PRZESŁANKI ZAWIESZENIA ŻOŁNIERZA W CZYNNOŚCIACH SŁUŻ- SŁUŻ-BOWYCH

Zawieszenie żołnierza w czynnościach służbowych jest konsekwencją zaistnienia sytuacji, w której względy dyscyplinarne uzasadniają reakcję przełożonego w postaci odsunięcia czasowego żołnierza od wykonywania dotychczasowych obowiązków służ-bowych. Nie ma w tym jednak wątpliwości, że zastosowanie zawieszenia w czynnościach służbowych musi wynikać z konkretnej przyczyny uzasadniającej zastosowanie tego ro-dzaju dyscyplinarnego środka zapobiegawczego. Jest przeto oczywiste, że przed podję-ciem decyzji o zawieszeniu postępowania konieczne jest ustalenie przez organ dyscypli-narny przesłanki i przyczyny zawieszenia.

Wychodząc zapewne naprzeciw tej doktrynalnej zasadzie w § 3 pkt 1 rozporzą-dzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 kwietnia 2010 r. w sprawie dyscyplinarnych

9 Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 8 lutego 2010 r. w sprawie regulaminu postępowania dyscyplinarnego (Dz. U. z 2010, Nr 24, poz. 121).

10

środków zapobiegawczych¹¹ - nałożono na organ uprawniony do wydania dyscyplinarne-go środka zapobiegawczedyscyplinarne-go obowiązek ustalenia, czy istnieją przesłanki do jedyscyplinarne-go zasto-sowania. Dyrektywa zawarta w powołanym przepisie rozporządzenia jest niezmiernie istotna, z uwagi na to, że z kolei ustawodawca w ustawie o dyscyplinie wojskowej wy-powiedział się wprost na temat przesłanek zastosowania zawieszenia w czynnościach służbowych. Mianowicie, według ustawowych kryteriów wynikających z art. 39 ust.

1 udw, zawieszenie obwinionego żołnierza w czynnościach służbowych uzależnione zo-stało od spełnienia trzech przesłanek. Po pierwsze, zawieszenie może dotyczyć wyłącznie żołnierza objętego postępowaniem dyscyplinarnym. Po drugie, zawieszenie można zasto-sować jedynie do żołnierza, który rażąco naruszył dyscyplinę wojskową. Po trzecie, cha-rakter zarzucanego przewinienia dyscyplinarnego lub okoliczności jego popełnienia wskazują na potrzebę niezwłocznego odsunięcia żołnierza od wykonywania czynności na zajmowanym stanowisku służbowym lub związanych z pełnioną funkcją.

Odnosząc się do pierwszej przesłanki ,,kwestii objęcia żołnierza postępowaniem dyscyplinarnym”, należy zwrócić uwagę, że jest ona niezmiernie istotna, ponieważ w rozumieniu art. 3 pkt 5 udw obejmuje ogół czynności mających na celu rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy przewinienia dyscyplinarnego, o którego popełnienie żołnierz jest obwiniony, prowadzonej w trybie uproszczonym lub zwykłym, a także postępowanie w sprawie wzruszenia prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego. A zatem konstrukcja powołanego przepisu prowadzi do wniosku, że warunkiem sine quo non zastosowania instytucji dyscyplinarnego środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w czynno-ściach służbowych, jest uzyskanie przez żołnierza statusu osoby obwinionej, tj. żołnierza objętego postępowaniem dyscyplinarnym (art. 3 pkt 9 udw).

Druga przesłanka, w postaci ,,rażącego naruszenia dyscypliny wojskowej”, nie jest już tak oczywista, co wymaga zatrzymania się w celu wyjaśnienia, jakie treści kryją się pod ustawowym pojęciem ,,rażące naruszenie dyscypliny wojskowej”. Punktem wyj-ścia dla zdefiniowania wymienionego pojęcia jest art. 3 pkt 4, w świetle którego przewi-nienie dyscyplinarne to naruszenie dyscypliny wojskowej, w wyniku działania lub zanie-chania działania, które nie jest przestępstwem lub wykroczeniem albo przestępstwem skarbowym. Przytoczony przepis wskazuje, że sam fakt naruszenia dyscypliny wojskowej nie stanowi jeszcze przesłanki do zastosowania zawieszenia w czynnościach służbowych, pomimo że stanowi przewinienie dyscyplinarne. Ustawową przesłanką jest dopiero kwali-fikowana jego forma w postaci ,,rażącego naruszenia” dyscypliny wojskowej. Ustawo-dawca nie precyzuje jednak, co należy rozumieć po pojęciem ,,rażącego naruszenia”.

