PRZEWAGĘ, CZY TEŻ NIE.
163
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
164
umożliwiającą wykonanie zadania, a także na bez-pieczne wycofanie się z rejonu działania. Dlatego też tak dużą rolę w operacjach specjalnych przywiązuje się do bezpieczeństwa ich prowadzenia, tym bardziej iż posiadane zasoby wojsk specjalnych każdego pań-stwa są ograniczone, a ich odtworzenie jest trudne i czasochłonne.
WŁAŚCIWOŚCI
Najistotniejszym wymogiem w stosunku do plat-form powietrznych jest zapewnienie im zdolności do wykonywania skrytego i w miarę bezpiecznego prze-rzutu pododdziałów wojsk specjalnych (lub zaopa-trzenia dla nich) w ugrupowanie przeciwnika, a także do szybkiego, skrytego i bezpiecznego wycofania się.
W obliczu przeciwnika, który dysponuje systemem rozpoznania przestrzeni powietrznej oraz systemami obserwacji optoelektronicznej, oznacza to potrzebę zmniejszenia skutecznej powierzchni odbicia, a także sygnatury cieplnej statków powietrznych. Najczęściej pociąga to konieczność pokrycia ich kadłubów spe-cjalną farbą absorbującą impulsy elektromagnetyczne, a także zastosowania urządzeń rozpraszających emi-sję gazów wylotowych z silników, co pozwala zmniej-szać sygnaturę cieplną. Rozwiązania te są uzupełnia-ne zaawansowanymi systemami obserwacyjnymi (kamery lub gogle noktowizyjne) oraz radarami po-zwalającymi na śledzenie rzeźby terenu, a także wy-krywanie przeszkód terenowych. Umożliwia to wyko-nywanie lotów na małych wysokościach w każdych warunkach pogodowych oraz o każdej porze dnia i nocy. Dodatkowo statki powietrzne wyposaża się w czujniki wykrywające opromieniowanie ich wiązką elektromagnetyczną środków obrony powietrznej (przeciwlotniczej) przeciwnika.
W wypadku wykrycia statków powietrznych stosuje się systemy walki radioelektronicznej zakłócające pracę radarów, a także zaawansowane systemy samo-obrony. Mają one na celu mylenie głowic przeciwlot-niczych pocisków rakietowych naprowadzanych ra-diolokacyjnie i na podczerwień oraz wykorzystywa-nych podświetlaczy laserowych.
Załogę oraz przewożonych żołnierzy chroni się przed ogniem broni strzeleckiej i artyleryjskich środ-ków przeciwlotniczych opancerzając przedział desan-towy i kabinę pilotów. Wzmacnia się także miejsca szczególnie wrażliwe na przestrzelenie, a decydujące o żywotności konstrukcji, np. łopaty wirników czy śmigła oraz zbiorniki paliwa, które są z reguły samo-uszczelniające się. Do tego zwielokrotnia się systemy, np. sterowania, hydrauliczne czy elektryczne, mające istotne znaczenie dla przetrwania statków powietrz-nych na polu walki.
Kolejne wymagania dotyczą zasięgu oraz związa-nego z nim promienia działania. Spowodowane jest to
lokalizacją obiektów o znaczeniu operacyjnym lub strategicznym przeważnie w strefie tylnej ugrupowa-nia przeciwnika (w odniesieniu do klasycznego kon-fliktu zbrojnego) oraz baz lub o kluczowym znaczeniu liderów organizacji terrorystycznych, które z reguły znajdują się na terenie państw zdestabilizowanych bądź upadłych (w wypadku walki z terroryzmem międzynarodowym).
Drugie uwarunkowanie jest związane ze sposobem przerzutu w ugrupowanie przeciwnika. Otóż statki powietrzne przewożące komandosów z reguły do re-jonu ich desantowania nie lecą po linii prostej. Muszą one kluczyć, niekiedy pozorować przeprowadzenie desantowania w kilku miejscach, by w rzeczywistości dokonać go w zupełnie innym. Działania te mają na celu zmylenie przeciwnika, który, mimo zastosowa-nych środków ostrożności, zawsze może wykryć i prowadzić obserwację przemieszczeń pododdziałów wojsk specjalnych. Dlatego też tak istotne jest, aby statki powietrzne przeznaczone do prowadzenia ope-racji specjalnych dysponowały pojemnymi zbiornika-mi paliwa, zarówno integralnyzbiornika-mi, jak i dodatkowo podwieszanymi. Zaleca się także, aby miały też moż-liwość pobierania paliwa w powietrzu z innych stat-ków powietrznych (latających cystern).
