Kilka bardzo doniosłych wydarzeń i procesów, jakie w ostatnich latach wystąpiły w bezpośrednim sąsiedztwie UE, spowodowało jeden z najpoważniejszych kryzysów w całej historii UE (WE), jakim jest kryzys uchodźczy/migracyjny. Jednym z jego najistotniejszych aspektów jest kwestia bezpieczeństwa. Przyczyny wzrostu napły-wu uchodźców/imigrantów do Europy w ostatnich latach to przede wszystkim wojny domowe i konflikty zbrojne w państwach Bliskiego i Środkowego Wschodu (Syria, Irak, Afganistan) i Afryki Północnej (Tunezja, Libia, Egipt), gwałtowne przemiany poli-tyczne i niestabilna sytuacja polityczna w państwach ww. regionów, wzrost przemocy i prześladowań na tle różnic politycznych, rasowych, etnicznych, religijnych, ideolo-gicznych itp. i w rezultacie spadek poczucia bezpieczeństwa mieszkańców ww. państw, trudna sytuacja w obozach dla uchodźców w takich państwach jak Turcja, Liban, Jor-dania oraz aktywność grup przestępczych przemycających ludzi do państw UE. Do tego dochodzi oczywiście stały czynnik, czyli bardzo duże różnice w poziomie życia i zamożności pomiędzy Europą a państwami pochodzenia uchodźców/imigrantów.
Jedną z najistotniejszych kwestii związanych z kryzysem uchodźczym/migracyj-nym w UE jest rozróżnienie pomiędzy tymi pojęciami. Zgodnie z art. 1(2) Konwencji genewskiej dotyczącej statusu uchodźców z dnia 28 lipca 1951 r. (uzupełnionej Proto-kołem nowojorskim z dnia 31 stycznia 1967 r.) termin „uchodźca” stosuje się do osoby, która „na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem, i nie może lub nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony tego państwa […]”.
Zgodnie z art. 12(1) tej konwencji „status osobowy każdego uchodźcy określa prawo państwa jego stałego zamieszkiwania, a jeżeli nigdzie stale nie zamieszkuje, prawo państwa, w którym przebywa”9. Zatem obowiązek ochrony uchodźców spoczywa na
8 European Commission: Standard Eurobarometer 86. Autumn 2016. Annex, pytanie QA5.
9 Konwencja dotycząca statusu uchodźców sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. Dz.U. 1991, nr 119, poz. 515.
państwach członkowskich UE na mocy tej właśnie umowy międzynarodowej, której są one stronami. Do określenia, które państwo UE jest odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku o azyl złożonego przez obywatela państwa trzeciego na terytorium jednego z państw Unii, służy tzw. system dubliński (Konwencja dublińska z dnia 15 czerwca 1990 r.10, zastąpiona przez rozporządzenie tzw. Dublin II z 2003 r.11, przekształcone w 2013 r.12). Zgodnie z art. 3 rozporządzenia 604/2013 „państwa członkowskie rozpa-trują każdy wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej złożony przez obywate-la państwa trzeciego lub bezpaństwowca, który składa wniosek na terytorium jedne-go z nich, w tym na granicy lub w strefach tranzytowych”. Wniosek jest rozpatrywany przez jedno państwo UE, którym jest państwo, które kryteria wymienione w rozdzia-le III cytowanego rozporządzenia wskazują jako odpowiedzialne. Natomiast „w przy-padku gdy nie można wyznaczyć odpowiedzialnego państwa członkowskiego na pod-stawie kryteriów wymienionych w niniejszym rozporządzeniu, odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej jest pierwsze państwo członkowskie, w którym wniosek ten został złożony” (art. 3(2)). Warto także wspo-mnieć o tym, że „w przypadku gdy ustalono […], że wnioskodawca przekroczył nie-legalnie granicę lądową, morską lub powietrzną państwa członkowskiego, przyby-wając z państwa trzeciego, państwo członkowskie, do którego w ten sposób wjechał, jest odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej.
