ZADAŃ OBRONNYCH
7. WYKONANIE DYSCYPLINARNEGO ŚRODKA ZAPOBIEGAWCZEGO ZA- ZA-WIESZENIA ŻOŁNIERZA W OBOWIĄZKACH SŁUŻBOWYCH
Najistotniejszym elementem kończącym proces decyzyjny w sprawie postanowie-nia dotyczącego środka zapobiegawczego zawieszepostanowie-nia w obowiązkach służbowych jest jego realizacja. Waga tego zagadnienia jest o tyle istotna, że od niego w ogóle zależy sku-teczność reagowania dyscyplinarnego. W doktrynie prawa podkreślono, że kwestia wy-konania środka orzeczeń czy wyroków uzależniona jest od ich prawomocności. Nato-miast B. Nity ocenia prawomocność przez dwa aspekty: aspekt formalny oraz aspekt ma-terialny. Pierwszy aspekt prawomocności oznacza, że decyzja procesowa nie podlega już zaskarżeniu za pomocą zwykłych środków odwoławczych, co powoduje, że kończy się definitywnie postępowanie. Natomiast aspekt prawomocności w sensie materialnym za-kazuje ponownego wszczęcia i prowadzenia postępowania oraz orzekania w sprawie, która została już rozstrzygnięta prawomocnym orzeczeniem. Ponadto wyklucza prawo domagania się ponownego rozstrzygania sprawy zakończonej prawomocnie przez osobę takim rozstrzygnięciem zainteresowaną21.
W odniesieniu do postanowienia o zastosowaniu dyscyplinarnego środka zapobie-gawczego zawieszenia w obowiązkach służbowych, zgodnie z § 4 pkt 1 rozporządzenia, podlega ono wykonaniu jako prawomocne z chwilą wydania przez organ dyscyplinarny pierwszej instancji. Obowiązek ten jest bezwarunkowy, bez względu na przysługujący obwinionemu żołnierzowi środek prawny w postaci możliwości wniesienia zażalenia.
Jednak nie jest ono ostateczne, ponieważ przystąpienie do wykonania postanowienia nie powoduje zamknięcia drogi odwoławczej. Natomiast postanowienie staje się ostateczne dopiero po upływie terminu na wniesienie zażalenia, jeżeli adresat rozstrzygnięcia nie wniósł odwołania albo też w momencie rozpatrzenia odwołania przez organ odwoławczy dyscyplinarny drugiej instancji.
W przypadku zastosowania dyscyplinarnego środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w obowiązkach służbowych, w związku z wydaniem postanowienia o zasto-sowaniu zawieszenia w obowiązkach służbowych organ wydający polecenie posiada prawny obowiązek określenia zadań, które ma wykonywać żołnierz w okresie zawiesze-nia w czynnościach służbowych, z uwzględnieniem kwalifikacji zawieszonego w czynno-ściach żołnierza. Zadania te nie mogą być poniżające lub bardziej uciążliwe fizycznie od wykonywanych przed zawieszeniem w czynnościach. Ponadto realizacja wymienionych zadań wymaga nadzoru. Formalnie, zgodnie z przepisem § 4 pkt 2 rozporządzenia, nad-zór nad pełnieniem służby przez żołnierza w okresie jego zawieszenia w czynnościach wykonuje przełożony dyscyplinarny, który go zawiesił w czynnościach służbowych lub na jego polecenie inny przełożony zawieszonego w czynnościach żołnierza.
W sytuacji natomiast, gdy przełożonemu dyscyplinarnemu, który zawiesił w czynnościach żołnierza, podlega więcej niż jedna jednostka wojskowa może on na okres zawieszenia w czynnościach skierować żołnierza do pełnienia służby w innej niż macierzysta jednostce wojskowej (jednostce organizacyjnej lub instytucji cywilnej).
21
PODSUMOWANIE
Podsumowując, przedmiotowy problem dyscyplinarnego środka zapobiegawczego zawieszenia żołnierza w czynnościach służbowych jako czynnika dyscyplinującego w aspekcie realizacji zadań obronnych nieuchronnie prowadzi do wniosków de lege lata.
1. Dotychczasowe ustalenia, dokonane w oparciu o analizowany materiał źródło-wy uprawniają do akceptacji idei zawieszenia żołnierza w czynnościach służboźródło-wych jako czynnika dyscyplinującego w aspekcie realizacji zadań obronnych. Jest ona jak najbar-dziej słuszna. Jej najistotniejszym walorem jest bez wątpienia szybkość reagowania dys-cyplinarnego przez organ dyscyplinarny. Z tego względu dokonane przez prawodawcę rozwiązania prawne dotyczące dyscyplinarnego środka zapobiegawczego w postaci za-wieszenia w obowiązkach służbowych zasługują na szczególną aprobatę. Pozwalają one na efektywne reagowanie przez przełożonego w sytuacji rażącego naruszenia przez pod-władnego dyscypliny wojskowej.
