Podział kompetencji w zakresie zadań zobowiązująco-reglamentacyjnych

Wśród zadań zobowiązująco-reglamentacyjnych w  gospodarowaniu wodami do najbardziej charakterystycznych należą zadania związane z wydawaniem pozwoleń wodnoprawnych. Organem właściwym do ich wydawania jest starosta, wykonujący to zadanie z  zakresu administracji rządowej, ewentualnie, w  przypadkach

wska-24 Ogólną podstawą, z której wynika obciążenie gmin tego rodzaju zadaniem jest art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.

25 Ustawa z  dnia 27 marca 2003  r. o  planowaniu i  zagospodarowaniu przestrzennym, t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 647 ze zm.

26 Więcej na temat zadań gminy w  omawianym zakresie zob. A. Kaźmierska-Patrzyczna, Zadania gminy w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, „Acta Uni-versitatis Lodziensis Folia Iuridica” 2009, nr 69, s. 13-25.

zanych w  art. 140 ust. 2 p.w., marszałek województwa lub dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej – w przypadku, gdy szczególne korzystanie z wód lub wykonywanie urządzeń wodnych w  całości lub części odbywa się na terenach

za-mkniętych (art. 140 ust. 2a p.w.)27. Funkcję organu wyższego stopnia w rozumieniu

kodeksu postępowania administracyjnego w stosunku do starostów, wykonujących to zadanie jako zadanie z zakresu administracji rządowej, pełni dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej, na którego obszarze właściwości następuje szczególne korzystanie z wód lub podejmowane są tam czynności wymagające pozwolenia

wod-noprawnego albo czynności wymagające decyzji starosty28. Organem odwoławczym

w odniesieniu do decyzji podejmowanych przez marszałków jest Prezes Krajowego

Zarządu Gospodarki Wodnej29.

Wskazany art. 140 p.w. w sposób oczywisty nawiązuje do podziału kompetencji decyzyjnych wynikających z  art. 378 ustawy p.o.ś., zgodnie z  którym podstawowe kompetencje w omawianym zakresie obciążają starostę, z wyłączeniami na rzecz in-nych wskazain-nych organów. Przyjętym przez ustawodawcę kryterium podziału zadań zobowiązująco-reglamentacyjnych, związanych z  gospodarowaniem wodami, które dzielone są pomiędzy starostów i  marszałków województw, jest przede wszystkim

charakter przedsięwzięć oddziałujących na środowisko30. Głównym założeniem

przyjętej konstrukcji jest przekazanie marszałkowi województwa zadań zobowiązu-jąco-reglamentacyjnych dotyczących inwestycji lub przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko i przekazanie pozostałych w gestię starosty.

Zgodnie z  art. 122 ust. 1 p.w. starosta jest właściwy do wydawania pozwo-leń wodnoprawnych na: szczególne korzystanie z wód, regulację wód oraz zmianę ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód, mającą wpływ na wa-runki przepływu wody, wykonanie urządzeń wodnych, z wyjątkiem urządzeń zabez-pieczających przed powodzią, rolnicze wykorzystanie ścieków, w zakresie nieobjętym zwykłym korzystaniem z  wód, długotrwałe obniżenie poziomu zwierciadła wody podziemnej, piętrzenie wody podziemnej, gromadzenie ścieków oraz odpadów

w ob-27 Zgodnie z art. 3 pkt 40 ustawy p.o.ś. jest to teren, a w szczególnych przypadkach obiekt budowlany lub jego część, dostępny wyłącznie dla osób uprawnionych oraz wyznaczony w sposób określony w ustawie z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartografi czne (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287 ze zm.), która przez tereny zamknięte rozumie tereny o charakterze zastrzeżonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, określone przez właściwych ministrów i kierow-ników urzędów centralnych.

28 Według ogólnych zasad wynikających z art. 17 pkt 1 k.p.a. organem odwoławczym od decyzji wy-dawanych przez starostę jest samorządowe kolegium odwoławcze, jak z powyższego wynika ustawa – Prawo wodne wprowadza w tym względzie odrębne zasady. Dotyczy to wszystkich decyzji podej-mowanych przez starostę na podstawie p.w.

