Scenariusz optymistyczny

Reform ow anie zabezpieczenia em erytalnego w Polsce było początkow o kojarzone z reform ą c h ilijsk ą a więc z system em em erytalnym opartym w pełni na finansow aniu kapitałow ym . P o­

rów nanie takie nasuw ało się w zw iązku z tw orzeniem w Polsce now ego rozw iązania instytucjonalnego - O tw artych Funduszy Em erytalnych, chociaż do tego typu instytucji w spólnego inw e­

stow ania m iało być przekazyw ane „zaledw ie” 37% składek em e­

rytalnych. Tym czasem trafniejsze je st choć mniej nagłośnione -101

Konsekwencje ekonomiczne i społeczne starzenia się społeczeństwa kojarzenie reform ow ania zabezpieczenia em erytalnego w Polsce z reform ą przeprow adzoną w S zw ecji13. W obu krajach bow iem w 1999 r. do now ych system ów em erytalnych, po pierw sze, w pro­

w adzono tylko częściow o finansow anie kapitałow e, organizując system y repartycyjno-kapitałow e, a po drugie - co jeszcze w aż­

niejsze - system y poddano zasadzie tzw. zdefiniow anej składki.

Powstaje jednak pytanie, czy takie skojarzenie je st rzeczyw iście w pełni uzasadnione? Czy te system y rzeczyw iście m ożna uważać za bliźniacze?14. Chodzi przede w szystkim o to, czy reform ow anie szw edzkie i polskie kieruje się podobnym i założeniam i co do spo­

łecznej „filozofii” zmiany.

System zabezpieczenia em erytalnego urządzany przez pań­

stwo je st konstrukcją celową, składającą się oczyw iście z różno­

rodnych rozw iązań praktycznych. Innymi słowy, ustalenie odpo­

w iednich zasad i przyjęcie określonej konstrukcji system u w po­

szczególnych krajach zależy od polityki zabezpieczenia em erytal­

nego prow adzonej przez dane państw o. Przyjrzyjm y się najw aż­

niejszym rozw iązaniom zastosow anym w system ie szw edzkim ’5.

Stary system zabezpieczenia em erytalnego w Szwecji skła­

dał się z podsystem u em erytur podstaw ow ych oraz podsystem u em erytur uzupełniających ATP, finansow anych repartycyjnie. Na uwagę zasługiw ał też rozbudow any podsystem em świadczeń do­

datkowych, okołoem erytalnych (np. dodatek m ieszkaniow y otrzym yw any do niskiego św iadczenia em erytalnego). Tradycyj­

nie, znaczący był udział w system ie zakładow ych planów em ery­

talnych, a także w zrastało zainteresow anie Szw edów indyw idual­

nym oszczędzaniem na em eryturę.

13 Użycie czasu niedokonanego (w przypadku Polski) i dokonanego (w przy­

padku Szwecji) jest tutaj nieprzypadkowe z punktu widzenia realnego zaawan­

sowania procesu reformowania.

14 Takie sformułowanie jest szokujące. Należy je uznać za tendencyjne i wpro­

wadzanie w błąd. Chyba, że za bliźniaczość uważać wyłącznie dzień narodzin!

15 Więcej na ten temat T. Szumlicz, Zabezpieczenie emerytalne w Szwecji i w Polsce - jedna czy dwie „filozofie” reformowania?, w: Polska i jej sąsiedzi.

Uwarunkowania gospodarcze, polityczne i kulturowe, red. J. Osiński, Warsza­

wa: SGH, 2005, s. 311-326.

102

Tadeusz Szumlicz Zabezpieczenie materialne na okres starości Reform a system u em erytalnego z 1999 roku została w pro­

wadzona w Szwecji pod hasłem prom ow ania większej spraw ie­

dliwości wew nątrz- i m iędzypokoleniow ej oraz podporządkow a­

nia systemu rozw ojow i ekonom icznem u i dem ograficznem u16.

Pod tym hasłem ustanow iono nowy system zabezpieczenia em ery­

talnego, w którym w części bazowej należy wyróżnić trzy zasad­

nicze rozwiązania:

1) przyjęcie reguły zdefiniow anej składki, co oznacza systemowe uzależnienie em erytur od płaconych od dochodów składek17;

2) ustanow ienie system u repartycyjno-kapitałow ego, a więc wprowadzenie, obok finansow ania repartycyjnego, finansow a­

nia kapitałow ego do części bazowej systemu;

3) uw zględnienie kategorii em erytury gw arantow anej, czyli de facto utrzym anie podsystem u em erytur podstaw ow ych, o cha­

rakterze obyw atelskim .

