W marcu 2017 r., w odniesieniu do zbliżającej się 60. rocznicy podpisania przez przy-wódców 6 zachodnioeuropejskich państw Traktatów Rzymskich, Komisja Europej-ska zaprezentowała dokument Biała Księga w sprawie przyszłości Europy. Refleksje i scenariusze dotyczące przyszłości UE-27 do 2025 roku89. Publikacja stanowić mia-ła przyczynek do debaty na temat dalszych kierunków rozwoju organizacji, wskazu-jąc możliwości w zakresie kontynuacji, ograniczenia lub selektywnego i elastycznego podejścia do integracji europejskiej w najbliższej przyszłości90. Rozwinięciem Białej Księgi stał się m.in. przedstawiony w czerwcu 2017 r. Dokument otwierający debatę na temat przyszłości europejskiej obronności. Do przesłanek zmian zaliczono: czyn-niki strategiczne (w tym ewolucję relacji transatlantyckich, ale także zmiany klima-tu, niedobór zasobów oraz wzrost demograficzny, łącznie generujące niestabilności i konflikty), czynniki polityczne (m.in. deklaracje dotyczące wzmocnienia europej-skiego bezpieczeństwa i obrony oraz oczekiwania obywateli), czynniki ekonomiczne i technologiczne (konieczność efektywniejszego wykorzystywania zasobów i konso-lidacji potencjału przemysłowo-technologicznego w celu zwiększenia konkurencyj-ności). Dokument (być może nieco na wyrost) wskazał, iż stopniowo budowane są fundamenty pod Europejską Unię Bezpieczeństwa i Obrony. Jednak jej powsta-nie wymaga szerszej współpracy w ramach Unii Europejskiej (rówpowsta-nież w kwestiach obronności), wspólnego rozumienia współczesnych zagrożeń i odpowiednich reak-cji na nie, zwiększenia odpowiedzialności Europy za swoje bezpieczeństwo wobec ewoluujących stosunków transatlantyckich oraz zwiększenia zakresu i efektywności wydatków na obronę, co powinno wiązać się także z utworzeniem jednolitego ryn-ku na użytek obronności91.
Wobec zarówno tych przesłanek, jak i barier stojących przed dalszą współpracą (wynikających m.in. z niepowodzeń dotychczasowych planów), uznano, iż europejska
88 Zob. np.: J. Gotkowska: Renesans wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony UE. Szanse i wyzwania dla wschodniej flanki. Źródło: https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2017–06–28/renesans-wspolnej-polityki-bezpieczenstwa-i-obrony-ue-szanse-i (dostęp: 30.06.2017).
89 Komisja Europejska: Biała Księga w sprawie przyszłości Europy. Refleksje i scenariusze dotyczące przy-szłości UE-27 do 2025 roku. Bruksela 2017.
90 W Białej Księdze zaprezentowano 5 możliwych scenariuszy: 1. Kontynuacja; 2. Nic poza jednolitym ryn-kiem; 3. Ci, którzy chcą więcej, robią więcej; 4. Robić mniej, ale efektywniej; 5. Robić wspólnie znacznie więcej.
91 Komisja Europejska: Dokument otwierający debatę na temat przyszłości europejskiej obronności. Bruk-sela 2017.
obronność do 2025 r. rozwijać może się w 3 kierunkach: współpracy w zakresie bez-pieczeństwa i obrony, podziału zadań w zakresie bezbez-pieczeństwa i obrony lub wspól-nej obrony i bezpieczeństwa, różniących się charakterem kooperacji oraz poziomem jej pogłębienia92. Jednoznacznie stwierdzono, iż „Zwiększenie bezpieczeństwa Euro-py jest koniecznością”93, równocześnie zaś postawiono szereg Euro-pytań dotyczących dal-szego zaangażowania państw w politykę bezpieczeństwa i obrony UE, które już od kil-ku lat nie tracą na swej aktualności, a na które odpowiedzią może być konsekwencja w realizowaniu priorytetów stanowionych w ramach tej dziedziny działalności Unii oraz sprzyjająca temu wola polityczna państw członkowskich. Jednak bez wzmacnia-nia zdolności obronnych z pewnością trudno będzie mówić o Unii Europejskiej nawet jako o wiodącej, globalnej „miękkiej sile”, co podkreślał Jean-Claude Juncker.
Bibliografia
LiteraturaAndersson J.J.: Armed and Ready? The EU Battlegroup Concept and the Nordic Battlegroup. Stockholm 2006.
