USAF
5 Air Force Special Operations Command – Dowództwo Operacji Specjalnych Sił Powietrznych USA.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
167
cuskich wojsk specjalnych. Samolot ten, odpowiednik M-28 Bryzy, jest przeznaczony do transportu do kil-kunastu skoczków. Jego udźwig maksymalny wynosi 1,135 t, zasięg lotu z maksymalnym ładunkiem – oko-ło 1300 km, prędkość maksymalna to 338 km/h, a pu-łap maksymalny – 7620 m. Ze względu na rozmiary platformy te nadają się do skrytego przerzutu niewiel-kich pododdziałów specjalnych oraz dostarczania im zaopatrzenia drogą powietrzną (nie na paletach). Do startu i lądowania potrzebują pasa startowego o dłu-gości zaledwie około 400 m.
Innym przedstawicielem tego rodzaju samolotów jest C-146A Wolfhound, mający możliwość trans-portu do 27 komandosów lub 3 t ładunku. Dwa turbo-śmigłowe silniki umożliwiają mu rozwinięcie prędko-ści maksymalnej do 500 km/h, a pojemność zbiorni-ków paliwa pozwala na lot na maksymalną odległość 2770 km z ładunkiem o masie 1 t. Pułap maksymalny lotu wynosi około 10 km. Samolot jest wykorzysty-wany przez amerykańskie wojska specjalne.
ZMIENNOPŁATY
Ta kategoria statków powietrznych, łączących ce-chy samolotów i śmigłowców, jest od niedawna wyko-rzystywana przez amerykańskie wojska specjalne. Je-dyny typ zmiennopłata użytkowany operacyjnie to CV-22B Osprey. Jest on wersją zakupionego na po-trzeby Korpusu Piechoty Morskiej USA MV-22B Osprey, dostosowaną do realizacji powietrznych ope-racji specjalnych. Zmiennopłat ten umożliwia trans-port 24–32 żołnierzy lub około 5 t ładunku. CV-22B Osprey, łączący w sobie cechy samolotu i śmigłowca, zapewnia szybszy w porównaniu ze śmigłowcami transport (prędkość do 440 km/h) z możliwością wy-konania zawisu bądź lądowania techniką śmigłowco-wą. Pozwala mu na to wyposażenie, które obejmuje m.in.: zintegrowany system samoobrony i walki radio-elektronicznej; radar śledzący rzeźbę terenu i wykry-wający przeszkody terenowe; czujniki podczerwieni oraz inne zaawansowane systemy awioniki umożli-wiające wykonywanie lotów w każdych warunkach pogodowych o każdej porze doby. Zasięg maksymal-ny maszymaksymal-ny wynosi około 920 km, a jej załoga składa się z czterech osób. CV-22B mogą być uzbrajane w wielkokalibrowe karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm umieszczone na rampie.
ŚMIGŁOWCE
Praktycznie od momentu powstania stanowiły one środek transportu bardzo przydatny do zabezpiecze-nia pod względem transportowym operacji specjal-nych. Ich duża manewrowość, zdolność do wykonania zawisu oraz dość skromne wymagania dotyczące wy-miarów lądowiska (w porównaniu do samolotów) w znacznym stopniu rekompensują ograniczony
udźwig oraz mniejsze wymiary ładowni. Do transportu komandosów oraz ich wyposażenia wykorzystuje się zarówno śmigłowce ciężkie, średnie, jak i lekkie.