Na pierw szy stopień bazow ego zabezpieczenia em erytalne­

go w szw edzkim systemie em erytalnym (alderspension) składają się obecnie (zob. schem at 5) trzy form y tego zabezpieczenia: (a) em erytury repartycyjne (ang. pay-as-you-go), (b) em erytury kapi­

tałowe (szw. prem iereservsystem ) i (c) em erytury gw arantow ane (szw. garantipension). Funkcjonow anie w ym ienionych form opie­

ra się na trzech odrębnych zasadach finansow ania, odpowiednio:

(a) repartycyjnej, (b) kapitałow ej i (c) w spom agającej18.

W ten sposób w publicznym system ie em erytalnym w ystę­

pują dw a m ożliw e źródła finansow ania (grom adzenia funduszy na cele em erytalne): (1) zasilanie składkowe, zw iązane z zasadami finansow ania repartycyjnego i kapitałow ego, oraz (2) zasilanie podatkowe, zw iązane z zasadą finansow ania wspom agającego.

Oprócz w yrów nania do em erytury gw arantow anej, zasilanie po­

National Strategy Report on the Future o f Pension Systems - Sweden; Euro- pean Commission, 2002, s. 2.

Ustawa z 1998 r. o emeryturach uzależnionych od dochodów (Lag om in- komstgrundad alderspension).

Termin „wspomaganie” dobrze oddaje - jak sądzę - zasadę uzyskiwania dopłaty do kwoty emerytury gwarantowanej. Użycie słowa „uzupełnianie”

mogłoby być mylone z funkcją kolejnych stopni zabezpieczenia emerytalnego.

103

Konsekwencje ekonomiczne i społeczne starzenia się społeczeństwa datkowe dotyczy „kredytow ania” składek, które w system ie szw edzkim je st bardzo rozbudow ane.

Schem at 5. Stopnie zabezpieczenia em erytalnego w Szwecji

| 3. zabezpieczenie indyw idualne ____

| 2. zabezpieczenie grupow e (zakładow e) ' 1. zabezpieczenie bazow e

(c) podsystem em erytur gw arantow anych (garantipension) (a) podsystem em erytur repartycyjnych (pay-

as-you-go) o zdefiniow anej składce

(b) podsystem em erytur kapi­

tałow ych (prem iereserv- system)

Źródło: opracowanie własne

Nowy system em erytalny w części bazowej je st finansow a­

ny ze składek, w ynoszących 18,5% podstaw y (w ynagrodzeń lub dochodów ), opłacanych przez w szystkich pracujących i praco­

dawców. Składka ubezpieczeniow a płacona przez pracow nika wynosi 7% dochodów , które nie przekraczają 7,5 razy w yznaczo­

nej kw oty bazowej (prisbasbelopp). Pracodaw ca płaci składkę 10,21% od całości zarobków pracow nika bez górnego limitu.

Fundusz repartycyjny, z którego finansuje się bieżące św iadczenia em erytalne, je st tw orzony z w yraźnie w iększej części składek (16,0 punktów procentow ych z 18,5% składki). Pozostałe środki (w w ysokości 2,5 punktu procentow ego z 18,5% składki)19 trans­

ferow ane s ą na podstaw ie indyw idualnych decyzji do nie więcej niż 5 funduszy em erytalnych w ybranych przez ubezpieczonego z ponad 600 istniejących. W arto zauważyć, że na finansow anie ka­

pitałow e przeznacza się w ten sposób niecałe 14% całości środ­

ków em erytalnych przepływ ających przez część bazow ą systemu em erytalnego.

19 Warto zauważyć, że na finansowanie kapitałowe w Szwecji przeznacza się relatywnie ponad 2,5 razy mniej składek emerytalnych niż w Polsce.