Pewną wskazówką w ustaleniu znaczenia poszukiwanego pojęcia może być odwołanie do Słownika Języka Polskiego PWN, który pojęcie ,,rażący”, w ujęciu ujemnych cech zjawi-ska, określa jako: ,,wyraźny, oczywisty, bardzo duży, niewątpliwy”¹². Powyższe ustalenia słownikowe wskazują, że pojęcie ,,rażące naruszenie dyscypliny wojskowej” należy ro-zumieć jako: ,,wyraźny, oczywisty i niewątpliwie negatywny rezultat działania lub zanie-chania działania żołnierza, który spowodował naruszenie stosunków służbowych obowią-zujących w siłach zbrojnych”.

11 Dz. U. z 2010 r., Nr 65, poz. 415.

12

Trzecią ustawową przesłanką do zastosowania przez przełożonego dyscyplinarne-go środka zapobiegawczedyscyplinarne-go w postaci zawieszenia w czynnościach służbowych, jak już wcześniej wyjaśniono, jest ,,charakter zarzucanego przewinienia dyscyplinarnego lub okoliczności jego popełnienia, które wskazują na potrzebę niezwłocznego odsunięcia tego żołnierza od wykonywania czynności na zajmowanym stanowisku służbowym lub zwią-zanych z pełnioną funkcją”. Podobnie jak w poprzednim, tak i w tym przypadku ustawo-dawca nie precyzuje ani nie definiuje wymienionej przesłanki. Wydaje się, że w tej sytu-acji uzasadnione jest odwołanie się do art. 20 ust. 3 udw, w którym ustawodawca zawarł dyrektywę nakazującą wymierzenie surowszej kary dyscyplinarnej albo zaostrzenie jej wymiaru lub zastosowanie surowszego rodzaju środka dyscyplinarnego albo zaostrzenie jego wymiaru bądź zastosowanie większej liczby środków dyscyplinarnych. Wymieniona dyrektywa dotyczy następujących okoliczności popełnienia przez obwinionego żołnierza przewinienia dyscyplinarnego: 1) jeżeli obwiniony działał wspólnie z innymi żołnierzami lub w obecności innych żołnierzy, a także w obecności podwładnego, wspólnie z nim lub na jego szkodę; 2) jeżeli obwiniony znajdował się pod wpływem alkoholu, narkotyku lub innych podobnie działających substancji i środków; 3) jeżeli działanie obwinionego na-stąpiło z niskich pobudek lub jego czyn zasługuje na szczególne potępienie; 4) jeżeli w następstwie przewinienia dyscyplinarnego zaistniały poważne skutki dla gotowości i zdolności bojowej oraz interesu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej; 5) jeżeli prze-winienie dyscyplinarne zostało popełnione przed zatarciem ukarania za inne przeprze-winienie dyscyplinarne.

Jak widać, przytoczona treść art. 20 ust. 3 udw, jako podstawy do interpretacji trzeciej przesłanki zastosowania dyscyplinarnego środka zapobiegawczego w postaci za-wieszenia w czynnościach służbowych, wydaje się być uzasadniona. Argumentem jest tu wskazanie przez ustawodawcę najbardziej: wyraźnych, oczywistych, bardzo dużych i niewątpliwych naruszeń dyscypliny wojskowej. Owe naruszenia jak najbardziej kwalifi-kują godzenie w dyscyplinę wojskową jako ,,rażące” oraz uzasadniają potrzebę nie-zwłocznego odsunięcia tego żołnierza od wykonywania czynności na zajmowanym sta-nowisku służbowym lub związanych z pełnioną funkcją.

Na marginesie zauważmy, że bardziej precyzyjne ustawowe przesłanki zawiesze-nia w obowiązkach służbowych przyjął ustawodawca w odniesieniu do pozostałych funk-cjonariuszy służb mundurowych. Przykładowo, zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu funkcjonariusza Biura Ochrony Rządu obligato-ryjnie zawiesza się w czynnościach służbowych w razie wszczęcia przeciwko niemu po-stępowania karnego o przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego, na czas nie dłuższy niż 3 miesiące. Natomiast funkcjonariusza można zawiesić na zasadzie fakul-tatywnej w czynnościach służbowych w razie wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego o przestępstwo nieumyślne ścigane z oskarżenia publicznego oraz postępowania dyscyplinarnego, jeżeli jest to celowe z uwagi na dobro postępowania lub dobro służby, na czas nie dłuższy niż 3 miesiące. Identyczne regulacje obowiązują funkcjonariuszy

Po-licji¹³, funkcjonariuszy Straży Granicznej¹⁴, funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożar-nej¹⁵ oraz funkcjonariuszy Służby Celnej¹⁶.

Podsumowując ten fragment rozważań, można skonstatować następująco: prze-słanki zawieszenia żołnierza w obowiązkach służbowych w wojsku różnią się w sposób zasadniczy od przesłanek pozostałych służb mundurowych. O ile w pierwszym przypad-ku ich zastosowanie jest faprzypad-kultatywne, o tyle u funkcjonariuszy innych służb munduro-wych jedne przesłanki posiadają charakter obligatoryjny, inne zaś charakter fakultatywny.

3. FORMA I TREŚĆ POSTANOWIENIA O ZAWIESZENIU ŻOŁNIERZA