Niedomoga sercowa

Niedomoga sercowa jest tem samem dla serca, ćo mocznica dla nerek, jest wyrazem osłabienia mięśnia

sercowego, który nie może przepchnąć krwi do układu tętniczego, stąd ciśnienienie w tętnicach niższe, w ży­

łach—wrzmoźone. Wynikiem tego są zastoje w różnych narządach, przesięki surowicze do tkanki podskórnej, jam i trzewiów. Skutkiem krążenia wadliwego czynności płuc, nerek, wątroby, żołądka, kiszek i mózgu są upoś­

ledzone. Dziecko z trudnością oddycha, stąd krew utlenia się żle, występuje sinica i oziębienie warg i kończyn, obrzmienie twarzy, obrzęk nóg, brzucha, wątroba przekracza swe granice, łaknienie znika, mocz wydziela się skąpo, jest nasycony, często zawiera białko.

Chory skutkiem obrzęków bez duszności nie może się poruszyć, skutkiem obrzęku mózgu wpada w osłupienie, co zależy od jednoczesnego samozatrucia, wkrótce też wzmaga się charłactwo sercowe. To ostatnie zdarza się u dzieci rzadziej, niż u dorosłych.

Wyczerpanie i osłabienie skurczów mięśnia może być następstwem zapalenia gośćcowego wsierdzia, serce przez czas dłuższy, dzięki nietkniętemu mięśniowi serco­

wemu i naczyniom, działa prawidłowo. W końcu jednak, gdy coraz nowe 'wybuchy osłabią serce, gdy rozwinie się zapalenie i zrost osierdzia, występuje niedomoga. Tam, gdzie mamy wady sercowe, przewidywać ją należy zawsze.

Prócz tej klasycznej postaci zdarza się niedomoga ostra, występująca w przebiegu chorób ostrych zakaź­

nych, wywęłujących zatrucia i zmiany szybkie w mięś­

niu sercowym i nerwach dzięki jadom krążącym wę krwi; tu należy błonica, dur brzuszny, płonica, ospa, zapalenie płuc i t. p. Ostra niedomoga rozwinąć się może w gość­

cu stawowym, powikłanym zapaleniem wsierdzia i osier­

dzia oraz zrostem serca. Tego rodzaju zapalenie serca (carditis) zdarza się często u dzieci.

Liczyć się też należy z wadami wrodzonemi, sinicą ogólną, w tych razach zwykłe przeziębienie, wzruszenie,

Comby. Choroby dzieci.—Choroby narządów krążenia. 185

186 Biblioteka lekarska.

zmęczenie, nieżyt oskrzeli już spowodować mogą niedo­

mogę serca.

Leczenie. W wadach serca przewidzieć należy nie­

domogę i starać się jej zapobiedz. W tym celu dziecko odziewamy ciepło we flanelę, aby uniknąć przeziębienia, zimę w tym celu dziecko powinno spędzać na południu, przeciwskazany jest pobyt w górach, kąpiele morskie i pobyt nad morzem północnem, również unikać należy cieplic. Bosia opisuje dobre wyniki po wodach Bourbon- Laney w zapaleniu wsierdzia. Unikać należy wodolecze- nia (kąpiele zimne i natryski), ale nacierania skóry, mię- sienie, ruchy bierne, gimnastyka szwedzka, mechanote­

rapia (aparaty Zander’a), ułatwiające krążenie i wzmac­

niające nerwy bez zmęczenia, mogą być pożyteczne.

Unikać'należy zmęczenia fizycznego i umysłowego oraz wzruszeń. Unikać należy wszelkich wstrząśnień.

Dyeta powinna być lekkostrawna: mleko, jaja, śmietanka, puree z mięsa i jarzyn, ryby, owoce gotowane, w odstę­

pach regularnych, napoje wyskokowe wzbronione.

Tam, gdzie mamy objawy obostrzenia sprawy, pod­

niecenie serca (gorączka, tętno szybkie, kołatanie) stoso­

wać należy środki odciągające: pęcherz z lodem, wezy- katorye. Zwykle kołatanie serca ustępuje pod wpływem bromku potasu. Dzieciom chudym, wyniszczonym dajemy tran, żelazo przyswaja się źle, drażni żołądek i układ naczyniowy, natomiast dobrze działa hemoglobina, arsze- nik, a przedewszystkiem jodek potasu.

Przy pierwszych zaraz objawach Jniedomogi serca zwrócić należy uwagę na czynność wydzielniczą, która jest klapą bezpieczeństwa ustroju, w tym celu zalecamy środki czyszczące i moczopędne. U dzieci starszych z sinicą dobrze robi upust lekki krwi (pijawki na ranach, bańki cięte na serce lub okolicę wątroby), wziewania tlenu. Dyeta mleczna i naparstnica (0,1 — 0,2 sproszko­

wanego liścia na każdy rok życia w zawiesinie, naparze lub nastoju), do naparstnicy dodajemy scilla, scamonium

lub kalomel. Naparstnicę podawać można przez 5 dni.

