Środki dostępne dla Polski w latach 2014‒2020

Na lata 2014‒2020, w ramach polityki spójności, dla Polski przewidziana jest kwota 82,5 mld euro². Środki te zostaną wykorzystane na działania z zakresu inno-wacji, przedsiębiorczości, autostrad i dróg ekspresowych, badań i rozwoju, zielonej energii, transportu przyjaznego środowisku, społeczeństwu informacyjnemu oraz włączeniu społecznemu. Na tą kwotę składają się następujące wydatki:

1 [http://mir.gov.pl/fundusze/fundusze_europejskie_2014_2020/faq/Strony/Jakie_cel e_beda_najwazniejsze_do_osiagniecia.aspx[, dostęp: 06.11.2014.

2 23 maja 2014 r. Komisja Europejska zatwierdziła Umowę Partnerstwa, najważniejszy doku-ment określający strategię inwestowania Funduszy Europejskich w nowej perspektywie; [http://

mir.gov.pl/fundusze/Fundusze_Europejskie_2014_2020/strony/start.aspx], dostęp: 06.11.2014.

 ok. 76,9 mld euro dla programów operacyjnych (w tym planowane jest wsparcie bezrobotnej i nie uczącej się młodzieży na kwotę ponad 252 mln euro),

 ok. 700 mln euro dla programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej,

 4,1 mld euro na projekty infrastrukturalne o znaczeniu europejskim w obszarze transportu, energetyki i technologii informacyjnych w ra-mach instrumentu „Łącząc Europę”,

 ok. 473 mln euro w ramach Europejskiego Funduszu Pomocy Najbar-dziej Potrzebującym (FEAD) na programy, które zapewnią żywność dla osób najbardziej potrzebujących oraz odzież i inne podstawowe artyku-ły osobom bezdomnym oraz dzieciom w trudnej sytuacji materialnej,

 ok. 287 mln na pomoc techniczną,

 ok 71 mln euro na działania innowacyjne związane z rozwojem obsza-rów miejskich³.

Środki te zostaną wydane za pośrednictwem 6 krajowych programów opera-cyjnych⁴, w tym jeden ponadregionalny dla województw Polski Wschodniej (podkar-packie, lubuskie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie):

 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko – 27,41 mld euro,

 Program Operacyjny Inteligentny Rozwój – 8,61 mld euro,

 Program Operacyjny Polska Cyfrowa – 2,17 mld euro,

 Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój – 4,69 mld euro,

 Program Operacyjny Polska Wschodnia – 2 mld euro,

 Program Operacyjny Pomoc Techniczna – 700,12 mln euro.

Tymi programami zarządzać będzie minister właściwy ds. rozwoju regionalnego.

Głównym celem Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój⁵ będzie wspie-ranie innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki, polegające szczegól-nie na zwiększeniu nakładów na B+R. Program będzie wspierał działania przedsię-biorstw w obszarach innowacyjności i działalności badawczo-rozwojowej, jakość i interdyscyplinarność badań naukowych oraz prac rozwojowych, a także zwięk-szanie stopnia komercjalizacji oraz umiędzynarodowienia badań naukowych i prac rozwojowych. Hasłem przewodnim programu jest wsparcie projektów od pomysłu do rynku⁶. Wspierany będzie cały proces powstania innowacji – od fazy tworzenia się pomysłu – przez proces badawczo rozwojowy⁷ – do komercjalizacji

3 [http://mir.gov.pl/fundusze/Fundusze_Europejskie_2014_2020/strony/start.aspx], dos-tęp: 06.11.2014.

4 Tamże.

5 Program Operacyjny Inteligentny Rozwój, 2014–2020, styczeń 2014, [http://mir.gov.pl /fundusze/Fundusze_Europejskie_2014_2020/Documents/POIR_do_KE_10012014.pdf], dostęp: 06.11.2014, s. 19.

6 Tamże, s. 20.

7 W tym także powstanie prototypu.

badań. W związku ze zróżnicowanym poziomem ryzyka realizacji poszczegól-nych projektów, planowane jest wykorzystanie dotacyjposzczegól-nych oraz zwrotposzczegól-nych instrumentów wsparcia.

Działania Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa⁸ skierowane będą na powszechny dostęp do szybkiego internetu (oś priorytetowa I), e-administrację i otwarty rząd (oś priorytetowa II) oraz cyfrową aktywizację społeczeństwa (oś priorytetowa III). Dofinansowanie będzie skierowane na szkolenia oraz doradz-two, a także popularyzację korzystania z technologii cyfrowych i udziału w kultu-rze cyfrowej. Działania będą adresowane szczególnie do grup i osób zagrożonych wykluczeniem cyfrowym w lokalnych społecznościach. Istotnym elementem pro-gramu będzie również zapewnienie powszechnego dostępu do usług e-administracji oraz umożliwienie podnoszenia kompetencji cyfrowych przez całe życie, przez wsparcie nowatorskich inicjatyw na rzecz e-integracji i budowania kapitału spo-łecznego z wykorzystaniem technologii cyfrowych.

