Streszczenie: W artykule przedstawiono aksjologiczne spojrzenie na system kształcenia studentów w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Lądowych, w zakresie studiów wojskowych i cywilnych.
Wskazano zasadnicze obszary edukacyjne oraz pokazano wzajemne zależności pomiędzy uczestnikami czterech umownych spotkań odbywających się z udziałem nauczycieli akademickich i studentów.
Słowa kluczowe: edukacja, osobowość nauczyciela, hierarchia wartości
O wartościach moralnych i celach mówi etyka.
Ale etyki, która tu ma zastosowanie, nauczyć się nie można – jak psychologii i metodyki. Jest to etyka, którą każdy musi sam dla siebie stworzyć, przeżyć ją i – nią żyć.
J. Władysław Dawid
WSTĘP
Zawarte w poniższym materiale myśli i wynikające z nich wnioski są efektem wieloletniej działalności dydaktycznej autora i zostały tu przedstawione w formie szcze-gólnego rodzaju komentarza do czterech hipotetycznie możliwych „spotkań” akademic-kich w środowisku współczesnej uczelni wojskowej.
Otaczająca nas rzeczywistość jest różnie postrzegana, zależnie od obserwatora i kontekstu obserwacji. Obyś żył w ciekawych czasach – przysłowie chińskie niesie
Henryk Spustek – Dziekan Wydziału Nauk o Bezpieczeństwie Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki we Wrocławiu, profesor Wydziału Prawa
w sobie przesłanie o zróżnicowaniu rzeczywistości, w której przyszło żyć kolejnym poko-leniom. Różnicuje kolejne „światy” i ich postrzeganie przez pryzmat historii.
Kryterium zróżnicowania stanowi przydomek „ciekawy” w odniesieniu do upły-wającego czasu. Dzisiejsza rzeczywistość postrzegana jest z jednej strony bardzo pozy-tywnie: żyjemy w społeczeństwie informacyjnym, świat jest globalną wioską, dążymy do ustanowienia jednego wielkiego społeczeństwa opartego na wiedzy. Zaś z drugiej strony, oponenci alarmują: jesteśmy społeczeństwem obrazkowym i konsumpcyjnym, wyzutym ze szczytnych ideałów i ponadczasowych wartości. Następuje dewaluacja pojęć i warto-ści. Przykładów można wskazać wiele, dość przytoczyć sformułowania typu: „współcze-sny patriotyzm”, czy też „usługa edukacyjna”. Sformułowania te zagościły już na dobre w naszym języku potocznym, a przecież ich przesłanie jest dosyć oczywiste, prowadzi do prostej dewaluacji pojęć ważnych z aksjologicznego punktu widzenia, w tym edukacji i wychowania młodego pokolenia.
Zmiany zachodzące w życiu społecznym oraz w wymiarze jednostki powodują, że rodzą się dylematy i pytania o system wartości, o aksjologiczny wymiar egzystencji człowieka, nauczyciela i studenta, w tym w szczególności podchorążego - studenta w mundurze.
Dzisiaj poszukujemy „nowego aksjologicznego wymiaru”. Na czym miałby pole-gać ten „nowy wymiar”? Nowy to znaczy inny aniżeli ten, który znamy? Czy sformuło-wanie to ma sens pozytywny, czy też niesie w sobie niepokój na miarę „nowego patrioty-zmu”? Autor jest przekonany, że nowy aksjologiczny wymiar nie oznacza zmiany systemu obecnych wartości, a jedynie sięgnięcie na nowo do podstaw myślenia według wartości we współczesnym świecie i we współczesnych uwarunkowaniach społecznych i politycz-nych. Nie istnieją natomiast pojęcia typu: „nowy patriotyzm”, czy też „współczesny pa-triotyzm”. Patriotyzm polegający na umiłowaniu Ojczyzny, poświęceniu jej wszystkich działań i dążeń, deklaracji pracy dla niej jako największego dobra wspólnego jest poję-ciem, które nie uległo nigdy dewaluacji i jest aktualne dzisiaj w tym samym stopniu, co dawniej. Stwierdzenie to jest myślą przewodnią przedstawionego tutaj materiału i znaj-duje odzwierciedlenie w jego treści.