1 0 4

Tadeusz Szumlicz Zabezpieczenie materialne na okres starości U bezpieczony w dowolnej chw ili m oże podjąć decyzję o zm ianie funduszu i bez ponoszenia żadnych dodatkow ych kosz­

tów, w ybrać inny z działających na rynku. Każdy z funduszy po­

biera opłatę adm inistracyjną za zarządzanie, która je st jednak niż­

sza niż w rynkow ych funduszach inwestycyjnych. Każdy z fundu­

szy em erytalnych musi zostać zarejestrow any przez organ adm ini­

strujący i nadzorujący funkcjonow anie funduszy20. O dpow iada on za bezpieczeństw o system u, przede w szystkim poprzez kontrolo­

wanie polityki inwestycyjnej funduszy, prow adząc rów nież dzia­

łalność inform acyjną która m a pomóc w wyborach dokonyw a­

nych przez ubezpieczonych.

Część bazow a system u zakłada jak najściślejszą zależność przyszłej em erytury od w cześniejszych dochodów (inkom stgrun- dad alderspension), a zatem przestrzeganie zasady ekw iw alentno­

ści kom pensacyjnej. D otyczy to podsystem u finansow ania repar- tycyjnego i podsystem u finansow ania kapitałow ego, które działają w podobny sposób. W obu podsystem ach każdy pracujący ma indyw idualne konta i ra c h u n k i'1. Zebrane na indyw idualnym kon­

cie upraw nienia podlegają^indeksacji, uwzględniającej wzrost w ynagrodzeń w g o spo darce'2. O stanie rachunku w części kapita­

łowej system u decydują osiągnięte przez fundusze em erytalne stopy zw rotu z przeprow adzonych inwestycji. W ielkość upraw ­ nień i kapitałów tw orzonych ze składek w ynika nie tylko ze w szystkich dochodów podlegających opodatkowaniu, ale także z określonych zasiłków chorobow ych, rodzinnych, w ychow aw ­ czych, dla bezrobotnych, stypendiów socjalnych, rent inw alidz­

kich, a naw et niektórych świadczeń z polis ubezpieczeniow ych (np. grupow ych ubezpieczeń zdrow otnych, ubezpieczeń od wy­

padków przy pracy).

Działalność ta finansowana jest przez fundusze emerytalne, które każdego roku odprowadzają na ten cel 0,3% posiadanych aktywów.

National Strategy R eport..., wyd. cyt., s. 28-29. Systematyczna informacja o stanie kont i rachunków emerytalnych podawana jest przyszłym emerytom w tzw. pomarańczowej kopercie, o czym dalej.

~ Taką waloryzację - występującą również w polskim systemie - nazywam kapitalizacją parametryczną.

105

Konsekwencje ekonomiczne i społeczne starzenia się społeczeństwa Oprócz lat pracy zaw odow ej, brane są rów nież pod uwagę okresy nieskładkow e, które pow odują zw iększenie upraw nień i kapitałów em erytalnych. W ram ach zreform ow anego system u uw zględniane są okresy obow iązkow ej służby w ojskow ej, pobie­

rania nauki na w yższych uczelniach, a także pierw sze cztery lata w ychow yw ania dziecka przez jednego z rodziców. Za te lata pań­

stwo w płaca całą, w ynoszącą 18,5% składkę lub dopłaca do tej w ysokości.

W ysokość świadczeń z części bazowej system u ustalana bę­

dzie aktuarialnie, w zależności od uzyskanych upraw nień i zgro­

m adzonych kapitałów em erytalnych w całym okresie życia zaw o­

dow ego oraz param etru przeciętnego dalszego trw ania życia (przy ustalaniu świadczeń upraw nienia i kapitały b ęd ą dzielone przez statystyczne przeciętne dalsze trw anie życia w yznaczone dla osób w danym w ieku bez zróżnicow ania tego param etru w edług płci).

D opłata do w ysokości em erytury gw arantow anej nastąpi przede w szystkim wtedy, gdy uzyskane upraw nienia i kapitały z zapłaco­

nych składek nie w ystarczą do osiągnięcia w ysokości em erytury gw arantow anej. Em eryturę gw aran tow an ą po osiągnięciu m ini­

m alnego wieku em erytalnego, otrzym ają rów nież osoby, które z różnych pow odów nie były aktywne zaw odow o (nie płaciły składek). Em erytura gw arantow ana zastąpiła w ypłacaną wcześniej em eryturę podstaw ow ą i przysługuje osobom o bardzo niskich dochodach lub braku dochodów em erytalnych. D ana osoba jest upraw niona do otrzym yw ania tego św iadczenia od 65 roku życia niezależnie od tego, czy em eryturę uzależnioną od w ynagrodzeń zaczęła pobierać we w cześniejszym czy późniejszym wieku. W y­