29 Ustalenia takiego dokonała dopiero nowelizacja z końca 2008 r., przez długi okres ustawa zawierała w tym miejscu lukę.

30 Listę takich przedsięwzięć zawiera rozporządzenie Rady Ministrów z  dnia 9 listopada 2010  r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, Dz.U. Nr 213, poz. 1397 ze zm.

rębie obszarów górniczych utworzonych dla wód leczniczych, odwodnienie obiektów lub wykopów budowlanych oraz zakładów górniczych, wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych, będących własnością innych podmiotów, ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego określone w przepisach wydanych na podstawie art. 45a ust. 1 p.w.

Z kolei marszałek województwa jest właściwy do wydawania pozwoleń

wod-noprawnych w sprawach konkretnie wyliczonych w art. 140 ust. 2 p.w.31 Marszałek

województwa wydaje pozwolenia wodnoprawne przede wszystkim w sytuacji, jeżeli szczególne korzystanie z wód, wykonywanie urządzeń wodnych lub eksploatacja in-stalacji bądź urządzeń wodnych są związane z  przedsięwzięciami lub instalacjami mogącymi zawsze znacząco oddziaływać na środowisko a  także, o  których mowa w  art. 122 ust. 1 p.w., jeżeli dotyczą korzystania z  wód i  wykonywania urządzeń wodnych w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących, będących przedsięwzięciem mogącym zawsze znacząco oddziaływać na środowisko.

Marszałek województwa wydaje również pozwolenia wodnoprawne na wyko-nanie budowli przeciwpowodziowych, przerzuty wody i wykowyko-nanie niezbędnych do tego urządzeń wodnych, na wprowadzanie do wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów, na wydobywanie z  wód powierzchniowych kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów, na wprowadzanie do urządzeń kanalizacyj-nych ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla

środowiska32, pochodzących z eksploatacji instalacji związanej z przedsięwzięciami,

mogącymi zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, a także wszystkie, o których mowa w art. 122 p.w., wymagane dla przedsięwzięcia, jeżeli jest organem właściwym do wydania jednego z tych pozwoleń oraz na wspólne korzystanie z wód przez kilka zakładów, jeżeli jest organem właściwym do wydania pozwolenia wodnoprawnego dla jednego z zakładów.

Marszałek województwa jest również organem uprawnionym do wydawania pozwoleń wodnoprawnych na gromadzenie ścieków, a także innych materiałów, pro-wadzenie odzysku lub unieszkodliwianie odpadów, wznoszenie obiektów budowla-nych oraz wykonywanie inbudowla-nych robót, wydobywanie kamienia, żwiru, piasku, inbudowla-nych materiałów oraz ich składowanie na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią, jeżeli zostały wydane odpowiednie decyzje na podstawie art. 40 ust. 3 i art. 88l ust. 2 p.w.

Realizacja zadań o charakterze zobowiązująco-reglamentacyjnym w gospoda-rowaniu wodami przez starostę i marszałka województwa nie ogranicza się jednak

31 Do 1 stycznia 2008 r. było to zadanie wojewody, a zmiany dokonano na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej, Dz.U. Nr 175, poz. 1462 ze zm.

32 Określone w przepisach rozporządzenia Ministra Środowiska z 10 listopada 2005 r. w sprawie sub-stancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, których wprowadzanie w ściekach prze-mysłowych do urządzeń kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego, Dz.U. Nr 233, poz.1988 ze zm.

tylko do wydawania pozwoleń wodnoprawnych33. Wachlarz ich uprawnień w  tym zakresie jest dość szeroki, chociaż można by wysunąć tezę, że z reguły starosta wydaje decyzje w sprawach o stosunkowo mniejszym znaczeniu dla gospodarki wodnej niż marszałek województwa.

W zakresie gospodarowania wodami zadania o charakterze zobowiązująco-re-glamentacyjnym wykonuje również wójt (burmistrz, prezydent miasta), są to jednak raczej nieliczne i wyjątkowe sytuacje, np. może w drodze decyzji, nakazać właścicie-lowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiega-jących szkodom jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie (art. 29 ust. 3 p.w.), natomiast na podstawie przepisów u.z.z.w.z.o.ś. w drodze decyzji wydaje zezwolenie na prowadze-nie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków.