Przygotowanie do I Komunii

Kościół słusznie wymaga by pierwsze pełne uczestnictwo we Mszy św. dzieci w wieku katechetycznym poprzedzone było odpowiednią formacją i przygotowaniem. Mają one obejmować nie tylko dzieci, ale i ich rodziców. Rodzice wypełniają w ten sposób zobowiązania, jakie podjęli przy chrzcie swoich dzieci¹⁹¹.

W udzielonym wywiadzie o. Szczupał zauważa, że w rodzinie kandydata do I Komunii św. często na pierwsze miejsce wysuwa się jedynie sama uroczystość, nie zaś pełne uczestnictwo we Mszy św. i we wspólnocie zgromadzenia eucharystycznego¹⁹². Tymczasem wprowadzanie dziecka w wiarę powinno dokonywać się od najmłodszych lat

miasteczkach (np. w Smorgoniu, Lidzie, Grodnie, Wołkowysku, Woronowie, Iwju, Szczuczynie, Sapockieniach i Mostach). W spotkaniach tych uczestniczy około 2 tysięcy młodych ludzi. W ostatnim czasie odpowiedzialnym za Diecezjalne Dni Młodzieży został ks. Antoni Gremza. Początki Parafiady sięgają roku 2008 i działalności ks. Artura Małachwieja. Trwa ona cztery dni, w których codziennie celebrowana jest Eucharystia. Co roku w takich zjazdach uczestniczy około 500 młodych ludzi w wieku od 11 do 19 lat. Dzień Dziecka po raz pierwszy został zorganizowany przez ks. Jerzego Marcinowicza 1 czerwca 2011 r.; powstał na podstawie Międzynarodowego Dnia Dziecka obchodzonego od 1954 roku. Każdego roku w tym dniu uczestnicy w wieku od 7 do 14 lat, pochodzący z terenu diecezji grodzieńskiej, biorą udział we wspólnych modlitwach i zabawach. W tych spotkaniach co roku uczestniczy ponad 2 tysiące chłopców i dziewcząt. Por. GREMZA; por. A. KASZKIEWICZ, Dekret Kurii Grodzieńskiej z

archiwum kurii, nr 374, Grodno 2004; IDG, s. 16-21.

190 Por. M. ZAJĄC, O wielkich postanowieniach w przygotowaniu do I Komunii św., w: O wielkich

postanowieniach małego dziecka, red. P. Kulbacki, Warszawa 2009, s. 12-13.

191 J. KOPIEĆ, Formy przygotowania do Pierwszej Komunii św. w praktyce Kościoła w Polsce, w:

Sakramenty inicjacji w liturgii i w praktyce duszpasterskiej, red. R. Pierskała, H. Sobeczko, Opole 1996,

s. 143-144; Cz. KRAKOWIAK, Formacja katechizowanych do świadomego i czynnego udziału we mszy

świętej, RT 46: 1999, z. 6, s. 305.

(por. Łk 1, 46-55). Okres poprzedzający I Komunię dziecka jest dla rodziców szczególnie ważnym czasem nauczania i przekazania mu prawd chrześcijańskiej wiary i życia nią. Z psychologii rozwojowej wynika, że człowieka w młodym wieku charakteryzuje duża otwartość na taką naukę i płynące z niej dobro. Zgodnie z rozporządzeniem kurii grodzieńskiej, kandydaci do sakramentów pokuty i pojednania oraz Eucharystii, przystępują do nich w wieku około 10 lat, po ukończeniu czwartej klasy i dwuletnim okresie przygotowania. Przy czym dopuszcza się sytuacje wyjątkowe (por. KPK 913 §1). Wśród kandydatów nie raz znajdują się osoby doświadczone chorobą (inwalidzi, głuchoniemi itp.), które nie mogą uczestniczyć w katechezie sakramentalnej prowadzonej w salkach parafialnych. Duszpasterze winni zatroszczyć się o nich w swoich parafiach, prowadząc indywidualną katechezę przygotowującą do sakramentu pokuty i pojednania oraz Komunii św. (por. KL 14). Katecheci zazwyczaj uczą dzieci w salkach parafialnych i nie pracują w szkole, gdyż władza państwowa zabrania prowadzenia w nich zajęć z religii. Nauka religii rozpoczyna się w pierwszych tygodniach września. Uczniowie biorą udział w katechezie raz w tygodniu. Na wiejskich parafiach może się jednak zdarzyć, że katecheza odbywa się w szkole, ale to już zależy od indywidualnego nastawienia dyrektora szkoły. W latach komunizmu dzieci zazwyczaj uczono pacierza i katechizmu, a nauka trwała tylko kilka miesięcy. Przygotowanie prowadzili księża, siostry zakonne, sami rodzice czy dziadkowie lub inna bliska osoba. Wychowawcy najczęściej spotykali się ze swymi uczniami na plebanii proboszcza, wewnątrz kościoła, w zakrystiach lub domach. Władza tropiła takie inicjatywy, a odkrywszy je, dążyła do ich ośmieszenia i nakładała kary. Po upadku komunizmu dzieci mogły już spokojnie chodzić na katechezę, uczyć się pacierza i katechizmu, prowadzić zeszyty. Prawie do 2000 r. dzieci uczyły się tylko kilka miesięcy (2 lub 3), a katecheci przekazywali tylko tę naukę, którą sami znali, korzystając z książki Nauka Boża oraz innych pomocy dydaktycznych nabytych w Polsce, które często na własne potrzeby były tłumaczone na język rosyjski czy białoruski¹⁹³.

