Szyja krzywa (torticołlis)

Szyja krzywa jest chorobą kurczową, przykurcze­

niem, występującem u dzieci starszych. Tu zajmą się opisem skrzywienia zwykłego, gośćcowego, z przezię­

bienia.

Przyczyny. Choroba zdarza się przedewszystkiem u dzieci nerwowych, histeryków, zwyrodniałych, którzy w pewnych latach życia miewali drgawki dziecięce.

Przyczyną bezpośrednią może być przestrach lub też przeziębienie. Zimno wywołuje skrzywienie gośćcowe ostre, jest więc zapaleniem stawów szyi (Lannelongue).

Skrzywienie szyi zdarza się w początkach chorób ostrych (Rilliet i Barthez), spostrzegałem ją np. w grypie. W resz­

cie skrzywienie występuje przestankowo pod wpływem zimnicy.

Skrzywienie przewlekłe szyi zdarza się częściej u dziewcząt, może być wrodzone. Dieffenbach spostrze­

gał 5 braci i sióstr, dotkniętych skrzywieniem szyi ku stronie lewej. Na 64 spostrzeżenia G-uyon przytacza 15 przypadków skrzywień wrodzonych.' Za przyczynę

po-148 Biblioteka lekarska.

dawano urazy porodowe, kleszcze, pociąganie energiczne.

Dieffenbach i Stromeyer widzieli wylew krwi do mię­

śnia mostko-obojczyko sutkowego po kleszczach, nadmie­

nić jednak należy, że wylew krwi może wystąpić i bez skrzywienia szyi. Konieczną jest rzeczą, że nerw musi być podrażniony. Skrzywienie szyi może wystąpić po napadzie drgawek, a u dzieci usposobionych po ułożeniu wadliwem w szkole, skutkiem wad wzroku, zeza, zmu­

szającego do ciągłego skrzywiania szyi, skutkiem nagłe­

go ruchu, wysiłku wreszcie.

Anatomia patologiczna. W nader rzadkich przypad­

kach—śmierć. Na zwłokach znajdywano stwardnienie łą- cznotkankowe ł/3, 3/4 lub całego mięśnia. Mięsień jest krótszy, węższy, zmniejszony na długość i szerokość, kręgi są zupełnie zdrowe, naczynia mogą być zwężone, wTyrostek sutkowy wydłużony, obojczyk skrzywiony wię­

cej, niż normalnie. Sprawa umiejscawia się głównie po stronie prawej, część mostkowa zajęta jest w stopniu wyższym, niż obojczykowa. Co do stanu nerwów nie posiadamy żadnych danych.

Objawy. W ostrych przypadkach choroba rozpoczyna się nagle, po bieganiu, zmęczeniu lub też bez żadnej przyczyny bólami, gorączką, czasem bezsennością. Nie­

kiedy dziecko budzi się ze snu z szyją skrzywioną. Gło­

wa wtedy jest skrzywiona na bok, a podbródek w stro­

nę zdrową, szyja nieruchoma, twarda, ruch każdy wy­

wołuje ból i krzyk dziecka. Przy obmacywaniu znajdu­

jemy napięcie m. obojczyko-sutkowego. Po upływie kil­

ku dni (7—8) choroba ustępuje lub też przechodzi w stan przewlekły. W przewlekłem skrzywieniu szyi wzmaga się skrzywienie, a nadto głowa wykonywa ruch obroto­

wy, skutkiem którego ucho po stronie prawej zbliża się do ramienia, a broda ku ramieniu strony zdrowej; w krę­

gach następuje skrzywienie następcze skutkiem czego bark po stronie chorej stoi wyżej. Mięsień jest twardy, napięty, szczególniej gdy głowę chcemy wyprostować.

Po stronie zdrowej mięsień jest szeroki. Ruchy głowy są, oczywiście, upośledzone.

Po długotrwałem skrzywieniu występuje zanik mię­

śni i twarzy (J. Guerin) oraz zez (Cuignet). Według Bou- vier'a (Ac. de med. 1851) t. szyjna zewnętrzna ma świa­

tło zmniejszone. Jednem słowem po stronie chorej na­

stępuje zanik ogólny skutkiem złego odżywiania. Choro­

ba ma przebieg powolny, ale postępujący, co wymaga

leczenia.-Wspomnę mimochodem na tem miejscu o przykur­

czeniu m. szerokiego szyi, czworobocznego i innych.

Przykurczenie m. czworobocznego opisał Duchenne, De- bove zaś m. karku. Skrzywienie kurczowe, przestanko­

we, drgawkowe i kurczowe wywołuje zmiany też same, ale przejściowo.

Rokowanie zależy od rodzaju skrzywienia. W przy­

padkach ostrych jest dobre, gorsze w napadowych, po­

ważne i wymagające zabiegu chirurgicznego w przewlekłych.

Rozpoznanie jest bardzo łatwe, trudniej określić przy­

czynę. W tym celu zbadać ściśle należy kręgosłup i gardziel, co nam pozwoli wykluczyć chorobę Pott’a.

Również wykluczyć należy obrzmienie i ropienie gruczo­

łów' głębokich i guzów.

