Zwolennicy GMO

Po stronie zwolenników uprawy roślin GM w Polsce znajdują się przede wszystkim następujące organizacje:

- Polska Federacja Biotechnologii, załoŜona w 2004 roku, zrzeszająca firmy biotechnologiczne (m.in. Monsanto), organizacje naukowe i pojedynczych naukowców. Od początku istnienia prezesem PFB jest prof. dr hab. Tomasz Twardowski.

52 Przy analizie konfliktu o GMO zdecydowaliśmy się na podawanie stopni i tytułów naukowych , a takŜe afiliacji poszczególnych osób w sytuacjach, w których ich posiadanie moŜe wpływać na pozycję w konflikcie i siłę wykorzystywanych argumentów.

- Organizacje naukowe, takie jak Komitet Biotechnologii PAN, Komitet Ochrony Roślin PAN, Polskie Towarzystwo Genetyczne, Polskie Towarzystwo Biochemiczne.

- Międzynarodowe firmy biotechnologiczne, spośród których na polskim rynku obecne są m.in. Monsanto, Pioneer, Syngenta. Największą rolę w konflikcie odgrywa Monsanto, angaŜujące się na rzecz promocji GMO poprzez udział w konferencjach i szkoleniach dotyczących

biotechnologii, propagowanie GMO wśród rolników przez publikacje w prasie rolniczej, wydawanie informatorów dotyczących

agrobiotechnologii, umieszczanie informacji o nowych odmianach GMO na swojej stronie internetowej).

Główni eksperci, opowiadający się za uprawą roślin genetycznie modyfikowanych w Polsce, to:

- Prof. dr hab. Andrzej Anioł, Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie, przewodniczący Komisji ds. GMO w Ministerstwie

Środowiska.

- Prof. dr hab. Tomasz Twardowski, Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN, prezes Polskiej Federacji Biotechnologii.

RównieŜ wielu innych naukowców zabiera głos po stronie GMO (zob. np. Zagórski 2006, Krygier 2007) , lecz prof. Anioł i prof. Twardowski naleŜą do najbardziej aktywnych i zaangaŜowanych publicznie popularyzatorów tej technologii.

Działalność zwolenników GMO ma głównie charakter opiniotwórczy, oparty na naukowym autorytecie, którym cieszy się większość z zaangaŜowanych po tej stronie uczestników konfliktu. Działalność ta polega na popularyzowaniu

agrobiotechnologii wśród opinii publicznej poprzez liczne artykuły w prasie, wypowiedzi dla mediów, ksiąŜki i broszury poświęcone inŜynierii genetycznej. Podobnie jak przeciwnicy GMO, przedstawiciele tych środowisk organizują i włączają się w konferencje, szkolenia, spotkania poświęcone polityce

biotechnologicznej. Oddziałują takŜe bezpośrednio na rolników poprzez takie imprezy jak „Dzień Ziemniaka” czy „Dzień Kukurydzy”, organizowanie spotkań informacyjnych dla rolników w sprawie nowych technologii rolniczych (robi to np. Monsanto), współpracę ze stowarzyszeniami rolniczymi, takimi jak Polski Związek Producentów Kukurydzy.

Istotne wydarzenia w przebiegu konfliktu stanowią ogłaszane przez

zwolenników GMO listy otwarte, stanowiska i apele. Od 2004 roku były to przede wszystkim⁵³:

- „Stanowisko Polskiej Federacji Biotechnologii i Komitetu Biotechnologii przy Prezydium PAN w związku z planowaną debatą rządową na temat rozwoju biotechnologii, a zwłaszcza produkcji opartej na wykorzystaniu genetycznie zmodyfikowanych organizmów” (czerwiec 2005,

adresowane do ministra środowiska).

- „List do premiera PR wystosowany przez Zarząd Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Biochemicznego w sprawie działań rządu dotyczących organizmów modyfikowanych genetycznie” (marzec 2006).

