Konkurencyjność w handlu zagranicznym. Eksport Niemiec

Handel zagraniczny stanowi podstawę niemieckiej gospodarki. RFN od wielu lat zajmuje czołowe miejsce w świecie pod względem obrotów w handlu zagranicznym, a w powojennej historii praktycznie zawsze mogła wykazać się nadwyżką handlową. Ponadto, w okresie po upadku muru berlińskiego wartość wyeksportowanych towarów i usług wzrosła prawie trzykrotnie, z ok. 350 mld euro w 1990 do prawie 990 mld euro w 2008 roku, co świadczyło o wzrastającej konkurencyjności niemieckiej gospodarki. W latach 2003‒2008 to właśnie Niem-cy były największym światowym eksporterem, wyprzedzając USA, Chiny i Japo-nię²⁷. Jednak w 2009 roku utraciły pozycję czołowego eksportera na rzecz Chin.

W przytoczonym roku Niemcy wyeksportowały o 18,4% mniej towarów niż w roku

25 [http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Employment_stati stics/pl], dostęp: 11.04.2013.

26 [http://de.statista.com/statistik/daten/studie/1248/umfrage/anzahl-der-erwerbstaetigen-in-deutschlandnach-wirtschaftsbereichen], dostęp: 11.04.2013.

27 T. Sporek, Międzynarodowa konkurencyjność niemieckiej gospodarki narodowej i jej wpływ na powiązania z wybranymi liderami gospodarki światowej, w: Nowe zjawiska w gospodarce Niemiec i polsko-niemieckich stosunkach gospodarczych, red. J. Olszyń-ski, A. Bielig, Warszawa 2014, s. 107.

poprzednim, podczas gdy chiński eksport wzrósł o prawie 18% w stosunku do 2008 roku. Różnica między eksportem tych dwóch państw wyniosła 30 mld dol.

na korzyść Chin. Przyczyną utraty przez niemiecką gospodarkę pozycji lidera w światowym eksporcie było załamanie globalnego popytu na produkty wysoko przetworzone i zaawansowane technologicznie (główne wyroby eksportowe Nie-miec) na rynkach największych partnerów handlowych RFN, takich jak USA, Fran-cja, Włochy i Holandia.

W 2011 roku RFN wspólnie ze Stanami Zjednoczonymi zajmowała drugą pozycję w rankingu największych eksporterów świata. Udział niemieckiego eks-portu w światowym eksporcie w tym okresie wyniósł 8,1% i był zaledwie o 2,3%

niższy od udziału Chin, obecnie światowego lidera w sprzedaży dóbr i usług za granicą. Eksport RFN od dziesięcioleci stanowiły lokomotywę wzrostu gospodar-czego. Jego udział w PKB jest bardzo wysoki, o czym świadczą dane statystycz-ne. W 2000 roku procentowy udział eksportu w PKB Niemiec stanowił około 28,7%, z kolei w latach 2007‒2008 utrzymywał się na poziomie około 40%. W 2009 roku, na skutek światowego kryzysu, nastąpił spadek procentowego udziału eksportu w PKB Niemiec do poziomu poniżej 35%. Jednak rok później udział ten zwiększył się o prawie 5%. W 2012 roku wielkość eksportu przekroczyła 1 bilion euro, a jego udział w PKB wzrósł do poziomu ponad 50%.

Oznacza to, że w tym czasie co drugi zatrudniony pracował w RFN na po-trzeby eksportu oraz że co drugie euro pochodziło z zagranicy. Niemiecka gosdarka jest więc silnie powiązana z gospodarką światową, posiada ogromny po-tencjał eksportowy oraz cieszy się stabilną pozycją na arenie międzynarodowej, dzięki czemu ma ogromny wpływ na rozwój gospodarczy wielu państw europej-skich i nie tylko. Niemiecki handel zagraniczny oparty jest głównie na tzw. prze-myśle średnio wysokiej techniki²⁸, który od wielu lat cieszy się wysoką konkuren-cyjnością i dużym zaufaniem konsumentów na całym świecie. Grupę najczęściej eksportowanych dóbr tworzą samochody oraz części samochodowe (około 17,5%

całego eksportu w 2011 r.), maszyny (15,4%), produkty chemiczne (9,6%), urzą-dzenie precyzyjne – optyczne, elektroniczne (8,1%), urządzenia elektryczne (6,3%) oraz metale (5,8%). Szkło, produkty ze szkła oraz ceramika to produkty najrzadziej eksportowane (zaledwie 1,2%). Niemiecka gospodarka specjalizuje się więc przede wszystkim w rozwoju i produkcji złożonych dóbr przemysłowych, tj. dóbr wysoko przetworzonych, a do najważniejszych gałęzi przemysłu należą:

budowa samochodów, budowa maszyn, elektrotechnika i przemysł chemiczny i farmaceutyczny. Ich produkty cieszą się międzynarodową renomą, są symbolem bardzo dobrej jakości, wysoko cenionego znaku „made in Germany”, doskonałej techniki oraz innowacyjności.

28 K. Cisz, Zmiany w sektorze przemysłu, w: Niemcy w Unii Europejskiej. Ekonomiczna rola Niemiec, t. 1, red. M.A. Weresa, Warszawa 2004, s. 159.