W przypadkach niecierpiących zwłoki — wstrzykiwanie kofeiny (0,1 w 2—3 dawkach na każdy rok życia), siar­

czanu sparteiny (0,04 — 0,05 grm. na dzień). Do mleka dodajemy cukier mleczny (40—50 grm. na litr) jako śro­

dek moczopędny. Po za tem próbować należy strofantus, teobrominy etc.

0. Obrzęk ogólny skóry.

Na tem miejscu zajmiemy się obrzękiem samoistnym, z wyłączeniem obrzęków w białkomoczu i niedomodze serca.

Przyczyny. Obrzęk skóry zdarza się u dzieci ma­

łych często. Na 78 przypadków Barthez’a i Sanne’go w 35 obrzęk był samoistny, .w 43 następczy (płonica), obrzęk przewlekły zależy od gruźlicy i nieżytu kiszek.

Autorzy ci zestawili następującą tablicę: 35 przypadków obrzęku pierwotnego, 25 po płonicy, 2 pó odrze, 1 po krztuścu, 1 po durzę, 6 po ostrym nieżycie kiszek, 2 po przewlekłym, 6 po gruźlicy. Często notowano wpływ zimna, choroba zdarza się głównie zimą, przeważnie w styczniu i grudniu. Na 78 przypadków Barthez’a i Sannę było 49 chłopców i 29 dziewcząt, większość przypadków zdarzała się między 2 — 7 rokiem życia.

Działanie zimna można wytłomaczyć w ten sposób, że następuje porażenie nerwów naczynioruchowych, skutkiem tego naczynia tracą napięcie i następuje przesięk suro­

wicy; w charłactwie po za tem działa osłabienie serca, dzięki czemu obrzękom skóry towarzyszą obrzęki narzą­

dów wewnętrznych.

Objawy. Skóra obrzękła, blada, gładka i mięka, fałdy skóry wygładzone, ucisk palca pozostawia ślad, na dotyk skóra jest zimna. Obrzęk głównie występuje w miejscach pochyłych oraz tam, gdzie tkanka podskórna

Comby. Choroby dzieci.—Choroby narządów krążenia. 187

188 Biblioteka lekarska.

jest luźna. Na owłosionej części głowy obrzęku prawie brak, na twarzy obrzękają głównie powieki, do tego sto­

pnia, że przeszkadzają patrzeć, policzki są wielkie, wargi wystają. Na klatce piersiowej i brzuchu wygładzają się fałdy, prącie, moszna, wargi wielkie i wewnętrzna po­

wierzchnia ud powiększone do znacznych wymiarów.

Kończyny zaokrąglone i obrzękłe tracą swą postać, ruchy w stawach utrudnione, na tylnej powierzchni rąk i stóp — poduszki. Tętno wyczuwamy z trudnością, do­

piero po rozgnieceniu obrzęku.

Rozróżniamy obrzęk ostry pierwotny, rozpoczyna­

jący się niekiedy gorączką, ograniczony lub ogólny oraz przewlekły, wtórny towarzyszy suchotom płucnym i wo- góle charłactwom, trwającym miesiącami ze zwolnieniami i nasileniami.

Mocz skąpy lub też obfity nie zawiera białka.

Obrzęk ostry kończy się pomyślnie, na 63 przypadki Barthez i Sannę stwierdzili 49 wyzdrowień i 4 zejścia śmiertelne, wobec tego rokowanie jest dość poważne.

Biorąc cyfry w całości widzimy, ze z 78 przypad­

ków 19 zakończyło się śmiercią, w ostrych przypadkach 1 :5 , w przewlekłych 1 :2 . W przypadkach ostrych śmierć następuje skutkiem powikłań (obrzęki wewnętrzne, zapalenia, drgawki), w przewlekłych—skutkiem gruźlicy.

Rozpoznanie. Wykluczyć należy odmę podskórną, wylewy podskórne krwi i twardzinę noworodków. Bada­

nie moczu wykaże, czy mamy do czynienia z obrzękiem pierwotnym, czy skutkiem białkomoczu, brak zmian w sercu wykluczy choroby serca. Skoro rozpoznamy obrzęk samoistny szukać należy przyczyny: w przeziębieniu poprzedzającym choroby ostre (płonica, odra etc.), w przy­

padkach długotrwałych podejrzewamy gruźlicę.

Leczenie. Dziecko należy ogrzewać, zawinąć w watę i umieścić w pokoju ogrzanym do 20 — 22° C., podawać napoje gorące, rozcierać skórę flanelą, dokonywać mię.

sienią, z dobrym skutkiem stosowano łaźnię parową lub

z gorącego powietrza. Przeciw zapaści koniak, napar­

stnica, kawa, pod skórą sparteina, surowica sztuczna etc..