do-minują środki walki z lat siedemdziesiątych–
osiemdziesiątych ubiegłego wieku. W dywizjonach przeciwlotniczych sprzętem zasadniczym często pozo-stają zestawy rakietowe Kub, a w dywizjonie artyleryj-sko-rakietowym armaty ZUR 23-2KG. Pozyskanie ze-stawu Poprad zwiększyło możliwości prowadzenia roz-poznania i niszczenia środków napadu powietrznego przeciwnika. Ciągła modernizacja samobieżnych stacji wykrywania i naprowadzania (SSWN), samobieżnych wyrzutni (SW) oraz stacji radiolokacyjnych NUR po-woduje konieczność dostosowania warsztatów remon-towych (stacjonarnych i mobilnych) do realizacji ob-sług i napraw sprzętu wojskowego. Zmiany te wymu-szają reorganizację struktur i sposobu działania pododdziałów remontowych. Powinny one wynikać z zasad użytkowania nowego sprzętu oraz zapewniać jego bezawaryjną eksploatację dzięki terminowym przeprowadzaniu obsługiwań i napraw.
ZASADY FUNKCJONOWANIA
Jednym z elementów systemu funkcjonalnego logi-styki naszych sił zbrojnych jest podsystem techniczny.
Służy on do planowania, organizowania, realizacji oraz kontrolowania procesów eksploatacji sprzętu woj-skowego (SpW). Składa się z uporządkowanego zbioru powiązanych wzajemnymi relacjami elementów, obej-mującego potencjał kadrowy, techniczny, zasoby rze-czowo-finansowe, dokumentację techniczną oraz pro-cedury przeznaczone do realizacji jego funkcji1.
Istotą podsystemu technicznego jest utrzymywanie sprzętu wojskowego w gotowości do jego użycia zgod-nie z przeznaczezgod-niem, odtwarzazgod-nie sprawności tech-nicznej w razie uszkodzenia, jak również zaopatrywa-nie w techniczne środki materiałowe (tśm) zaopatrywa-niezbędne w czasie jego eksploatacji. Głównym celem podsyste-mu technicznego jest ustalenie procedur, według któ-rych możliwe będzie kierowanie nim w czasie pokoju, kryzysu i wojny, jak również dążenie do zapewnienia odpowiednich warunków organizacyjno-technicznych zapewniających eksploatację SpW w określonym cza-sie, miejscu i z założoną intensywnością.
W doktrynie logistycznej2 stosuje się pojęcia wspar-cia i zabezpieczenia technicznego. Wsparcie technicz-ne jest rozumiatechnicz-ne jako całokształt przedsięwzięć, które muszą być zrealizowane na rzecz utrzymania oraz od-twarzania gotowości technicznej SpW sił zbrojnych.
Obejmuje ono w szczególności produkcję oraz dostawy technicznych środków materiałowych, usługi z tym związane, które mają na celu utrzymanie i odtwarzanie gotowości technicznej SpW, a także doradztwo tech-niczne. To również działania pozamilitarne oraz
sojusz-MICHAŁ WAJNCHOLD
Aby działalność podod-działów remontowych była wymierna, muszą dyspo-nować one odpowiednimi siłami i środkami, tech-nicznymi środkami mate-riałowymi, a także właści-wym sprzętem wojsko-wym.
Autor jest zastępcą dowódcy – szefem sztabu batalionu logistycznego w 15 Pułku
Przeciwlotniczym.
mjr dypl. SZRP Emil Skrzypkowski
+
1 Doktryna logistyczna Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej D-4 (B) wersja 2, CDiSzSZ, Bydgoszcz 2019, s. 134–135.
2 Wsparcie i zabezpieczenie techniczne Sił Zbrojnych Rzeczypospo-litej Polskiej. Zasady funkcjonowania. DD-4.22(A), MON IWspSZ,
„Logis” 2017 nr 28, s. 119.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
136
ników na korzyść Sił Zbrojnych RP i ich na korzyść wojsk sojuszniczych. Natomiast zabezpieczenie tech-niczne to takie działanie odnoszące się do SpW, które umożliwia jego dalsze funkcjonowanie lub przechowy-wanie w celu utrzymywania warunków do realizacji jego funkcji użytkowych.