Podsumowując, gospodarkę RFN charakteryzuje wysoki i stale rosnący po-ziom międzynarodowej konkurencyjności, szczególnie w sferze sprzedaży dóbr i usług za granicą. Wysoki udział niemieckiego eksportu w eksporcie światowym świadczy o silnej pozycji tego kraju na arenie międzynarodowej. Dzisiejsze Niem-cy są jednym z najważniejszych rynków w Unii Europejskiej i nie tylko. Od lat generują relatywnie wysokie dochody z handlu zagranicznego, są zaangażowane w międzynarodowy podział pracy, w wymianę produktów (towarów i usług) oraz czynników wytwórczych. Odznaczają się niebywałą zdolnością do plasowania produktów na rynkach zagranicznych. Od lat uzyskują duże i rosnące nadwyżki w wymianie narodowej. Nadwyżka ta w 2012 roku wyniosła 158,242 mln euro.

Zakończenie

Republika Federalna Niemiec należy do grupy krajów rozwiniętych o naj-większym potencjale gospodarczym. Jest czwartą pod względem wielkości gospo-darką świata, drugim eksporterem, trzecim importerem. Należy do jednych z największych i najbardziej cenionych krajów świata. Zajmuje wysoką pozycję w handlu zagranicznym, przez co w znacznym stopniu przyczynia się do wzrostu dynamiki światowego handlu oraz rozwoju gospodarczego innych państw. Po-nadto, aktywnie uczestniczy w międzynarodowym podziale pracy oraz wymia-nie czynników wytwórczych. Na arewymia-nie międzynarodowej konkuruje m.in. wy-soką jakością produktów przemysłu maszynowego, samochodowego, chemicz-no-farmaceutycznego, elektrotechniki, mikrotechnologii oraz technologii in-formatycznych. Znak „made in Germany” jest światowym symbolem bardzo dobrej jakości, doskonałej techniki oraz innowacyjności. Pod względem wydat-ków na B+R kraj ten zajmuje czołowe miejsce, przez co jest jednym z wiodących w zakresie innowacji. Przeprowadzona w artykule analiza wybranych elemen-tów determinujących konkurencyjność gospodarki RFN (wydatków na innowa-cje, wydatków na tworzenie zasobów kapitału ludzkiego oraz wpływania na konkurencyjność poprzez handel zagraniczny) pokazuje ich pozytywny wpływ na poziom kreowanej konkurencyjności. Wnioskiem ogólnym, jaki można wy-ciągnąć z tekstu, jest stwierdzenie, że Polska (jeśli chce zajmować wyższą pozy-cję w światowym rankingu konkurencyjności niż obecnie – 44 miejsce w 2013 roku) musi postawić na podobne elementy i czynniki konkurencyjności co RFN.

Tabela 1. Globalny Indeks Konkurencyjności (GCI) Niemiec w latach 2013‒2014 Źródło: Opracowanie własne na podstawie The Global Competitiveness Report 2013–2014,

World Economic Forum, Genewa 2013, s. 194.

Bibliografia

Bieńkowski W., Konkurencyjność gospodarki kraju; próba rewizji determinant i miar;

Przyczyny zmian znaczenia czynników konkurencyjności, w: Czynniki i miary międzynarodowej konkurencyjności gospodarek w kontekście globalizacji – wstępne wyniki badań, red. W. Bieńkowski i in., nr 284, Warszawa 2008.

Cisz K., Zmiany w sektorze przemysłu, w: Niemcy w Unii Europejskiej. Ekono-miczna rola Niemiec, t. 1, red. M.A. Weresa, Warszawa 2004.

Klimiuk Z., Trendy rozwojowe w gospodarce niemieckiej po 1990 r., „Roczniki Ekonomii i Zarządzania” KUL 2013, t. 5(41).

Kłosiński K., Rozwój konkurencyjności gospodarek, w: Konkurencyjność oraz rozwój w gospodarce, red. K. Kłosiński, Lublin 2004.

Mazurkiewicz-Pizło A., Pizło W., Inspiracje teoretyczne konkurencyjności według Thünena, Marshalla, Portera, „Zeszyty Naukowe SGGW ‒ Ekonomika i Or-ganizacja Gospodarki Żywnościowej” 2011, nr 93.

Misala J, Historia rozwoju teorii i polityki konkurencyjności międzynarodowej, Warszawa 2009.

Misala J, Międzynarodowa konkurencyjność gospodarki narodowej, Warszawa 2011.

Misala J., Ewolucja międzynarodowej konkurencyjności gospodarki Niemiec oraz implikacje dla rozwoju powiązań gospodarczych z Polską, w:

Mię-dzynarodowa konkurencyjność Niemiec w rozszerzonej Unii Europejskiej, red. M.A. Weresa, Warszawa 2006.

Radło M.J., Międzynarodowa konkurencyjność gospodarki. Uwagi na temat definicji, czynników i miar, w: Czynniki i miary międzynarodowej konku-rencyjności gospodarek w kontekście globalizacji – wstępne wyniki ba-dań, red. W. Bieńkowski i in., nr 284, Warszawa 2008.

Sporek T., Międzynarodowa konkurencyjność niemieckiej gospodarki narodowej i jej wpływ na powiązania z wybranymi liderami gospodarki światowej, w: Nowe zjawiska w gospodarce Niemiec i polsko-niemieckich stosunkach gospodarczych, red. J. Olszyński, A. Bielig, Warszawa 2014.

The Global Competitiveness Report 2013–2014, World Economic Forum, Ge-newa 2013.

Weresa M.W., Zdolność innowacyjna a konkurencyjność gospodarki Niemiec, w: Niemcy w Unii Europejskiej. Ekonomiczna rola Niemiec, t. 1, red. M.A.

Weresa, Warszawa 2004.

Wernik A., Deficyty budżetowe i metody ich liczenia, ekspertyza wykonana na zlecenie Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu RP, Warszawa 2001.

THE GERMAN CONCEPT OF INTERNATIONAL COMPETITIVENESS