Kolejne wymagania odnoszą się do zintegrowanych systemów łączności oraz systemów nawigacyjnych. Te pierwsze muszą pozwalać na utrzymywanie łączności zewnętrznej w sieci dowodzenia wojskami specjalnymi zarówno z pododdziałami specjalnymi, które znajdują się w rejonie działania, jak i stanowiskami dowodzenia (np. SOCC1, SOTG2, SOATG3), oraz w sieci współ-działania, np. z wojskami konwencjonalnymi (wojska-mi lądowy(wojska-mi, siła(wojska-mi powietrzny(wojska-mi, marynarką wojen-ną). Łączność ta musi zapewniać nie tylko bezpieczeń-stwo wymiany informacji (np. przez jej szyfrowanie z wykorzystaniem przystawek kryptograficznych); jej małą wykrywalność (np. przez ograniczoną moc trans-misji radiowej), lecz także i znaczną odporność na za-kłócanie (np. dzięki zapewnieniu różnych trybów pra-cy). Systemy łączności coraz częściej nie ograniczają się do zapewnienia wymiany głosowej. Umożliwiają też wymianę danych o sytuacji taktycznej (w ramach systemów zarządzania polem walki), co znakomicie zwiększa tzw. świadomość sytuacyjną załóg.
Z kolei systemy nawigacyjne muszą zapewniać możliwość precyzyjnego wykonywania lotów po z góry zaplanowanej trasie oraz cechować się znaczną odpornością na zakłócanie lub fałszowanie sygnału.
Jest to ważne, gdyż od precyzji desantowania może zależeć wykonanie przez komandosów zadania bądź też ich podjęcie i ewakuacja (odzyskanie). Uzupełnie-niem wymienionych systemów są urządzenia zapytu-jąco-odzewowe (tzw. IFF). Umożliwiają one identyfi-kację statków powietrznych przez środki powietrzne
1 Special Operations Component Command – Dowództwo Komponentu Operacji Specjalnych.
2 Special Operations Task Group – Zadaniowy Zespół Bojowy.
3 Special Operations Air Task Group – Zadaniowy Lotniczy Zespół Bojowy.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
165
i obrony powietrznej (przeciwlotniczej) wojsk wła-snych, co ma minimalizować ryzyko ich porażenia w wyniku tzw. ognia bratobójczego (friendly fire).
Następny wymóg jest związany z technikami de-santowania oraz podejmowania komandosów bądź ich wyposażenia. W wypadku samolotów oznacza to możliwość wykonywania lotów również na dużych wysokościach. Pozwala to na desantowanie skoczków techniką HALO lub HAHO.
High Altitude Low Opening (HALO) to technika skoku ze spadochronem z wysokości powyżej 4000 m i otwarcie spadochronu na minimalnej wysokości.
Wymaga użycia specjalistycznego sprzętu (w tym masek tlenowych) oraz umiejętności opanowania tzw.
swobodnego spadania, w tym z zasobnikiem. Techni-ka ta umożliwia bezpieczny zrzut skoczków z samolotu spoza zasięgu przenośnych przeciwlotniczych zesta-wów rakietowych, minimalizuje ryzyko wykrycia de-santu z uwagi na trudność ustalenia, kiedy nastąpił moment zrzutu (skoki są realizowane w nocy), oraz rejonu desantowania (krótki czas, kiedy można zaob-serwować skoczków opadających na spadochronach).
High Altitude High Opening (HAHO) to technika skoku ze spadochronem z wysokości powyżej 4000 m. Spadochron otwiera się na dużej wysokości i na niej przelatuje się do rejonu desantowania. Wy-maga ona użycia specjalistycznego sprzętu (w tym masek tlenowych) oraz przykładowo umiejętności na-wigacji w trakcie lotu czy techniki przelotu zespoło-wego. Technika ta minimalizuje ryzyko wykrycia de-santu z uwagi na trudność ustalenia, kiedy nastąpił moment zrzutu, oraz miejsca ich przyziemienia (sko-ków dokonuje się pod osłoną nocy, a skoczkowie mają bardzo małą powierzchnię odbicia radiolokacyjnego).