2. Odnosząc się natomiast do pytania problemowego: Czy zasadne jest stosowanie dyscyplinarnego środka zapobiegawczego zawieszenia w obowiązkach służbowych w związku z tak licznym ,,katalogiem” kar i środków dyscyplinarnych? Należy uznać, że sprawdziła się przyjęta hipoteza, w myśl której uzasadnione jest wprowadzenie przez ustawodawcę wymienionego środka zapobiegawczego. Argumentem jest tu fakt, że po-mimo stosowania w praktyce postępowania dyscyplinarnego kar dyscyplinarnych, insty-tucja zawieszenia żołnierza w czynnościach służbowych spełnia istotną rolę w zakresie reagowania dyscyplinarnego w wojsku. Chodzi o to, że na skutek przeprowadzonej profe-sjonalizacji sił zbrojnych, obecnie w siłach zbrojnych obywatele nie są powoływani do obowiązkowej zasadniczej służy wojskowej. Obowiązki służbowe w zakresie zadań obronnych realizują natomiast żołnierze zawodowi odbywający służbę na zasadzie do-browolnej: czynnej służby wojskowej stałej albo służby kontraktowej. Do tej struktury osobowej wymieniony dyscyplinarny środek zapobiegawczy w postaci zawieszenia w czynnościach służbowych jest jak najbardziej adekwatny. Natomiast w stosunku do zasadniczej służby zasadniczej nie miałby on w ogóle zastosowania, jako że stanowiłby skuteczny instrument uchylania się od realizacji zadań służbowych przez wszystkich żoł-nierzy, który byliby powołani do zasadniczej służby wojskowej przymusowo, a więc wbrew ich woli22.
3. Rację należy również przyznać ustawodawcy w zakresie stworzenia prawnych podstaw do obrony żołnierza, wobec którego zastosowano dyscyplinarny środek zapobie-gawczy w postaci zawieszenia w obowiązkach służbowych. Rolę właściwego instrumentu w tym zakresie spełnia kontrola instancyjna, uruchamiana przez podwładnego w drodze dostępnego mu środka zaskarżenia w postaci zażalenia. Oznacza to, że instytucja zawie-szenia w czynnościach służbowych korzysta z ustawowej ochrony zarówno w stosunku do przełożonego dyscyplinarnego uprawnionego do jej stosowania w sytuacji zaistnienia przesłanek ustawowych, a także w stosunku do podwładnego pod względem zgodności z prawem. O ile bowiem nieprzestrzeganie prawa przez podległego żołnierza będzie uza-sadniało potwierdzenie konieczności stosowania prawa, o tyle naruszenie prawa przez
22
przełożonego dyscyplinarnego, którego egzystencja i wykonywanie kompetencji wynika z prawa, godzi w samą istotę prawa i podważa rację bytu przełożonego dyscyplinarnego powołanego do stosowania tego prawa na podstawie art. 2 ust. 2 pkt 1 – 2 udw.
LITERATURA
Czułnowski M., Małecki S., Osuch S., Pabisiak-Karwowski P., Przepisy o wojskowym postępowaniu dyscyplinarnym wraz z komentarzem, MON, Departament Społeczno-Wychowawczy, Warszawa 1999.
Loi Nr 2005-270 du 24 mars 2005 portant statut général des militaires (1). NOR:
DEFX0400144L Version consolidée au 01 juillet 2011.
Marszał K., Zasadnicze składniki granic środka odwoławczego w procesie karnym, [w:]
Środki zaskarżenia w procesie karnym, Księga pamiątkowa ku czci prof. Zbigniewa Dody, red. A. Gaberle i S. Waltoś, Zakamycze, Kraków 2000.
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Wyd. XIII, Wyd. Dom Organizatora, Toruń 2011.
Nita B. Trybunał Konstytucyjny a proces karny, Zakamycze, Kraków 1999.
Przyjemski S.M., Prawo karne wojskowe, Arche S.C. Gdańsk 1999.
Regulamin Ogólny Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Decyzja nr 188/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 czerwca 2009 roku w sprawie wprowadzenia do użytku Regulaminu Ogólnego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, MON (Sygn. Szt.
Gen. 1613/2009).
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 kwietnia 2010 r. w sprawie dyscyplinarnych środków zapobiegawczych (Dz. U. z 2010 r., Nr 65, poz. 415).
Słownik Języka Polskiego PWN. R-Z, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
Szubiakowski M., Wierzbicki M., Wiktorowska A., Postępowanie administracyjne – ogólne, podatkowe i egzekucyjne, red. prof. M. Wierzbowski, C.H. Beck, Warszawa 1996.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 1997 r. WZP 1/96, OSNKW 1997/5-6/38.
Ustawa z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U.
z 2003 r., Nr 179 poz. 1750).
Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2011 r., Nr 116, poz.
675).
Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483).
Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2004 r., Nr 241, poz. 2416).
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. 1991, Nr 88 poz.
400 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. z 2009 r., Nr 168 poz. 1323 z pźn. poźn. zm.).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553).
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 nr 287 poz. 1687 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 9 października 2009 r. o dyscyplinie wojskowej (Dz. U. z 2009 r., Nr 190, poz. 1474).
THE SUSPENSION OF A SOLDIER FROM THEIR PROFESSIONAL DUTIES AS A DISCIPLINARY FACTOR IN CONTEXT OF DEFENSE TASKS
Summary
The problem of execution security of defence tasks has always been regarded by the legislature as one of the key factors in the chain of command in the armed forces. For this purpose, the legislature included the impact of different types of disciplinary measures by means of which the superior may affect subordinates in order to compel them to carry out their professional duties or to counteract the failure of performing these tasks. One of such a law is the disciplinary measure of protection in the form of soldier’s suspension from their duties.
Keywords: suspension of a soldier, disciplinary superior, discipline, evidence of subordinate suspension
Agata JAGIEŁŁO Jarosław TONDERA