Omawiając ECOWAS, warto spróbować ocenić potencjał ogólny organizacji na tle pozostałych 8 afrykańskich regionalnych organizacji ekonomicznych33. W tym celu została wykorzystana metoda polskiego badacza Mirosława Sułka, który opracował własny model kalkulacji mocy ogólnej dla poszczególnych państw34. Jest on rów-nież przydatny do szacowania mocy ogólnej różnych organizacji międzynarodo-wych, z zastrzeżeniem, że uzyskany wynik jest wyłącznie rezultatem o charakte-rze teoretycznym. Żadna również z podanych niżej organizacji nie jest jednolitym podmiotem, a ponadto różnią się one także stopniem zaawansowania w procesie integracyjnym. Odmienne są też ich typologie35. Przywołując wyniki tego modelu, bardziej chodzi tutaj jednak o pokazanie zdolności do pełnej mobilizacji własnych środków oraz znaczenia i siły ekonomicznej aniżeli tendencji do prowadzenia dzia-łań, np. o charakterze agresywnym. Przypomnieć bowiem tutaj należy, że ECO-WAS, jak i pozostałe analizowane związki, nie jest sojuszem militarnym, ale orga-nizacją głównie o charakterze ekonomicznym, zaś zapewnienie stabilizacji i pokoju to tylko jedno z jej zadań.
31 W lutym 2017 r. Maroko oficjalnie złożyło do przewodniczącej ECOWAS E.J. Sirleaf wniosek o akce-sję. Stało się to w związku z powrotem tego kraju do Unii Afrykańskiej (Maroko wystąpiło w 1984 z Orga-nizacji Jedności Afrykańskiej, która w lipcu 2002 r. przekształciła się w UA) w styczniu 2017 r. Z uwagi na trudności integracyjne tego kraju z organizacjami położonymi geograficznie bliżej Rabat skierował swoją uwagę na inny związek, w którym jego polityka (m.in. w kontekście okupacji Sahary Zachodniej) nie budzi tak wielkich emocji – por. Morocco requests to join W/African bloc ECOWAS. Źródło: http://apanews.net/
en/news/morocco-requests-to-join-wafrican-bloc-ecowas (dostęp: 22.06.2017). Jeśli jego wniosek zostałby zaakceptowany, wówczas kraj ten stałby się drugim pod względem ekonomicznym i demograficznym pań-stwem członkowskim ECOWAS.
32 West Africa Considers Action in Gambia. Źródło: https://www.stratfor.com/geopolitical-diary/
west-africa-considers-action-gambia (dostęp: 22.06.2017).
33 Regional Economic Communities. Źródło: http://www.uneca.org/oria/pages/regional-economic- communities (dostęp: 22.06.2017). Dodatkowo autor do tego grona zaliczył SACU – por. niżej.
34 M. Sułek: Potęga państw. Modele i zastosowania. Warszawa 2013, s. 169–193.
35 K. Czernichowski: Integracja afrykańska…, s. 135–181.
Tabela 1. Potencjał ogólny i stopień integracji afrykańskich organizacji regionalnych w 2017 r.
Pozycja Organizacja Liczba państw
członkowskich Po w 2017 r.
w mM Po UA
w 2017 r.1) (%)
1. CEN-SAD2) 24 29,098 51,94%
2. COMESA3) 19 19,742 35,24%
3. SADC4) 15 15,264 27,25%
4. ECOWAS 15 14,832 26,47%
5. IGAD5) 8 8,640 15,42%
6. UMA6) 5 8,078 14,42%
7. SACU7) 5 6,781 12,79%
8. ECCAS8) 10 6,321 11,28%
9. EAC9) 6 5,148 9,19%
1) Łączny Po Unii Afrykańskiej wynosi 56,023 mM.
2) Wspólnota Państw Sahelu i Sahary (ang. Community of Sahel--Saharan States). Państwa członkowskie: Benin, Burkina Faso, Czad, Dżi-buti, Egipt, Erytrea, Gambia, Ghana, Gwinea-Bissau, Komory, Libia, Mali, Maroko, Mauretania, Niger, Nigeria, Republika Środkowoafrykańska, Senegal, Sierra Leone, Somalia, Sudan, Togo, Tunezja, Wybrzeże Kości Słoniowej. Organizacja ta nie posiada obecnie działającej strony interneto-wej. Więcej na stronie UA: Regional Economic Communities (RECs): https://
www.au.int/web/en/organs/recs (dostęp: 23.06.2017).