sokość em erytury gw arantow anej w yliczana je st na podstaw ie skalkulowanej em erytury zależnej od dochodów , ja k ą dana osoba otrzym ałaby w wieku 65 lat. Do otrzym ania em erytury w pełnej w ysokości w ym agane jest, aby osoba po ukończeniu 25 roku ży ­ cia zam ieszkiw ała przez 40 lat na terenie Szw ecji. Jeśli upraw nio­

ny rezydow ał przez krótszy okres, np. 30 lat, otrzym a em eryturę gw arantow aną niższą (30/40 pełnego świadczenia). Em erytura gw arantow ana je st finansow ana z budżetu państwa, ale środki na te św iadczenia są transferow ane z funduszu rezerw ow ego części repartycyjnej.

106

Tadeusz Szumlicz Zabezpieczenie materialne na okres starości Po przeprow adzonej reform ie w zasadzie nie obow iązują żadne szczególne wymogi dotyczące uczestnictw a w systemie.

Nie m a m inim alnego okresu członkostw a, a upraw nienia i kapita­

ły em erytalne nabyw a się poprzez płacenie składek w ciągu całej kariery zaw odow ej. Jedynie osoby, które z powodu sytuacji m ate­

rialnej m ogłyby otrzym yw ać em eryturę gw arantow aną m uszą mieć ukończony 65 rok życia i legitym ow ać się co najmniej 3-letnim okresem zam ieszkiw ania na terenie Szwecji.

Nowy system zakłada w pełni elastyczny wiek emerytalny, od 61 roku życia bez górnego limitu wieku. Sam zainteresowany decyduje, w którym momencie zakończyć pracę zaw odow ą i przejść na emeryturę. Jednakże moment przejścia na emeryturę ma bardzo duży wpływ na wysokość świadczenia wyliczanego w spo­

sób aktuarialny. W ydłużenie pracy zawodowej od 61 do 70 roku życia spowoduje ponad dwukrotny wzrost otrzymywanej emerytury (za każdy rok świadczenie rośnie bowiem o ponad 8%).

Zreform ow any system obejm uje w pełni osoby, które w 1999 roku rozpoczęły dopiero nabyw anie upraw nień em erytal­

nych. Osobom urodzonym w 1937 roku i wcześniej świadczenia em erytalne b ędą w ypłacane na zasadach obow iązujących przed reformą. U rodzeni w latach 1938-1953 b ędą w części korzystali z upraw nień starego, a w części z upraw nień i kapitałów pocho­

dzących z nowego system u em erytalnego. Proporcje, w jakich te osoby będą partycypow ać w tych system ach, uzależnione są od roku urodzenia przyszłego emeryta. O soba urodzona w 1938 roku otrzym a 4/20 swojej em erytury w edług now ych zasad, a 16/20 zgodnie z zasadami obow iązującym i w poprzednim systemie.

Urodzeni w 1939 r. będą mieli w ypłacone 5/20 św iadczenia z no­

wego, a 15/20 ze starego systemu itd. O soby urodzone w 1954 roku i później są objęte tylko nowymi zasadami obliczania św iad­

czeń em erytalnych2 .

W ypłacane z now ego szw edzkiego systemu em erytury za­

leżne od dochodu będ ą w aloryzow ane corocznie w oparciu o tem ­ po w zrostu w ynagrodzeń w gospodarce pom niejszone o 1,6 punk­

tu procentow ego (tzw. giętka m etoda indeksow ania). Inne rozw ią­

Konsekwencje ekonomiczne i społeczne starzenia się społeczeństwa zanie przyjęto dla em erytur gw arantow anych, które b ędą podlega­

ły indeksacji w oparciu o w skaźnik inflacji.