W podsystemie wsparcia i zabezpieczenia technicz-nego obowiązują też zasady, które stanowią podstawę prawidłowego jego funkcjonowania. Zalicza się do nich zasadę:
– normowania, która polega na realizacji zadań zgodnie z przyjętymi technologiami, normami czaso-wymi i materiałoczaso-wymi;
– ciągłości, oznaczającą realizację zadań przez cały czas użytkowania SpW;
– cykliczności, polegającą na okresowym realizowa-niu obsługiwań technicznych lub napraw SpW;
– hierarchiczności, określającą realizację przedsię-wzięć według przyjętej hierarchii organizacyjnej;
– bezpieczeństwa, mówiącą o wykonywaniu zadań w sposób bezpieczny dla życia i zdrowia użytkowni-ków SpW, mienia i środowiska.
Przez pojęcie wsparcia i zabezpieczenia technicz-nego rozumiemy celowe działanie ze SpW, dzięki któ-remu możemy go w dalszym ciągu użytkować lub przechowywać. Obejmuje to realizację wymagań wojsk własnych oraz zobowiązań sojuszniczych.
Realizacja zagadnień wsparcia i zabezpieczenia technicznego to celowe działanie dowódców, organów kierowania oraz wykonawczych, mające na celu za-pewnienie prawidłowego wykorzystania SpW, a także właściwej realizacji jego resursów. Wielkość wsparcia i zabezpieczenia technicznego jest uzależniona od celu oraz rozmachu operacji, składu uczestniczących sił, wykorzystywanego uzbrojenia, szacowanych kosztów, zaangażowania układu pozamilitarnego oraz charak-teru zadania. W trakcie prowadzonych operacji lądo-wych, morskich, powietrznych, specjalnych i sojuszni-czych obowiązują zasady wsparcia i zabezpieczenia technicznego określone w doktrynach (Doktryna D-4 (B) wersja 2) i uszczegółowione w DD i DU Sił Zbrojnych RP. Do realizacji zabezpieczenia technicz-nego służą organy wykonawcze. Razem z potencjałem z poziomu strategicznego są one komplementarnym systemem wsparcia eksploatacji SpW oraz wsparcia i zabezpieczenia technicznego.
Organy wykonawcze są odpowiedzialne za utrzyma-nie i odtwarzautrzyma-nie gotowości technicznej SpW, adekwat-nie do potrzeb i posiadanych możliwości. W czasie po-koju najważniejsze ich zadania dotyczą wykonywania obsługiwań (serwisowanie) SpW oraz napraw plano-wych i nieplanoplano-wych. W czasie kryzysu i wojny docho-dzą naprawy uszkodzeń bojowych. Dodatkowo organy te realizują zaopatrywanie techniczne, rozpoznanie oraz ewakuację techniczną.
Organizatorem systemu funkcjonalnego logistyki Sił Zbrojnych RP, w tym podsystemu technicznego, jest szef
właściwej komórki organizacyjnej Ministerstwa Obrony Narodowej, współtworzącej Sztab Generalny Wojska Polskiego (SG WP), który planuje i programuje rozwój systemu, a także określa obowiązujące w nim zasady oraz sprawuje nadzór nad jego funkcjonowaniem3.
Podsystemem technicznym w Siłach Zbrojnych RP zarządza szef Zarządu Logistyki – P4 SGWP, za kie-rowanie, nadzór nad eksploatacją oraz opracowywa-nie i wydawaopracowywa-nie właściwych dokumentów normują-cych eksploatację SpW odpowiada szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych RP. Zastępca szefa Inspekto-ratu – szef logistyki, korzystając ze wsparcia wojsko-wych oddziałów gospodarczych (WOG) i usług ze-wnętrznych, kieruje zabezpieczeniem jednostek woj-skowych.