Odpowiedzialność ta wygasa z upływem 12 miesięcy od dnia, kiedy nastąpiło niele-galne przekroczenie granicy” (art. 13(1)).
Natomiast jeśli chodzi o osoby, które przybywają do państw UE z powodów eko-nomicznych, zgodnie z art. 79 ust. 5 TFUE każde państwo członkowskie UE ma pra-wo do samodzielnego „ustalania wielkości napływu obywateli państw trzecich przy-bywających z państw trzecich na ich terytorium w poszukiwaniu pracy najemnej lub na własny rachunek”13.
Kulminacja kryzysu uchodźczego/migracyjnego w UE miała miejsce w 2015 r.
Zgodnie z danymi Frontexu liczba nielegalnych przekroczeń granic państw UE w ostat-nich latach była następująca: 2012 r. – 72,5 tys.; 2013 r. – 107 tys.; 2014 r. – 283 tys.; 2015 r.
– 1822 tys.; 2016 r. – 511 tys.14. Państwami UE, do których przybyło najwięcej
uchodź-10 Convention determining the State responsible for examining applications for asylum lodged in one of the Member States of the European Communities – Dublin Convention. “Official Journal of the European Commu-nities” C 254, 19.08.1997.
11 Rozporządzenie Rady (WE) nr 343/2003 z dnia 18 lutego 2003 r. ustanawiające kryteria i mechanizmy określania Państwa Członkowskiego właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl, wniesionego w jednym z Państw Członkowskich przez obywatela państwa trzeciego. Dz. Urz. UE L 50, 25.02.2003.
12 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywate-la państwa trzeciego lub bezpaństwowca (wersja przekształcona). Dz. Urz. UE L 180, 29.06.2013.
13 Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Dz. Urz. UE C 83, 30.03.2010.
14 Frontex: Risk Analysis for 2017, s. 19. Źródło: http://frontex.europa.eu/assets/Publications/Risk_Analysis/
Annual_Risk_Analysis_2017.pdf (dostęp: 25.07.2017.).
ców/migrantów, były Grecja i Włochy. Aby odciążyć te państwa, najpierw na spo-tkaniu Rady Europejskiej w czerwcu 2015 r. podjęto decyzję o relokacji 40 tys. osób15, a 22 września 2015 r. Rada, na podstawie art. 78(3) TFUE, podjęła decyzję o relokacji 120 tys. uchodźców/migrantów z Grecji i Włoch do innych państw UE16. Decyzje te stanowią regulację wyjątkową od wspomnianego tzw. systemu dublińskiego. Decyzja Rady 2015/1601 podjęta została przy sprzeciwie przedstawicieli Czech, Słowacji, Rumu-nii i Węgier, wywołuje wiele kontrowersji i została zaskarżona do Trybunału Sprawie-dliwości UE przez Słowację17 oraz Węgry18. Skargi Słowacji i Węgier poparła Polska.
W wyroku z dnia 6 września 2017 r. TS UE oddalił jednak te skargi, uznając wszyst-kie podniesione przez Słowację i Węgry zarzuty jako bezzasadne19. Warto dodać, że w ogóle decyzja Rady 2015/1601 realizowana jest w relatywnie ograniczonym zakre-sie – według danych Komisji Europejskiej do czerwca 2017 r. razem zostało relokowa-nych ponad 20 tys. osób (ok. 14 tys. z Grecji i ok. 7 tys. z Włoch). Trzy państwa UE – Polska, Czechy i Węgry nie przyjęły do tego czasu żadnej osoby20.
Kryzys uchodźczy/migracyjny w UE jest oczywiście bardzo złożonym problemem i nie sposób go w tym miejscu kompleksowo przedstawić. W kontekście jego znacze-nia dla bezpieczeństwa państw UE trzeba jednak wskazać na kilka kwestii.
