Choroby serca wrodzone. Sinica (Morbus coerulcus)

Zajmą sią tu tenri chorobami, które dają objawy kliniczne oraz nie wykluczają życia. Objawem ich głó­

wnym jest sinica skóry i śluzówek, stała lub przestan­

kowa, napadowa, ustąpująca w czasie spoczynku, wzma­

gająca sią podczas ruchów. Towarzyszy jej duszność.

Pierwszym, kto wypowiedział teoryą o mieszaniu sią dwóch rodzajów krwi (połączenie prawej połowy serca z lewą) był Senac (1749), teoryą jego przyjąli:

Gintrac ojciec (Paris 1814) i syn (Diet. Jaccoud 1869).

Morgagni natomiast .sinicą przypisywał zwężeniu tętnicy płucnej. Teoryą jego przyjąli: Louis (Arch. de med. 1823), Valleix, Rokitansky, Barthez i Sannę, Cadet de Gassicourt, Talot i in., dziś ma ona więcej zwolenników, niż teoryą Senac’a. O wadach wrodzonych otworów serca nie bądą tu mówić, niczem sią bowiem nie różnią od nabytych (Duroziez).

Przyczyny. Choroba częściej zdarza sią u chłopców, niż u dziewcz^ąt, przyczyna choroby nie jest znana, czy jest to niedorozwój, potworność, należąca raczej do tera- tologii, czy też jest to pozostałość zapalenia wsierdzia u płodu w sercu prawem, a głównie w tętnicy płucnej.

Wrodzone wady i wady nabyte różnią sią pod wzglądem budowy, mikroskopowej, pierwsze są potwornością, drugie powstają na tle zmian zapalnych: wyrośla, stwardnienie zastawek etc. Zmiany objaśniano upadkiem, uderzeniem w czasie ciąży, przymiotem, gośćcem, pokrewieństwem rodziców i t. p.

Anatomiapatologiczna. Na zwłokach znajdujemy stale zmiany w sercu, na pierwszym zaś planie — zważenie tętnicy płucnej tak wielkie nieraz, że dzieci żyć mogą

Comby. Choroby dzieci.—Choroby narządów krążenia. 189

190 Biblioteka lekarska.

tylko do okresu dojrzałości płciowej; w przypadkach ze zwężeniem znacznem kanał tętnicy zostaje, zwężenie może umiejscawiać się w lejku, na wysokości zastawek i w puiu. Im zwężenie jest większe, tern wyraźniej wy­

stępuje przerost komory prawej, który zupełnie zakrywa komorę lewą, przegrody międzyprzedsionkowej brak lub też znajdujemy w niej otwór szeroki; otwór BotaPa po- zostaje prawie źawsze, czemu dziwić się nie można wo­

bec zwężenia tętnicy płucnej, przegroda międzykomorowa u podstawy serca bywra przedziurawioną. Otwory w prze­

grodach między przedsionkami mogą powstać razem lub oddzielnie. Równocześnie znajdujemy rozszerzenie łuku aorty oraz niedorozwój i opóźnienie ogólne w roz­

woju (ciemiączka, szwy czaszkowe, zębowanie). Fallot, który w r. 1888 poświęcił sprawie tej monografię, w 74$

stwierdza następujące potworności: 1) zwężenie tętnicy płucnej, 2) połączenie międzykomorowe, 3) przesunięcie ujścia aorty na prawo i 4) przerost wpółśrodkowy komory prawej. Obecność otworu BotaPa jest tylko objawem drugorzędnym i w pochodzeniu sinicy nie odgrywa żad­

nej roli, stwierdzono bowiem go tam, gdzie nie było sinicy (Renault, R. d. m. d. 1’enf. 1881, Simon ib. 1888), a p rze­

ciwnie—sinicę tam, gdzie otwór był zarośnięty.

Mieszanie krwi źylnej z tętniczą przez otwór BotaPa nie jest więc przyczyną sinicy. Przeciwnie — zwę­

żenie tętnicy płucnej sprowadza przerost komory prawej, niedostateczne krążenie w płucach, małe utlenia­

nie krwi i sinicę. Z drugiej znów strony zwężenie tę t­

nicy płucnej, o ile powstało wcześnie, przeszkadza zaro­

śnięciu przegród i z serca 4 jamowego tworzy się serce z 2 lub 3 jamami, a skoro zwężenie będzie bardzo zna­

czne droga oboczna, kanał tętnicy, pozostaje niezarośnię- tym. Widzimy z tego, że główną podstawą chorób wrodzonych serca jest zwężenie tętnicy płucnej. Za dal­

sze następstwo zwężenia tętnicy płucnej Constantin Paul uważa gruźlicę płuc (Soc. med. des hop. 1871), zwężenie

to po urodzeniu wikłać się może zapaleniem wsierdzia, niekiedy twórezem na zastawkach. Cadet de Gassieourt stwierdził w tym razie u chłopca 10 letniego, u którego nie było sinicy—zator płucny (R. d. m. d. l’enf 1883).

