Po zapoznaniu się z guzami mózgu słów kilka po
święcić muszę guzom zewnętrznym głowy, dostępnym dla badania bezpośredniego.
K r w i a k g ło w y jest wylewem krwi między ko
ścią a okostną czaszki. Rozwija się zaraz po urodzeniu lub też w kilka tygodni później, rzadziej później, wyjąt
kowo u dzieci starszych. Lamarąue jednak opisał odno
śny przypadek u 7 letniej dziewczynki (Soc. de Borde- aux 1898). Przyczyną krwiaka jest ucisk na główkę przy przejściu przez miednicę małą, najczęściej znajdu
jemy go na kości ciemieniowej prawej, niekiedy równo
cześnie z wylewem krwi między czaszką a oponą tw ar
dą. W początku znajdujemy guz mięki, chelboczący, okrągły, kulisty z obwódką kostną tak jak w ropniu.
Niekiedy krwiak rozwija się po obu stronach, na 2 — 3 dzień lub też przed porodem, zwiększa się aż do 8 dnia poczem pozostaje w ciągu 2 — 3 tygodni bez zmiany.
W ciągu 2 — 3 miesięcy ulega zupełnemu wessaniu, naj
później zaś znika obwódka kostna. W czasie wessania
Comby. Choroby dzieci.—Choroby mózgu. 47 wyraźnie czujemy pod palcem trzeszczenie, dzięki blasz
kom kostnym, Co dowodzi, że krwiak zanika nietylko skutkiem wessania, ale i skutkiem skostnienia. Bardzo rzadko krw iak wikła się wylewem podskórnym, ropie
niem lub zgorzelą, Rokowanie wobec tego jest dobre.
Przy leczeniu unikać należy przekłucia, środków odciąga
jących i t. p., jednem słowem wstrzymać się od wszel
kiej czynnej interwencyi, ograniczając się wyłącznie do zabezpieczenia guza od wpływów zewnętrznych (wata i czepiec).
R o p i e ń c z a s z k i . Ropnie pod okostną czaszki bez względu na pochodzenie (uraz, próchnica i t. p.) są zbliżone z objawów do krwiaków czaszki. Tak samo występuje guz kulisty, mięki, chełboczący z obwódką kostną, ropień zwykle jest mniejszy, niź krwiak i umiej
scawia się w dowolnem miejscu czaszki, a z drugiej stro
ny nie występuje specyalnie u noworodków, ale u dzieci wszelkiego wieku. Pozostawiony sobie sprowadza stop
niowe zaczerwienienie skóry i pęka. Ropę należy usunąć jaknajprędzej, a następnie nałożyć opatrunek przeciw-
gnilny.
N a c z y n i a k i , o których szczegółowo pomówię w chorobach skóry, występują na twarzy i czaszce w postaci guzów powierzchownych, miękich, poddających się uciskowi, barwy ciemnej lub niebieskawej (naevi fla- minei) i mogą być w związku z oponą twardą (Lanne- longue).
T o r b i e l e głowy dzielą się na nabyte (torbiele ło
jowe) i wrodzone (skórzaste). Te ostatnie spotykamy głównie na brwiach lub podstawie nosa. Są one zwykle małe, okrągłe, nie chełboczą i zawierają w sobie niekie
dy włosy (Lannelongue i Achard. Paris 1886).
P r z e p u k l i n y m ó z g o w e zawierać mogą opony mózgowe i istotę mózgową, w pierwszym przypadku mó
wimy o przepuklinie oponowej (meningoeele), podobnej dó rozszczepu kręgosłupa. Zdarza się ona częściej
48 Biblioteka lekarska.
u dziewcząt i umiejscawia w okolicy czołowej. Przepu
klina mózgowa ma postać guza okrągłego pośrodku cza
szki, w szczycie lub z tyłu wielkości orzecha do jaja, może rosnąć z wiekiem; jest guzem wrodzonym. Przy badaniu znajdujemy w niej tętnienie’ współczesne z tę t
nem i oddechem. Częściowo zwykle daje się odprowa
dzić, podczas wysiłków i krzyku zwiększa się i napina, często jest półprzezroczysta, skóra nad nią jest łysa lub też pokryta rzadkiemi albo zmienionemi włosami. Guz siedzi niekiedy na szypule, ma postać półkuli lub też jest zrazowaty i nieregularny. U podstawy wyczuwamy okrągły brak kości. Dzieci zachowują inteligiencyę zu
pełną lub też są nierozwinięte, zezują, podlegają padacz
ce. Przy ucisku na guz możemy wywołać krzyk, ruchy drgawkowe lub porażenia. U opisywanej przez Froeli- cha (Med. inf. 1898) 2 letniej dziewczynki guz składał się głównie z tkanki łącznej z domieszką zmienionych pierwiastków nerwowych, guz ten, prawdopodobnie, w początkach był przepukliną mózgową, potem zaś do
piero nastąpiło samowyleczenie przez bujanie tkanki łącz
nej. Leczenie powinno być ostrożne. Dawniej wstrzymy
wano się od zabiegów, dziś śmielej operujemy tak samo jak w rozszczepieniu kręgosłupa.
S z c z e l i n y c z a s z k i . Szczeliny i otwory w czasz
ce pochodzenia urazowego lub t. p. wywołać mogą prze
puklinę mózgową lub zbliżone do niej guzy. Według Virchow’a, Henocha, We±nlechner’a, Genser’a, K undrafa już w pierwszych chwilach życia wystąpić może utrata istoty kostnej nabyta lub wrodzona, wywołująca powsta
wanie guzów. Guzy są miękie, częściowo dają się wpro
wadzać, przy przekłuciu otrzymujemy płyn przezroczysty lub krew, a na zwłokach, jak w 2 przyp, Henoch’a, znaj
dujemy utratę istotę kości, zmiany w oponie twardej, ale nie znajdujemy przepukliny mózgowej, ani oponowej; we
dług Henoch’a jest to przepuklina rzekoma skutkiem pę
knięcia czaszki. Weinlechner, który zebrał 13 tego ro
dzaju przypadków, przypuszcza, że szczeliny powstają w pierwszych latach życia i są wynikiem upadku lub uderzenia. Spotykamy je i u dzieei starszych, jak w przy
padku Genser’a u 12 letniego dziecka krzywiczego z gu
zem w okolicy ciemieniowej 10 cm. długim i 3 cm. sze
rokim, otoczonym wałem kostnym i siedzącym na szcze
linie czaszki. Guz powstał w 18 m. życia po upadnięciu na głowę z utratą przytomności, drgawkami i porażeniem prawego ramienia. W tego rodzaju przypadkach pod wpływem urazu następuje wessanie tkanki kostnej, zapa
lenie opon, wyciek surowiczy i t. p. Kundrat widział dziury w czaszce skutkiem bujania ziarniny w gruźlicy lub w przymiocie.
Widzimy z powyższego, jak różnorodne guzy mogą występować na czaszce. Dobrze należy zbadać guz nim przystąpimy do leczenia, należy przedewszystkiem stw ier
dzić, w jakim stosunku pozostaje do mózgu i nie opero
wać guzów, gdy niema objawów nerwowych i guz nie ma skłonności do szybkiego wzrastania.
Comby. Choroby dzieci.—Choroby mózgu. 49