Po pierwsze, pokazał on jak duży wpływ na bezpieczeństwo państw UE ma to, co dzieje się w sąsiedztwie Unii, rozumianym dosyć szeroko i obejmującym Afrykę Pół-nocną i Subsaharyjską oraz Bliski i Środkowy Wschód. Jakiekolwiek zaangażowanie polityczne, militarne, gospodarcze itp. UE (i w ogóle państw Zachodu) w tych regio-nach oraz próby wpływania na sytuację wewnętrzną położonych tam państw muszą uwzględniać potencjalne konsekwencje w postaci m.in. napływu uchodźców/migran-tów do państw UE.
Po drugie, kryzys udowodnił, że UE, która – jak wspomniano we wstępie – jeszcze kilkanaście lat temu miała ambicje stać się potęgą także militarną, nie jest nawet w sta-nie skuteczw sta-nie kontrolować swoich granic zewnętrznych. Swobodzie przepływu osób pomiędzy państwami członkowskimi UE i budowie obszaru bez granic wewnętrznych miała towarzyszyć skuteczna ochrona jej granic zewnętrznych. Wydarzenia pokaza-ły, że nie udało się stworzyć systemu, który pozwoliłby na efektywną ochronę granic zewnętrznych Unii. Trudno mówić o suwerenności państw UE w sytuacji, w której nie
15 Posiedzenie Rady Europejskiej (25 i 26 czerwca 2015 r.) – Konkluzje. EUCO22/15. Źródło: http://data.
consilium.europa.eu/doc/document/ST-22–2015-INIT/pl/pdf (dostęp: 25.07.2017).
16 Decyzja Rady (UE) 2015/1601 z dnia 22 września 2015 r. ustanawiająca środki tymczasowe w obszarze ochrony międzynarodowej na rzecz Włoch i Grecji. Dz. Urz. UE L 248, 01.02.2015.
17 Skarga wniesiona w dniu 2 grudnia 2015 r. – Republika Słowacka/Rada Unii Europejskiej (Sprawa C-643/15). Dz. Urz. UE C 38, 01.02.2016.
18 Skarga wniesiona w dniu 3 grudnia 2015 r. – Węgry/Rada Unii Europejskiej (Sprawa C-647/15).
Dz. Urz. UE C 38, 01.02.2016.
19 Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 6 września 2017 r. w sprawach połączonych C-643/15 i C-647/15.
ECLI:EU:C:2017:631.
20 European Commission: Report from the Commission to the European Parliament, the European Council and the Council. Thirteenth report on relocation and resettelment. COM(2017) 330 final. Strasbourg, 13.06.2017.
są one w stanie decydować kto, gdzie, kiedy, na jakich warunkach itp. przekracza ich granice i wkracza na ich terytorium. Należy wspomnieć, że w reakcji na kryzys UE podjęła szereg działań mających pozwolić na wzmocnienie ochrony granic zewnętrz-nych. Chodzi tutaj m.in. o prowadzoną od 2006 r. przez Frontex operację „Posejdon”, w ramach której patroluje się wschodnią część Morza Śródziemnego, rozpoczętą 1 listo-pada 2014 r. przez KE i Frontex operację „Tryton”, która ma wzmocnić nadzór granic w rejonie Włoch, utworzoną w 2015 r. operację wojskową „EUNAVFOR MED” (od paź-dziernika 2015 r. – „SOPHIA”), której celem jest walka z przemytem migrantów i han-dlem ludźmi na Morzu Śródziemnym. W reakcji na napływ uchodźców/migrantów w latach 2015–2016 UE przeznaczyła z budżetu Unii dodatkowe 10 mld euro. W 2016 r.
państwa UE postanowiły o utworzeniu Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeż-nej, a Europol otworzył nowe Europejskie Centrum Zwalczania Przemytu Migrantów.