Wiąże się to jednak z koniecznością zapewnienia apa-ratury tlenowej na pokładzie dla desantowanych żoł-nierzy, którzy dopiero przed samym skokiem zaczy-nają korzystać z własnych aparatów tlenowych.
Statki powietrzne powinny mieć możliwość lądo-wania w terenie. Krótka droga dobiegu oraz startu umożliwia im korzystanie z lądowisk w terenie przy-godnym, co jest bardzo istotne w wypadku podejmo-wania żołnierzy i sprzętu (np. pojazdów).
Podobnie rzecz ma się ze śmigłowcami, które mu-szą umożliwiać desantowanie ludzi oraz sprzętu za-równo techniką spadochronową, z wykorzystaniem lin, jak i przez przyziemienie, a także podejmowanie ich w podobny sposób (oczywiście oprócz techniki spadochronowej). Dlatego też niezbędne jest ich wy-posażenie zarówno we wszelkiego rodzaju zaczepy do lin, jak i wciągarki. W dodatku z uwagi na to, że mo-ment desantowania i podejmowania komandosów jest bardzo niebezpieczny, śmigłowce często są uzbrajane w broń strzelecką umożliwiającą im samoobronę.
Zwiększona masa instalowanego wyposażenia oraz opancerzenia, powiększone lub dodatkowe zbiorniki
paliwa powodują konieczność montażu mocniejszych silników, wprowadzania zmian w układach przenie-sienia mocy oraz wzmacniania samego kadłuba. Wią-że się to oczywiście z potrzebą dokonywania daleko idących zmian konstrukcyjnych, które pozwolą na za-chowanie wymaganej stateczności statków powietrz-nych koniecznej do ich pilotowania. Zmiany te są bar-dzo kosztowne, umożliwiają jednak uzyskanie po-wietrznych środków transportowych dostosowanych do potrzeb wynikających ze specyfiki prowadzonych działań.
Na koniec warto również wspomnieć o spadochro-nach. Te wykorzystywane w operacjach specjalnych muszą się cechować znaczną doskonałością aerodyna-miczną, pozwalającą na szybowanie na jak najdłuż-szych dystansach przy jednoczesnej możliwości wy-konywania skoków technikami HALO i HAHO.
Oznacza to konieczność zastosowania tkanin o dużej wytrzymałości, układu „plecy–plecy” w odniesieniu do spadochronów głównych i zapasowych, co umożli-wia podwieszenie zasobników z bronią i wyposaże-niem z przodu skoczka oraz wyposażenia zapewniają-cego podtrzymanie funkcji życiowe przy skokach z dużej wysokości (maski tlenowe, butle z tlenem, specjalne kombinezony, kaski czy gogle). Ponadto spadochrony muszą się cechować dużą manewrowo-ścią oraz wysokim stopniem kontroli nad nimi przez komandosów z racji wykonywania skoków zespoło-wych. Te ostatnie oznaczają wykonywanie przelotów w szyku oraz lądowanie w niewielkiej odległości od siebie, co znacznie skraca czas zbiórki umożliwiający właściwe zamaskowanie spadochronów oraz opusz-czenie lądowiska.
SAMOLOTY
Wśród średnich samolotów transportowych prze-znaczonych do przerzutu lub odzyskania pododdzia-łów specjalnych najbardziej znanymi konstrukcjami są MC-130H Combat Talon II oraz MC-130J Com-mando II wykorzystywane przez amerykańskie i fran-cuskie wojska specjalne4. Są to zmodyfikowane wer-sje samolotów C-130H Hercules oraz C-130J Super Hercules dostosowane do prowadzenia powietrznych operacji specjalnych. Służą one do skrytego przerzutu komandosów (około 52 skoczków spadochronowych lub 77 żołnierzy) oraz sprzętu (np. palet z zaopatrze-niem czy pojazdów o masie około 21 t) z wykorzysta-niem różnych technik desantowania (w tym skoków spadochronowych technikami HALO i HAHO).
