przekazywanie wszelkich informacji dotyczących przemieszczania wojsk własnych i obcych informacje dotyczące ruchu pojazdów
informacje dotyczące ruchu wojsk państw obcych informacje i uzgodnienia
LEGENDA
obronnej państwa, czyli podczas pokoju, kryzysu oraz wojny3. W czasie pokoju nacisk jest kładziony na współdziałanie podsystemu TiRW z resortami właści-wymi do spraw transportu i gospodarki wodnej w ce-lu przygotowania sieci i obiektów transportowych na potrzeby obronne państwa. W sytuacji niemilitarnego kryzysu zasadniczy wysiłek podsystemu TiRW sku-pia się na zabezpieczeniu terminowego przemieszcze-nia wojsk wykorzystywanych do realizacji przedsię-wzięć reagowania kryzysowego.
Natomiast w razie kryzysu militarnego elementy podsystemu TiRW mają za zadanie terminowo
prze-3 Transport i ruch wojsk SZ RP DD/4.4(B), CDiSzSZ, Bydgoszcz 2014, s. 26.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
123
przewozu środków zaopatrzenia i sprzętu wojskowe-go. Planuje również użytkowanie sieci transportowej kraju na potrzeby obronne. Realizuje zadania narodo-wego Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk we współ-pracy z komórkami do spraw koordynacji transportu i ruchu wojsk dowództw wielonarodowych (strate-gicznych i operacyjnych NATO oraz Unii Europej-skiej i innych państw) w uzgodnieniu z odpowiednimi ministerstwami.
W wyniku realizacji swoich statutowych zadań wy-daje:
• zezwolenia na przejazd drogowy w sytuacji prze-mieszczenia przez granicę Polski wojsk własnych lub obcych;
• zezwolenia na przejazd drogowy w sytuacji prze-mieszczenia wojsk własnych lub obcych ćwiczących (stacjonujących) na terenie kraju między obszarami odpowiedzialności regionalnych baz logistycznych.
Ponadto:
• koordynuje zgłoszone plany przemieszczenia w ramach mobilizacyjnego i operacyjnego rozwinię-cia oraz użyrozwinię-cia SZRP;
• nadzoruje transport i ruch wojsk obcych oraz prze-strzeganie zasad i warunków przemieszczania wymie-nionych w porozumieniach międzynarodowych;
• określa warunki ograniczające planowanie i re-alizację transportu i ruchu wojsk;
• uzgadnia międzynarodowe plany przemieszcza-nia z organami resortów odpowiedzialnych za zabez-pieczenie TiRW w zakresie koordynacji ruchu wojsk dowództw NATO, państwa przyjmującego i państw tranzytowych, nadzoru przemieszczania i właściwego wykorzystania wojskowych i cywilnych zasobów transportowych, współpracy z krajowymi organami centralnego szczebla realizującymi przedsięwzięcia transportowe oraz koordynacji pracy organów podsys-temu TiRW w siłach zbrojnych7.
Centrum Kierowania Ruchem Wojsk na Teatrze to jednostka organizacyjna do spraw planowania, orga-nizacji i kierowania procesem przyjęcia, ześrodkowa-nia i dalszego ruchu (Reception, Staging and Onward Movement – RSOM) wojsk przemieszczanych na te-atrze działań.
Wydziały transportu i ruchu wojsk oraz HNS regio-nalnych baz logistycznych ponoszą odpowiedzialność za planowanie i kierowanie przemieszczeniem wojsk w swoich obszarach odpowiedzialności. Aby koordy-nacja była efektywna, wydają one zezwolenia na prze-jazdy drogowe dla wojsk własnych i sojuszniczych mieścić siły i środki w ramach procesu mobilizacji
i osiągania gotowości do podjęcia działań.
W okresie wojny celem podsystemu jest zapewnie-nie przewozów wojsk oraz przejezdności sieci trans-portowej. Jest to możliwe dzięki współpracy z syste-mami transportowymi: państwa, NATO i Unii Euro-pejskiej4.