3) Wspólny Rynek Afryki Wschodniej i Południowej (ang. Common Market for Eastern and Southern Africa). Państwa członkowskie: Burundi, Komory, Demokratyczna Republika Konga, Dżibuti, Egipt, Erytrea, Etio-pia, Kenia, Libia, Madagaskar, Malawi, Mauritius, Rwanda, Seszele, Sudan, Suazi, Uganda, Zambia, Zimbabwe. Więcej na stronie organizacji: http://
www.comesa.int/ (dostęp: 23.06.2017).
4) Wspólnota Rozwoju Afryki Południowej (ang. Southern African Development Community). Państwa członkowskie: Angola, Botswana, Demokratyczna Republika Konga, Lesotho, Madagaskar, Malawi, Mauri-tius, Mozambik, Namibia, Seszele, RPA, Suazi, Tanzania, Zambia, Zimba-bwe. Więcej na stronie organizacji: http://www.sadc.int/ (dostęp: 23.06.2017).
5) Międzyrządowa Organizacja ds. Rozwoju (ang. Intergovernmental Authority on Development). Państwa członkowskie: Dżibuti, Erytrea,
Etio-pia, Kenia, Somalia, Sudan, Sudan Południowy, Uganda. Więcej na stronie organizacji: https://igad.int/ (dostęp: 23.06.2017).
6) Unia Magrebu Arabskiego (franc. L’Union du Maghreb Arabe). Pań-stwa członkowskie: Algieria, Libia, Maroko, Mauretania, Tunezja. Więcej na stronie organizacji: http://www.maghrebarabe.org (dostęp: 23.06.2017).
7) Południowoafrykańska Unia Celna (ang. Southern African Customs Union). Państwa członkowskie: Botswana, Lesotho, Namibia, RPA, Suazi.
Więcej na stronie organizacji: http://www.sacu.int (dostęp: 23.06.2017).
Organizacja ta nie jest zaliczana przez UA do regionalnych wspólnot eko-nomicznych (ang. Regional Economic Communities) – por. Regional Eco-nomic Communities…
8) Wspólnota Gospodarcza Państw Środkowoafrykańskich (ang.
Economic Community of Central African States). Państwa członkowskie:
Angola, Burundi, Czad, Demokratyczna Republika Konga, Gabon, Gwi-nea Równikowa, Kamerun, Kongo, Republika Środkowoafrykańska, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca. Więcej na stronie organizacji: http://www.
ceeac-eccas.org (dostęp: 23.06.2017).
9) Wspólnota Wschodnioafrykańska (ang. East African Communi-ty). Państwa członkowskie: Burundi, Kenia, Rwanda, Sudan Południo-wy, Tanzania, Uganda. Więcej na stronie organizacji: http://www.eac.int/
(dostęp: 23.06.2017).
Opracowanie: obliczenia własne na podstawie danych z Banku Światowego: GDP (current US$). Źródło: http://data.world-bank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD (dostęp: 23.06.2017); Population, total. Źródło: http://data.worldbank.org/indica-tor/SP.POP.TOTL (dostęp: 23.06.2017); Land area (sq. km). Źródło: http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.
CD (dostęp: 23.06.2017). Formuła obliczeń: Po = D0,652 × L0,217 × p0,109, gdzie: D – wielkość PKB mld dolarów, L – licz-ba ludności w mln, p – powierzchnia w tys. km2. Wynik wyrażony jest w jednostce: milimir (mM) – por. M. Sułek: Potę-ga państw. Modele…, s. 179. Dane powyższe nie sumują się z uwagi na częste przypadki wielokrotnej przynależności dane-go państwa do kilku organizacji.
