Artur Zimny
3. Perspektywy rozwoju branży logistycznej w Polsce
Branża logistyczna podlega ciągłym zmianom, które spowodowane są wie-loma czynnikami. Za najważniejszy należy, niewątpliwie, uznać zmianę w podej-ściu przedsiębiorstw do zarządzania zaopatrzeniem oraz produkcją i dystrybucją towarów. Gdy gospodarka zmieniła się z „rynku sprzedawcy” w „rynek konsu-menta”, zmieniło się podejście zarówno konsumentów, jak i producentów. Obec-nie znaczeObec-nie ma już Obec-nie tylko towar oraz jego cena i jakość, ale rówObec-nież sposób i szybkość dostawy14. Jednocześnie sytuacja w analizowanej branży jest ściśle powiązana z kondycją światowej gospodarki. Systematyczny wzrost branży, no-towany w kolejnych latach, załamał się w 2008 roku wraz z pojawieniem się glo-balnego kryzysu gospodarczego15. W tej chwili sytuacja wróciła do normy – bran-ża logistyczna odnotowuje dalszy wzrost różnych parametrów ekonomicznych.
Wyniki analiz i prognoz dokonywanych przez wiodące międzynarodowe firmy doradcze wskazują, że omawiana branża ma bardzo dobre perspektywy rozwoju.
Dotyczy to przede wszystkim krajów i regionów Europy Środkowo-Wschodniej, które zyskują na bliskim sąsiedztwie Niemiec, które są kołem zamachowym euro-pejskiej gospodarki. W dalszej części niniejszego artykułu przedstawione zostały rezultaty analiz przeprowadzonych przez dwie firmy świadczące usługi doradcze na rynku nieruchomości komercyjnych ‒ Cushman & Wakefield16 oraz CBRE17.
W 2013 roku rynek nieruchomości logistycznych i magazynowych odnoto-wał w całej Europie wzrost zainteresowania ze strony inwestorów o ponad połowę, co oznacza, że segment ten miał najszybsze tempo wzrostu w porównaniu z rokiem poprzednim. Przyczyn tego należy upatrywać w szerszej akceptacji segmentu, który do tej pory był postrzegany jako niszowy, o rosnących inwestycjach w nieruchomo-ści oraz oczekiwanej poprawie aktywnonieruchomo-ści gospodarczej w Europie. W samej tylko Europie Środkowej (Polska, Czechy, Słowacja, Węgry i Rumunia) w minionym roku wybudowano łącznie 690 tys. m2 nowoczesnej powierzchni przemysłowej,
13 Współczynnik korelacji liniowej Pearsona jest równy 0,808, co oznacza, że wyższemu poziomowi rozwoju gospodarczego regionów towarzyszy wyższy poziom rozwoju bran-ży logistycznej, i odwrotnie.
14 Por. A. Wojciechowski, Rynek usług logistycznych w Polsce – analiza, perspektywy rozwoju, „Logistyka” 2012, nr 4, s. 1382.
15 Sz. Mitkow, A. Kwiatek, Usługi logistyczne – analiza rynku w Polsce, Zeszyt Naukowy
„Systemy Logistyczne Wojsk”, nr 39, WAT, Warszawa 2013, s. 241.
16 Strona internetowa Cushman & Wakefield, [www.cushmanwakefield.com].
17 Rynek magazynowy i przemysłowy 2014: 6 najważniejszych trendów, CBRE, [www.cbre.com], dostęp: 26.04.2014.
stycznej i magazynowej18. Jednocześnie 2013 rok był rekordowy pod względem wynajętej powierzchni magazynowej w tej części Europy – wolumen transakcji wyniósł prawie 4 mln m2/19. Przewiduje się, że zainteresowanie rynkiem nierucho-mości logistycznych i magazynowych utrzyma się na zbliżonym poziomie w kolej-nych latach. Europa Środkowo-Wschodnia stała się bowiem bardzo atrakcyjną loka-lizacją dla centralnych obiektów logistycznych – przede wszystkim dzięki znacznej poprawie infrastruktury drogowej i w konsekwencji polepszeniu komunikacji z Europą Zachodnią, dynamicznemu rozwojowi handlu, dostępowi do wykwalifi-kowanej i relatywnie taniej siły roboczej oraz oferowaniu dogodnych warunków do ulokowania lub przeniesienia tu zakładów produkcyjnych z Europy Zachodniej.