W Polsce problem w ieku em erytalnego stale sprow adza się do zrów nania w ieku em erytalnego kobiet z w iekiem em erytalnym mężczyzn, co nie znajduje jednak akceptacji społecznej. Przyczy­

n ą tego niezrozum ienia je st też z pew nością nieznajom ość zasad now ego systemu em erytalnego, który jakb y autom atycznie „w y­

m usza” w ydłużoną aktyw ność zawodową. System o zdefiniow a­

nej składce je st szczególnie m ocnym czynnikiem m otyw ow anie do kontynuacji aktyw ności zawodowej ze w zględu na znacząco wyższe św iadczenia em erytalne przy późniejszym przejściu na em eryturę. W tym zakresie sposób obliczania em erytury (uw zględnienie przeciętnego dalszego trw ania życia) będzie miał oczyw iście najw iększe znaczenie. Nie należy jedn ak lekcew ażyć rozw iązań dodatkow ych, sprzyjających takiej tendencji. W Polsce za najlepsze rozstrzygnięcia w ostatnim czasie należy uznać usta­

wę o em eryturach pom ostow ych, która rów nież przez niski p o ­ ziom świadczeń będzie ograniczać w cześniejsze przejścia na em e­

ryturę, oraz propozycję rozw iązania przedstaw ianego jak o 50+

(stw orzenie zachęty dla zatrudniających w postaci zm niejszenia obciążeń w ynikających z tzw. w ynagrodzeń chorobow ych), które pow inno stanow ić realną m ożliw ość zw iększenia w skaźnika ak­

tywności zaw odow ej osób w tym wieku.

Prognozy szw edzkie w skazują jednak, iż przyszłe em erytury będą zapew niać niższą sto pą zastąpienia niż w starym system ie (sym ulacje p od ają w skaźniki w granicach 60-65% ), m im o że fi­

nansow ane z podatków elem enty o charakterze solidaryzm u spo­

łecznego b ęd ą nadal silne. D otyczy to em erytur gw arantow anych, rent inw alidzkich i rodzinnych oraz bezzw rotnych „kredytów ” em erytalnych udzielanych w czasie przerw w karierze zaw odo­

wej, takich jak bezrobocie, urlop m acierzyński albo urlop zdro­

wotny. Zakłada się, iż poziom em erytury gw arantow anej rów nież będzie niższy od dotychczasow ej em erytury podstaw ow ej.

Na tym tle na uw agę zasługuje pow szechność uczestnictw a Szwedów w grupow ych (zakładow ych) i indyw idualnych podsys­

temach em erytalnych. Z zakładow ych system ów em erytalnych opartych na um ow ach zbiorow ych, czyli z drugiego stopnia za­

108

bezpieczenia em erytalnego, korzysta około 90% zatrudnionych.

Składki płacone s ą przez pracodawców i w ynoszą od 2% do 15%

w ynagrodzenia. Przyjęte rozw iązania tradycyjnie odw ołują się do reguły zdefiniow anego świadczenia, ale coraz częściej podlegają regule zdefiniow anej składki. Środki w ypłacane z tych systemów stanow ią około 17% ogółu świadczeń em erytalnych. Przeciętne uzupełnienie dochodów em erytalnych tą form ą zabezpieczenia wynosi około 10% w cześniejszych dochodów z pracy2 , a więc znaczenie systemów dla sytuacji materialnej em erytów nie je st na ogół duże, ale bardzo istotne ze względu na narzuconą pracodaw ­ com dodatkow ą partycypację finansow ą w systemie zabezpiecze­

nia em erytalnego.

Trzeci stopień zabezpieczenia em erytalnego obejm uje in­

dywidualne zabezpieczenie em erytalne w różnorodnych formach grom adzenia środków na kontach oszczędnościow ych o celach em erytalnych, tw orzonych w instytucjach w spólnego inw estow a­

nia. Z tego stopnia zabezpieczenia em erytalnego korzysta ju ż po­

nad 2 min Szwedów, a grom adzone środki stanow ią około 4%

wszystkich w ydatków na przyszłe em erytury. W ydatki (składki) na takie dobrow olne, indyw idualne zabezpieczenie em erytalne są objęte system em zw olnień podatkowych. Jest to szczególne, pre­

ferencyjne potraktow anie oszczędności em erytalnych. M aksym al­

nym zw olnieniem podatkow ym są objęte oszczędności wynoszące połow ę kw oty bazowej pow iększonej o 5% części dochodów w granicach 10-20 kw ot bazowych. Podkreśla się, że takie rozw ią­

zanie zw raca uwagę na realną m ożliw ość pow iększenia przy­

szłych dochodów em erytalnych w stosunku do tych zapewnianych przez zabezpieczenie bazow e i zabezpieczenie zakładow e25.