Obecnie najbardziej rozpowszechnione ciężkie śmigłowce transportowe, przeznaczone do prowadze-nia powietrznych operacji specjalnych, to wersje ame-rykańskiego CH-47 Chinook. Ich najnowszym przed-stawicielem jest MH-47G Chinook wykorzystywany w 160 Lotniczym Pułku Operacji Specjalnych USA (160 SOAR). Śmigłowiec ten, zabierający na pokład 33–55 żołnierzy lub około 10 t ładunku, został spe-cjalnie wyposażony w: sponsony zawierające dodat-kowe zbiorniki paliwa; sondę do tankowania w po-wietrzu; zintegrowany system awioniki (Common Avionics Architecture System – CAAS); radar wielo-funkcyjny AN/APQ-174B; odbiorniki GPS; system nawigacji bezwładnościowej AN/ASN-137; optoelek-troniczną kamerę do prowadzenia obserwacji w pod-czerwieni AN/ZSQ-2 EOSS; zintegrowany system łączności z radiostacjami UHF, VHF, SATCOM od-pornymi na zakłócanie radioelektroniczne; system śledzenia sił własnych (MTX Blue Force Tracker);
zintegrowany system samoobrony obejmujący czujni-ki ostrzegające o nadlatujących raczujni-kietach przeciwlot-niczych czy oświetleniu wiązką lasera; zestaw środ-ków walki radioelektronicznej; wyrzutnie flar niewi-dzialnych dla nieuzbrojonego oka; transponder IFF;
zaczepy do mocowania lin zarówno do desantowania żołnierzy, jak i przenoszenia ładunku oraz wyciągarkę zewnętrzną. Ładownia platformy pozwala także na przewożenie pojazdów lub innego sprzętu, które mo-gą być desantowane (podejmowane) odpowiednio po przyziemieniu lub w niskim zawisie.
Wyposażenie uzupełnia uzbrojenie strzeleckie przeznaczone do samoobrony w postaci karabinów maszynowych M240 oraz M134 Minigun rozmiesz-czanych na burtach oraz tylnej rampie6. Śmigłowiec rozwija prędkość maksymalną 259 km/h, jego zasięg lotu zaś wynosi około 1382 km, przy czym może być wydłużony dzięki możliwości tankowania w powie-trzu. Załoga platformy liczy pięć osób.
Odmiana tego śmigłowca, oznaczona Chinook HC6 i wykorzystywana w brytyjskich wojskach specjal-nych, jest oparta na starszej wersji CH-47F. Ma ona podobne możliwości co MH-47G, jednak nie posiada instalacji do tankowania w powietrzu, co ogranicza jej zasięg do około 740 km. Chinook HC6 jest wyposa-żony w zintegrowany system łączności, zintegrowany system samoobrony HIDAS7, system głowic obserwa-cyjnych na podczerwień oraz w system nawigacyjny.
Przykładem średniego śmigłowca transportowego, przeznaczonego do prowadzenia powietrznych opera-cji specjalnych, jest wariant śmigłowca AW101 ozna-czany jako HH-101A Caesar (dla włoskiej marynarki wojennej do misji CSAR i włoskich wojsk
specjal-6 www.americanspecialops.com/night-stalkers/helicopters/mh-47.php/. 18.03.2020.
7 Składający się z systemu zakłócającego pracę radarów, laserowego systemu zakłócającego systemy rakiet przeciwlotniczych naprowadzanych na podczerwień, systemów ostrzegających o wykryciu, o odpaleniu rakiet przeciwlotniczych oraz wyrzutni flar czy pasków folii.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
168
nych). Zapewnia on transport od ośmiu do 20 w pełni wyposażonych żołnierzy (w zależności od konfigura-cji), pojazdu wielkości Land Rovera 110 Defender lub ładunku o masie 3 t (na zawiesiu zewnętrznym prawie 5,5 t). Wyposażono go m.in. w: system wykrywania i omijania przeszkód; wielofunkcyjną stację radio-lokacyjną Leonardo Gabbiano; ruchomą głowicę z kamerą termowizyjną do prowadzenia obserwacji;
zintegrowany system samoobrony i walki radio-elektronicznej; systemy łączności; transponder IFF;
zaczepy na liny czy wciągarkę. Najważniejsze ele-menty konstrukcji, kabina załogi oraz stanowiska strzelców pokładowych, są opancerzone. Śmigłowiec może być uzbrojony w trzy karabiny maszynowe umieszczone na burtach oraz tylnej rampie. Trzy sil-niki zapewniają mu dużą niezawodność (jest możli-wość kontynuowania lotu, gdy jeden z nich zostanie zniszczony) oraz lot z prędkością maksymalną około 300 km/h. Zbiorniki paliwa pozwalają z kolei na osią-gnięcie zasięgu około 833 km, przy czym możliwe jest uzupełnianie paliwa w locie lub montaż dodat-kowego zbiornika paliwa, co zwiększa zasięg do 1300 km. Załoga składa się, w zależności od konfigu-racji, z czterech–sześciu osób.