Raporty wiodących firm doradczych wyraźnie stwierdzają, że Europa Środkowo-Wschodnia, a szczególnie Polska, ma znaczny potencjał gospodarczy i siłę nabywczą, co sprawia, że rośnie jej atrakcyjność inwestycyjna. Tym samym należy przypuszczać, że Polska odniesie znaczące zyski dzięki rozwojowi branży logistycznej. Motorem rozwoju tej branży są – i prawdopodobnie nadal będą – firmy handlowe, a przede wszystkim te zajmujące się handlem elektronicz-nym20. Klienci nie chcą zbyt długo czekać na towar zamówiony w internecie, co sprawia, że przewaga konkurencyjna w handlu w coraz większym stopniu zależy od dostępności towaru. Dlatego firmy oferujące swoje towary w sieci zlecają odpowiednie usługi firmom logistycznym, korzystając tym samym z wyspecjali-zowanych centrów logistycznych zlokaliwyspecjali-zowanych w pobliżu odbiorców, żeby maksymalnie skrócić czas dostarczenia towarów do sklepów i klientów. Konse-kwencją rosnącego popytu na usługi logistyczne jest coraz dalej idąca centrali-zacja operacji, przejawiająca się tym, że firmy koncentrują swoją działalność w kilku większych obiektach logistycznych. Wynikiem tego jest rosnące zapo-trzebowanie na magazyny XXL (wielkopowierzchniowe)21. Branża logistyczna
18 Wartość inwestycji wyniosła ponad 330 mln euro i pozwoliła stworzyć około 3,7 tys.
nowych miejsc pracy. Szacuje się, że pod koniec 2013 roku powierzchnia magazynowa w pięciu krajach Europy Środkowej wynosiła łącznie 17 mln m2 (8 mln m2 w Polsce, 5 mln m2 w Czechach, 1 mln m2 na Słowacji, 2 mln m2 na Węgrzech i 1 mln m2 w Rumunii).
19 Dla porównania, w 2012 roku wynajęto w Europie Środkowej ponad 2,8 mln m2 po-wierzchni magazynowej, a rok wcześniej 3,2 mln m2. Dziesięć lat temu roczny wolumen transakcji najmu wyniósł zaledwie 0,5 mln m2. Największym najemcą w tej części Europy jest firma DHL, która w trzech tylko krajach, Czechach, Słowacji i na Węgrzech, wynajmu-je 674 tys. m2 powierzchni magazynowej. Stawki czynszu podstawowego wahają się w granicach 3,5‒3,7 EUR/m2/m-c, w zależności od atrakcyjności lokalizacji i stopy pusto-stanów. Wskaźnik pustostanów od kilku lat utrzymuje się na poziomie około 10%.
20 Coraz większe zainteresowanie wynajmem powierzchni w parkach logistycznych przejawiają także firmy zajmujące się tzw. lekką produkcją (przemysł włókienniczy, odzieżowy, spożywczy itp.).
21 W 2013 roku odnotowano znaczny wzrost popytu na magazyny w formacie XXL, których kluczowymi zaletami są centralizacja działalności i kontroli towarów.
coraz bardziej się specjalizuje i różnicuje – zmieniają się formuły użytkowania hal magazynowych, a najemcy częściej oczekują stworzenia możliwości zainsta-lowania wyszukanych technologii i specjalistycznego wyposażenia.
Na zakończenie warto podkreślić, że spośród wszystkich krajów Europy Środkowo-Wschodniej perspektywy rozwoju branży logistycznej są szczególnie korzystne dla Polsce, która jest postrzegana przez wiele światowych firm jako idealna lokalizacja dla tego typu centrów. Szacuje się, że bowiem 75% najem-ców obiektów magazynowych w Polsce planuje w najbliższych dwóch latach powiększyć zajmowane przez siebie powierzchnie. Ponadto, konkurencyjność polskiego rynku sprawia, że duże międzynarodowe firmy coraz chętniej lokują swoje główne centra logistyczne właśnie w Polsce22.
Zakończenie
W większości średnio i wysoko rozwiniętych krajach następuje wzrost zna-czenia branży logistycznej. W krajach Europy Środkowo-Wschodniej proces ten jest szczególnie wyraźny. Dzięki pojawieniu się usług logistycznych wytworzyła się nowa sfera działalności, która generuje istotne przychody zarówno dla właścicieli
„firm H52”, jak i dla osób w nich zatrudnionych. Korzyści odnoszą również klienci tych firm, którzy mogą usprawnić prowadzone wcześniej we własnym zakresie działania logistyczne, a równocześnie bardzo często obniżyć ich realny koszt23.
