Guzy rdzenia

Guzy mogą wychodzić z opon, rdzenia, tkanki łącz­

nej i kości.

G r u z e l k i . Gruźlica bardzo często rozwija się w oponach rdzenia, częściej, niż myślimy, gdyż w więk­

szości przypadków nie otwieramy rdzenia. Gruzełki znajdujemy w oponie miękiej i pajęczej; w chorobie Pot- ta rozwija się zapalenie opony twardej ze stwardnieniem, wywołującem ucisk rdzenia (Charcot i Michaux), ucisk powstać może również skutkiem nagromadzenia mas se­

rowatych w oponie miękiej. Wreszcie znajdujemy

Comby. Choroby dzieci.—Choroby rdzenia. 95 w rdzeniu gruzelki pojedyńcze, rzadziej wszakże, niż w mózgu. Gruzełki zwykle znajdują się w rdzeniu wtór­

nie, zdarzają się jednak pierwotnie w istocie szarej lub białej na różnej wysokości. Wymiary ich od grochu do orzecha, postać kulista, jajowata lub płaska, skupienie twarde lub miękie. W sąsiedztwie gruzełka rdzeń ulega rozmiękczeniu, uciśnięciu, uwięznięciu, spotykamy niekie­

dy ogniska krwotoczne (Marfan), jak również zapalenie żył opony miękiej, zwyrodnienia wtórne, zapalenie opon etc.

Z i a r n i n i a k i p r z y m i o t o w e. Przymiot dziedzi­

czny rdzenia może wystąpić w postaci rozlanego zapale­

nia opon i rdzenia oraz gumatów w rdzeniu, a szczegól­

niej oponach. Spotykamy niekiedy zapalenie opony tw ar­

dej ze zrostami opon między sobą i opon z rdzeniem.

Gamę widział rozlane zrosty, uciskające rdzeń, wywołu­

jące zniekształcenie i ucisk.

M ię s a k i. Guzy złośliwe mogą wystąpić w rdze­

niu i oponach oraz kościach, tworzą one niekiedy guzy grzybowate na zewnątrz rdzenia.

T ł u s z c z a k i spotykamy u dzieci małych i nowo­

rodków nawet, tworzą się one w tkance łącznej otacza­

jącej rdzeń, w oponach miękiej i pajęczej i zajmują na wysokość kilka kręgów, tłuszczaki zwykle są otorbione i nie uszkadzają rdzenia. Głównie umiejscawiają się w okolicy krzyżolędźwiowej, wystają niekiedy nazewnątrz ku tyłowi.

Z i n n y c h g u z ó w spotykamy wyjątkowo ropnie, pęcherze bąblowca i t. p.

Wszystkie te guzy mogą przebiegać skrycie i znaj­

dujemy je wypadkowo na zwłokach lub też objawy są ukryte, skutkiem jednoczesnego wystąpienia zapalenia opon. Gdy dosięgną pewnej wielkości wywołują objawy swoiste: bóle skutkiem ucisku korzeni, mrowienie, znie­

czulenia, kurcze, wstrząśnienia, przykurczenia, stężenie karku, porażenie postępujące, niekiedy nagłe porażenie

96 Biblioteka lekarska.

poprzeczne początkowo wiotkie, później z przykurcze- niami, odleżyny, zanik mięśni. Zwykłym zejściem jest śmierć. Objawy powyższe wyraźnie wskazują na ucisk rdzenia. W chorobie Little’a zwieracze są zachowane, ogranicza się ona do stężenia kurczowego bez zaburzeń odżywczych. W histeryi mamy piętna histeryczne. Za­

palenie ostre rdzenia rozpoczyna się gwałtownie, a za­

burzenia odżywcze występują wcześnie. Skoro postawi­

my rozpoznanie ucisku rdzenia należy znaleźć przyczy­

nę (gruźlica, mięsak, przymiot etc.), zwracając uwagę na okoliczności towarzyszące uciskowi; na zasadzie objawów możemy określić i wysokość, gdzie się guz znajduje. J e ­ żeli zmiany wystąpią po jednej stronie, przypuszczać należy guz < uciskający jedną stronę rdzenia.

Przy leczeniu zawsze wypróbować należy jodek po­

tasu i rtęć, gdy nie pomagają -- pozostaje leczenie obja­

wowe. Chirurgia dotąd nie zawsze daje wyniki dobre.

S Rozszczepienie kręgosłupa.

Nazwą spina bifida, hydrorrhachis oznaczamy prze­

puklinę rdzenia i jego opon z płynem mózgowordzenio- wym, wychodzącą przez szczelinę w lukach kręgowych.

Przyczyny. W jednej i tej samej rodzinie spotyka­

my nieraz kilka przypadków rozszczepienia kręgosłupa lub innych braków w rozwoju (wodogłowie, zez, stopa szpotawa). Opierając się na nauce o rozwoju z łatwoś­

cią możemy wyjaśnić pochodzenie choroby, niewątpliwą jest rzeczą, że rozszczepienie kręgosłupa polega na nie­

dorozwoju kręgosłupa. Według Lannelougue'a przyczyną jest sprawa owrzadzająca, przeszkadzająca zrośnięciu kręgów, Cruveilhier przypuszcza zrost błon z jajem. Znaj­

dywano niekiedy wyrośla kostne, wystające do kanału kręgowego, spostrzegano również włókniaki, tłuszczaki, naczyniaki. W nowo wydanej prący Ballantyne (Arch.