Celem Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko⁹ jest wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej¹⁰. Wpisuje się on w priorytety strategii „Europa 2020” w zakresie zrównoważonego wzrostu, czyli wspierania gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów, przyjaznej dla środowiska ze szczególnym zwróceniem uwagi na spójność społeczną, gospodarczą i teryto-rialną. Polega na równowadze oraz wzajemnym uzupełnianiu się działań w na-stępujących obszarach:

 czystej i efektywnej energii (także efektywności energetycznej oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, rozwój energii ze źródeł od-nawialnych, poprawa funkcjonowania europejskiego rynku energii);

 adaptacja do zmian klimatu, efektywne korzystanie z zasobów;

 karencyjność, wnoszenie istotnego wkładu w utrzymanie przez UE pro-wadzenia na światowym rynku technologii przyjaznych środowisku¹¹. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014‒2020¹² uwzględnia stojące przed Europą długofalowe wyzwania związane z globalizacją, rozwojem

8 Program Operacyjny Polska Cyfrowa na lata 2014‒2020, 8 stycznia 2014 r., [http://mir.

gov.pl/fundusze/Fundusze_Europejskie_2014_2020/Documents/POPC_4_0_8_01_14_

ost_10012014.pdf], dostęp: 06.11.2014, s. 15‒31.

9 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, 8 stycznia 2014, Warszawa, [http://mir.gov.pl/fundusze/Fundusze_Europejskie_2014_2020/Documents/POIS_201 4_2020_08012014.pdf], dostęp: 06.11.2014, s. 6.

10 Tamże, s. 6.

11 Tamże, s. 6.

12 Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020, wersja z dnia 08.01.2014, [http://mir.gov.pl/fundusze/Fundusze_Europejskie_2014_2020/Documents/PO_WER_

08012014.pdf], dostęp: 20.11.2014, s. 7.

ekonomicznym, jakością polityk publicznych, zjawiskami demograficznym oraz inwestycjami w kapitał ludzki. Program przewiduje następujące obszary wsparcia:

 Rynek pracy – przeciwdziałanie nakładaniu się obowiązków i zadań róż-nych organów polityki zatrudnienia i pomocy społecznej, poprzez zwięk-szenie koordynacji ich funkcji, poprawę współpracy publicznych służb za-trudnienia z pracodawcami, innymi instytucjami rynku pracy, a także podmiotami edukacyjnymi i szkoleniowymi, wypracowanie nowego modelu współpracy z pracodawcami, zmiany w funkcjonowaniu same-go modelu działania publicznych służb zatrudnienia, wspieranie two-rzenia lokalnych sieci współpracy.

 Ubóstwo, wykluczenie i integracja społeczna – prowadzenie bardziej aktywnych form przeciwdziałania wykluczeniu, lepsze monitorowanie udzielanej pomocy pod kątem jej jakości, wzmocnienie koordynacji po-lityki społecznej na każdym poziomie, rozwój standardów usług dla insty-tucji pomocy społecznej, w celu lepszego, bardziej precyzyjnego i ade-kwatnego profilowania usług adresowanych do różnych kategorii klien-tów pomocy społecznej.

 Adaptacyjność przedsiębiorstw i pracowników – zwiększenie świadomo-ści korzyświadomo-ści wynikających z rozwoju pracowników i zarządzania zasobami ludzkimi, zwiększenie udziału osób dorosłych w kształceniu i szkoleniu, zwiększenie zaangażowania pracodawców w proces określania i kształ-towania kompetencji niezbędnych na rynku, nabycie umiejętności do-tyczących nowych technologii oraz zwiększenie kompetencji cyfrowych wśród pracowników.

 System ochrony zdrowia – opieka długoterminowa, koordynacja w za-kresie współpracy międzyinstytucjonalnej w procesie opieki nad osobą zależną, zwiększanie liczby lekarzy specjalistów.

 Dobre rządzenie – zwiększenie efektywności procedur postępowania w odniesieniu do sądownictwa gospodarczego, usprawnienie zarządza-nia w systemie sądownictwa, upowszechnienie alternatywnych metod rozwiązywania sporów, poprawa jakości usług publicznych, świadczo-nych na rzecz przedsiębiorców oraz rozwijanie umiejętności zarządzania strategicznego na wszystkich poziomach administracji publicznej.