Rozwojowi branży logistycznej sprzyja, niewątpliwie, wzrost sprzedaży in-ternetowej. Doskonalenie systemów logistycznych, które ma na zwiększenie szybkości i niezawodności dostaw, skupia się na eliminowaniu jednej z głównych barier w handlu internetowym – obaw konsumenta związanych z dostawą.
W najbliższych latach należy spodziewać się nasilenia konkurencji w omawianej branży. Spodziewany jest dalszy rozwój systemów dostarczania przesyłek, co bę-dzie wymagało zagęszczenia sieci logistycznych oraz magazynów o wysokiej prze-pustowości zlokalizowanych w pobliżu głównych ośrodków miejskich.
Na logistycznego lidera Europy Środkowo-Wschodniej logistyki powoli wyrasta Polska, która ma z jednej strony coraz lepszą sieć drogową, a z drugiej jest bardzo dużym, perspektywicznym i chłonnym rynkiem. Nie bez znaczenia dla wzro-stu powierzchni wynajmowanych w nowoczesnych centrach logistycznych w Polsce jest również postępująca specjalizacja, która coraz częściej powoduje oddawanie kontroli nad procesami logistycznymi wyspecjalizowanym firmom. Ponadto, stabil-ność i przewidywalstabil-ność prowadzonego biznesu w sposób bezpośredni przekłada się na wzrost zainteresowania inwestorów Polską jako sprawdzonym i pewnym rynkiem.
22 Zob. szerzej: Rozwój handlu stymuluje sektor logistyczny, [www.logistyka.net.pl/aktu alnosci/logistyka/item/86003-rozwoj-handlu-stymuluje-sektor-logistyczny], dostęp: 26.04.2014.
23 Por. K. Kopeć, Funkcjonowanie rynku usług logistycznych w Polsce, [www.univer.km.ua/
visnyk/1394.pdf], s. 306, dostęp: 24.04.2014.
Bibliografia
Biała Księga. Europejska polityka transportowa 2010. Czas na decyzje, CEC, 2001.
Kopeć K., Funkcjonowanie rynku usług logistycznych w Polsce, [www.univer.km.ua/
visnyk/1394.pdf].
Liberadzki B., Logistyka jako szansa wzrostu konkurencyjności Unii Europejskiej, [www.logistyka.net.pl/bank-wiedzy/item/4378-logistyka-jako-szansa-wzrostu-konkurencyjnosci-unii-europejskiej].
Logistyka transportu towarowego w Europie – klucz do zrównoważonej mobil-ności, KOM(2006) 336 wersja ostateczna, Komisja Wspólnot Europej-skich, Bruksela 2006.
Mindura M., Zarys europejskiej polityki logistycznej [www.logistyka.net.pl/bank -wiedzy/item/7839-zarys-europejskiej-polityki-logistycznej].
Mitkow Sz., Kwiatek A., Usługi logistyczne – analiza rynku w Polsce, Zeszyt Nau-kowy „Systemy Logistyczne Wojsk”, nr 39, WAT, Warszawa 2013.
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie europej-skiej polityki w dziedzinie logistyki, 2007/C 97/08, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, C 97/16.
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie komunika-tu Komisji do Rady, Parlamenkomunika-tu, Europejskiego Komitekomunika-tu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów „Logistyka transportu towarowego w Europie — klucz do zrównoważonej mobilności”, 2007/C 168/13, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, C 168/63.
Plan działań na rzecz logistyki transportu towarowego, KOM(2007) 607 wersja ostateczna, Komisja Wspólnot Europejskich, Bruksela 2007.
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 września 2007 r. w sprawie logistyki transportu towarowego w Europie — klucza do zrównoważonej mobilno-ści, 2006/2228(INI), Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, C 187 E/154.
Rozwój handlu stymuluje sektor logistyczny, [www.logistyka.net.pl/aktualności/lo gistyka/item/86003-rozwoj-handlu-stymuluje-sektor-logistyczny].
Rynek magazynowy i przemysłowy 2014: 6 najważniejszych trendów, CBRE 2014.
Utrzymać Europę w ruchu – zrównoważona mobilność dla naszego kontynentu.
Przegląd średniookresowy Białej Księgi Komisji Europejskiej dotyczącej transportu z 2001 r., COM(2006) 314 wersja ostateczna, Komisja Wspól-not Europejskich, Bruksela 2006.
Wojciechowski A., Rynek usług logistycznych w Polsce – analiza, perspektywy rozwoju, „Logistyka” 2012, nr 4.
[www.cbre.com].
[www.cushmanwakefield.com].
[www.epp.eurostat.ec.europa.eu].
SPATIAL DIFFERENTIATION AND DEVELOPMENT PERSPECTIVES