Działania te mają jednak charakter przede wszystkim reaktywny, podczas gdy koniecz-ne jest stworzenie przemyślakoniecz-nego, spójkoniecz-nego i skuteczkoniecz-nego systemu, który pozwoliłby na efektywną ochronę i kontrolę granic zewnętrznych UE. Kryzys uchodźczy/migracyjny i jego następstwa pokazały konieczność zacieśnienia integracji państw UE w tej sferze.
Po trzecie, kryzys uchodźczy/migracyjny pokazał, że jeśli UE nie stworzy syste-mu pozwalającego na skuteczną ochronę swoich granic, to nadal będzie uzależnio-na od polityki i sytuacji wewnętrznej w państwach sąsiedzkich. W tym konkretnym przypadku szczególnie mocno było to widoczne w relacjach UE-Turcja. W marcu 2016 r. UE zawarła z Turcją umowę, zgodnie z którą nielegalni imigranci przybywa-jący z Turcji do Grecji mogą być odsyłani do Turcji, a za każdą odesłaną osobę Unia przyjmie taką, która nie próbowała dostać się do UE nielegalnie. UE udostępniła tak-że Turcji na lata 2016–2018 6 mld euro jako pomoc finansową przeznaczoną na działa-nia dotyczące kryzysu uchodźczego/migracyjnego21. Umowa ta okazała się skuteczna w walce z napływem osób, które nielegalnie próbują dostać się do UE – ich liczba już od kwietnia 2016 r. bardzo wyraźnie spadła i w porównaniu do jesieni 2015 r. dzien-ny spadek sięgnął 97%22. Jednak umowa ta, i w ogóle cały kryzys uchodźczy/migra-cyjny, bardzo wyraźnie pokazały uzależnienie państw UE od polityki Turcji. Władze tego państwa, mogąc „regulować” skalę napływu uchodźców/migrantów do państw UE (np. poprzez swoje działania w zakresie budowy obozów dla uchodźców/migran-tów, panujące w nich warunki itp.), uzyskały bardzo skuteczny instrument nacisku politycznego na unię i jej państwa członkowskie. Jest to szczególnie ważne w kontek-ście wyraźnego pogorszenia się relacji Turcji z UE i kilkoma jej państwami członkow-skimi w ostatnich latach.
Po czwarte, napływ tak dużej liczby ludzi z państw o takiej specyfice jak ww. siłą rzeczy musi mieć wpływ na bezpieczeństwo wewnętrzne państw UE. Kontrola osób,
21 European Council: EU-Turkey Statement, 18 March 2016. Źródło: http://www.consilium.europa.eu/en/
press/press-releases/2016/03/18-eu-turkey-statement/ (dostęp: 25.07.2017).
22 European Commission: EU-Turkey Statement: One year on. Źródło: https://ec.europa.eu/home-affairs/
sites/homeaffairs/files/what-we-do/policies/european-agenda-migration/background-information/eu_turkey_
statement_17032017_en.pdf (dostęp: 25.07.2017).
które napłynęły do państw UE, nigdy nie będzie w pełni skuteczna i część przyby-szów będzie stwarzać większe czy mniejsze zagrożenie dla bezpieczeństwa. Im Unia i jej państwa członkowskie będą w stanie skuteczniej kontrolować to, kto przekracza granice UE, tym negatywny wpływ napływu ludzi na bezpieczeństwo wewnętrzne będzie mniejszy. Chodzi tutaj zarówno o wszelkiego rodzaju przestępczość o charak-terze kryminalnym, jak i o działalność terrorystyczną.
Po piąte, kryzys uchodźczy/migracyjny bardzo wyraźnie pokazał powiązania i współzależność państw UE w sferze bezpieczeństwa wewnętrznego w warunkach swobody przepływu osób. Nie jest możliwa swoboda przepływu osób pomiędzy pań-stwami UE i utrzymanie bezpieczeństwa i porządku wewnętrznego bez szerokiej i sku-tecznej współpracy wszystkich instytucji czuwających nad bezpieczeństwem w pań-stwach UE.