Zgodnie z obowiązującymi dokumentami doktry-nalnymi przedsięwzięcia konkretnych organów trans-portu i ruchu wojsk wynikają z ich usytuowania w strukturze organizacyjnej SZRP (rys. 1).
Do zasadniczych obowiązków Wydziału Transportu i Ruchu Wojsk w Zarządzie Planowania Logistyki – P4 SGWP (WTiRWZPL-P4 SGWP) należy:
• zgłaszanie propozycji odnoszących się do podsys-temu transportu i ruchu wojsk do planów syspodsys-temu lo-gistycznego;
• określanie wymagań i norm dotyczących opera-cyjnego przygotowania infrastruktury transportowej i drogowej kraju na potrzeby sił zbrojnych;
• udział w sporządzaniu centralnych planów przewo-zów wojskowych związanych z ewakuacją i rozśrodko-waniem oraz dowozem środków bojowych i materiało-wych w czasie kryzysu i wojny oraz z mobilizacyjnym i operacyjnym rozwinięciem sił zbrojnych5.
Oddział Planowania Transportu i HNS Zarządu Planowania Logistyki – J4 DGRSZ jest odpowiedzial-ny za planowanie przemieszczeń podległych jedno-stek organizacyjnych na terenie kraju. Ponadto:
• opracowuje procedury i definiuje zasadnicze kie-runki działalności oraz przedsięwzięcia podsystemu transportu i ruchu wojsk (zasady i instrukcje);
• planuje przedsięwzięcia odnoszące się do mobili-zacyjnego i operacyjnego rozwinięcia wojsk6.
Do obowiązków Oddziału Transportu i HNS DORSZ należy:
• planowanie i koordynacja przemieszczenia do re-jonów operacji oraz rotacji i zaopatrywania polskich jednostek wojskowych/polskich kontyngentów woj-skowych (PJW/ PKW);
• ustalanie oraz zgłaszanie do STiRW-CKRW po-trzeb przewozu sił PJW/PKW;
• nadzór nad przygotowaniem dokumentów, z po-działem na poszczególne rodzaje transportu, przez podległe jednostki organizacyjne oraz PJW/PKW.
Szefostwo Transportu i Ruchu Wojsk – Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk to jednostka organizacyjna do spraw zabezpieczenia transportu i ruchu sił zbroj-nych. Opracowuje zasady i procedury TiRW oraz
4 Ibidem, s. 31–32.
5 Procedury wydane przez SGWP: Instrukcja o przewozie wojsk oraz środków zaopatrzenia transportem morskim DU-4.4.3(A), SGWP, Warszawa 2006.
6 Procedury wydane przez DGRSZ:
1. Zasady przewozu wojsk transportem kolejowym DU-4.4.1(B), sygn. Szef. Kom. 183/2014, DGRSZ, Warszawa 2014.
2. Zasady wojskowego ruchu drogowego DU-4.4.4(B), sygn. Szef. Kom. 189/2015, DGRSZ, Warszawa 2015.
3. Zasady użycia środków transportu strategicznego na potrzeby SZ RP DU-4.4.14, sygn. Szef. Kom. 188/2015, DGRSZ, Warszawa 2015.
7 Procedury wydane przez STiRW-CKRW: Instrukcja o przewozie wojsk oraz UiSW transportem lotniczym DU-4.4.2(B), DGRSZ, STiRW-CKRW, Warszawa 2019.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
124
stacjonujących w ich obszarach odpowiedzialności.