Ks. Krisztopik informuje, że w 1999 r. w diecezji grodzieńskiej został opracowany program przygotowania do I Komunii Świętej. Pojawiły się też w jego ramach takie pomoce katechetyczne, jak zeszyty dwujęzyczne w języku polskim i białoruskim, opracowane przez zespół pracowników, m.in. s. Nikodemę Kasperską, s. Agnieszkę Stasiełowicz, s. Klaudię Sadowską i p. Helenę Wiszniewską. Pierwsze

wydanie tych zeszytów ukazało się 12 czerwca 1999 r. za pozwoleniem kurii grodzieńskiej. Zeszyt na pierwszy rok katechizacji nosił tytuł Pragnę być z Jezusem, a drugi rok – Jezu, przyjdź do mnie. Z biegiem czasu zeszyty te były aktualizowane i uzupełniane. W roku 2015 ukazało się siódme wydanie. Z kolei pomocą w nauczaniu pacierza i katechizmu jest wydany w diecezji w 1999 r. zeszyt pod tytułem Pacierz.

Katechizm, który ma już trzy wydania (2010², 2013³). Ponieważ jednak podstawowe przygotowanie dzieci do I Komunii św. w diecezji rozpoczyna się już w szóstym i siódmym roku ich życia, dlatego diecezja w 2001 r. wydała zeszyty Jezus mnie kocha dla sześciolatków i Jezus mój Bóg i Pan dla siedmiolatków¹⁹⁴. Swoim rozporządzeniem bp Kaszkiewicz zachęca katechetów, aby podczas katechezy nauczali dzieci o liturgii oraz przeprowadzali pewne ćwiczenia liturgicznych gestów, śpiewów i modlitw. Winni oni prowadzić także księgę kandydatów do I Komunii św. oraz dziennik katechetyczny, które po uroczystości I Komunii św. pozostaną w archiwum parafii. W diecezji grodzieńskiej przyjęte jest, że na zakończenie komunijnego przygotowania każdy z uczących się zdawał egzamin z katechizmu, przez co uwidacznia się indywidualne przygotowanie dzieci do sakramentów. Perspektywa takiego sprawdzianu nakłada odpowiedzialność za przygotowanie i dopuszczenie dzieci do sakramentu pokuty i Eucharystii we wspólnocie (por. KPK 914). Po zdanym egzaminie katecheci ustalają z proboszczem cały program przygotowania i przebiegu I Komunii św. w parafii¹⁹⁵.

Współpraca z rodzicami dzieci przygotowujących się do I Komunii św. stanowi centralne zadanie dla katechetów. W przeciwieństwie do księdza czy katechetki, mającymi z dzieckiem kontakt tylko czasowy, rodzice, znając swoje dziecko, lepiej potrafią pomóc mu we wzbudzeniu i rozwoju wiary, aby stała się dla niego czymś bardzo ważnym i osobistym. W tym okresie, według psychologii rozwojowej, jest szczególna szansa, aby dzieci przez świadectwo wiary swoich rodziców poczuli się bratem lub siostrą, którzy żyją i rozwijają się tylko we wspólnocie wierzących. W swoich listach pasterskich na rozpoczęcie nowego roku katechetycznego bp Kaszkiewicz za każdym razem zwraca się do wszystkich rodziców, aby uczyli dzieci o Bogu i wierze od najmłodszych lat, prowadząc je do kościoła i na katechezę oraz uczestnicząc w różnych spotkaniach, konferencjach i nabożeństwach, a także wyjaśniając im znaczenie obecności

194 Por. KRISZTOPIK I.

195 Por. List pasterski biskupa Aleksandra Kaszkiewicza na rozpoczynający się rok szkolny i katechetyczny

2016-2017, nr 394, Grodno 2016; por. Synodus Archidioecesana Vilnensis, s. 237; por. J. KOPEĆ, Formy przygotowania do Pierwszej Komunii św. , s. 143-147; por. H. GULBINOWICZ, Instrukcja o przygotowaniu dzieci do pełnego uczestnictwa w Eucharystii, WWK 42 (1989) nr 2, s. 121-135.

Chrystusa wśród nas. W ten sposób sami rodzice pogłębiają swoją wiarę, przypominają sobie katechizm i wiadomości religijne na temat Eucharystii, a później już w domu utrwalają tematy wiary z kandydatami do I Komunii Świętej. Sposobnością do rozmów na temat wiary winny być nie tylko wspomniane okazje, ale także inne okoliczności, wynikające z życia prawdziwie chrześcijańskiego (por. FC 39; CT 55). Nie mniej ważne jest stworzenie uroczystego klimatu dla kandydata przygotowującego się do wielkiego i

świątecznego dnia I Komunii św. oraz do skorzystania z sakramentu pokuty i pojednania

odbywającego się w ramach nabożeństwa pokutnego, które dzieciom posłuży w przygotowaniu rachunku sumienia i wzbudzenia żalu za grzechy¹⁹⁶.