Sięgnijmy do aksjologicznego spojrzenia na działalność człowieka, ze szczegól-nym odniesieniem do uczelni wojskowej. Wychowanie młodego pokolenia w duchu war-tości jest procesem ciągłym i odbywa się na wielu płaszczyznach jednocześnie. Formo-wanie charakteru, przenoszenie cech, wreszcie wzory do naśladowania – wszystko to odbywa się w wyniku oddziaływania otoczenia na jednostkę społeczną. Oddziaływanie to jest wynikiem kolejnych doznań, które można obrazowo przedstawić, określając je mianem „spotkań”. Na ukształtowanie duchowej strony człowieka, na kształtowanie jego systemu wartości mają wpływ poszczególni ludzie, a odbywa się to w wyniku „spotkań”.
Koncepcja postrzegania osobistych doświadczeń życiowych przez pryzmat kolejnych
„spotkań” pochodzi od ks. prof. J. Tischnera. Termin „spotkanie” rozumiany jest tu zu-pełnie symbolicznie i wpisuje się w socjologiczne spojrzenie na proces zmian w życiu
jednostki charakteryzowany również, w ujęciu socjologicznym, poprzez tzw. „kondukt społeczny”1.
Rozważania na temat edukacji aksjologicznej podchorążych trzeba rozpocząć od charakterystyki osobowej kandydatów na żołnierzy zawodowych. Charakterystykę taką pokazano na rys.1, gdzie uwidoczniono wartość współczynnika korelacji liniowej Pearsona określającego siłę związku przyczynowego poszczególnych cechy osobowych kandydatów na żołnierzy zawodowych z faktem przystąpienia do procesu rekrutacji. Ana-liza danych przedstawionych na rys.1 pozwala stwierdzić, że większość kandydatów po-siada wysoką sprawność fizyczną oraz wysokie poczucie patriotyzmu, w odróżnieniu do zdecydowanie niższych aspiracji edukacyjnych, niższych kompetencje oraz dużego lęku przed perspektywą bezrobocia. Kandydaci w większości rekrutują się z wiosek i małych miejscowości. Analiza danych zawartych na rys.1 oraz informacji pochodzących z roz-mów przeprowadzanych z kandydatami w ramach egzaminu wstępnego pozwala na stwierdzenie, że znaczna część kandydatów na żołnierzy zawodowych w swoich stara-niach o indeks uczelni wojskowej kieruje się wartościami innymi niż te, które wynikają w prostej linii z patriotyzmu i umiłowania Ojczyzny. Duże znaczenia mają uwarunkowa-nia społeczne, a przede wszystkim wskaźnik bezrobocia. Biorąc pod uwagę fakt, że sytu-acja społeczna w Polsce, w tym stopień wzrostu gradientów społecznych, nie ulegnie zmianom jakościowym w najbliższej przyszłości, należy z dużą troską podejść do refor-my programów nauczania w uczelniach wojskowych, w taki sposób, aby zagwarantowały one właściwe ukształtowanie osobowości absolwenta – oficera Wojska Polskiego. Dys-kusja nad zmianami w programach nauczania została rozpoczęta w związku z konieczno-ścią dostosowania programów nauczania do Krajowych Ram Kwalifikacji. W wyniku prac nad nową koncepcją nauczania znacznie zwiększono procent zajęć o charakterze praktycznym, co spowodowało, że w Uczelni pojawiły się dwa kierunki studiów pierw-szego stopnia o profilu praktycznym: zarządzanie oraz inżynieria bezpieczeństwa.
1 Kondukt społeczny jest to zmienny krąg osób dla nas ważnych, z którymi wiążą nas relacje społeczne w różnych etapach naszego życia (patrz: Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wyd. Znak, Kraków 2012, s. 184).
Rys. 1. Wartości współczynnika korelacji liniowej Pearsona charakteryzujące kandydatów zainteresowanych służbą wojskową, w zależności od wybranych cech osobowych oraz ich
statusu społecznego.
Źródło: opracowano na podstawie danych zebranych przez ZBN PTS (2008 r.).