Ponadto:
• przygotowują warunki i zgłaszają propozycje do planowania przemieszczenia wojsk w obszarach od-powiedzialności danej RBLog;
• uczestniczą w sporządzaniu planów przemiesz-czenia w komendzie RBLog;
• uzgadniają z STiRW-CKRW sporządzone na po-ziomie RBLog plany przemieszczenia w celu ich skoordynowania;
• kierują transportem i ruchem wojsk w swoich ob-szarach odpowiedzialności, w tym pracą podległych oddziałów transportu i ruchu wojsk (OTiRW);
• pomagają sztabom przemieszczanych jednostek w planowaniu i organizacji przejazdu;
• w ramach własnych kompetencji nadzorują wyko-nywanie przemieszczenia;
• wspierają jednostki wojskowe w prowadzeniu szkolenia z zasad organizacji przejazdów, przewozu towarów niebezpiecznych oraz przejazdu pojazdów nienormatywnych i kolumn wojskowych.
Wojskowe komendy transportu (WKTr) to organy wykonawcze. To one sprawują praktycznie nadzór przez służby dyspozytorskie ze wsparciem progra-mów informatycznych SI Konwój oraz koordynują ru-chy wojsk, wykorzystując podległe siły i środki kom-panii regulacji ruchu. Do ich obowiązków należy kie-rowanie przemieszczaniem wojsk w swoim rejonie odpowiedzialności zgodnie ze złożonymi zapotrzebo-waniami i wydanymi zezwoleniami.
Do ich głównych zadań należy zaliczyć:
• przyjmowanie zapotrzebowań na przejazdy dro-gowe od jednostek zaczynających przejazd z rejonu odpowiedzialności danej WKTr;
• wydawanie zezwoleń na przejazdy drogowe dla wojsk własnych i sojuszniczych w przypadku plano-wania przejazdów drogowych w rejonie odpowie-dzialności jednej komendy;
• przygotowanie projektów zezwoleń na przejazdy drogowe w przypadku planowania przejazdów drogo-wych poza rejonem odpowiedzialności jednej komendy.
Dodatkowo:
• zapewniają wykonanie planu przemieszczenia we współpracy z przemieszczanymi wojskami, Żandar-merią Wojskową oraz Policją;
• nadzorują transport i ruch wojsk w swoim rejonie odpowiedzialności;
• uzgadniają przebieg trasy i uwarunkowania prze-jazdu z komendantami WKTr, w których rejonach od-powiedzialności planowany jest przejazd (wojskowym transportem drogowym);
• składają meldunki z realizacji planu przemiesz-czenia oraz sytuacji transportowej w swoim rejonie odpowiedzialności;
• wspierają jednostki wojskowe w zakresie szkole-nia z zasad planowaszkole-nia i organizacji przejazdów,
spo-rządzania dokumentacji przewozowej oraz przekra-czania granicy państwowej8.
Kompanie regulacji ruchu (krr) ponoszą odpowie-dzialność za zapewnienie warunków do płynnego ru-chu wojsk zgodnie z rozkazami (planami) i zamiarem dowództwa oraz:
• rozpoznają i przystosowują drogi do wprowadze-nia wojskowej służby ruchu (organizacja ruchu, do-datkowe oznakowanie dróg);
• organizują stałe i ruchome wykonawcze elementy kontroli i regulacji ruchu na ustalonych odcinkach dróg;
• kontrolują i regulują ruch przemieszczających się wojsk oraz zgodność z otrzymanymi planami i rozka-zami;
• wykonują zadania zmniejszające i eliminujące skutki zatorów w ruchu drogowym;
• uczestniczą w wymianie wiadomości między przemieszczającymi się wojskami z przydzielonym priorytetem przejazdu a ich dowództwami;
• pilotują kolumny (grupy) pojazdów wojskowych, a także wojskowe pojazdy nienormatywne.
Dla organów transportu i ruchu wojsk najważniej-szymi zadaniami do wykonania są te związane z pla-nowaniem i zabezpieczeniem przemieszczeń wojsk.
Na każdym szczeblu dowodzenia proces ten będzie uzależniony od zakresu odpowiedzialności. Inne za-gadnienia będą rozważane w STiRW-CKRW, inne na poziomie WKTr, choć będą one miały wspólny cel, którym jest zabezpieczenie sprawnego przemieszcze-nia wojsk narodowych oraz sojuszniczych.
