Częstotliwość przyjmowania Komunii świętej

Reforma liturgii wpłynęła znacznie na częstotliwość przyjmowania Komunii św. przez wiernych. Przystępują oni do spożycia Chleba Pańskiego zazwyczaj podczas

117 W pierwszym wieku chrześcijaństwa nie było postu eucharystycznego, gdyż sprawowana Ofiara Chrystusa z Dwunastoma Apostołami odbywała się po posiłku. Pierwsze wzmianki o praktykowaniu tego postu pojawiają się u św. Tertuliana, a w IV w., od synodów w Hipponie (393) i Kartaginie (397) stosuje się odpowiednie przepisy. E. SZTAFROWSKI, Tajemnica eucharystii w praktyce życia

chrześcijańskiego, w: Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego, red. J. Kudasiewicz, Warszawa

1981, s. 425; por. NADOLSKI, Liturgika. Eucharystia, s. 362; por. TENŻE, Post eucharystyczny, LL, s. 1209-1210.

118 Godzina postu eucharystycznego według KPK z 1983 r. liczy się do momentu przyjęcia Najświętszego Sakramentu, a nie do rozpoczęcia Mszy św.; por. KONGREGACJA KULTU BOŻEGO I DYSCYPLINY SAKRAMENTÓW, Instrukcja „Immensae caritatis” o ułatwieniu w niektórych wypadkach

przyjmowania komunii sakramentalnej (20 I 1973), nr III.

Eucharystii albo też poza nią codziennie, tygodniowo, miesięcznie albo okresowo. W ten sposób Kościół ustawicznie ich żywi i sam wzrasta, zabezpieczając wiernych w wytrwaniu w łasce (por. KK 26)¹²⁰. Zwracając uwagę na sytuację współczesnych katolików oraz ich duchowe potrzeby, Kościół proponuje wiernym trwanie w łasce uświęcającej i przyjmowanie Komunii św. częściej niż raz na kilka miesięcy; jednocześnie – jak już mówiono – kładzie nacisk na formację wiernych poprzez homilię, rekolekcje, katechezę oraz podczas posługi w konfesjonale, by wszyscy mogli godnie przyjąć „Boski posiłek”¹²¹.

Ks. Wyszyński podkreśla, że na terenie diecezji grodzieńskiej na przestrzeni dziesięcioleci (nie zrażając się trudnymi warunkami politycznymi) duszpasterze, katecheci lub osoby starsze troszczyli się o wychowanie wiernych do przyjmowania Komunii św. (por. KL 48, 55; EM 3b; KPK 528 §2, 898; DOK 88-89). W naukach swoich zachęcali, żeby uczestnicy Mszy św. starali się być w stanie łaski uświęcającej i przyjmować Najświętsze Ciało Pana Jezusa (por. EM 31; KKK 1388; KPK 917). Jeżeli z różnych powodów byłoby to jednak niemożliwe, to aby uczynili to przynajmniej raz w roku w okresie wielkanocnym (por. KPK 920; KKK 1389; KKKW 708). Niestety nadal nie brakuje wiernych, którzy przyjmują Eucharystię nie tylko raz na rok, lecz nawet raz na kilka lat¹²². Duszpasterze winni czuwać, zwłaszcza podczas wielkich celebr, aby nie udzielić Komunii św. niechrześcijanom lub niekatolikom (por. KPK 915). Nadto powinni od czasu do czasu zwrócić uwagę osobom obecnym na Mszy św. na przepisy i dyscyplinę, których należy ściśle przestrzegać. Duchowni mają także zatroszczyć się, aby komunikujący byli w stanie łaski uświęcającej, wolni od grzechów ciężkich oraz mieli szczerą intencję pojednania się z Chrystusem.

Biskup diecezji grodzieńskiej nakazuje księżom swojej diecezji, aby nieustannie troszczyli się o przygotowanie i wychowanie wiernych do Komunii św. (np. w czasie rekolekcji, kazań, katechez itp.). Nakaz motywuje tym, że wierni, mając szerokie sumienie, bardzo często posilają się Jezusem w Komunii św., nie będąc nawet w stanie łaski uświęcającej. Z powodu zaniechania pracy nad własnym sumieniem nie potrafią zobaczyć swoich grzechów lub z łatwością starają się usprawiedliwić siebie. Jak bowiem poucza KKK w nr. 1385 o przygotowaniu się do tej wielkiej i świętej chwili, wierni

120 A.L. SZAFRAŃSKI, Teologia liturgii eucharystycznej, s. 147-148. 121 Por. T. WYSZYŃSKI, Eucharystia, s. 105-106.

122 Por. TAMŻE; por. KOMISJA DS. KULTU BOŻEGO I DYSCYPLINY SAKRAMENTÓW. Instrukcja

Kongregacji Obrzędów „Eucharisticum Mysterium” o kulcie tajemnicy eucharystycznej (11 IX 1967), nr.

przyjmujący Komunie św. oczyszczają się z powszednich grzechów przez akt pokutny, który dokonuje się na początku każdej Mszy św., natomiast z grzechów ciężkich, korzystając ze spowiedzi, aby odbudować jedność z Bogiem (por. KKK 1385). Z tego powodu władze diecezjalne zobowiązują kapłanów do posługi w sakramencie pokuty i pojednania oraz formacji sumień wiernych, aby często i godnie byli gotowi przystępować do Stołu Pańskiego (por. EM 35). Należy zwrócić szczególną uwagę na osoby rozwiedzione i żyjące w nowych związkach cywilnych, aby udzielać im sakramentów tylko podczas choroby lub starości, lub jeśli zobowiążą się do całkowitej wstrzemięźliwości małżeńskiej i nie będzie to zgorszeniem dla pozostałych wiernych (por. FC 84; KK 11; RS 86). Przyjmujący Komunię św. dodatkowo mają także być pouczeni o owocach przyjęcia Najświętszego Ciała, a są nimi: łaska duchowego pożywienia, ochrona przed grzechem, zgładzenie grzechów lekkich, ochrona przed ciężkimi i śmiertelnymi grzechami oraz budowanie Kościoła (por. KKK 1391-1401)¹²³.

