Zapalenie owrzadzające wsierdzia

dzięki temu, że mięsień sercowy jest mocny, zdrowy, » naczynia obwodowe nietknięte, wyrównanie więc zape­

wnione na czas długi. Przewlekłe zapalenie wsierdzia może być wyleczone (Roger, Cadet de Gassicourt, Blachę, Barthez i Sannę). Tam, gdzie równocześnie wystąpiło zapalenie osierdzia skutkiem zrostów, niedomoga serca jest wczesna.

Rozpoznanie ostrego z. wsierdzia w początkach tru­

dne, przewlekłego opiera się na wysłuchiwaniu serca.

Od zapalenia osierdzia odróżnia się zapalenie wsierdzia cechami szmeru tarcia. Błędnica i niedokrewność wy­

wołują szmer u podstawy serca, jednocześnie jednak w żyłach szyi wysłuchujemy bruit de diable.

Leczenie w początku takież same, jak zapalenie osierdzia, środki odciągające, digitalis, później jodek po­

tasu (20—50 ctgm.), żelazo, arszenik. Kąpieli zimnych i natrysków unikać należy, jak również wcierań i wszel­

kiego rodzaju podniet.

170 Biblioteka lekarska.

F. Zapalenie owrzadzające wsierdzia.

Zapalenie złośliwe owrzadzające wsierdzia cechuje się kruchemi wyroślami na zastawkach, które wywołują często zatory posocznicze i ropnicę.

Przyczyny. Zapalenie twórcze i owrzadzające wsier­

dzia nie jest bynajmniej chorobą swoistą, ale umiejsco­

wieniem dość rządkiem chorób zakaźnych (gruźlicy, za­

palenia płuc, duru) lub też zakażeniem wtórnem, najczę­

ściej paciorkowcami. Za zapalenie pierwotne uważamy te przypadki, gdzie w pełni zdrowia występuje gwałto­

wnie, świeżo tego rodzaju przypadek opisał Daum u 3’/2 letniego chłopca. Zwykle trudno określić którędy wkro­

czył zarazek, uważnie więc badać należy śluzówki jamy ustnej, gardzieli i nosa, tembardziej, że zapalenie g ar­

dzieli często poprzedza zapalenie wsierdzia, niekiedy

punktem wyjścia jćst rana skórna lub źle opatrzone oparzenie np. po wezykatoryi (Netter). Wtórne zapale­

nie wsierdzia zdarza się w przebiegu zapalenia płuc, suchot płucnych, duru, płonicy, ospy, błonicy, pląsawicy etc. W przypadkach tego rodzaju zależy od drobnou­

strojów wywołujących daną chorobę lub też zakażenia wtórnego paciorkowcami, gronkowcami, a być może i 1 okrężnicy. Etienne (Arch. de med. 1898) opisywał za­

palenie wsierdzia, zależne od 1. Koch’a, Castaigne (Soc.

anat. 1898) —zapalenie wsierdzia w przebiegu duru, a w wy­

roślach kalafiorowatych na z. półksiężycowych znalazł bardzo złośliwe paciorkowce, Comby u 14 letniej dziew­

czynki, zmarłej z duru, stwierdził świeże twórcze zapale­

nie wsierdzia oraz takież zapalenie w przebiegu płonicy z krwiomoczem, białkomoczem i t. p. objawami zapalenia nerek, stan ogólny ciężki, gorączka wysoka, dziecko zmarło 15 dnia; wreszcie u 4 y 2 letniej dziewczynki, zmar­

łej z prosówki ostrej stwierdził zapalenie z. dwudzielnej owrzadzające oraz gruzełki w mięśniu sercowym.

We wszystkich prawie przypadkach zap. owrzadza- jącego, zawsze stwierdzić możemy wtargnięcie drobno­

ustrojów ze krwi do tkanki zdrowej lub uprzednio zmie­

nionej.