Wzrost zagrożenia atakami terrorystycznymi w państwach UE
Problem terroryzmu jest oczywiście obecny w Europie od dawna. Sygnalizowany we wstępie i widoczny w badaniach opinii publicznej w państwach UE w ostatnim czasie wzrost poczucia zagrożenia atakami terrorystycznymi jest następstwem przede wszyst-kim wzrostu liczby ataków, ich charakteru, liczby ofiar oraz nadawanego im rozgłosu w mediach. O ile w drugiej połowie XX w. zamachy terrorystyczne w Europie prze-prowadzane były przede wszystkim przez organizacje separatystyczne i skrajnie lewi-cowe, o tyle po zamachach z 11 września 2001 r. w USA i wydarzeniach międzynaro-dowych, które po nich nastąpiły, problem terroryzmu w Europie najsilniej związany jest z ideologią radykalnego islamu. Najważniejsze zamachy terrorystyczne w Euro-pie w ostatnich kilkunastu latach wymieniono w tabeli 1.
Tabela 1. Najważniejsze zamachy terrorystyczne w Europie w latach 2004–2017 Data zamachu Miejsce
zamachu Okoliczności zamachu Liczba ofiar
11.03.2004 Madryt pociągi podmiejskie, wybuch 10 bomb;
zamachy przeprowadzone z inspiracji Al--Kaidy
191 zabitych, ok. 1,8 tys. rannych 07.07.2005 Londyn kilka bomb, metro i autobus, zamachy
przeprowadzone z inspiracji Al-Kaidy 56 zabitych, ok. 700 rannych 22.07.2011 Oslo zamach bombowy i atak z użyciem
bro-ni palnej przez prawicowego ekstremistę Andersa Breivika
77 zabitych, ponad 300 rannych 07–09.01.2015 Paryż atak na redakcję tygodnika „Charlie
Heb-do” oraz supermarket przy użyciu bro-ni palnej
17 zabitych, kilkunastu rannych 10.10.2015 Ankara zamach bombowy na dworcu kolejowym ok. 100 zabitych,
ponad 400 rannych
Data zamachu Miejsce
zamachu Okoliczności zamachu Liczba ofiar
13.11.2015 Paryż seria 5 skoordynowanych zamachów przy użyciu broni palnej i bomb, do których przyznało się tzw. Państwo Islamskie
137 zabitych, ponad 350 rannych 13.01.2016 Stambuł zamach bombowy (samobójczy) ok. 10 zabitych,
ok. 15 rannych 17.02.2016 Ankara zamach bombowy (bomba
w samocho-dzie) ok. 30 zabitych,
ponad 60 rannych 13.03.2016 Ankara zamach bombowy (bomba
w samocho-dzie) ok. 35 zabitych,
ok. 25 rannych 19.03.2016 Stambuł zamach bombowy (samobójczy) 5 zabitych,
ok. 40 rannych 22.03.2016 Bruksela 3 skoordynowane zamachy bombowe (2
na lotnisku, 1 na stacji metra), do których przyznało się tzw. Państwo Islamskie
35 zabitych, ok. 340 rannych 28.06.2016 Stambuł zamach bombowy na lotnisku ok. 50 zabitych, ok. 240 rannych 14.07.2016 Nicea użycie ciężarówki jako narzędzia
zama-chu, do którego przyznało się tzw. Pań-stwo Islamskie, wjazd w grupę ludzi na deptaku
84 zabitych, ponad 200 rannych
10.12.2016 Stambuł zamach bombowy przy stadionie
spor-towym ok. 50 zabitych,
ponad 160 rannych 19.12.2016 Berlin użycie ciężarówki jako narzędzia
zama-chu, wjazd w grupę ludzi na jarmarku bożonarodzeniowym
12 zabitych, ponad 50 rannych 31.12.2016/
01.01.2017 Stambuł zamach przy użyciu broni palnej w klubie ok. 40 zabitych, ok. 70 rannych 22.03.2017 Londyn wjazd samochodem w grupę ludzi na
Moście Westminsterskim 5 zabitych, ok. 50 rannych 03.04.2017 Sankt
Petersburg zamach bombowy w metrze 15 zabitych, ponad 40 rannych 07.04.2017 Sztokholm użycie ciężarówki jako narzędzia
zama-chu, wjazd w grupę ludzi na ulicy, a następnie uderzenie w dom towarowy
5 zabitych, ok. 15 rannych 20.04.2017 Paryż zamach przy użyciu broni palnej, do
któ-rego przyznało się tzw. Państwo Islam-skie
2 zabitych, 3 rannych 22.05.2017 Manchester zamach bombowy w hali
widowiskowo--sportowej w czasie koncertu 22 zabitych, ponad 100 rannych
Opracowanie własne na podstawie informacji medialnych.