Inną ciekawą zależność można zaobserwować, analizując zmiany priorytetów w hierarchii wartości ważnych dla żołnierzy zawodowych (rys. 2). W okresie trzynastu lat, tj. od roku 1992 do 2005 (autor nie dysponował nowszymi danymi, można natomiast z dużym prawdopodobieństwem założyć, że pokazana tendencja utrzymała się do chwili obecnej) zaobserwowano relatywny spadek w hierarchii ważności takich wartości, jak:
sprawiedliwość, koleżeńskość, patriotyzm, prawdomówność oraz tolerancja na korzyść wzrostu: rzetelności, operatywności, wytrwałości, pracowitości i lojalności. Przedstawio-ne daPrzedstawio-ne (rys. 1 i 2) są dosyć niepokojące i jednoznacznie wskazują na konieczność zwiększenia wysiłków w zakresie edukacji aksjologicznej kandydatów na żołnierzy za-wodowych.
Rys. 2. Zmiany priorytetów w hierarchii wartości ważnych dla żołnierzy zawodowych.
Źródło: Opracowano na podstawie: Kołodziejczyk A., Kasperski M., Świadomość moralna ka-dry zawodowej WP, Wyd. WBPS Warszawa 1993; Zajdzik J., Wachowicz M., Esprit de Corps.
Świadomość moralna żołnierzy zawodowych WP, Wyd. WBPS Warszawa 2006.
Pełny obraz rzeczywistości w zakresie edukacji aksjologicznej w uczelni wyższej otrzymujemy w wyniku konfrontacji dwóch światów wartości: nauczyciela akademickie-go i studenta. Zależność tę pokazuje rys. 3.
Należy zwrócić uwagę na fakt istnienia wspólnej części dwóch zbiorów stanowią-cych „światy wartości” nauczyciela i studenta. Do wartości tych należy zaliczyć: dobro, ambicję, uczciwość i empatię. Poza obszarem wspólnym pozostają: otwartość, życzli-wość, sprawiedliżyczli-wość, prawdomówność i pracowitość (wartości ważne z punktu widzenia nauczyciela akademickiego) oraz lojalność, wyrozumiałość, tolerancja i przyjaźń (warto-ści istotne z punktu widzenia studenta) – rys. 3.
Rys. 3. Bohaterowie „spotkań” i ich „światy wartości”
Źródło: Opracowano na podstawie: Walulik A., Spyrka R., Świat czy światy wartości nauczycie-li akademickich i studentów?, Aksjologia kształcenia pedagogów, red. Kostkiewicz J., Oficyna
wyd. „Impuls”, Kraków 2008, s.267-274.
Analiza porównawcza dwóch „światów wartości” wskazuje zarówno na fakt du-żego zróżnicowania wartości uznawanych za najważniejsze przez obie strony procesu dydaktycznego, jak również na kierunki działań, których efektem powinny być zmiany priorytetów wartości uznanych za najważniejsze przez studentów na korzyść zbioru war-tości preferowanych przez nauczyciela akademickiego.
W przedstawionym opracowaniu przeanalizowano cztery sytuacje będące odbi-ciem czterech spotkań studenta w mundurze z otoczeniem akademickim WSOWL (rys.
4).
Rys. 4. Cztery „spotkania”
Źródło: Opracowanie własne
1. SPOTKANIE PIERWSZE: STUDENT-PODCHORĄŻY I JEGO NAUCZYCIEL-WYKŁADOWCA CYWILNY
Wiedza nauczyciela o przyrodzie, społeczeństwie i kulturze, bogactwo jego charakteru i zamiłowanie do piękna – stanowią tylko nieodzowny warunek oddziaływania pedagogicznego, źródło, z którego czerpie nauczyciel, lecz nie przesadzają jeszcze o wyniku tego oddziaływania. Wynik ów zależy od ukształtowania się stosunków swoistego rodzaju: stosunków między nauczycielem a jego uczniami, od efektywności wysiłków nauczyciela nad przekształcaniem wychowanków.