Innym przykładem średniego śmigłowca towego jest rosyjski Mi-8AMTSz. Może on transpor-tować do 26 w pełni wyposażonych żołnierzy (lub ła-dunek o masie do 4 t) na odległość do 580 km (do 1065 km z dodatkowymi zbiornikami paliwa) z pręd-kością około 250 km/h, następnie po desantowaniu wspierać ich z wykorzystaniem zarówno pokłado-wych karabinów maszynopokłado-wych (dwa, montowane w drzwiach), niekierowanych pocisków rakietowych oraz przeciwpancernych pocisków kierowanych Ataka o zasięgu do 10 km.
Żołnierzy transportowanych w Mi-8AMTSz oraz jego załogę przed ogniem broni maszynowej chroni pancerz przedziału desantowego i kabiny. Aby zwięk-szyć przeżywalność na polu walki, w platformie zain-stalowano systemy samoobrony (wyrzutnie pułapek termicznych i systemy ostrzegające o wystrzeleniu ra-kiet przeciwlotniczych) czy zaczepy do montowania lin. Zamontowano również precyzyjny system nawiga-cyjny GPS/GLONASS, radar pogodowy oraz awionikę dostosowaną do wykonywania lotów z wykorzystaniem gogli noktowizyjnych.
Nowszą wersję, oznaczoną Mi-8MNP-2 i potocznie nazywaną Feliks, wyposażono m.in. w: zaawansowane systemy noktowizyjne dla pilotów, radar pogodowy, system wykrywania i zakłócania głowic rakiet napro-wadzanych na podczerwień (Witebsk/Prezident-C), system zakłóceń radioelektronicznych oraz co najmniej dwie głowice optoelektroniczne8.
MH-60 Blackhawk – najbardziej znany śmigłowiec przeznaczony do operacji specjalnych – należy do kate-gorii średnich, lecz o mniejszych zdolnościach
trans-portowych niż wcześniej wspomniane HH-101A czy Mi-8 AMTSz/MNP-2. Wynika to z podejścia Amery-kanów do posiadania floty statków powietrznych o zróżnicowanych możliwościach. MH-60 Blackhawk oraz MH-47 Chinook wzajemnie się uzupełniają.
Ten pierwszy jest dalece zmodyfikowanym wariantem popularnego śmigłowca UH-60. W najnowszej wer-sji M umożliwia on transport do dziewięciu komando-sów oraz ich desantowanie różnymi technikami.
Z uwagi na bogate wyposażenie, tożsame z tym wy-stępującym w MH-47G, ma również o 20% mocniej-sze silniki. Dodatkowo bezpieczeństwo załogi i ko-mandosów zapewnia lekkie opancerzenie kabiny oraz przedziału desantowego. Zasięg śmigłowca wynosi 850 km przy locie z prędkością około 210–220 km/h, przy czym możliwe jest również pobieranie paliwa w locie. Jego załogę stanowi dwóch pilotów oraz dwóch strzelców pokładowych obsługujących kara-biny maszynowe (najczęściej M134 Minigun kalibru 7,62 mm systemu Gatlinga) przeznaczone do samo-obrony. Zdolności śmigłowców MH-60 w zakresie wykonywania zadań w trudnych warunkach pogodo-wych umożliwiają im skryty przerzut lub odzyskanie niewielkich pododdziałów specjalnych (sekcji), co znacznie odciąża z tego typu zadań znacznie większe i droższe MH-47G9.
Do transportu żołnierzy podczas akcji bezpośrednich wykorzystywane są śmigłowce lekkie. Ich przykładem może być europejski H145M LUH SOF użytkowany m.in. w niemieckiej jednostce specjalnej KSK. Śmigło-wiec ten ma możliwość przewozu do dziesięciu ko-mandosów (we wnętrzu oraz na ławkach zewnętrz-nych). Wyposażony jest we wciągarki, ma zapewnioną ochronę balistyczną, stanowiska strzeleckie w drzwiach bocznych, zintegrowane systemy samoobrony, łączno-ści i nawigacyjny oraz głowice optoelektroniczne umożliwiające prowadzenie obserwacji o każdej porze doby. Maszyna ta otrzymała także cyfrową awionikę firmy Helionix. Śmigłowiec ten jest napędzany dwoma wyjątkowo cichymi silnikami turbinowymi Turbomeca Arriel 2E sterowanymi elektronicznie (FADEC). pewniają mu one prędkość maksymalną 240 km/h. Za-sięg platformy ze standardową ilością paliwa wynosi około 638 km.
