Zaprezentowane rozważania upoważniają do sformułowania wielu pragma-tycznych wniosków oraz zaproponowania sugestii pedagogicznych. Przedsta-wiamy, naszym zdaniem, najważniejsze:
■
Niezwykle ważna jest świadomość środowisk edukacyjnych co do roli i zna-czenia dzieciństwa dla kariery edukacyjnej i życiowej dziecka. W tym okresie następuje bowiem intensywny rozwój osobowości, kształtują się podwaliny wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie, technice i kulturze oraz liczne kompeten-cje warunkujące skuteczne funkcjonowanie w zmieniającej się rzeczywistości.Wśród nich znajdują się także kompetencje obcojęzyczne. Dlatego tak ważne
19 B. Oelszlaeger: Język obcy w edukacji wczesnoszkolnej – nowe oblicze edukacji jutra. W:
Proces wychowania w szkole i poza nią. Red. K. Denek i inni. Sosnowiec 2010, s. 79.
W poszukiwaniu skutecznej koncepcji kształcenia nauczycieli języka obcego dzieci 139 jest promowanie wczesnego startu w nauce języków obcych oraz integrowanie jej z całokształtem edukacji w dzieciństwie.
■
Specjalną opieką należałoby otoczyć dwuspecjalnościowe studia o profilu peda-gogicznym i glottodydaktycznym, przygotowujące do dwóch ról: nauczyciela- wychowawcy oraz specjalisty w zakresie języka obcego. Byłby to więc nie tylko nauczyciel o wysokim poziomie kompetencji językowych, ale i znawca psychiki dziecka oraz jego potrzeb, umiejący wspierać wielostronny i har-monijny rozwój jego osobowości. Ważnym elementem przygotowania jest ukształtowanie wielu kompetencji pedagogicznych oraz glottodydaktycz-nych, charakterystycznych dla edukacji elementarnej (np. stosowanie metod aktywnych czy ludycznych technik językowych, rozwijających twórczą postawę uczniów, odchodzenie od tradycyjnego egzekwowania wiedzy i umiejętności). Chodzi o zaprogramowanie tego rodzaju studiów w taki sposób, aby ich absolwenci wyróżniali się nie tylko profesjonalizmem, ale i kreatywnością, zamiłowaniem do pracy z dziećmi i emocjonalnym zaanga- żowaniem.■
Nieodzownym czynnikiem profesjonalizacji interesującej nas grupy spe-cjalistów jest odejście w procesie studiów od tzw. nastawienia percepcyjno- -odtwórczego na rzecz percepcyjno-wyjaśniającego. Pierwsze preferuje nie-zbyt korzystne podejście instrumentalne (nieświadome przyswajanie wzorców działania), drugie – zapewnia podejście procesualne, charakteryzujące się rozumieniem istoty określonych procesów pedagogicznych, opanowaniem umiejętności analizy oraz krytycznej oceny kreowanych sytuacji edukacyj-nych20.Sprecyzowane tu, bardzo ogólnie, refleksje oraz sugestie pedagogiczne nie wyczerpują całości przedstawionej przez nas problematyki. Mogą stanowić jedynie punkt wyjścia do dalszych rozważań w zakresie poruszonych przez nas kwestii.
Bibliografia
Andrzejewska E.: Wczesnoszkolne nauczanie języków obcych – polskie prace empiryczne w świetle aktualnych dyskusji o badaniach przyswajania języka obcego przez dzieci.
W: „Neofilolog”. Badania glottodydaktyczne w praktyce. Red. K. Karpińska-Szaj.
Poznań 2010, nr 35.
Deleżyńska K.: Rola gier i zabaw w nauczaniu małych dzieci, „Języki Obce w Szkole”
2005, nr 9.
Erenc-Grygoruk G.: Nauczanie języków obcych w edukacji wczesnoszkolnej. Kraków 2013.
20 R. Więckowski: Edukacja nauczycielska w zakresie pedagogiki wczesnoszkolnej. Warszawa 1994, s. 12–13 oraz 58–59; E. Marek: Koncepcje kształcenia dzieci…, s. 296–297 oraz 318.
Gabriela Kapica, Kornelia Solich
140
Gładysz J.: Rola tekstów narracyjnych we wczesnoszkolnym nauczaniu języków obcych,
„Języki Obce w Szkole” 2011, nr 1.
Iluk J.: Jak uczyć małe dzieci języków obcych. Katowice 2002.
Kapica-Curzytek J.: Twórcza postawa dzieci w uczeniu się języka angielskiego, „Języki Obce w Szkole” 1992, nr 3.
Kapica G.: Język obcy w systemie edukacji wczesnoszkolnej. W: Język w przestrzeni edu-kacyjnej. Red. R. Mrózek. Katowice 2000.
Kic-Drgas J.: Dzieci a nauka języków obcych, „Języki Obce w Szkole” 2014, nr 1.
Komorowska H.: Metodyka nauczania języków obcych. Warszawa 2001.
Komorowska H.: Muzzy na serio, czyli wczesny start w nauce języka obcego, „Języki Obce w Szkole” 1992, nr 4.
Komorowska H.: Nauczanie języka obcego dzieci w świetle rekomendacji Rady Europy,
„Języki Obce w Szkole” 1996, nr 3.