W. Okoń
Jako pierwsze rozpatrzymy spotkanie studenta-podchorążego ze swoim nauczy-cielem, wykładowcą cywilnym. Każde spotkanie jest okazją do kształtowania osobowo-ści. Jednakże w tym spotkaniu nic nie dzieje się „na siłę”. U podstaw aksjologii leży prawda i wolność. Zmieniasz się, jeśli chcesz. Wolna wola szczególnie wyraźnie akcen-towana jest w tym spotkaniu. Student zdobywa wiedzę z zakresu przedmiotów podsta-wowych. Podchorąży uczy się logiki myślenia, poznaje metody analizy danych, proces podejmowania decyzji, zastosowania matematyki i statystyki, zdobywa wiedzę w zakre-sie przedmiotów humanistycznych. Zgłębia wiedzę tak bardzo, jak sam chce, wykracza-jąc poza niezbędne minimum. Kształtuje przy tym cechę wytrwałości, dociekliwości prawdy, ambicji i samokontroli. Pokonuje lenistwo, wygodnictwo i cwaniactwo. Wszyst-ko to w takim zakresie, który wynika z nieprzymuszonej woli. Proces ten wpisuje się w to, co w założeniach bolońskich nazywane jest „uczeniem się przez całe życie”.
Ogromną rolę w tym procesie odgrywa nauczyciel akademicki. To od niego w olbrzymiej mierze zależy, w jakim stopniu zaszczepione zostaną studentom nowe idee i na ile zechcą oni skorzystać z doświadczeń swojego nauczyciela. Warunkiem koniecznym pozytywne-go oddziaływania nauczyciela na studenta jest wiedza i kompetencje nauczyciela. Jed-nakże nie tylko wiedza ma wpływ na pozytywne kształtowanie się relacji nauczyciel – student. Niezmiernie istotna jest osobowość samego nauczyciela, umiejętność przekazu wiedzy z jednoczesnym kształtowaniem postaw studentów. Nauczyciel, poprzez dobór form kształcenia, inspiruje studentów do poszukiwania prawdy w ramach samokształce-nia. Wskazuje na kierunki tych poszukiwań, pokazuje piękno analiz intelektualnych. Na-uczyciel zachęca swojego studenta do dalszego pogłębiania wiedzy, realizując w ten spo-sób ideę namnażania kapitału społecznego.
Istnieje tu jednak szereg zagrożeń. Najistotniejsze z nich polega na rozbieżności klasyfikacji wartości istotnych dla nauczyciela akademickiego i jego studenta (rys. 5).
Nauczyciel powinien dążyć do zniwelowania tych rozbieżności. Może się to odbyć jedy-nie wówczas, gdy wszyscy nauczyciele potraktują proces dydaktyczny w sposób bardzo świadomy, tak aby ukazywać wartości uniwersalne i rodzące się dylematy, szanować
próby radzenia sobie z tymi dylematami, wyjaśniać najpierw sobie, a potem swoim wy-chowankom wszystkie nieporozumienia związane z wprowadzaniem systemu wartości.
Nauczyciel powinien stanowić wzór intelektualisty i wychowawcy dla swojego studenta.
Jednakże celem tego spotkania nie jest dla studenta naśladownictwo swego nauczyciela, a przejęcie od niego świata wartości.
Rys. 5. Priorytet rzeczy ważnych – punkt widzenia nauczyciela i studenta
Źródło: Opracowano na podstawie: Walulik A., Spyrka R., Świat czy światy wartości nauczycie-li akademickich i studentów?, Aksjologia kształcenia pedagogów, red. Kostkiewicz J., Oficyna
wyd. „Impuls”, Kraków 2008, s.269-270.
Analiza hierarchii wartości preferowanych przez nauczyciela akademickiego i je-go wychowanka (rys. 5), uwidacznia znaczne rozbieżności. Wszystkie przedstawione relacje pokazują jednocześnie pożądany kierunek zmian w hierarchii wartości studenta oraz niezaprzeczalną rolę nauczyciela akademickiego w kształtowaniu postaw studentów.