Comby. Choroby dzieci.--Choroby rdzenia. 97 d. m. de l’enf. 1898) wykazał związek rozszczepienia k rę­

gosłupa z wrodzonem opadnięciem macicy.

Anatomia patologiczna. Sprawa umiejscawia się głó­

wnie w okolicy lędźwiowej, rzadziej w okolicy szyi;

u jednej dziewczynki (Comby) widziano jednocześnie wo­

dogłowie i rozszczep kręgosłupa w okolicy szyi. Kręgi grzbietowe rzadko ulegają rozszczepowi. Rozszczep naj­

częściej jest pojedynczy i mały, wyjątkowo wielki, prze­

puklina siedzi na podstawie szerokiej, rzadziej na szypu- łe, ta ostatnia zdarza się głównie na szyi; przepuklina zwykle bywa okrągła lub jajowata, rzadziej plaska lub niąrówna. Skóra nad nią może być normalna, zgrubiała, zcieniala i t. p., niekiedy ulega owrzodzeniu. W jed­

nym przypadku Kirmisson stwierdził śluzaka w oponie twardej. Tej ostatniej może brakować. Płyn jest suro­

wiczy przezroczysty, zasadowy lub obojętny, zawiera du­

żo chlorków, niekiedy mętnieje, zawiera krew i białko, znajdywano w nim cukier. Płyn mieści się w jamie pa­

jęczej na zewnątrz rdzenia lub też w kanale rdzeniowym w pierwszym wypadku mamy przepuklinę rdzeniową ze­

wnętrzną, w drugim—wewnętrzną, może wystąpić tylko przepuklina opon bez udziału rdzenia, częściej wszakże w worku znajdujemy rdzeń, który skręca się w nim, przyrastając w jednem miejscu lub też kończy się w prze­

puklinie jednostajną masą albo licznymi powrózkami. Na zewnątrz znajdujemy niekiedy na miejscu przyczepu rdzenia wciągnięcie pępkowate. Nerwy tworzą w prze­

puklinie pętle lub też kończą się jak rdzeń.

Rozszczepienie rzadko występuje w jednym kręgu, częściej w 3—4, długość jego jest mniejsza niż szerokość, otwór kostny może zarosnąć, a wtedy pozostaje istotna torbiel.

Objawy. Guz siedzi na linii środkowej, jest przez­

roczysty lub nie, skóra pęknąć może przed lub po uro­

dzeniu, porównywano go do pomidora, często znajdujemy chełbotanie, rzadziej guz bywa twardy, na obwodzie guza

Comby. Choroby dzieci. T . III.

98 Biblioteka lekarska.

wyczuwamy brzegi rozszczepionych łuków. Guz daje się odprowadzić częściowo i to nie zawsze. Ucisk może wy­

wołać bóle, drgawki, porażenia. Podczas stania, krzyku, wysiłków i wydechu guz się zwiększa. Tam, gdzie ist­

nieją dwie przepukliny, uciskając jedną, wypełniamy dru­

gą, toż samo, gdy będzie równoczesne wodogłowie. Stan ogólny może być dobry lub też występują objawy w koń­

czynach dolnych czuciowe i ruchowe, nietrzymanie mo­

czu i kału, zaburzenia odżywcze (wrzód dziurawiący, wy­

sypki etc.). W rzadkich przypadkach mamy rozszczep krę­

gosłupa bez przepukliny, odmiana ta występuje równo­

cześnie z wrodzonem uschnięciem biodra i stopą koślawą.

Przebieg rozmaity: guz może pęknąć, a następstwem te ­ go będzie zapalenie śmiertelne opon lub też tworzy się szczelina, przez którą z przestankami sączy się płyn, Dość często jednak guz pozostaje bez zmiany.

Lannelongue w jednym przypadku widział wyzdro­

wienie przez oddzielenie się i zarośnięcie szypuły.

Rozpoznanie wogóle jest łatwe, wykluczyć jednak należy torbiele wrodzone, które siedzą niżej od rozszcze­

pu kręgosłupa. To też guzy na linii środkowej zawsze uważać należy za przepuklinę rdzeniową. Należy rozró­

żniać meningocele i myelomeningocele, pierwsze siedzi nieco z boku, dwa pozostałe pośrodku.

Leczenie. Do worka przepukliny wstrzykujemy n a ­ lewkę jodową, glicerynę z jodem (solutio Mortoni, 2% jo­

du i 6% jodku potasu) w iłośei 1 — 4 grm. Proste pod­

wiązanie daje niekiedy dobre wyniki, wycięcie, dzięki aseptyce dziś udaje się dobrze, równocześnie należy n a­

łożyć szwy kostne, przeszczepić łuk ze zwierzęcia lub chorego. Nawroty możliwe.