Stosowanie przepisów o żegludze śrądlądowej w ruchu odkrywkowego zakładu górniczego

Zakres regulacji u.ż.ś. określa art. 1 tej ustawy. Stosownie do ust. 1 tego art., ustawa reguluje sprawy związane z uprawianiem żeglugi na wodach śródlądowych, uznanych za żeglowne na podstawie przepisów Prawa wodnego, zwanych „śródlądowymi dro-gami wodnymi”. Wykaz śródlądowych dróg wodnych zawarty jest w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie śródlądowych

52 Zgodnie z tym przepisem, sztuczną jednolitą częścią wód powierzchniowych jest jednolita część wód powierzchniowych postała w  wyniku działalności człowieka. Stosownie zaś do art. 9 ust. 1 pkt 4c lit. b, przez jednolitą część wód powierzchniowych rozumie się m.in. oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, tak jak sztuczny zbiornik wodny.

dróg wodnych53. Z kolei, w  myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. f u.ż.ś., statkiem jest m.in. urządzenie pływające o  napędzie mechanicznym lub bez napędu mechanicznego, przeznaczone lub używane na śródlądowych drogach wodnych do wykonywania prac technicznych, utrzymania szlaków żeglugowych lub eksploatacji złóż kruszyw.

W świetle powyższych unormowań nie powinno budzić wątpliwości stwierdze-nie, że urządzenia pływające, wykorzystywane na śródlądowych drogach wodnych do urabiania złóż kruszywa naturalnego oraz do transportu urobku, są statkami w ro-zumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.ż.ś. Tak więc w działalności polegającej na eksploatacji złóż kruszywa, położonych na lub pod dnem śródlądowych dróg wodnych, znajdują zastosowanie przepisy u.ż.ś. i aktów wykonawczych tej ustawy.

Zgodnie z art. 1 ust. 3 u.ż.ś., przepisy ustawy stosuje się także do statków słu-żących m.in. do wykonywania robót technicznych lub eksploatacji złóż kruszywa na innych wodach śródlądowych niż śródlądowe drogi wodne. Moim zdaniem, w kon-tekście przytoczonej regulacji „rozciągającej” stosowanie przepisów u.ż.ś. na statki wykorzystywane do działań wymienionych w  tym przepisie na akwenach, zlokali-zowanych poza śródlądowymi drogami wodnymi, sformułowana w art. 5 ust. 1 pkt 1 u.ż.ś. defi nicja statku jest niejasna jako urządzenia pływającego przeznaczonego lub używanego na śródlądowych drogach wodnych do realizacji określonych działań i celów.

Defi nicje statku żeglugi śródlądowej oraz urządzenia pływającego ujęte są w przepisach dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiającej wymagania techniczne dla statków żeglugi śródlądowej i uchylającej

dyrektywę Rady 82/714/EWG54. Pojęcia statku, małego statku i urządzenia

pływa-jącego, zdefi niowane zostały również w aktach wykonawczych do u.ż.ś.55 Treść tych

defi nicji nie pozwala na rozstrzygnięcie kwestii, czy urządzenia pływające służące do realizacji działań wskazanych w art. 1 ust. 3 u.ż.ś. na wodach śródlądowych innych niż śródlądowe drogi wodne stanowią statki w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Jednakże przyjęcie, że wspomniane urządzenia nie są statkami w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.ż.ś., spowodowałoby, że norma art. 1 ust. 3 cytowanej ustawy pozbawiona byłaby jakiegokolwiek znaczenia.

53 Dz.U. z 2002 r. Nr 210, poz. 1786. Defi nicja śródlądowych dróg wodnych ujęta jest natomiast w art. 9 ust. 1 pkt 18 p.w. Zgodnie z tą regulacją, są to śródlądowe wody powierzchniowe, na których, z uwagi na warunki hydrologiczne oraz istniejące urządzenia wodne, możliwy jest przewóz osób i towarów statkami żeglugi śródlądowej.

54 Dz.Urz. UE L 389 z 30.12.2006, s. 1 ze zm. Zob. art. 1.01 pkt 1-3 i 23 załącznika nr II do dyrektywy.

55 Por. (1) § 1.01 lit a, d i e przepisów żeglugowych na śródlądowych drogach wodnych, stanowiących załącznik do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie przepi-sów żeglugowych na śródlądowych drogach wodnych (Dz.U. z 2003 r. Nr 212, poz. 2072); (2) § 2 pkt 9 i 11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 stycznia 2003 r. w sprawie kwalifi kacji zawodowych i składu załóg statków żeglugi śródlądowej (Dz.U. z 2003 r. Nr 50, poz. 427 ze zm.); (3) § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 lipca 2002 r. w sprawie świadectw zdolności żeglugowej statków żeglugi śródlądowej (Dz.U. z 2002 r. Nr 137, poz. 1156).