W tym spotkaniu wyraźnie uwidacznia się społeczna zasada wzajemności, w myśl której jednostka społeczna zobowiązana jest do działania na rzecz innych ludzi przez wzgląd na ich wcześniejsze działania względem niej, a nie ze względu na ich cechy i po-zycje społeczne. Więź pozioma, jaka tworzy się pomiędzy nauczycielem a studentem jest warunkiem koniecznym właściwego oddziaływania, zgodnie z filozofią zasady wzajem-ności. W procesie dydaktycznym nauczyciel aktywizuje swoich studentów poprzez uroz-maicanie form prowadzonych przez siebie zajęć. Wzajemność i płynące z niej korzyści przejawiają się w indywidualnym podejściu do procesu dydaktycznego. Ma to swoje od-zwierciedlenie w regulaminie studiów, dopuszczającym indywidualny tok i organizację studiów. Obecnie możliwość indywidualnego toku i organizacji studiów dotyczy jedynie studentów cywilnych, jednakże rzeczywistość akademicka w Uczelni zmienia się z każ-dym rokiem akademickim. Proces dydaktyczny staje się coraz bardziej elastyczny. Nie jest wykluczone, że w przyszłości podchorążowie również będą mogli skorzystać z indy-widualnego toku studiów.
Relacje wzajemności pomiędzy nauczycielem cywilnym i studentem w mundurze opierają się z jednej strony na podejściu nauczyciela do procesu dydaktycznego, czyli na
tym, co nazywane bywa „talentem pedagogicznym”, a zaangażowaniu samego studenta, ze strony drugiej.
Jak zostało to zaakcentowane na początku, u źródeł myślenia w kategoriach aksjo-logicznych leżą dwie zasadnicze wartości, którymi są: prawda i wolność. Wartości te są tutaj obecne w sposób naturalny. Prawda leży u podstawy działalności dydaktycznej i naukowej nauczyciela akademickiego, natomiast w tym spotkaniu, podchorąży trakto-wany jest na równi ze studentem cywilnym, co zapewnia wolność wszechstronnego roz-woju intelektualnego.
2. SPOTKANIE DRUGIE: STUDENT-PODCHORĄŻY I JEGO NAUCZYCIEL-ŻOŁNIERZ ZAWODOWY
Zgadzamy się wszyscy, że szkoła powinna przygotowywać do życia. Ale – do jakiego życia? Czyli: jak żyć się powinno?
To znaczy dla nauczyciela: jak ja żyć powinienem? Co ma być celem, wartością mojego życia? – Od tego zależy, jakie życie potrafi w uczniu swym zbudzić i do jakiego zdolny będzie go przygotować.
J.W. Dawid
To spotkanie jawi się w kategoriach dramatu. Opis tego spotkania w aspekcie ak-sjologicznym jest trudny. Dlaczego tak jest? Otóż z jednej strony kandydat na żołnierza zawodowego znajduje się tu, w uczelni wojskowej, z własnej woli, wyraża chęć podno-szenia swojej wiedzy i stopnia wyszkolenia (a więc spełniony jest główny postulat aksjo-logiczny mówiący o wolności jako wartości najwyższej), a z drugiej strony jego osobo-wość poddawana jest kształtowaniu w sposób tak intensywny, jak to jest konieczne, nie-zależnie od woli jednostki. Mechanizm zmian systemu wartości nie zawiera elementu dobrowolności. Zmieniasz się, bo musisz, ponieważ taki masz być, aby w przyszłości dobrze służyć Ojczyźnie. W toku tego spotkania kształtowany jest: patriotyzm, poczucie honoru i godności, odwaga, odpowiedzialność, stanowczość i zdecydowanie, kultura do-wodzenia. Nauczyciel wojskowy staje się wzorem i to wzorem do naśladowania. Zupeł-nie odmienZupeł-nie, niż to miało miejsce podczas spotkania pierwszego. Dlatego tak ważną kwestią jest to, kto sprawuje rolę nauczyciela i w jaki sposób oddziałuje na studenta-podchorążego.
W toku zajęć specjalistycznych studenci studiów drugiego stopnia kierunku bez-pieczeństwo narodowe zdobywają wiedzę opartą na podstawach nauk humanistycznych i społecznych, w tym w zakresie nauk o bezpieczeństwie i nauk o obronności. Znajomość teoretycznych podstaw współczesnych systemów bezpieczeństwa, ich techniki i techno-logii wsparta jest praktycznymi zastosowaniami.