Kotarba-Kańczugowska M.: Sześciolatek na zajęciach z języka obcego. Poradnik dla nauczycieli. Warszawa 2014.
Krzemińska W.: Cywilizacja w dydaktyce języka obcego: skąd idziemy, dokąd zmie-rzamy, „Języki Obce w Szkole” 1992, nr 1.
Krzemińska W.: Wyzwanie wielojęzyczności, czyli co nas czeka we wspólnej Europie.
W: Polska w zjednoczonej Europie. Nauczanie języków obcych. Red. H. Maleńczyk.
Lublin 1993.
Lipska A.: Elementy zabawy w nauczaniu języków obcych, „Języki Obce w Szkole” 1997, nr 3.
Marek E.: Koncepcje kształcenia dzieci i ich nauczycieli w twórczości Ryszarda Wię-ckowskiego. Piotrków Trybunalski 2013.
Oelszlaeger B.: Język obcy w edukacji wczesnoszkolnej – nowe oblicze edukacji jutra.
W: Proces wychowania w szkole i poza nią. Red. K. Denek i inni. Sosnowiec 2010.
Palka S.: Skuteczność procesu kształcenia studentów uniwersyteckiego kierunku na-uczanie początkowe. W: Skuteczność kształcenia nauczycieli klas początkowych. Red.
H. Moroz. Katowice 1993.
Pamuła M.: Metodyka nauczania języka obcego w kształceniu zintegrowanym. War-szawa 2006.
Pamuła M.: Psychologiczne aspekty nauczania języków obcych w niższych klasach szkoły podstawowej, „Języki Obce w Szkole” 1998, nr 5.
Pasternacka-Ochocka G.: Dajmy naszym dzieciom radość z uczenia się języka obcego,
„Języki Obce w Szkole” 2010, nr 2.
Siek-Piskozub T.: Uczyć się bawiąc. Strategia ludyczna na lekcji języka obcego. War-szawa 2001.
Szerszeń P.: Media elektroniczne w glottodydaktyce, „Języki Obce w Szkole” 2011, nr 3.
Szot M.: Dziesięć dobrych rad metodycznych dla nauczycieli uczących języka obcego w klasach I–III, „Języki Obce w Szkole” 2000, nr 6.
Szpotowicz M.: Lekcja języka obcego w nauczaniu wczesnoszkolnym, „Języki Obce w Szkole. Nauczanie wczesnoszkolne” 2011, nr 1.
Szpotowicz M.: Wczesna nauka języka w Europie – międzynarodowe badania długofa-lowe. W: Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna. Badania, opinie, inspiracje. Red.
M. Karwowska-Struczyk, D. Sobierańska, M. Szpotowicz. Warszawa 2011.
W poszukiwaniu skutecznej koncepcji kształcenia nauczycieli języka obcego dzieci 141 Tarnowska K.: Rola pomocy dydaktycznych w nauczaniu języka angielskiego dzieci
w wieku przedszkolnym. W: Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna. Badania, opinie, inspiracje. Red. M. Karwowska-Struczyk, D. Sobierańska, M. Szpoto-wicz. Warszawa 2011.
Wieszczeczyńska E.: Koncepcje nauczania języka obcego w okresie wczesnoszkolnym,
„Języki Obce w Szkole” 2000, nr 6.
Więckowski R.: Edukacja nauczycielska w zakresie pedagogiki wczesnoszkolnej. War-szawa 1994.
Więckowski R.: Pedagogika wieku dziecięcego – nowa specjalność edukacyjna, „Życie Szkoły” 1992, nr 9.
Woźniak O.: Ile można znać języków?. „Gazeta Wyborcza” z dnia 22 maja 2014.
Akty prawne
Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dz.U. 2009 nr 4, poz. 17.
Rozporządzenie MEN z dnia 30 maja 2014 w sprawie podstawy programowej wychowa-nia przedszkolnego oraz kształcewychowa-nia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dz.U.
RP z dnia 18 czerwca 2014 r., poz. 803.
Searching for the effective model of educating children’s foreign language teachers Abstract
This paper is an attempt to make a theoretical analysis of the system of educating specialists in teach-ing foreign languages to children. We have described here the project of the undergraduate (bach-elor’s degree) studies, taking into special consideration the educational, teaching and glottodydactic competences of the students. We have also shared reflections about selected issues of the organiza-tion of foreign language learning in early age.
Keywords: children’s foreign language education, schedule of two-speciality studies in pedagogics and glottodydactics, the graduate’s profile, the desirable competences of the graduates.
Gabriela Kapica, profesor nadzwyczajna doktor habilitowana, zatrudniona w Uniwersytecie Opolskim oraz Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Raciborzu. Zainteresowania naukowe:
pedagogika wczesnoszkolna i przedszkolna – dzieciństwo, intensyfikacja oraz optymalizacja edukacji elementarnej, proces alfabetyzacji dzieci, teoria i praktyka dziecięcej enigmistyki, pedagogika twórczości, pedagogika zabawy, nauczyciel klas początkowych i przedszkola – jego osobowość, proces profesjonalizacji.
Kornelia Solich, doktor, zatrudniona w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Raciborzu.
Zainteresowania naukowe: pedagogika przedszkolna – stymulacja rozwoju dzieci, m.in. poprzez wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych, teoria i praktyka edukacji muzycznej, teatralnej i plastycznej dzieci.