W tym celu obydwa samoloty wyposażono w ra-dary oraz optoelektroniczne systemy obserwacyjne (w tym w podczerwieni), umożliwiające wykonywa-nie lotów zgodnych z profilem terenu na wysokości około 90 m w trudnych warunkach atmosferycznych o każdej porze doby. Zintegrowane systemy łączności (w tym satelitarnej i łącza wymiany danych)
zapew-4 Brytyjczycy z kolei wykorzystują nieco mniej zaawansowane wersje C-130J, oznaczane Czapew-4 i C5 i różniące się długością kadłuba oraz ładow-nością [przypis autora]. W ZAMIAN CECHY UMOŻLIWIAJĄCE REALIZACJĘ ZADAŃ W SKRAJNIE NIEKORZYSTNYCH WARUNKACH.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
166
niają im komunikację zarówno z pododdziałami spe-cjalnymi, jak i innymi statkami powietrznymi. Za-montowane zaś na pokładzie zintegrowane systemy samoobrony i walki radioelektronicznej umożliwiają zakłócanie systemów obserwacji oraz naprowadzania środków przeciwlotniczych przeciwnika. Ponadto, aby zmniejszyć ryzyko wykrycia, ich kadłuby oraz skrzydła są pokrywane farbą absorbującą fale radaro-we. Zdublowane systemy nawigacyjne GPS, sprzężo-ne z systemem nawigacji bezwładnościowej, pozwalają także na wykonywanie lotów z dużą precyzją. Zasięg samolotu MC-130H Combat Talon II wynosi około 4300 km, a MC-130J Commando II – 4700 km, przy czym są one wyposażone w sondy do tankowania w powietrzu, co oznacza praktycznie nieograniczony zasięg (limitowany wytrzymałością załóg). Ich pręd-kość przelotowa to odpowiednio 480 i 665 km/h.
Konstrukcja podwozia umożliwia obydwu platfor-mom lądowanie na lądowiskach polowych. Samoloty MC-130J mogą ponadto pełnić funkcję samolotów--cystern. Ich załogi składają się odpowiednio z sied-miu (MC-130H) lub pięciu (MC-130J) żołnierzy.
Do lekkich samolotów transportowych przeznaczo-nych do prowadzenia powietrzprzeznaczo-nych operacji specjal-nych należy zaliczyć C-27J Spartan, wykorzystywane przez amerykańskie wojska specjalne, a także C-160 Transall, użytkowane przez komandosów francuskich.
C-27J Spartan to rozwojowa konstrukcja samolotu G.222 wyposażona w mocniejsze silniki oraz nowo-cześniejszą awionikę (m.in. w ekrany ciekłokrysta-liczne dostosowane do współpracy z goglami nokto-wizyjnymi). Ich wyposażenie w wersji dla AFSOC5
nie jest jawne, jednak należy się spodziewać, że może być analogiczne do wykorzystywanego w MC-130J Commando II. Ładowność platform (około 13 t) oraz wielkość przedziału desantowego umożliwiają im transport 26–34 skoczków spadochronowych bądź 46–60 żołnierzy lub 1–2 pojazdów terenowych wiel-kości HMMWV. Ich prędkość przelotowa wynosi około 583 km/h, przy czym skoczkowie mogą być de-santowani przy prędkości od 180 do 220 km/h. Mak-symalny pułap lotu w ich wypadku to 8,2 km. Zasięg z ładunkiem waha się od 1850 km z 10 t ładunku do 4250 km z 6 t ładunku.
Wiele rozwiązań konstrukcyjnych zaczerpnięto z samolotów C-130J, co ułatwia zabezpieczenie logi-styczne. C-27J ma niewielkie wymagania, jeśli chodzi o lądowisko. Minimalna długość lądowiska dla nich wynosi 380 m. Do startu wystarczy pas o długości za-ledwie 680 m. Załogę stanowią trzy osoby. C-160 Transall, będące odpowiednikiem Spartanów, są plat-formami o udźwigu do 16 t. Umożliwia im to trans-port do 61 skoczków spadochronowych bądź 1–2 po-jazdów terenowych na odległość do 1853 km (z mak-symalnym ładunkiem oraz zapasem paliwa na 30 min dodatkowego lotu). Ich prędkość maksymalna wynosi 513 km/h, a osiągany pułap to 8,23 km. Ich wyposa-żenie jest zbliżone do C-130H Combat Talon II. Zało-ga liczy 3–4 osoby. Oczywiście konstrukcja podwozi obydwu maszyn umożliwia im lądowanie i start na lotniskach gruntowych.
Przedstawicielem małych samolotów transporto-wych wykorzystywanych w operacjach specjalnych jest DHC-6 Twin Otter będący w wyposażeniu