etapie bardzo ważnym czynnikiem bę-dzie dokonanie przez niego oceny pododdziału pod kątem jego wyszkolenia i osiągniętych zdolności, a także sprawności posiadanego sprzętu oraz progno-zowanych zmian etatowych (zmiana stanowisk, odej-ście i przejodej-ście żołnierzy na kolejne stanowiska, czyli gra kadrowa), a także planów remontu i napraw za-sadniczego sprzętu bojowego. Najważniejszą rolę na tym etapie będą odgrywać oficerowie sztabu bata-lionu i brygady. To oni po otrzymaniu danych z pod-oddziału oraz znając zamiar przełożonych, jak rów-nież ograniczenia, powinni określić punkt ciężkości szkolenia oraz możliwości uzupełnienia braków. Wy-mienione czynności pozwolą na określenie czasu po-trzebnego dowódca kompanii do właściwego zaplano-wania omawianego przedsięwzięcia szkoleniowego.
Drugim krokiem jest organizowanie, przebiegają-ce zgodnie z zapisami Decyzji nr 124/Org/DGRSZ MON z dnia 24 marca 2015 r. w sprawie wprowa-dzenia do użytku „Jednolitych procedur działalno-ści bieżącej w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej”. Na jej podstawie dowódca oddziału (bry-gady) wydaje dokument rozpoczynający planowa-nie bieżące, czyli Rozkaz Dowódcy do działalności na rok…2. W rozkazie tym jako załączniki znajdują się takie dokumenty, jak: Plan wykorzystania poli-gonów na…. rok3 wraz z Limitem środków bojo-wych zabezpieczających proces szkolenia wojsk…
BZ w… roku…4, w którym zawarte są informacje, zadania i czynności do wykonania przez poszcze-gólne komórki organizacyjne sztabu, przede wszyst-kim jednak są określone środki do zabezpieczenia szkolenia, czyli pokonania przeszkody wodnej. Do-wódca batalionu przeprowadza wówczas szczegóło-wą grę decyzyjną, w wyniku której zostaje wypra-18-11-19
21 8.00 – 9.35
Szkolenie inżynieryjno-saperskie
T-14 Rozpoznanie i pokonywanie przeszkód wodnych. Organizacja przeprawy w bród, desantowej na etatowych i podręcznych środkach przeprawowych
CSWL Drawsko zajęcia praktyczne
22 9.40 – 12.20 Taktyka
T-15 Pokonywanie przeszkody wodnej
CSWL Drawsko zajęcia praktyczne
kierownik kursu wyznaczeni instruktorzy
23 12.25 – 18.35 Nauka prowadzenia pojazdu na wodzie
CSWL Drawsko zajęcia praktyczne
kierownik kursu wyznaczeni instruktorzy
załogi BWP
23-11-19
24 8.00 – 18.35 Taktyka
T-15 Pokonywanie przeszkody wodnej
CSWL Drawsko zajęcia praktyczne
kierownik kursu
24-11-19
25 8.00 – 18.35 Taktyka
T-15 Pokonywanie przeszkody wodnej
CSWL Drawsko zajęcia praktyczne
kierownik kursu Lp. Godziny lekcyjne PRZEDMIOT / TREŚĆ PRZEDSIĘWZIĘCIA MIEJSCE ODPOWIEDZIALNY
UWAGI
FORMA PROWADZĄCY
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
113
cowana Decyzja do szkolenia na rok…5 wraz z Dia-gramem szkolenia6.
Ze względu na fakt, że szkolenie dotyczące poko-nywania przeszkód wodnych jest elementem specja-listycznym, niewystępującym w programach szkole-nia innych rodzajów wojsk, konieczne jest opracowa-nie na podstawie Instrukcji pokonywania przeszkód wodnych przez pododdziały wojsk lądowych oddziel-nego planu szkolenia7 oraz harmonogramu osiągnię-cia zdolności do pokonania przeszkody wodnej8. Na tym etapie dowódca kompanii przedstawia potrzeby szkoleniowe poparte analizą sytuacji swego podod-działu. Po otrzymaniu od przełożonego niezbędnych danych rozpoczyna szczegółowe planowanie szkole-nia, znając graniczną datę osiągnięcia gotowości, przydział obiektów szkoleniowych i poligonowych oraz limit środków, w tym finansowych, przezna-czonych na realizację tego przedsięwzięcia. Efek-tem jego pracy są dokumenty szkoleniowo-meto-dyczne do szkolenia specjalistycznego, które przed-stawia do zatwierdzenia dowódcy batalionu.