SPADOCHRONY
Przykładem spadochronów używanych przez żołnie-rzy wojsk specjalnych są amerykańskie SOV-3HH. Są to spadochrony szybujące konstrukcji „plecy–plecy”, które umożliwiają bezpieczny skok skoczka o masie całkowitej (żołnierz wraz z pełnym wyposażeniem) do 222 kg z wysokości od 610 do 10 668 m techniką wolnego spadania (podczas którego skoczek samo-dzielnie otwiera spadochron) lub z wykorzystaniem otwarcia za pomocą liny desantowej zaraz po opusz-czeniu statku powietrznego. Spadochron jest
wyposa-8 www.military-today.com/helicopters/miwyposa-8_amtsh.htm/. 9.10.2019.
9 M. Gajzler, T. Dmitruk, Black Hawki amerykańskich wojsk specjalnych, „Nowa Technika Wojskowa” 2016 nr 11.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
169
żony w kieszenie umożliwiające podłączenie dodatko-wego wyposażenia. To zaś najczęściej stanowi zestaw Parachutist Individual Equipment Kit (PIEK). Składa się on ze specjalnego kombinezonu, hełmu, butli z tle-nem, odbiornika GPS odpornego na zakłócenia, wy-sokościomierza oraz zasobnika na wyposażenie oso-biste. Zestaw ten wraz ze spadochronem umożliwia wykonywanie skoków technikami HALO i HAHO.
Bardziej szczegółowe parametry spadochronu, takie jak: jego doskonałość aerodynamiczna, prędkość lo-tu, opadania, maksymalna prędkość desantowania itp. nie są z wiadomych powodów podawane przez producenta.
Rosyjski zestaw spadochronowy Arbalet-2, o po-dobnym do SOV-3HH przeznaczeniu, umożliwia bez-pieczne desantowanie skoczka spadochronowego o masie całkowitej do 159 kg ze statku powietrznego lecącego z prędkością do 350 km/h na wysokości do 4000 m. Zestaw ten ma również konstrukcję typu
„plecy–plecy”, co pozwala na podczepienie zasob-nika UGKPS-50 z indywidualnym wyposażeniem żołnierza. Sam skok może się odbywać zarówno tech-niką wolnego spadania (HALO, HAHO), jak i z wy-korzystaniem liny desantowej.
Aby ułatwić skoczkowi utrzymanie stabilnej pozycji podczas swobodnego spadania, wykorzystuje się stabi-lizator. Po otwarciu spadochronu głównego możliwe jest szybowanie z prędkością poziomą wynoszącą po-wyżej 10,5 m/s przy jednoczesnej prędkości opadania nie większej niż 5 m/s. Jeżeli dane producenta są prawdziwe, oznacza to możliwość przelotu na dystans ponad 8400 m przy wykonaniu skoku z wysokości 4000 m i natychmiastowym otwarciu spadochronu w warunkach bezwietrznych. Jednak z uwagi na to, że warunki takie są bardzo rzadkie oraz fakt wykonywania skoków ze spadochronami o podobnych właściwo-ściach w warunkach występowania wiatru (co zwięk-sza bezpieczeństwo samego lądowania) dystans szybo-wania jest zapewne 1,5–2 razy większy. Oznacza to możliwość bezpiecznego desantowania skoczków spoza zasięgu środków obrony przeciwlotniczej dyspo-nującej przenośnymi przeciwlotniczymi zestawami ra-kietowymi, a nawet niektórymi rakietowymi zestawami krótkiego zasięgu.