Leczenie. Gdy mięsienie, prąd przerywany lub stały oraz statyczny, wcierania, wezykatorye, zawieszanie, kołnierz zawiodą, uciec się należy do zabiegu chirurgi­

cznego, wprowadzonego przez Dupuytren’a (1822), Dieffen- bacha i in. Po podskórnem rozcięciu ścięgna nałożyć koł­

nierz ortopedyczny, zwany Minerwą. Morgan dokonywał rezekcyi nerwu i w 5 przypadkach .na 6 otrzymał wy­

zdrowienie, wyciąganie nerwu daje dobre wyniki w 1 : 2,

B. Krwiak i guzy m. sutko-obojr.zyko-mostkowego.

Częstokroć u noworodków znajdujemy guz twardy, okrągły w m. sutko-mostkowym, uważany przez

więk-Comby. Choroby dzieci.—Choroby mięśni. 149

150 Biblioteka lekarska.

szość autorów za krwiaka pochodzenia urazowego skut­

kiem ciężkiego porodu, w większości wszakże przypad­

ków znajdywano zamiast krwiaka zapalenie śródmiąższo­

we mięśnia lub gumaty.

Pbzyczyny. Na 23 przypadki Henocha (18 po stronie prawej, 5 po lewej), w 16 położenie było pośladkowe, w 7 główkowe, ale z ciężkiem wyrżnięciem ramion).

Skutkiem tego we wszystkich wypadkach powyższych można było przypuszczać ucisk, stłuczenie, naderwanie z następczym krwiakiem mięśnia. Natomiast w przypad­

ku Roben’a (Paris 1898) poród był szybki i prawidłowy, a mimo to na zwłokach noworodka stwierdzono 2 guzy czyste włókniaki bez śladu krwi. W przypadku Variot’a (J. d. ch. etth e r. inf. 1898) guz powstał skutkiem zapale­

nia śródmiąższowego, toż samo rzec można o przypadku skrzywienia szyi Kirmisson’a i Kuss’a (Rev. d'orth. 1898).

Wobec niemożności zatem przypisania wszystkich przy­

padków urazowi w czasie porodu należy przypuścić cho­

robę płodu. Taylor (1874) np. w swoim przypadku stwierdził przymiot dziedziczny, świeżo Durante (Soc.

obst. 1898) opisał u zmarłego po 12 dniach noworodka dwa ziarniniaki przymiotowe umiarowe i wrodzone w środ­

kowej części mięśni sutkoobojczykowych. Temi właśnie gumatami i zapaleniem śródmiąższowem objaśnić można przypadki wrodzonego skrzywienia, szyi.

Anatomia patologiczna. W mięśniu, najczęściej w dol­

nej części lub górnym pęczku mostko-sutkowym, znajdu­

jemy guz okrągły wielkości orzecha bez wyraźnego od­

czynu zapalnego, o skupieniu chrząstki. W. krwiaku znajdujemy rozszerzenie włókien mięsnych ze śladami wylewu krwi i następczem skurczeniem mięśnia, powo- dującem skrzywienie szyi. Zwykle jednak nie znajduje­

my na zwłokach śladów wylewu krwi, ale natomiast bu­

janie tkanki łącznej, która zastępuje włókna mięsne. Nie­

kiedy naookoło włókniaka znajdujemy, jak w przypadku Durante’a, zapalenie wewnętrznej i zewnętrznej błony

tętnic oraz ziarniniaki przymiotowe. Wogóle zdarzają się tu 4 rodzaje guzów: 1) krwiaki skutkiem urazu w czasie porodu, 2) zapalenie śródmiąższowe skutkiem nadwyręże­

nia mięśnia, 3) zapalenie wrodzone i 4) gumaty.

Objawy. W kilka dni po urodzeniu stwierdzamy u noworodków trudność ruchów głową, skrzywioną w je­

dną stronę; przy próbach wyprostowania głowy dziecko krzyczy, nie chce ssać piersi z jednej strony i w czasie ssania widocznie cierpi. Objawy powyższe nie występują stale, stale natomiast występuje stwardnienie oraz guz pojedynczy lub podwójny, po jednej lub obu stronach szyi w części środkowej lub dolnej m. mostko - sutkowe­

go, stopniowo przechodzący w mięsień. Guz zmniejsza się stopniowo i w ciągu kilku miesięcy znika. Przebieg zawsze przewlekły, po wessaniu guza pozostać może skrzywienie szyi. Rokowanie zależy od przyczyny. Zwy­

kły krwiak daje rokowanie dobre, toż samo rzec można o gumacie, gdy będzie stosowane leczenie swoiste, zdarza się jednak, że i te przypadki, a szczególniej zapalenie śródmiąższowe, są nieuleczalne i wywołują skrzywienie stałe szyi.

Rozpoznanie. Uważne obmacywanie mięśnia z łatwo­

ścią wykluczyć pozwoli gruczoł powiększony, ropień zimny, torbiel skórzastą lub surowiczą, tłuszczaka lub chrzęstniaka. Jeżeli współcześnie wystąpi wysypka przymiotowa — dziecko było nieczesne, a u ojca lub ma­

tki stwierdzono przymiot, będziemy mieli do czynienia a gumatem mięśnia. Po porodzie kleszczowym słusznie przypuszczać należy krwiaka, a przy porodzie łatwym zapalenie śródmiąższowe mięśnia u płodu.

Leczenie. W każdym przypadku zastosować należy leczenie swoiste: codzienne wcieranie szaruchy, kąpiele sublimatowe 1 : 10000, na guz plaster de Vigo. Skoro guz nie ustępuje, stosujemy mięsienie. Przeciw stałemu skrzywieniu szyi—tenotomia i kołnierz Minerwa.

Comby. Choroby dzieci.—Choroby mięśni. 151

152 Biblioteka lekarska.