Z kolei student studiów drugiego stopnia kierunku zarządzanie, oprócz wiedzy ty-powo humanistycznej, zdobywa wiedzę w zakresie zasad zarządzania projektami, metod i narzędzi nowoczesnego zarządzania jakością, metod podejmowania decyzji w zakresie zarządzania i dowodzenia, opartych na analizie zagrożeń, niepewności i ryzyka.
Wspólnym elementem obu kierunków studiów drugiego stopnia funkcjonujących w Uczelni jest zarządzanie kryzysowe. Powstająca obecnie pracownia zarządzania kryzy-sowego stanowi wsparcie dla praktycznego wymiaru programów studiów bezpieczeństwa narodowego i zarządzania. Studenci uczą się wykorzystania narzędzi komputerowych używanych w procesie decyzyjnym realizowanym przez organy kierujące bezpieczeń-stwem i zarządzaniem kryzysowym.
Studenci wojskowi, niezależnie od studiowanego kierunku, podczas zajęć naby-wają szereg umiejętności praktycznych, niezbędnych do funkcjonowania w ramach jed-nostki wojskowej, dowodzenia oraz organizowania działalności szkoleniowej na stanowi-skach przewidywanych dla oficerów młodszych. Od właściwego przygotowania podcho-rążych zależy to, w jaki sposób będą w przyszłości realizować powierzone im funkcje.
Zadaniem nauczyciela jest nauczenie i praktyczne sprawdzenie umiejętności skutecznego działania w zespole, w tym między innymi komunikowania się, negocjowania i motywo-wania współpracowników. Proces dydaktyczny obejmuje również zagadnienia dotyczące współpracy cywilno-wojskowej w zakresie bezpieczeństwa państwa.
Wydział Nauk o Bezpieczeństwie jest obecnie przygotowany do rozpoczęcia kształcenia podchorążych na studiach pierwszego stopnia inżynieria bezpieczeństwa o profilu praktycznym. Wydział dysponuje laboratoriami naukowo-dydaktycznymi, w tym pracowniami: zastosowań praw fizyki, chemii ogólnej, chemii analitycznej, chemii środków toksycznych, radiometrii, dozymetrii, wzorcowania przyrządów radiometrycz-nych i dozymetryczradiometrycz-nych, nauki o materiałach, wytrzymałości, środków ochrony i bezpie-czeństwa, ratownictwa technicznego, komputerowego wspomagania projektowania, komputerowych symulacji procesów ryzykownych. Pracownie te wyposażone są w ze-stawy dydaktyczne oraz sprzęt specjalistyczny. Ponadto Wydział dysponuje specjali-stycznym oprogramowaniem komputerowym wspomagającym rozwiązywanie zadań in-żynierskich.
Kształcenie podchorążych w ramach przedstawionych wyżej kierunków studiów umożliwia właściwe ukształtowanie ich cech osobowych, zgodnie z duchem „spotkania drugiego”.
3. SPOTKANIE TRZECIE: STUDENT-PODCHORĄŻY I JEGO RÓWIEŚNIK, STUDENT-CYWILNY
„Cywilny podchorąży” – taki przydomek zyskał sobie student cywilny Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych.
Autor nieznany
W Uczelni równolegle funkcjonują studia pierwszego i drugiego stopnia wojsko-we i cywilne, na kierunkach bezpieczeństwo narodowojsko-we i zarządzanie. Kierunek studiów bezpieczeństwo narodowe pojawił się w Uczelni w roku akademickim 2010/11 i od po-czątku cieszył się dużym powodzeniem wśród studentów tak wojskowych, jak i cywil-nych. Student-podchorąży rozpoczął studia obok swojego rówieśnika – cywila. Studia
rozpoczął pełen obaw i uprzedzeń. Ku zaskoczeniu obu stron, nie nastąpiło tu bolesne zderzenie, wydawałoby się dwóch odmiennych, światów wartości, a współdziałanie i wzajemne uzupełnienie. Niemniej jednak obie grupy zachowały swoją tożsamość. Stało się to za sprawą braku zintegrowanych grup zajęciowych, nawet w przypadku modułu przedmiotów podstawowych. Współdziałanie obu grup następuje na płaszczyźnie wspól-nej działalności naukowej w studenckich kołach naukowych oraz na gruncie działalności organizacyjnej w ramach samorządu studenckiego. Koła naukowe związane są z po-szczególnymi dyscyplinami naukowymi. Opiekunami kół naukowych są doświadczeni nauczyciele akademiccy, inspirujący studentów do prowadzenia działalności naukowej.