- „Prawo Wyboru - Apel do Parlamentu i Rządu RP” (kwiecień 2006, podpisany przez sześciu naukowców, opublikowany m.in. w formie półstronicowego ogłoszenia płatnego w dzienniku Rzeczpospolita). - „List otwarty do Premiera RP w sprawie organizmów modyfikowanych

genetycznie (GMO), wystosowany przez Prezydium Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Genetycznego” (maj 2006).

- „Uchwała Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w sprawie stanowiska Rządu RP dotyczącego GMO i projektowanej nowej ustawy o organizmach genetycznie

modyfikowanych” (lipiec 2006).

- „Stanowisko Komitetu Ochrony Roślin PAN w sprawie uprawy zmodyfikowanych genetycznie odmian roślin” (listopad 2007).

Zwolennicy GMO z kręgów naukowych oddziałują na przebieg konfliktu równieŜ poprzez uczestnictwo w politycznych ciałach doradczych i opiniodawczych, takich jak Komisja ds. GMO przy Ministerstwie Środowiska czy zespoły robocze

powoływane do prac nad zagadnieniami związanymi z GMO. Opiniują oni równieŜ projekty zmian prawnych, a takŜe wnioski firm i instytucji naukowych dotyczące działań związanych z GMO.

53

5.2.3 Rząd Polski

NaleŜy równieŜ poświęcić uwagę pozycji, jaką w konflikcie o GMO zajął rząd polski⁵⁴. Nie da się ona jednoznacznie zakwalifikować po stronie przeciwników ani zwolenników GMO. Rząd polski realizował strategię, którą wcześniej określiliśmy mianem „strategii przezorności”, wywodząc tę nazwę od „zasady przezorności”, na której oparł swoje działania. Jej istotę przedstawiliśmy juŜ wcześniej, więc

ograniczymy się tutaj do odniesienia jej do GMO.

Zasada przezorności dotycząca genetycznie modyfikowanych organizmów została sformułowana w „Protokole o bezpieczeństwie biologicznym” (tzw.

„Protokole Kartageńskim”), stanowiącym załącznik do „Konwencji o róŜnorodności biologicznej” ONZ z Rio de Janeiro. Konwencja wraz z Protokołem zostały

przyjęte przez ONZ w 1992 roku, a ratyfikowane przez Polskę w 1995 roku (Konwencja) i w roku 2003 (Protokół).

Zasada przezorności znajduje równieŜ swe odzwierciedlenie w przepisach unijnych dotyczących GMO. Rząd polski potraktował ją jako punkt odniesienia dla sformułowania swojego stanowiska wobec GMO. Jego odzwierciedleniem jest „Ramowe stanowisko Polski dotyczące organizmów genetycznie

zmodyfikowanych (GMO)”, przyjęte przez rząd w marcu 2006 roku. Zakłada ono, Ŝe Polska dąŜy do tego, aby być krajem wolnym od GMO. Zawarte w nim

wytyczne (ich analiza zostanie przedstawiona w rozdziale 6.3) stały się podstawą dla przygotowanego przez rząd PiS projektu ustawy o GMO. Zezwalał on na komercyjną uprawę roślin GM w Polsce, lecz pod warunkiem uzyskania kaŜdorazowo zgody ministra środowiska i ministra rolnictwa oraz spełnienia dodatkowych kryteriów, szczegółowo określonych w ustawie.

Projekt ten, tak jak cała polityka rządu wobec GMO, spotkał się z krytyką zarówno ze strony przeciwników, jak i zwolenników GMO. Ci pierwsi zarzucali mu zbytnią liberalność i otwarcie Polski na GMO, z kolei ci drudzy uwaŜali, Ŝe w praktyce uniemoŜliwi on uprawę GMO w Polsce ze względu na wyjątkowo trudne do spełnienia warunki.

54 Analizie poddajemy tutaj jedynie stanowisko rządów Kazimierza Marcinkiewicza i Jarosława Kaczyńskiego, urzędujących od listopada do 2005 do listopada 2007.