ZAŁOŻENIA
Zadania z tego zakresu mogą być wykonywane w warunkach polowych i stacjonarnych. W warunkach polowych z wykorzystaniem mobilnego potencjału technicznego, w warunkach stacjonarnych – stacjonar-nego potencjału techniczstacjonar-nego. Sprzęt, którego z przy-czyn technicznych nie można usprawnić w miejscu uszkodzenia, należy ewakuować na właściwy poziom wsparcia i zabezpieczenia technicznego. W trakcie działań wojennych uszkodzony SpW, którego nie jeste-śmy w stanie ewakuować, a może on być przejęty przez przeciwnika, należy zniszczyć lub pozbawić cech uży-walności.
Zadania wsparcia i zabezpieczenia technicznego wy-konuje się na wszystkich szczeblach organizacyjnych, adekwatnie do możliwości wynikających z posiada-nych zasobów, z wykorzystaniem:
– podsystemu technicznego Sił Zbrojnych RP;
– potencjału podsystemu pozamilitarnego;
– umów międzynarodowych w obszarze logistyki;
– logistyki wielonarodowej, wsparcia agencji NATO i podmiotów zewnętrznych w czasie udziału sił w ope-racji międzynarodowej.
Zadania podsystemu technicznego sił zbrojnych są wykonywane na czterech poziomach:
– pierwszym (poziom użytkownika) – do batalionu włącznie, realizowane przez użytkowników i orga-niczny potencjał techorga-niczny, za który odpowiadają dowódcy pododdziałów;
– drugim (poziom warsztatowy) – od oddziału do związku taktycznego włącznie, realizowane organicz-nym potencjałem techniczorganicz-nym, usługami kontraktowa-nymi przez WOG-i i wydzielonym potencjałem tech-nicznym jednostki organizacyjnej RON właściwej do spraw wsparcia logistycznego Sił Zbrojnych RP, za któ-ry odpowiednio odpowiadają dowódcy oddziałów, związków taktycznych, komendanci/dowódcy WOG i dowódcy wydzielonego potencjału technicznego;
– trzecim (poziom pośredni) – realizowany przez po-tencjał jednostki organizacyjnej RON właściwej do spraw wsparcia logistycznego Sił Zbrojnych RP,
orga-3 Ibidem, s. 18.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021
137
ny wojskowego dozoru technicznego, metrologii woj-skowej i wojwoj-skowej inspekcji gospodarki energetycz-nej, za które odpowiednio odpowiadają ich szefowie/
dyrektorzy;
– czwartym (poziom zakładowy) – realizowany jest z wykorzystaniem strategicznych zasobów logistycz-nych gospodarki narodowej (GN), w tym gospodarcze ogniwa obronne podsystemu pozamilitarnego, za któ-rego organizację, stosownie do właściwości, odpo-wiada organizator systemu funkcjonalnego logistyki (OSFLog Sił Zbrojnych RP)4.
ELEMENTY SYSTEMU
Potencjał techniczny pułku przeciwlotniczego stano-wią siły i środki, które zostały wydzielone z kompanii remontowej i plutonów remontowych do elementów oraz urządzeń zabezpieczenia technicznego. Aby dzia-łalność pododdziałów remontowych była wymierna, muszą dysponować one odpowiednimi siłami i środka-mi, technicznymi środkami materiałowymi (tśm), a także właściwym sprzętem wojskowym.
Organizacja i realizacja zabezpieczenia technicznego w pułku przeciwlotniczym jest uzależniona od:
– treści zadania bojowego;
– warunków oraz sposobu przejścia do osłony ele-mentów ugrupowania bojowego związku taktycznego;
– sytuacji technicznej w pododdziałach pułku;
– decyzji dowódcy i wytycznych szefa S-4;
– realizacji zabezpieczenia technicznego przez szczebel nadrzędny;
– ukompletowania w stanie osobowym pododdzia-łów remontowych, ich wyszkolenia oraz wyposażenia i możliwości pozyskania tśm.