Tabela 1. nie uwzględnia istnienia przynajmniej trzech unii walutowych. Mowa tutaj w szczególności o dwóch tego typu organizacjach w ramach ECOWAS – UEMOA (franc. Union économique et monétaire ouest-africaine), której członkowie posługu-ją się frankiem CFA powiązanym kursowo z euro, oraz WAMZ (ang. West African Monetary Zone), której członkowie planują wprowadzenie własnej waluty o nazwie eco36. W kontekście tym wymienić również wypada CEMAC (ang. Central African
36 Pierwotnie waluta ta miała zostać wprowadzona z dniem 1 stycznia 2015 r. Obecnie termin ten został odłożony w bliżej nieokreśloną przyszłość. Niekiedy także określa się go na styczeń 2020 r., chociaż jego utrzy-manie wciąż pozostaje wątpliwe – por. M.T. Bala: The Imperative for a West African Common Currency in the Light of the Euro Zone Experience. “International Journal of Innovative Research & Development” 2016,
Economic and Monetary Community). Integracja w zakresie monetarnym posiada bowiem dość ograniczony charakter, a jak dowodzi tego przykład ECOWAS – często wewnętrzny, a tym samym powiązany z innymi działaniami ekonomicznymi raczej w ramach samej organizacji.
Natomiast sama pozycja ECOWAS pośród afrykańskich organizacji regionalnych nie wydaje się zbyt wybijająca. To samo odnosi się również do stopnia integracji, która zdaje się być tym silniejsza, im mniej państw wchodzi w skład danej grupy. Najsłabiej zintegrowany jest CEN-SAD, który posiada nawet problemy z własną polityką infor-macyjną. Wyznacznikiem siły i znaczenia tego związku jest również jego siedziba, któ-rą jest stolica Libii – Trypolis. CEN-SAD prawdopodobnie miałby szansę na rozwój, pod warunkiem zachowania u władzy libijskiego przywódcy Mu’ammara Kadafiego.
Niestety wraz z jego obaleniem, a tym samym przerodzeniem się jednego z najbogat-szych państw afrykańskich, jakim była Libia37, w państwo upadłe, szansa ta odeszła w niebyt. Spore problemy występują też w COMESA. Natomiast bardzo dobrze radzą sobie organizacje albo na wyrównanym poziomie rozwojowym, jak EAC czy SADC, które według wielu ocen jest najlepiej zintegrowanym związkiem afrykańskim, będąc w dodatku jedną z najstarszych unii celnych na świecie, albo w których jedno z państw posiada dominujący charakter, jak np. SACU38.
Tabela 2. Stopień integracji państw członkowskich organizacji regionalnych według Komisji Ekonomicznej Narodów Zjednoczonych
Pozycja Organizacja Liczba państw
członkowskich Stopień integracji
1. EAC 6 0,540
2. SADC 15 0,531
3. ECOWAS 15 0,509
4. UMA 5 0,459
5. IGAD 8 0,457
6. ECCAS 10 0,454
7. COMESA 19 0,415
8. CEN-SAD 24 0,395
9. SACU1) 5 –
średnia 0,4702)
December, vol. 5, issue 14, s. 37; F. Bakoup, D. Ndoye: Why and when to introduce a single currency in ECO-WAS. “Africa Economic Brief” 2016, vol. 7, issue 1, s. 10–11. Źródło: https://www.afdb.org/fileadmin/uploads/
afdb/Documents/Publications/AEB_Vol_7_Issue_1_2016_Why_and_when_to_introduce_a_single_currency_
in_ECOWAS.pdf (dostęp: 26.06.2017).
37 M. Domagała: Geopolityczne tło konfliktu libijskiego (2011). „Studia Geopolitica” 2010/2011, s. 98–99.
38 T. Hartzenberg: Regional Integration in Africa. “Staff Working Paper” ERSD-2011–14, s. 7. Źródło:
https://www.wto.org/english/res_e/reser_e/ersd201114_e.pdf (dostęp: 26.06.2017).
1) SACU nie zostało uwzględnione w tym raporcie. 2) Liczba 1 oznaczałaby pełną integrację.
Opracowanie własne na podstawie: Africa Regional Integration Index Report 2016, s. 15. Źródło: https://www.integrate-afri ca.org/fileadmin/uploads/afdb/Documents/ARII-Report2016_EN_web.pdf (dostęp: 26.06.2017).