Pełne uczestnictwo we Mszy św. dokonuje się poprzez przyjęcie Komunii świętej. Dlatego też w okresie po Soborze Watykańskim II dopuszczono możliwość przyjęcia Komunii św. przez wiernych drugi raz tego samego dnia, jeżeli po raz drugi uczestniczą w całej Mszy św. (por. KPK 917)¹²⁴. Początkowo w 1964 r. Stolica Apostolska zezwoliła na przyjęcie Komunii św. drugi raz tylko wiernym uczestniczącym w Pasterce Bożego Narodzenia i Wigilii Paschalnej. Dwa lata później możliwość ta została rozciągnięta na Wielki Czwartek: Mszę Krzyżma oraz Mszę Wieczerzy Pańskiej. Rozpowszechnianie się celebrowanie Mszy niedzielnej w sobotę wieczorem także uwydatniło ten problem (por. EM 28)¹²⁵. Dopiero w roku 1973 dopuszczono możliwość przyjmowania przez wiernych Komunii św. dwukrotnie tego samego dnia podczas udzielania sakramentów, I Komunii

św., pogrzebów i mszy za zmarłych, poświęcenia kościoła lub ołtarza, uroczystości Ciała

i Krwi Chrystusa, wizytacji kanonicznej i zakonnej, kongresów eucharystycznych lub mariologicznych, misji, sympozjów, pielgrzymek i przy udzielaniu wiatyku¹²⁶. Jednakże,

123

Por. Synodus Archidioecesana Vilnensis, Vilno 1932, s. 253; por. JAN PAWEŁ II, Encyklika „Ut unum

sint” (25 V 1995), nr 46; por. B. NADOLSKI Liturgika. Eucharystia, s. 359-360; por. MRP, Obrzęd poświęcenia wody i pokropienia wiernych, s. (2-5); por. РМБ, Парадак асвячэння вады і акраплення вернікаў, Мінск 2004, c. 1553-1557.

124

Por. Instrukcja „Immensae caritatis”, nr II; por. M. PASTUSZKO, Jednorazowa lub dwukrotna

Komunia święta w czasie dnia, WWK 38 (1985) nr 1-3, s. 66-71; por. W. PAŁĘCKI, Pytanie o liturgię, s.

132.

125 Por. Instrukcja Kongregacji Obrzędów „Eucharisticum Mysterium” (25 V 1967), nr 28; por. Instrukcja

„Immensae caritatis”, nr II; por. B. NADOLSKI Liturgika. Eucharystia, s. 359.

jak zaznacza prawo kościelne, po raz drugi można to uczynić tylko w czasie Eucharystii, w której uczestniczy się od początku do końca (por. KPK 917)¹²⁷.

Ks. Wyszyński, odnosząc się do dwukrotnego przyjmowania Komunii św. tego samego dnia, przypomina o konieczności uprzedniego pouczenia wiernych przez duszpasterzy o aktywnym uczestnictwie w czasie całej celebracji mszalnej (od początku do końca), a później o warunkach powtórnego przyjęcia Chrystusa do swego serca (por. EM 28; IOe 60; KPK 917). Podkreśla on, że na terenie diecezji grodzieńskiej wierni od lat tradycyjnie przystępują co miesiąc do Komunii św., szczególnie w pierwszy czwartek, piątek i sobotę oraz w pierwszą niedzielę miesiąca. Duszpasterze i katecheci z pomocą rodziców zachęcają do zachowania tej dawnej tradycji dzieci po I Komunii św., a także osoby przygotowujące się do bierzmowania. Do dawania dobrego przykładu młodemu pokoleniu Kościół zachęca również rodziny, zwłaszcza podczas chrztu św., I Komunii

św., białego tygodnia, bierzmowania, sakramentu małżeństwa, dnia chorych (11 II),

pogrzebu oraz innych okazji.

Wiernym pragnącym zjednoczyć się ze Zbawicielem podczas Eucharystii, a nie mającym tej możliwości z powodu różnych życiowych sytuacji, duszpasterze zalecają Komunię św. duchową (por. EdE 33-34; KKK 950)¹²⁸. W swojej istocie polega ona na osiągnięciu jedności z Chrystusem, nie przez przyjęcie sakramentalne Komunii, lecz przez same pragnienie przyjęcia Najświętszego Sakramentu. Świadczy to o opartej na miłości wierze w realną obecność Chrystusa w Eucharystii i w jej uświęcającą moc. Ważnym czynnikiem pokarmu duchowego jest samo pragnienie płynące z żywej wiary w sakrament Eucharystii przynoszący zbawienie oraz umacniający miłość¹²⁹. Do takiego przyjmowania Komunii św. duszpasterze na Grodzieńszczyźnie zachęcali wiernych także w czasach sowieckich, z powodu braku kapłanów i dużej odległości od kościołów. Wierni dość często korzystali z Komunii duchowej. Starsi wierni pamiętają o tej praktyce i korzystają z tych zachęt po dziś dzień, szczególnie w czasie choroby i starości¹³⁰.