Anatomia patologiczna. Sprawa umiejscawia się naj­

częściej na zastawce dwudzielnej, rzadziej na z. półksię­

życowych, t. głównej, trójdzielnej etc. Prócz zgrubienia znajdujemy na brzegu wolnym zastawek wyrośla nieró­

wne, przypominające kalafiory, bardzo kruche i miękie, a często owrzodzone, cząsteczki mogą pod wpływem krwi oderwać się i wraz z krwią, jeżeli pochodzą z komory lewej, idą do układu tętniczego, powodując zatory w mó­

zgu, wątrobie, nerkach, śledzionie, a gdy pochodzą z ser­

ca prawego powodują zatory i zawały w płucach.

W przytoczonym wyżej przypadku Castaigne’a w t. głó­

wnej i płucnej znaleziono plamy miażdżycowe, a na wol­

nym brzegu z. półksiężycowej znaleziono wyrośla kala-Comby. Choroby dzieci.—Choroby narządu krążenia. 171

172 Biblioteka lekarska.

fiorowate. Aczkolwiek we krwi ze śledziony znaleziono 1. Eberth’a i paciorkowce, na zastawkach w ykryto tylko te ostatnie. W „Pathological Museum“ w Edymburgu wi­

działem preparat tętniaka aorty skutkiem zapalenia ow- rzadzającego wsierdzia, pochodzący od 12 letniego chłop­

ca, preparat ten ofiarował Bura Murdoch.

Objawy. Podczas gdy zwykłe zapalenie wsierdzia nie wywołuje żadnych objawów i dla rozpoznania dokła­

dnie badać należy serce, w zapaleniu owrzadzającem objawy ogólne są bardzo ciężkie. Choroba rozpoczyna się raptowną gorączką, dochodzącą do 39 — 40° C., tętno 140 — 150 małe, słabe, uciekające, chory czuje niepokój i duszność, twarz blada, bladość ta w przypadku Daum’a obejmowała i śluzówki i zależy od głębokich zmian we krwi. Po za tern widzimy silne wyczerpanie, senność, obłożenie i zeschnięcie języka, bredzenie, jednem słowem typowy stan durowy. W innych znów przypadkach w y­

stępują napady przestankowe, jak w ropnicy.

Przy badaniu serca rzadko znajdujemy wypuklenie klatki piersiowej, tępość serca powiększa się w obu wy­

miarach, wierzchołek serca obniżony, jednem słowem objawy rozszerzenia i przerostu serca; przy obmacywa­

niu—pomruk koci. Przy osłucbiwaniu — szmer skurczo­

wy, najczęściej u wierzchołka, twardy i długi lub dźwię­

czny, piszczący, co zależy od obecności wyrośli. Serce bije gwałtownie i nierówno, żyły szyjne nabrzmiałe, a w 2 przypadkach znalazłem przerost wątroby i śledzio­

ny. Brzuch jest wzdęty niekiedy, a na kończynach dol­

nych obrzęk.

Stan ten, sam przez się ciężki, mogą pogorszyć nie­

pokojące objawy, zależne od zatorów zwykłych lub se- ptycznych: duszność, plwocina krwawa, rzężenia drobne i oddech oskrzelowy ograniczony (zator płucny z serca prawego) lub porażenie połowiczne, przykurczenia,

drga-wki padaezkowate (zator z mózgu), bóle w nerkach z krwiomoczem (zawał nerek), rumień odrowaty, plami­

ca (zatory skóry). Śmierć śród zapaści, rokowanie jest więc bardzo złe.

Rozpoznanie stawiamy raczej na zasadzie objawów ogólnych, niż miejscowych oraz towarzyszących im oko­

liczności. Niekiedy w rozpoznaniu pomaga nam badanie krwi, w której znajdujemy czynniki chorobotwórcze.

Leczenie. Na okolicę serca stosujemy środki odcią­

gające: pointes de feu, wezykatorye, pęcherz z lodem, unikamy naparstnicy, która mogłaby ułatwić oderwanie cząstek wyrośli, ale stosujemy kawę i sparteinę, nadto wziewania tlenu, kalomel w małych dawkach i kąpiele cieple. Dyeta mleczna.