ZASADY OGÓLNE
Planowanie przemieszczeń w podsystemie trans-portu i ruchu wojsk (TiRW) to planowanie obronne, a także planowanie działań. W ramach pierwszego z wymienionych planuje się mobilność strategiczną (określenie wymagań odnoszących się do transpor-tu koniecznych do przemieszczenia sił zbrojnych w obszar operacji). Natomiast planowanie działań (definiowanie potrzeb co do ilości, jakości i czasu gotowości do użycia zasobów i potencjału logistycz-nego) i przemieszczenia (w formie załącznika do planu operacji) składa się na planowanie logi-styczne. To ostatnie występuje na strategiczno-ope-racyjnym oraz opestrategiczno-ope-racyjnym poziomie dowodzenia9. Na strategicznym poziomie dowodzenia NATO w ramach procesu planowania przemieszczenia w ujęciu międzynarodowym oraz jego koordynacji są organizowane:
• wstępna logistyczna konferencja planistyczna,
• główna logistyczna konferencja planistyczna,
• końcowa logistyczna konferencja,
• logistyczna konferencja weryfikacyjna,
• konferencja planistyczna transportu i ruchu wojsk realizowana zgodnie z wytycznymi funkcjonalnymi
8 Zasady wojskowego ruchu drogowego DU-4.4.4(B), DGRSZ, Warszawa 2015, zał. AA i BB.
9 Ibidem, s. 56.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
125
sojuszniczego dowództwa do spraw operacji. Do-wództwo poziomu operacyjnego otrzymuje szczegó-łowe wytyczne dowództwa poziomu strategicznego na etapie II planowania działań, czyli w trakcie ana-lizy zadania10.
Natomiast na operacyjnym poziomie dowodze-nia planowanie przemieszczeń wojsk realizują ko-mórki planowania logistycznego (będące jednocześ- nie komórkami planowania działań). Opracowują one plan przemieszczenia, który stanowi załącznik do pla-nu operacji. Planowanie przemieszczeń na rzecz jed-nostek zadeklarowanych do NATO to utrzymanie go-towości do wykonania zadań zgodnie z sojuszniczymi wymaganiami11. W jego wyniku powstają warianty zabezpieczenia transportu i ruchu wojsk do przyjętej koncepcji operacji oraz plan przemieszczenia jako za-łącznik do planu operacji. Zawiera on:
• wiadomości dotyczące sytuacji ogólnej;
• zadania dla jednostek transportu i sił współdziała-jących oraz dowodzenia i łączności;
• strukturę i organizację organów transportu i ru-chu wojsk niezbędnych do prawidłowego wykonania zadania;
• czas i sposoby (linie komunikacyjne) wykonania zadań;
• wymagania oraz potrzeby przemieszczania wojsk i zaopatrzenia dotyczące środków i infrastruktury trans-portowej koniecznej do wykonania zadań;
• potrzeby i wymagania transportowe związane z re-alizacją zadań w przypadku wsparcia przez państwo gospodarza sił sojuszniczych przemieszczających się przez nasz kraj lub wykonujących zadania na jego ob-szarze zgodnie z ustalonymi procedurami;
• potrzeby w dziedzinie pomocy ze strony ogniw obronnych podsystemu pozamilitarnego.
Na poziomie taktycznym – zgodnie z zapisami in-strukcji o planowaniu działań na szczeblu taktycznym w wojskach lądowych – organy transportu i ruchu wojsk realizują zadania w ramach procesu planowania logistycznego (rys. 2).
Podstawowe formy przemieszczenia zaliczanego do działań przygotowawczych wojsk to: marsze, przewozy i przerzuty. Marsze dzieli się na piesze i na własnych środkach transportu (kołowe, gąsienicowe, mieszane) oraz kombinowane (piesze i na środkach transportu)12. Przejazd to zorganizowane przemieszczenie po dro-gach samochodowych własnymi lub cywilnymi środ-kami transportu poszczególnych pojazdów, grup lub kolumn pojazdów (transport drogowy)13.