SZKOLENIE
Przygotowanie do pokonywania przeszkód wod-nych ze względu na swoją specyfikę nie będzie przebiegało podobnie jak dotychczasowe czynności szkoleniowe. Dowódca kompanii przed przystąpie-niem do nich określa, które zajęcia będzie prowa-dził całością pododdziału, a które w podgrupach specjalistycznych. Oczywiście niektórzy żołnierze mogli wcześniej uczestniczyć w podobnych szkole-niach, jak chociażby kierowcy-mechanicy BWP-1, którzy z zagadnieniem pokonywania przeszkody wodnej zostali zapoznani podczas 14-godzinnego kursu specjalistycznego uprawniającego ich do pro-wadzenia wozów bojowych na wodzie. Lecz do-wódca, by przygotować pododdział, musi rozpo-cząć szkolenie ze wszystkimi żołnierzami. Celem szkolenia będzie bowiem nie tylko opanowanie przez szkolonych umiejętności wykonywania dość specyficznych czynności, lecz także zgrywanie ca-łego pododdziału.
Bardzo ważna jest przy tym dostępność ratowni-ków medycznych i ratowniratowni-ków Wodnego Ochotni-czego Pogotowia Ratunkowego (WOPR), którzy są niezbędni podczas zajęć z pływania. Kolejną po-trzebną grupą są instruktorzy – specjaliści od przy-gotowania sprzętu bojowego oraz grupa ratunkowo--ewakuacyjna do zabezpieczenia zajęć w trakcie po-konywania przeszkody wodnej.
Analizując dostępne obiekty szkoleniowe, dowód-ca musi określić, które zajęcia odbędą się w garnizo-nie, a które na poligonie. Należy przy tym pamiętać,
że na wykorzystanie obiektów poligonowych należy złożyć stosowne zapotrzebowanie w terminie do 60 dni przed rozpoczęciem szkolenia.
W szkoleniu garnizonowym najważniejszym ele-mentem będzie możliwość wykorzystania basenu.
W jego ramach żołnierze muszą odbyć zajęcia z wy-chowania fizycznego na temat T-5 Pływanie i ratow-nictwo wodne w wymiarze ośmiu godzin. W tym celu dowódca kompanii planuje szkolenie plutonami, co skutkuje tym, że na przerobienie tego tematu musi zaplanować trzy dni (dzień na basenie na jeden plu-ton, czyli dla trzech plutonów to trzy dni po 8 go-dzin). Czy jest to osiągalne? W miesiącach letnich można skorzystać z kąpieliska, wówczas zostaną ograniczone wydatki, ale wydłuży się czas szkolenia żołnierzy. Poza tym ważne są warunki pogodowe i pora roku. Należy również pamiętać, że szkolenie będzie prowadzone poza obiektami jednostki. Trze-ba będzie zatem zapewnić odpowiednią liczbę ra-towników WOPR i sprzęt9. Jeżeli pomyślnie prze-brniemy przez wymienione problemy, pojawia się kolejny: co z żołnierzami, którzy nie potrafią pły-wać. Czy umiejętność pływania jest im potrzebna, jeśli są wyposażeni w kamizelki ratunkowe? Na te-stach kwalifikacyjnych do służby wojskowej nie ma nic na temat tej umiejętności. Jak więc wymagać jej od żołnierzy w trakcie szkolenia? Nie dopuszczając na tym etapie do szkolenia niepływających żołnie-rzy, zmniejsza się i to znacznie (o 40–50%) stan oso-bowy pododdziału uczestniczący w kolejnych zaję-ciach. Tego w żadnej instrukcji nie ma, a z doświad-czeń w przygotowaniu pododdziału wynika, że nie jest to czynność wymagana, ale mile widziana. Żoł-nierz w wyposażeniu bojowym, bo w takim będzie walczył i pokonywał przeszkodę wodną, bez kami-zelki ratunkowej nie jest w stanie utrzymać się na powierzchni wody. Dopuszcza się więc niepływają-cych żołnierzy do dalszych zajęć.
Pozostały program szkolenia garnizonowego z przedmiotów: budowa i eksploatacja uzbrojenia i sprzętu wojskowego, wychowanie fizyczne oraz szkolenie inżynieryjno-saperskie jest dość prosty i możliwy do zrealizowania siłami i środkami pod-oddziału.
Szkolenie w obiektach poligonowych będzie pro-wadzone w specjalistycznym ośrodku. Muszą je za-bezpieczać nie tylko ratownicy medyczni, lecz przede wszystkim grupa ewakuacyjno-ratunkowa (GRE).