Objawy. W oczy rzuca się przedewszystkiem sinica ogólna, na twarzy odcień więcej niebieskawy, takiż od­

cień na narządach płciowych i kończynach, sinicę nadto znajdujemy na nosie, powiekach górnych, płatku usznym, wargach, śluzówce jamy ustnej. Oczy są pokryte rozsze- rzonemi żyłkami, wystają. W czasie spoczynku sinica zmniejsza się, wzmaga się w czasie krzyku, płaczu, wy­

siłków, wzruszeń, nabiera wtedy barwy prawie czarnej, też same objawy wywołuje przeziębienie. Ciepłota we­

wnętrzna normalna, obwodowa obniża się i chory czuje zimno. Toż samo zresztą widzimy w niedomodze serca z innych przyczyn. Sinica wystąpić może od urodzenia lub też później, końce palców grubieją, paznogcie są sine, we krwi znajdujemy zwiększoną ilość cz. c. krwi (hy- perglobulia).

Duszność jest objawem stałym, wzmaga się od czasu do czasu pod wpływem tych samych przyczyn, co i si­

nica. Towarzyszy jej kaszel napadowy skutkiem stałego przekrwienia płuc, przypomina niekiedy napady krztuśca.

Od czasu do czasu występują napady z zewnę­

trzną sinicą, twarz zlewa się wtedy potem, tętno małe, nitkowate, zdarzają się drgawki i omdlenie, często bardzo zdarza się kołatanie serca.

Niekiedy pomimo daleko posuniętych zmian, znaj­

dywanych po śmierci, brak za życia sinicy, duszności i innych objawów. L. Verwaeck (Arch. d. m. d’enf.

1900) u 4V2 letniej dziewczynki, zmarłej z nieżytu płuc, znalazł w sercu 2 tylko jamy, przedsionki łączyły się ze sobą szeroko, lewa komora przerosła, prawa szcząt­

kowa, z. trójdzielnej brak, połączenie z komorą lewą, jednem słowem była jedna komora z przegrodą. Tętnica płucna zwężona.

Comby. Choroby dzieci.—Choroby narządów krążenia. 191

192 Biblioteka lekarska.

Przy badaniu serca znajdujemy tępość powiększoną w obu wymiarach wierzchołek obniżony, okolicę serca wypukloną, u podstawy serca, głównie po stronie lewej, szmer idący ku obojczykowi.

Dzieci z sinicą ogólną są wrażliwe, powolne, śpiące, rozwijają się powoli, są małe na swój wiek, inteligiencya opóźniona, nie mogą biegać, ani bawić się skutkiem dusz­

ności, dojrzewanie opóźnia się, często miewają krwotoki, szczególniej z nosa.

Sinica wczesna występuje w 74$ (Peacock); 15 razy przed rokiem, 1 w 16 m., 3 razy w 2 roku, 2 razy w 3, 1 raz w 3V2 1., 2 w 5-tym, 1 w 8-ym, 13-tym i 15'-tym, Przebieg stały z napadami, chorzy umierają młodo skut­

kiem zaduszenia, krwotoku, omdlenia, gruźlicy płuc. Kilka osób dożyło jednak wieku późnego (50 i 60 lat). Według Schmidfa na 186 przypadków 67 skończyło się śmiercią w 1-szym roku, 50 między 1—10, 41 między 10—20, 20 między 20—40 rokiem, 4 powyżej. Liczyć się tu należy z gruźlicą. Rokowanie, jak widzimy z tego, złe, chorym długiego życia rokować nie można.

RozroZNANiB sinicy wrodzonej jest łatwe dzięki za­

barwieniu skóry i śluzówek oraz wywiadów co do po­

czątku choroby. Trudniej rozpoznać umiejscowienie zmian w sercu, w tym celu jednak służy uważne badanie oznak fizykalnych. Prawie zawsze znaleźć możemy zwężenie t. płucnej, pamiętać jednak należy, że nawet w znacznem zwężeniu może braknać szmerów (Variot, Soc. des hóp. 1890).

Na zwłokach zwężenie wrodzone od nabytego różni się brakiem zmian w zastawkach.

Leczenie jest czysto objawowe: spokój, unikanie zmę­

czenia, wzruszeń, naparstnica (tra digitalis po 5 —10 kro­

pel lub 0,05—0,1 grm. w nastoju), bańki suche, wziewanie tlenu, kąpiele powietrzne. Po za tem ogólne środki wzmacniające (żelazo, china, tran). Tam, gdzie to możliwe, pobyt zimą na stacyach klimatycznych.

Comby. Choroby dzieci.—Choroby narządów krążenia. 193