Wśród przewozów wyróżnia się transport kolejo-wy, powietrzny i morski. Wojskowy transport
kole-jowy dzieli się na wojskowy transport operacyjny, mający na celu przemieszczenie oddziału lub podod-działu wraz z wyposażeniem, oraz wojskowy transport zaopatrzenia, którego przeznaczeniem jest przewóz środków zaopatrzenia14. Transport lotniczy dzieli się na przewóz stanów osobowych oraz ładun-ków15. Natomiast transport morski obejmuje przewóz uzbrojenia i sprzętu wojskowego (SpW), środków za-opatrzenia oraz wojsk okrętami lub statkami między morskimi portami załadunku i wyładunku16. Najczę-ściej stosowanym sposobem przemieszczenia jest transport drogowy oraz kolejowy. Pozostałe rodzaje transportu ze względu na słabiej rozwiniętą infra-strukturę lub mniejsze potrzeby sił zbrojnych są rza-dziej stosowane.
DOKUMENTY NORMATYWNE
Podstawą prawną do opracowania przez wojskową komendę transportu dokumentacji dotyczącej zabez-pieczenia transportu drogowego są:
• Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. „Prawo o ruchu drogowym” (Dz.U. 2017, poz. 1260 z późn. zm.);
• Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. 2016, poz. 1834 z późn. zm.);
• Rozporządzenie MON z dnia 21 listopada 2012 r.
w sprawie sposobu i trybu wydawania zezwoleń woj-skowych na przejazd drogowy oraz sposobu organiza-cji i oznakowania kolumn pojazdów SZ RP (Dz.U.
2012 nr 330, poz.1368);
• Rozporządzenie MON z dnia 28 września 2012 r.
w sprawie wydawania zezwoleń wojskowych na prze-jazd drogowy poprze-jazdów przewożących towary niebez-pieczne (Dz.U. 2012 z póź. zm.);
• Rozporządzenie MON z dnia 9 listopada 2012 r.
w sprawie warunków krajowego przewozu towarów niebezpiecznych środkami transportu należącymi do Sił Zbrojnych RP lub środkami transportu, za które Siły Zbrojne RP są odpowiedzialne (Dz.U. 2012, poz. 1364).
Poza wymienionymi dokumentami obowiązują-cym aktem prawnym normująobowiązują-cym procedury związa-ne z zabezpieczeniem przemieszczania wojsk jest Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 sierpnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kontroli ruchu drogowego i kierowania ruchem drogowym przez Żandarmerię Wojskową i wojskowe organy porządkowe oraz warunków i try-bu współdziałania Żandarmerii Wojskowej z Policją w prowadzeniu ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego.
10 Transport i ruch…, op.cit., s. 59–60.
11 Ibidem, s. 54–58.
12 R. Chrobak, Kierowanie przemieszczeniem wojsk na terytorium kraju, sygn. 5860/08, AON, Warszawa 2008, s. 24.
13 Zasady wojskowego…, op.cit., s. 189.
14 Transport i ruch…, op.cit, s. 86.
15 Ibidem, s. 73.
16 Ibidem, s. 69.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
126
Porównanie wariantów działania Rozważenie wariantów działania
RYS. 2. PLANOWANIE PRZEMIESZCZENIA WOJSK W RAMACH PROCESU PLANOWANIA LOGISTYCZNEGO JAKO ELEMENTU PROCESU DECYZYJNEGO NA TAKTYCZNYM POZIOMIE DOWODZENIA W WKTr
Opracowano na podstawie: Proces dowodzenia na poziomie WKTr (poradnik metodyczny), DGRSZ, Warszawa 2015, s. 8; Transport i ruch wojsk SZ RP DD/4.4(B), CDiSzSZ, Bydgoszcz 2014, s. 56–57.