Ciupiński A.: Geneza europejskiej wspólnoty bezpieczeństwa. „Kwartalnik Bellona” 2013, nr 4.
Ciupiński A.: Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony Unii Europejskiej. Geneza – Rozwój – Funkcjo-nowanie. Warszawa 2013.
Ciupiński A.: Zdolności wojskowe Unii Europejskiej. Perspektywy grup bojowych. „Rocznik Integracji Europejskiej” 2014, nr 8.
Grosse T.G.: Unia Europejska wobec wyzwań zmiany ładu światowego: analiza mechanizmów integracyj-nych. „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” 2011, nr 1–2.
Konarzewska A.: Grupy Bojowe UE. Zaczątek Euroarmii? „Bezpieczeństwo Narodowe” 2007, nr 3–4.
Koziej S., Formuszewicz R.: O potrzebie nowej strategii bezpieczeństwa Unii Europejskiej. „Bezpieczeń-stwo Narodowe” 2014, nr 4.
Kuźniar R.: Wzlot i upadek Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. „Bezpieczeństwo Narodo-we” 2014, nr 4.
Lindley-French J.: Headline Goal 2010 and the Concept of the EU Battle Groups: an Assessment of the Build-Up of a European Deffence Capability. Cicero Foundation 2005.
Niedziela Sz.: Tożsamość Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa i obrony – wyzwania XXI wieku.
„Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej” 2010, nr 3.
Paterek A.: Kryzys w Mali jako wyzwanie dla wspólnej polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej w latach 2012–2014. „Rocznik Integracji Europejskiej” 2015, nr 9.
Podraza A.: Unia Europejska w procesie reform traktatowych. Lublin 2007.
Słomczyńska I.: Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony. Uwarunkowania – struktury – funkcjo-nowanie. Lublin 2007.
Sobczyk K.: Konflikt na Ukrainie – porażka czy szansa dla Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony UE?
„Bezpieczeństwo Narodowe” 2015, nr 1.
92 Ibidem.
93 Ibidem.
Stolarczyk M.: Główne przyczyny i przejawy kryzysów w Unii Europejskiej oraz ich implikacje dla dal-szego procesu integracji. „Rocznik Nauk Społecznych” 2016, nr 3.
Stolarczyk M.: Implikacje kryzysu Unii Europejskiej dla dalszego procesu integracji. „Krakowskie Stu-dia Międzynarodowe” 2012, nr 3.
van Eeelen W.F., Kurpas S.: The Evolution of Flexibile Integration in European Defence Policy: Is perma-nent structured cooperation a leap forward for the Common Security and Defence Policy? “CEPS Wor-king Document” 2008, no. 296.
Witney N.: Where Does CSDP Fit in EU Foreign Policy? “Notre Europe Jacques Delors Institute Policy Paper” 2013, no. 64.
Zięba R.: Próby ożywienia polityki bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej. „Krakowskie Studia Mię-dzynarodowe” 2017, nr 1.
Zięba R.: Przyczyny stagnacji i szanse ożywienia polityki obronnej Unii Europejskiej w kontekście stosun-ków transatlantyckich. „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2014, nr 4.
Zięba R.: Unia Europejska jako aktor stosunków międzynarodowych. Warszawa 2003.
Zięba R.: Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej. Warszawa 2007.
Żurawski vel Grajewski P.: Wpływ kryzysu w strefie euro na Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpie-czeństwa oraz Wspólną Politykę Bezpiei Bezpie-czeństwa i Obrony Unii Europejskiej. „Analizy Natolińskie”
2012, nr 5 (57).
Dokumenty
Bezpieczna Europa w lepszym świecie. Europejska Strategia Bezpieczeństwa. Bruksela, 12 grudnia 2003.
Biała Księga w sprawie przyszłości Europy. Refleksje i scenariusze dotyczące przyszłości UE-27 do 2025 roku.
Komisja Europejska. Bruksela 2017.
Dokument otwierający debatę na temat przyszłości europejskiej obronności. Komisja Europejska. Bruk-sela 2017.
Globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej. Wspólna wizja, wspól-ne działanie: Silniejsza Europa. Bruksela 2016.
Juncker J.-C.: Nowy początek dla Europy: Mój program na rzecz zatrudnienia, wzrostu, sprawiedliwości oraz zmian demokratycznych. Wytyczne polityczne na następną kadencję Komisji Europejskiej. Stras-burg 2014.
Żródła prawa
Traktat o Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana). Dz. Urz. UE C 202.2016/C, 202/01. T. 59.07.06.2017.