Lista zamachów zawarta w tabeli 1 nie jest oczywiście pełna – obejmuje tylko te przypadki ataków, które były najbardziej spektakularne ze względu na liczbę ofiar, miejsce czy sposób ich przeprowadzenia. Zachowując należytą ostrożność w wycią-ganiu wniosków na podstawie takiej niepełnej listy zdarzeń, można jednak stwier-dzić, że państwami, w których zagrożenie zamachami w ostatnich latach było najwięk-sze, są Turcja, Francja i Wielka Brytania. Ataki w największych miastach i miejscach, w których liczba potencjalnych ofiar może być najwyższa, mają zapewnić terrorystom odpowiedni rozgłos w mediach. Biorąc pod uwagę wspomniane wyniki badań opinii publicznej czy społeczną aprobatę dla wprowadzania różnego rodzaju regulacji praw-nych, rozwiązań instytucjonalnych itp., mających pozwolić skuteczniej walczyć z ter-roryzmem, ten element ich strategii można uznać za względnie skuteczny.
Wrażenie, jakie może być wywołane wskutek lektury danych zawartych w tabe-li 1 – siłą rzeczy niepełnych – zgodnie z którym w ostatnich kilku latach mamy do czynienia ze wzrostem liczby zamachów terrorystycznych motywowanych przesłan-kami radykalnie interpretowanego islamu, znajduje potwierdzenie w danych przy-gotowanych w oparciu o statystyki instytucji państw UE zajmujących się walką z ter-roryzmem. Liczba osób aresztowanych w państwach UE podejrzanych o działalność terrorystyczną motywowaną względami religijnymi (radykalnym islamem) wyraź-nie wzrastała w ostatnich latach: 2012 r. – 159; 2013 r. – 216; 2014 r. – 395; 2015 r. – 687;
2016 r. – 71823. W 2016 r. najwięcej aresztowań w związku z tego rodzaju zamacha-mi albo podejrzeniazamacha-mi o ich planowanie zamacha-miało zamacha-miejsce we Francji (429), a następnie w Hiszpanii (69) i Belgii (62)24.
Czynnikiem, który, jak się wydaje, ma obecnie kluczowy wpływ na zagrożenie terroryzmem islamskim w Europie, jest sytuacja na Bliskim i Środkowym Wscho-dzie oraz w Afryce Północnej. Gwałtowne przemiany polityczne i konflikty zbroj-ne toczące się w państwach tych regionów oraz powstanie tzw. Państwa Islamskie-go na terenie Syrii i Iraku (ISIS) sprzyjają szerzeniu się ideologii radykalneIslamskie-go islamu oraz stanowią sprzyjające uwarunkowania dla organizacji zamachów terrorystycz-nych w Europie. Należy podkreślić, że ewentualne pokonanie i likwidacja ISIS w krót-kiej perspektywie nie będzie oznaczać rozwiązania problemu terroryzmu w Europie, ale spowoduje bardzo poważne wyzwanie dla bezpieczeństwa państw europejskich.