Dowódca prowadzi wówczas szkolenie inżynieryj-no-saperskie z tematu T-14 Rozpoznanie i pokony-wanie przeszkód wodnych. Organizacja przeprawy w bród, desantowej na etatowych i podręcznych
5 Decyzja nr 124/Org/DGRSZ MON, załącznik nr 8. Opracowywana na poziomie oddziału i pododdziału do 20 grudnia roku przedplanowego.
6 Diagram jest załącznikiem do decyzji do szkolenia na rok planistyczny, wykonywanym na poziomie pododdziału.
7 Plan szkolenia jest opracowywany na podstawie Instrukcji o pokonywaniu…, zatwierdzany przez dowódcę pododdziału (batalionu).
8 Dokument pomocniczy pozwalający dowódcy na rozplanowanie w czasie przedsięwzięć szkoleniowych i kontrolowanie ich realizacji.
9 Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz.U. 2018 poz. 2268, z późn. zm.).
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
114
środkach przeprawowych, skupiając się na przygoto-waniu całości pododdziału. Co prawda instrukcja mówi o załogach, lecz przecież i piechota pokonuje przeszkodę wodną na swoich wozach bojowych, więc zatem i to szkolenie będzie obejmować całość pododdziału. Może to wydłużyć w znacznym stop-niu czas jego prowadzenia, zatem kierownik zajęć musi kalkulować większą niż zakładana liczbę go-dzin szkoleniowych na realizację tego tematu (tab.).
Szkolenie z pokonywania przeszkód wodnych i wejście wozów bojowych na wodę błędnie ograni-czane jest tylko do załóg BWP-1. Co z desantem?
Czy nie powinien w nim uczestniczyć? Żołnierze desantu nie tylko powinni, lecz wręcz muszą brać w nim udział. Przyjęło się, że tylko załogi wozów bojowych pokonują przeszkodę wodną w swoich po-jazdach, natomiast piechota – w pływających trans-porterach średnich (PTS) lub łodziach desantowych.
Rozwiązanie to może być słuszne w początkowej fa-zie szkolenia, ale docelowo należy przygotowywać pododdział do pokonania przeszkody wodnej na eta-towych środkach przeprawowych, czyli w przypad-ku kompanii zmechanizowanej – w BWP-1 i w nich jest docelowe miejsce żołnierzy.
Czy zatem problemem okaże się zmiana punktu ciężkości i wyporności BWP-1 po ewakuacji z niego nie tylko załogi, lecz także żołnierzy z przedziału desantowego? Z doświadczeń zdobytych w ramach przygotowania i pokonywania przeszkód wodnych wynika, że nie. Faktycznie po ewakuacji żołnierzy BWP-1 jest zanurzony w wodzie głębiej częścią sil-nikową, ale nie wpływa to na jego stabilność.
W przedziale desantowym miejsce zajmuje sześciu żołnierzy. Wóz został zaprojektowany pod kątem pływalności z załogą i desantem (ośmiu żołnierzy).
Zatem dociążenie go workami z piaskiem o ciężarze 200 kg jest w stanie utrzymać jego stabilność wy-pornościową.
Bardzo ważnym elementem przed rozpoczęciem szkolenia na wodzie z udziałem wozów bojowych będzie ustalenie osób funkcyjnych uczestniczących w tym procesie i podanie ich w rozkazie dziennym.
Wykazy załóg poszczególnych wozów bojowych, jak również żołnierzy desantu również powinny ukazać się w rozkazie dziennym. Zajęcia praktycz-ne muszą być poprzedzopraktycz-ne instruktażem, podczas którego kierownik zajęć uszczegóławia zadania szkoleniowe i obowiązki poszczególnych osób funkcyjnych, przebieg zajęć oraz rozmieszczenie punktów nauczania. Szczególną uwagę powinien zwrócić na zadania GRE i sposób jej współdziała-nia z nim. Ponadto do niego należy określenie rejo-nu, gdzie grupa wykonuje pokaz ewakuacji „uszko-dzonego” wozu – od tego powinny zacząć się zaję-cia praktyczne.
Oczywiście przed wejściem wozów bojowych na wodę należy sprawdzić ich szczelność. Nie jest wska-zane doszczelnianie ich smarem uszczelniającym typu Hermeton, gdyż nie ma możliwości podtopienia
tych pojazdów przy właściwie zabezpieczonych wła-zach i sprawnie działających pompach zenzowych.
Wydajność włączonych trzech pomp zenzowych prze-ciwdziała temu, zatem by zatopić wóz przy pracują-cym układzie odwadniania, trzeba byłoby wjechać do wody z otwartym lukiem dennym lub drzwiami, co jest raczej niemożliwe. Na to zagadnienie dowódca kompanii musi zaplanować jeden dzień szkoleniowy.