Zadania zabezpieczenia technicznego wykonuje się siłami i środkami baterii startowych i przeciwlotni-czych oraz pododdziałów remontowych wchodzących w skład pododdziałów logistycznych pułku. W podod-działach pułku przeciwlotniczego obejmują one:
– skupienie wysiłku na zabezpieczeniu i odtworze-niu sprawności technicznej SpW, mającego prioryte-towe znaczenie w wykonywaniu zadania bojowego (stacje radiolokacyjne, wozy dowodzenia, rakietowe wozy bojowe, armaty przeciwlotnicze, przenośne prze-ciwlotnicze zestawy rakietowe);
– zapewnienie szybkiego powrotu do walczących wojsk wyremontowanego SpW;
– realizację przeglądów technicznych, sprawdzeń okresowych i doprowadzanie rakiet przeciwlotniczych do odpowiedniego stopnia gotowości;
– sprawdzanie przestrzegania warunków i zasad bez-pieczeństwa w procesie przechowywania, przewożenia i przygotowania rakiet przeciwlotniczych;
– w razie groźby zdobycia rakiet przeciwlotniczych przez przeciwnika ich ewakuację lub niszczenie;
– zapewnienie przez elementy logistyczne ciągłości zabezpieczenia technicznego walczących pododdzia-łów w czasie działań bojowych.
Podstawowym zadaniem pododdziałów remonto-wych jest naprawa sprzętu wojskowego. Wykonuje się ją w celu odtworzenia sprawności technicznej bądź resursu technicznego, usuwając niesprawności (wy-mieniając), regenerując zespoły i podzespoły oraz części zgodnie z przyjętymi warunkami technicz-nymi, które zostały określone dla danego rodzaju sprzętu wojskowego.
Naprawy techniki lądowej znajdującej się w wyposa-żeniu pododdziałów dzieli się według pięciostopniowej skali – adekwatnie do możliwości wykonawczych pod-oddziałów i pod-oddziałów remontowych oraz stacjonar-nych organów naprawczych wojskowych i gospodarki narodowej. Aby ujednolicić nazewnictwo w czasie kwalifikowania uszkodzonej techniki lądowej w warun-kach działań bojowych, do danego rodzaju poziomu napraw przyjęto określony podział (tab.).
W czasie realizacji napraw w trakcie działań bojo-wych pododdziały remontowe muszą się kierować na-stępującymi zasadami:
– priorytetów – naprawia się sprzęt wojskowy mają-cy demają-cydująmają-cy wpływ na działania;
– najmniejszej pracochłonności – naprawia się SpW, który wymaga najmniejszego nakładu pracy;
– miejsca naprawy – mobilne warsztaty naprawcze do uszkodzonego SpW;
– zakresu naprawy – w warunkach bojowych możli-we jest częściomożli-we usprawnienie w stopniu niezbędnym do wykonania zadania;
– kompetencji – usprawnia ten, kto ma możliwości techniczne i czasowe;
– organizacji naprawy – należy realizować ją metodą gniazdową lub serwisową;
– wykorzystania infrastruktury obsługowo-napraw-czej i zasobów miejscowych – pododdziały remontowe powinny być rozwijane w stacjonarnych warsztatach i wykorzystywać zasoby miejscowe;
– elastyczności naprawy – musi ona wynikać z real-nej sytuacji taktyczno-techniczreal-nej i umożliwiać wyko-nanie szybkiego manewru.
Pluton remontowy jest przeznaczony do realizacji zabezpieczenia technicznego, w szczególności w za-kresie obsługiwań technicznych, napraw sprzętu woj-skowego, rozpoznania technicznego i ewakuacji SpW znajdującego się w wyposażeniu pododdziałów dywi-zjonu przeciwlotniczego.
Do zadań plutonu remontowego dywizjonu przeciw-lotniczego należy obsługa i naprawa sprzętu technicz-nego wymagającego pomocy technicznej do 16 rbh.
W działaniach bojowych na szczeblu dywizjonu z plu-tonu remontowego wydziela się patrol rozpoznania i pomocy technicznej (PRiPT). Jest to element zabez-pieczenia technicznego dywizjonu, który:
– udziela pomocy medycznej załogom;
– prowadzi obserwację walczących pododdziałów;
– weryfikuje stan techniczny uszkodzonego SpW w zakresie naprawy i ewakuacji;
4 Wsparcie i zabezpieczenie techniczne Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej…, op.cit., s. 23–24.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2021