Wobec powyższego, w moim przekonaniu, urządzenia pływające, wykorzysty-wane do realizacji działań określonych w art. 1 ust. 3 u.ż.ś. na wodach śródlądowych innych niż śródlądowe drogi wodne, należy uznać za statki w rozumieniu art. 5 ust.

1 pkt 1 ustawy. Za takim twierdzeniem przemawia treść innych przepisów u.ż.ś.56

i aktów wykonawczych do ustawy57.

W literaturze prezentowany jest pogląd, w  myśl którego do urządzeń pły-wających służących do wydobywania kopalin w  sztucznych zbiornikach wodnych, powstających w następstwie robót górniczych, nie stosuje się przepisów o żegludze śródlądowej, a wspomniane urządzenia nie są statkami w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt

1 u.ż.ś.58. Stanowisko to oparte jest na założeniu, iż wody znajdujące się

w zagłębie-niach terenu, powstałych w wyniku działalności człowieka (wymienione w art. 5 ust. 4 p.w.), nie stanowią wód śródlądowych. Z powodów opisanych w pkt III.4 opraco-wania uważam, że powyższe założenie jest błędne.

W mojej ocenie, wody zgromadzone w zagłębieniach terenu, będących efektem działalności człowieka, w tym wody w sztucznych zbiornikach wodnych, powstają-cych w wyniku robót górniczych (w akwenach eksploatacyjnych), są śródlądowymi wodami powierzchniowymi. W konsekwencji, moim zdaniem, do urządzeń pływają-cych używanych na wymienionych zbiornikach (wyrobiskach) do wydobywania kru-szywa naturalnego, na mocy art. 1 ust. 3 u.ż.ś. stosuje się przepisy tej ustawy oraz jej

aktów wykonawczych59.

W moim przekonaniu, urządzenia pływające, wykorzystywane na sztucznych zbiornikach wodnych, powstających w  następstwie robót górniczych do urabiania złóż kruszywa (koparki pływające) oraz do transportu urobku (barki, szalandy, ho-lowniki i pchacze), są więc statkami w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Za uznaniem wspomnianych urządzeń za statki przemawia również okolicz-ność, że art. 5 ust. 1 pkt 1 u.ż.ś. stanowi m.in. o przeznaczeniu urządzenia pływają-cego do realizacji określonych działań i celów na śródlądowych drogach wodnych. Natomiast urządzenia pływające, służące do eksploatacji złóż kruszywa na sztucz-nych zbiornikach wodsztucz-nych, powstających w wyniku prowadzenia robót górniczych, zazwyczaj mogą być z powodzeniem stosowane do wykonywania takiej samej

dzia-56 Por. art. 17 ust. 3 pkt 4, art. 34i oraz art. 38 ust. 2 u.ż.ś.

57 Zob. § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 lipca 2002 r. w sprawie świadectw zdolności żeglugowej statków żeglugi śródlądowej oraz określenie rejonu 4 żeglugi sformułowane w końcowych fragmentach załączników nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 5 listopada 2010 r. w sprawie wymagań technicznych i wyposażenia statków żeglugi śródlądowej oraz upoważniania podmiotów do wykonywania przeglądów technicznych statków (Dz.U. z 2010 r. Nr 216, poz. 1423).

58 Zob. H. Schwarz, Czy wszystko, s. 17; Żegluga śródlądowa; oraz J. Murzydło, op. cit., s. 28-29.

59 Podobny pogląd wyrażony został przez Wyższy Urząd Górniczy w stanowisku prawnym z dnia 8 lutego 2010  r. nr 24/2010, www.wug.gov.pl/index.php?prawo/ruch_odkr. W stanowisku tym stwierdzono, że wydobywanie kopaliny spod lustra wody przy użyciu koparek pływających (pogłę-biarek) odbywa się niezależnie od miejsca wykonywania tej działalności z uwzględnieniem przepi-sów u.ż.ś.

łalności na śródlądowych drogach wodnych, w szczególności sklasyfi kowanych jako

rejon 3 żeglugi, na których zakłada się występowanie fali o wysokości do 0,6 m60.