Po praktycznym sprawdzeniu szczelności wozów kie-rownik punktu sprawdzania ich szczelności odnoto-wuje ten fakt w rozkazie wyjazdu, a dowódca kom-panii podaje w rozkazie dziennym numery wozów dopuszczonych do pływania. Oprócz GRE konieczne jest dysponowanie WZT-2 (wóz zabezpieczenia tech-nicznego) z wyciągarką. W przypadku większej liczby wozów bojowych potrzebne są co najmniej dwa ciągniki.
Ważnym elementem szkolenia, na który dowódca kompanii musi zwrócić uwagę, jest przygotowanie wozów bojowych do pływania. Wbrew pozorom tu zaczynają się schody. To, co jest pozornie sprawne, po wejściu na wodę i przepłynięciu kilkuset metrów może się okazać problemem nie tylko dla techników.
Najczęstszą awarią występującą podczas pływania, która może spowodować wyeliminowanie sprzętu z użytkowania, jest rozszczelnienie przekładni bocz-nej. Co jest jej przyczyną? Obsługa, a uściślając, nie-właściwie wykonane czynności podczas codziennej eksploatacji BWP-1. Pokutuje sposób ustawiania na-pięcia gąsienic na oko. Bardzo często są zbyt napięte,
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
Ważnym elementem szkolenia, na który dowódca kompanii musi zwrócić uwagę, jest przygotowa-nie wozów bojowych do pływania.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
115
co powoduje wzrost naprężeń w przekładni, jej prze-koszenie i rozszczelnienie. W przypadku eksploata-cji na lądzie nie jest to wielkim problemem. Nato-miast podczas pływania dochodzi do wymieszania oleju z wodą i utraty przez niego właściwości smar-nych, co prowadzi w konsekwencji do zacierania się przekładni.
Po problemach technicznych dowódca kompanii powinien skupić się na najważniejszym elemencie szkolenia pododdziału przygotowywanego do poko-nywania przeszkód wodnych, jakim jest nauka pły-wania wozami bojowymi. Niestety czas przewidzia-ny w instrukcji na to przedsięwzięcie jest, według mnie, zbyt krótki. Właściwym posunięciem byłoby zwiększenie liczby godzin szkolenia w specjali-stycznym ośrodku, by załogi wozów mogły nie tylko uczyć się pływać, lecz także doskonalić technikę pływania BWP-1 w trakcie praktycznego pokazu działania GRE podczas ewakuacji załogi i desantu z wozu bojowego znajdującego się na wodzie. Kie-rownik zajęć podczas omawiania poszczególnych czynności powinien zwrócić uwagę na sposób wy-chodzenia żołnierzy z wozu, jego zabezpieczenie i warunki BHP. Po takim rozpoczęciu zajęć dowódca pododdziału może przejść do kolejnej ich części.
Naturalnym elementem szkolenia podtrzymują-cego umiejętności byłoby wykonywanie strzelań zarówno przez płynące wozy bojowe, jak i przez piechotę pokonującą przeszkodę wodną na łodziach desantowych.
W kolejnym roku szkoleniowym warto byłoby również zaplanować wspólne szkolenie z marynarką wojenną z załadunku techniki bojowej na okręty transportowo-minowe oraz z desantowania na wy-brzeże morskie. Byłoby to zwieńczeniem szkolenia w wodnym środowisku walki.
W ramach procesu przygotowania warto byłoby przećwiczyć element ewakuacji wozu przez inny wóz bojowy. Podyktowane jest to chociażby możli-wością forsowania przeszkody wodnej podczas wy-konywania szybkiego natarcia, gdy argumentem jest wykorzystanie nadarzającej się okazji oraz du-ża dynamika działań, a pododdział nie dysponuje pełnym zabezpieczeniem do pokonywania prze-szkód wodnych.
TRENING CZYNI MISTRZA
Proces przygotowania pododdziału zmechanizo-wanego do pokonania przeszkody wodnej jest długi i mozolny. Wymaga od dowódcy właściwego i do-kładnego zaplanowania, zgromadzenia niezbędnej ilości sił i środków do zabezpieczenia szkolenia, jak również właściwego przegotowania techniki bojowej.
Niestety nie jest to proces jednorazowy. Dynamika zmian kadrowych i częsta wymiana żołnierzy powo-duje, że co najmniej raz w roku dowódca pododdzia-łu musi takie szkolenie przeprowadzić, by utrzymać zdolność pododdziału do pokonywania wodnych
przeszkód. n
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021