Do zabezpieczenia logistycznego pododdziałów spe-cjalnych wykorzystywane są także zestawy spado-chronowe umożliwiające precyzyjny zrzut i lądowa-nie zasobników z zaopatrzelądowa-niem. Przykładem takiego zestawu jest amerykański system Joint Precision Air-drop System (JPADS). Występuje on w dwóch wa-riantach pozwalających na desantowanie zasobników o wadze do 1800 kg (2000 funtów) oraz do 9000 kg (10 000 funtów) z wysokości około 8150 m powyżej poziomu morza. Dzięki zastosowaniu spadochronów szybujących oraz autonomicznego systemu sterowania umożliwia on zdalne dostarczanie zaopatrzenia z
do-kładnością do 50–75 m od wskazanego miejsca przyzie-mienia na odległość od 8 do 25 km od miejsca zrzutu.
NOWE MOŻLIWOŚCI
Przedstawione wymagania i cechy statków powietrz-nych przeznaczopowietrz-nych do zabezpieczenia operacji spe-cjalnych wyraźnie wskazują, że różnią się one znacznie od tych służących do ogólnego zastosowania w siłach zbrojnych. Są one przez to znacznie bardziej wyrafino-wane oraz droższe zarówno w zakupie, jak i eksploata-cji, oferują jednak w zamian cechy umożliwiające re-alizację zadań w skrajnie niekorzystnych warunkach.
Wraz z rozwojem techniki należy się spodziewać wpro-wadzenia zmian, które będą dotyczyć także ich. Przy-kładem mogą być śmigłowce z cechami stealth, jakich amerykańscy komandosi użyli podczas akcji likwidacji Usamy ibn Ladina w Abbottabadzie w Pakistanie 2 maja w 2011 roku. Śmigłowce te stanowią praw-dopodobnie daleko idącą modyfikację śmigłowców UH-60 Blackhawk z wykorzystaniem nie tylko mate-riałów pochłaniających impulsy elektromagnetyczne.
Kolejnym możliwym kierunkiem zmian jest ewolu-cja rozwoju statków powietrznych, których przykłada-mi mogą być śprzykłada-migłowiec SB>1 Defiant oraz zprzykłada-mienno- zmienno-płat Bell V-280 Valor, rozwijane w ramach amerykań-skiego programu Future Long-Range Assault Aircraft (FLRAA), mającego wyłonić następcę śmigłowców UH-60M Blackhawk. Dzięki nowatorskim rozwiąza-niom Bell V-280 Valor zapewnia większą prędkość i większy zasięg kosztem nieco gorszej dynamiki oraz wymaganiu większej powierzchni lądowiska.
Z kolei SB>1 Defiant ma lepsze cechy pilotażowe niż klasyczny śmigłowiec, a jego manewrowość w za-wisie i przy małych prędkościach deklasuje zarówno zmiennopłaty, jak i współczesne śmigłowce. Umożli-wiają mu to dwa przeciwbieżne wirniki i śmigło ogo-nowe. Ten ostatni element znacznie zwiększa pręd-kość Defianta w locie poziomym, a także pozwala mu na płynniejsze przejście do manewrów pionowych w porównaniu do V-280 Valor10.
Innym potencjalnym środkiem transportu powietrz-nego komandosów w przyszłości mogą być rozwiąza-nia będące rozwinięciem Flyboard Air. Jego możliwo-ści zademonstrował w 2019 roku Frank Zapata, doko-nując udanego przelotu nad kanałem La Manche.
Odpowiednio zmodyfikowany mógłby stać się indywi-dualnym środkiem transportu komandosów na niezbyt duże odległości (około kilkudziesięciu kilometrów) z wyposażeniem i uzbrojeniem osobistym. Zwiększy-łoby to znacznie manewrowość prowadzonych przez nich działań oraz zmniejszyło zapotrzebowanie na inne statki powietrzne. Tak więc z pewnością w naj-bliższej przyszłości możemy się spodziewać cieka-wych, czasem wręcz zaskakujących rozwiązań, które dadzą żołnierzom wojsk specjalnych nowe możliwo-ści wykonywania przez nich zadań. n
10 J. Sabak, SB>1 Defiant i V-280 Valor w kolejnej rundzie walki o przyszłość, https://www.defence24.pl/sb1-defiant-i-v-280-valor-w-kolejnej-rundzie-walki-o-przyszlosc/. 22.03.2020.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021