Wydawane są wspólne Zeszyty Naukowe Ruchu Studenckiego. Czasopismo zostało zało-żone w 2011 roku z inicjatywy studentów wojskowych i cywilnych kierunków: bezpie-czeństwo narodowe i zarządzanie. Swoim obszarem tematycznym obejmuje interdyscy-plinarną wiedzę z zakresu bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego, globaliza-cji, nauk ekonomicznych, stosunków międzynarodowych i społecznych, a także z historii wojskowości. Publikowane artykuły mają charakter dyskusyjny i są efektem indywidual-nych zainteresowań studentów, jak również ich działalności w naukowych kołach stu-denckich i sekcjach naukowych. Główną ideą powstania czasopisma było propagowanie zainteresowań badawczych studentów oraz prezentacja dorobku dyplomantów realizują-cych prace licencjackie i magisterskie. Tematyka publikacji jest szeroka i obejmuje za-gadnienia związane z realiami współczesnego świata w odniesieniu do bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego. Problematyka prezentowanych artykułów obejmuje teoretyczną analizę klasycznych i współczesnych teorii bezpieczeństwa oraz możliwości ich zastosowania do obecnych uwarunkowań społeczno-polityczno-gospodarczych, kon-cepcje polityki obronnej w Europie z uwzględnieniem instytucjonalnych uwarunkowań bezpieczeństwa. Osobny obszar badawczy, stanowią publikacje dotyczące współczesnych problemów bezpieczeństwa globalnego (wojny o zasoby naturalne Arktyki jako przejawu neokolonializmu i walki o hegemonię na arenie międzynarodowej, odrodzenie się pirac-twa jako efektu upadku bipolarnego układu sił na świecie i walki o byt narodów pozosta-wionych bez pomocy społeczności międzynarodowej). Kolejną grupę artykułów stanowią te, w których autorzy podejmują się analizy mniejszości narodowych w Polsce w
Wydawane są wspólne Zeszyty Naukowe Ruchu Studenckiego. Czasopismo zostało zało-żone w 2011 roku z inicjatywy studentów wojskowych i cywilnych kierunków: bezpie-czeństwo narodowe i zarządzanie. Swoim obszarem tematycznym obejmuje interdyscy-plinarną wiedzę z zakresu bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego, globaliza-cji, nauk ekonomicznych, stosunków międzynarodowych i społecznych, a także z historii wojskowości. Publikowane artykuły mają charakter dyskusyjny i są efektem indywidual-nych zainteresowań studentów, jak również ich działalności w naukowych kołach stu-denckich i sekcjach naukowych. Główną ideą powstania czasopisma było propagowanie zainteresowań badawczych studentów oraz prezentacja dorobku dyplomantów realizują-cych prace licencjackie i magisterskie. Tematyka publikacji jest szeroka i obejmuje za-gadnienia związane z realiami współczesnego świata w odniesieniu do bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego. Problematyka prezentowanych artykułów obejmuje teoretyczną analizę klasycznych i współczesnych teorii bezpieczeństwa oraz możliwości ich zastosowania do obecnych uwarunkowań społeczno-polityczno-gospodarczych, kon-cepcje polityki obronnej w Europie z uwzględnieniem instytucjonalnych uwarunkowań bezpieczeństwa. Osobny obszar badawczy, stanowią publikacje dotyczące współczesnych problemów bezpieczeństwa globalnego (wojny o zasoby naturalne Arktyki jako przejawu neokolonializmu i walki o hegemonię na arenie międzynarodowej, odrodzenie się pirac-twa jako efektu upadku bipolarnego układu sił na świecie i walki o byt narodów pozosta-wionych bez pomocy społeczności międzynarodowej). Kolejną grupę artykułów stanowią te, w których autorzy podejmują się analizy mniejszości narodowych w Polsce w