 System edukacji – upowszechnianie oraz poprawa jakości poziomu edukacji głównie w oddziałach przedszkolnych i innych formach wy-chowania przedszkolnego, upowszechnienie narzędzi pozwalających na odpowiednie przygotowanie dzieci do edukacji szkolnej (także wczesna diagnoza oraz wdrażanie działań korekcyjnych), budowanie rozwiązań wspomagających samorządy, szkoły i nauczycieli w ich działaniach zwią-zanych z edukacją i rozwojem kapitału społecznego.

 Szkolnictwo wyższe – zwiększenie zatrudnialności absolwentów oraz wzmocnieniem więzi z otoczeniem społeczno-gospodarczym, właściwe rozpoznanie potrzeb rynku i systematycznie prowadzony monitoring lo-sów absolwentów, wzmocnienie tzw. trzeciej misji, czyli współpracy uczelni z otoczeniem zewnętrznym, w tym świadczenie usług szkole-niowych i doradczych.

 Osoby młode – staże zawodowe, praktyczna nauka zawodu, subsydio-wane zatrudnienie, szkolenia i kursy, nabycie praktycznych umiejętno-ści, potrzebnych na rynku pracy.

Program Operacyjny Polska Wschodnia 2014‒2020¹³ jako główny cel in-terwencji zakłada wzrost konkurencyjności i innowacyjności makroregionu Pol-ski Wschodniej. Działania programu będą się koncentrować na:

 wspieraniu w zakresie innowacyjności i B+R,

 tworzeniu warunków sprzyjających powstawaniu MŚP w Polsce Wschodniej,

 wspieraniu konkurencyjności przedsiębiorstw, szczególnie przez inter-nacjonalizację,

 poprawie efektywności układów transportowych miast wojewódzkich i ich obszarów funkcjonalnych,

 zwiększeniu spójności wewnętrznej makroregionu w zakresie infra-struktury transportowej.

Program ma za zadanie stworzyć trwałe podstawy dla rozwoju konkuren-cyjności regionalnej przez przyspieszenie procesu wprowadzania, a także upo-wszechnianie innowacji i postępu techniczno-organizacyjnego oraz współpracę i sieciowanie z partnerami spoza makroregionu oraz nawiązywanie kontaktów międzynarodowych i wymianę doświadczeń z podmiotami zagranicznymi. Istot-nym aspektem konkurencyjności regionalnej będzie nowoczesna infrastruktura transportowa zwiększająca dostępność komunikacyjną, zarówno w wymiarze wewnętrznym jak i dostępności zewnętrznej.

Około 40% funduszy polityki spójności (31,28 mld euro)¹⁴ będzie zarzą-dzane przez samorządy województw w ramach operacyjnych programów re-gionalnych. Został wprowadzony nowy element – dwufunduszowość progra-mów regionalnych, czyli finansowanie zarówno ze środków Europejskiego Fun-duszu Rozwoju Regionalnego, jak i Europejskiego FunFun-duszu Społecznego. Po-dział środków na poszczególne województwa przedstawia się następująco¹⁵:

13 Program Operacyjny Polska Wschodnia 2014-2020¹³, grudzień 2013 (projekt), [http://

mir.gov.pl/fundusze/Fundusze_Europejskie_2014_2020/Documents/POPW_po_RM_8 _01_14.pdf], dostęp: 20.11.2014, s. 8.

14 [http://mir.gov.pl/fundusze/Fundusze_Europejskie_2014_2020/strony/start.aspx], dostęp:

06.11.2014.

15 Tamże.

 dolnośląskie – 2 252 546 589 euro,

 kujawsko-pomorskie – 1 903 540 287 euro,

 lubelskie – 2 230 958 174 euro,

 lubuskie – 906 929 693 euro,

 łódzkie – 2 256 049 115 euro,

 małopolskie – 2 878 215 972 euro,

 mazowieckie – 2 089 840 138 euro,

 opolskie – 944 967 792 euro,

 podkarpackie – 2 114 243 760 euro,

 podlaskie – 1 213 595 877 euro,

 pomorskie – 1 864 811 698 euro,

 śląskie – 3 476 937 134 euro,

 świętokrzyskie – 1 364 543 593 euro,

 warmińsko-mazurskie – 1 728 272 095 euro,

 wielkopolskie – 2 450 206 417 euro,

 zachodniopomorskie – 1 601 239 216 euro.

W obecnym okresie programowania samorządy województw będą zarzą-dzać większą pulą europejskich pieniędzy, będzie to niemal 40% wszystkich środków europejskich (w latach 2007‒2013 było około 25%).