Na etapie form ułow ania ogólnych założeń reformy i w trak­

cie ustalania szczegółow ych zasad funkcjonow ania, nowy system em erytalny w Szwecji był oceniany oczyw iście nie tylko pozy­

tywnie. W prow adzanie ustanow ionych rozw iązań do praktyki rów nież nie je st pozbaw ione mniej lub bardziej krytycznych uwag. Jednakże trzeba mocno podkreślić, że ten bardzo konse­

V

Tadeusz Szumlicz Zabezpieczenie materialne na okres staro ści...

24 Tamże, s. 6.

Tamże, s. 7.

109

Konsekwencje ekonomiczne i społeczne starzenia się społeczeństwa kw entny system em erytalny uzyskał w yjątkow o d u żą akceptacją społeczną i pochlebne opinie eksperckie, a o to nie je st łatwo.

Z perspektyw y szw edzkiego system u zabezpieczenia em ery­

talnego m ożna wrócić do stw ierdzenia, że chodzi o to, by po za­

kończeniu aktywności zawodowej dokonać odpow iedniej kom ­ pensaty dotychczasow ego dochodu, uzyskać adekw atne św iad­

czenie em erytalne, na co składa się:

• w pierwszej fazie w ystępow ania ryzyka starości (w okresie aktyw ności zaw odow ej, do m om entu przejścia na em eryturę) zgrom adzenie odpow iedniej w ielkości oszczędności (upraw ­ nień, kapitałów , majątku);

• w drugiej fazie w ystępow ania ryzyka starości odpow iednie rozłożenie konsum pcji zgrom adzonych oszczędności na cały okres em erytalny bez w zględu na realny czas życia.

W konkretnych system ach em erytalnych z tego powodu uw zględnia się rozw iązania, które s ą sw oistym oszczędzaniem substytucyjnym . W zależności od system u em erytalnego oszczę­

dzanie takie m oże w ystępow ać w postaci tzw. okresów nieskład- kow ych lub w postaci tzw. kredytow ania składek. W przypadku pierw szym , chodzi o zastępow anie upraw nień w ynikających z okresów składkow ych - upraw nieniam i za uznane okresy nie- składkowe. W przypadku drugim , chodzi o zastępcze opłacanie składek poprzez bezzw rotne kredytow anie obciążające z reguły budżet państwa. W sum ie m ożem y mieć zatem do czynienia z bardziej lub mniej adekw atnym uzupełnianiem uzyskiw anych upraw nień oraz z bardziej lub mniej ekw iw alentnym uzupełnia­

niem grom adzonych kapitałów.

W tym miejscu warto zatem zwrócić uw agę na to, że „uspo­

łecznieniu” m oże podlegać nie tylko system o zdefiniow anym świadczeniu. W systemie o zdefiniow anej składce uw zględnianie preferencji społecznych je st też m ożliw e i pow inno polegać w ła­

śnie na um iejętnym „kredytow aniu” składek. W łaśnie w szw edz­

kim system ie em erytalnym zw iększenie upraw nień i kapitałów em erytalnych spow odow ane je st znacznym zakresem i w ysoko­

ścią „kredytow ania” składek. Powtórzm y, że w ram ach zrefor­

m ow anego systemu uw zględniane są okresy nieskładkow e obo­

w iązkowej służby w ojskow ej, pobierania nauki w wyższych 110

Tadeusz Szumlicz Zabezpieczenie materialne na okres starości uczelniach, a także pierw sze cztery lata w ychow yw ania dziecka przez jednego z rodziców. W polskim systemie em erytalnym peł­

ne „kredytow anie” składki dotyczy tylko urlopu m acierzyńskiego (składka, której podstaw ę w ym iaru stanowi zasiłek m acierzyński, jest płacona z budżetu). „K redytow anie” składki, której podstawę wymiaru stanowi w ynagrodzenie m inim alne dotyczy zasadniczej służby wojskowej (składka płacona z części budżetu państwa, której dysponentem je st M inister O brony N arodowej). „K redyto­

w anie” składki, której podstaw ę w ym iaru stanowi kw ota zasiłku

w anie” składki, której podstaw ę w ym iaru stanowi kw ota zasiłku

W dokumencie KONSEKWENCJE EKONOMICZNE I SPOŁECZNE STARZENIA SIĘ SPOŁECZEŃSTWA (Stron 100-112)