Część walczących tam po stronie ISIS osób – zarówno miejscowych, ale szczególnie tych przybyłych z Europy – zapewne przeniesie się na Stary Kontynent i będzie sta-nowić zagrożenie dla bezpieczeństwa wewnętrznego. Niektóre z zamachów terrory-stycznych dokonanych w Europie w ostatnich latach zostały przeprowadzone przez potomków imigrantów, ale urodzonych i wychowanych już w Europie. Wydaje się, że stanowi to bardzo istotny przejaw tego, że różne działania mające na celu wpojenie im norm i wartości europejskich oraz pełne włączenie ich do społeczeństw europej-skich okazują się nieskuteczne.
23 Europol: European Union Terrorism Situation and Trend Report 2017. The Hague 2017, s. 23.
24 Ibidem, s. 24.
Wyjście Wielkiej Brytanii z UE
W trakcie kampanii przed wyborami do Izby Gmin w 2015 r. ówczesny premier Wielkiej Brytanii David Cameron zapowiedział referendum dotyczące dalszego członkostwa tego państwa w „zreformowanej” UE. Ostatecznie zapowiadane refor-my dotyczyły nie UE jako całości, ale pewnych warunków członkostwa Wielkiej Brytanii w tej organizacji i zostały zawarte w porozumieniu przyjętym na spotka-niu Rady Europejskiej 18–19 lutego 2016 r.25. W referendum przeprowadzonym 23 czerwca 2016 r. większość obywateli Wielkiej Brytanii opowiedziała się za wystąpie-niem tego państwa z UE. W rezultacie 29 marca 2017 r. premier Theresa May zło-żyła Radzie Europejskiej notyfikację o zamiarze wyjścia WB z UE w trybie art. 50 TUE26. Oznacza to, że w ciągu dwóch lat od tego dnia Wielka Brytania najpraw-dopodobniej opuści UE (zgodnie z art. 50 TUE okres ten może być przedłużony za porozumieniem obu stron).
Wyjście Wielkiej Brytanii z UE (tzw. brexit) wiąże się z bardzo wieloma niezwykle doniosłymi konsekwencjami – zarówno dla UE, jak i dla samej Wielkiej Brytanii. Mię-dzy innymi pokazuje, że proces integracji i członkostwo w UE są odwracalne. Oznacza konieczność wypracowania rozwiązań dotyczących warunków wyjścia Wielkiej Bryta-nii z UE w odniesieniu do budżetu UE i zobowiązań finansowych stron, swobody prze-pływu osób, towarów, usług i kapitału, funkcjonowania instytucji UE itd. oraz przy-szłych relacji politycznych i gospodarczych tych dwóch podmiotów. Może mieć także duże konsekwencje dla polityki wewnętrznej w Wielkiej Brytanii i relacji części składo-wych Zjednoczonego Królestwa – w referendum z 23 czerwca 2016 r. większość głosują-cych w Szkocji, Irlandii Północnej i Gibraltarze opowiedziała się za pozostaniem w UE.
Brexit wiąże się także z bardzo istotnymi skutkami dla sfery bezpieczeństwa. Ozna-cza bowiem, że UE traci jedno z dwóch swoich państw członkowskich mających sta-łe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Możliwości rozwoju i potencjał tożsamo-ści UE w zakresie polityki bezpieczeństwa i obrony będą bez wątpienia mniejsze bez Wielkiej Brytanii. To samo dotyczy polityki zagranicznej UE i jej możliwości
oddzia-ływania w polityce globalnej.
Wielka Brytania poza UE to znaczne osłabienie potencjału militarnego Unii.
Wielka Brytania poza UE to znaczne osłabienie potencjału militarnego Unii.