Grupa 77: wybrane kraje rozwijające się, najsłabiej rozwinięte i wyspiarskie

Państwa rozwijające się i słabo rozwinięte, w szczególności małe państwa Pacyfiku, są potencjalnie najbardziej narażone na negatywne skutki zmian klimatu, dlatego oczekują dalszych redukcji emisji przez bogatą Północ oraz powołania specjalnego funduszu na rzecz transferu technologii niskoemisyjnych, finansowanego przez państwa rozwinięte. Państwa rozwijające się i słabo rozwinięte wskazują na historyczną odpowiedzialność państw uprzemysłowionych za doprowadzenie do zachwiania równowagi światowego systemu klimatycznego. Dlatego podczas

kolejnych konferencji klimatycznych (COP) przez lata unikały wiążących zobowiązań redukcji GHG. Przykładem krajów rozwijających się, w których emisje (CO)2 szybko rosną, są między innymi Brazylia, Indonezja, RPA [przypis 11.10]. Nierównomierna dystrybucja skutków zmian klimatu rodzi napięcia geopolityczne wokół osi: państwa rozwinięte (bogatej Północy) – państwa rozwijające się (ubogiego Południa) [przypis 11.11]. Państwa Południa obarczają moralną winą za zmiany klimatu

uprzemysłowioną Północ. Kraje rozwinięte kładą główny nacisk na konieczność wspólnych działań na rzecz stabilizacji emisji gazów cieplarnianych, kraje rozwijające się wskazują zaś tymczasem na swoje stale niezaspokojone zapotrzebowanie na

energię, które będzie zwiększać się wraz ze wzrostem gospodarczym i przyrostem liczby ludności. Kraje rozwijające się z zasady odrzucają równe traktowanie i proporcjonalne ustalanie zobowiązań finansowych w stosunku do bieżącego

poziomu emisji gazów cieplarnianych oraz nalegają na uwzględnienie historycznych, łącznych antropogenicznych emisji per capita, uważając to podejście za bardziej sprawiedliwe. Dla krajów rozwijających się priorytetem jest walka z ubóstwem, głodem i zapóźnieniem przemysłowym. Dlatego kraje niewymienione w Aneksie 1 – przez lata były głównymi „hamulcowymi” negocjacji klimatycznych, w konsekwencji czego międzynarodowy reżim zmian klimatu rozwijał się niezmiernie wolno.

Indonezja. Kraj ten – jako rozwijający się i szybko wschodząca gospodarka – jest niemałym emitentem gazów cieplarnianych. Położona w jednym z najbardziej nieprzyjaznych pod względem warunków naturalnych regionów (trzęsienia ziemi, erupcje wulkanów, tsunami) Indonezja musi sprostać negatywnym skutkom

podniesienia poziomu mórz oraz zmianom występowania pór deszczowych. W 2008 roku kraj ten był gospodarzem konferencji w sprawie zmian klimatycznych na Bali.

Indonezja ratyfikowała protokół z Kioto 3 grudnia 2004 roku i jest jednym z głównych beneficjentów międzynarodowej pomocy na rzecz walki ze skutkami zmian klimatu.

Str. 173

Kraj ten jest ważnym emitentem GHG, a prognozy mówią o potrojeniu się emisji z sektora energetycznego w okresie 2003-2030. W wyniku wysokiego wzrostu zapotrzebowania na energię będącego wynikiem dynamicznego wzrostu

gospodarczego w okresie 1990-2013 nastąpił wzrost emisji o 217 procent [przypis 11.12]. Wzrost emisji gazów cieplarnianych tego kraju jest skutkiem nie tylko dużego udziału węglowodorów w gospodarce energetycznej państwa (niemal 50 procent produkcji elektryczności w Indonezji pochodzi z węgla, a kraj ten jest znaczącym na świecie eksporterem węgla), ale także zmian w użytkowaniu ziemi (Indonezja ma jeden z najwyższych wskaźników wylesiania i degradacji lasów na świecie).

Deforestacja (wycinka i spalanie lasów, zagospodarowanie torfowisk) jest ważnym źródłem przychodów indonezyjskiego budżetu [przypis 11.13]. Emisje powstałe jako następstwo wylesiania oraz niszczenia torfowisk stanowią największe źródła emisji w kraju (średnio 60 procent całkowitej emisji w ciągu ostatnich 10 lat). Jeśli Indonezja będzie kontynuować deforestację w obecnym tempie, to do 2030 roku straci 25 procent obecnej powierzchni leśnej [przypis 11.14].

Indonezja planuje dynamiczny wzrost udziału energii odnawialnej do 2025 roku do 23 procent dostaw energii pierwotnej w stosunku do poziomu 6 procent w 2014 roku [przypis 11.15]. Cel ten został ujęty w „Polityce Energetycznej” z 2014 roku i jest wspierany przez taryfy gwarantowane. Kraj ten wykorzystuje hydroenergetykę, rozwija geotermię i energię maretermiczną między innymi na wyspie Bali, niemniej udział OZE w produkcji elektryczności wynosi około 15 procent (2013) [przypis 11.16]. Indonezja pracuje jednak także nad budową nowych elektrowni węglowych (20 GW), aby sprostać gwałtownie wzrastającemu zapotrzebowaniu na energię elektryczną, co spowoduje uzależnienie od wysokoemisyjnej technologii

energetycznej na dziesięciolecia. Władze w Indonezji zastrzegły, że ochrona środowiska nie może powstrzymywać dalszego rozwoju gospodarki.

Str. 174

Indonezja ogłosiła INDC 24 września 2015 roku, deklarując bezwarunkowy cel redukcji emisji gazów cieplarnianych (obejmujących użytkowanie gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwo) o 29 procent do roku 2030 (scenariusz business-as-usual, BAU) oraz warunkową redukcję o 41 procent uzależnioną od

wystarczającego wsparcia międzynarodowego (przy czym większość redukcji ma nastąpić w sektorze leśnictwa) [przypis 11.17]. Indonezja w ramach programu REDD [plus] [przypis 11.18] ma otrzymać od Norwegii w wyniku bilateralnej umowy 1 miliard dolarów, jeśli zacznie wdrażać odpowiednie projekty ochrony lasów (w Indonezji państwo kontroluje większość ziemi) [przypis 11.19].

Brazylia. Ratyfikowała Konwencję w sprawie zmian klimatu (UN FCCC) w 1994 roku wraz z protokołem z Kioto z 2002 roku, rozwijając politykę zmniejszenia emisji w dużej mierze skoncentrowaną na ograniczeniu redukcji jako rezultatu wylesiania.

Głównym narzędziem był plan zapobiegania i zwalczania wylesiania w Amazonii (Action Plan for the Prevention and Control of Deforestation in the Legal Amazon) przyjęty w 2004 roku, który doprowadził do spadku około 64 procent wylesienia w latach 2004-2009 [przypis 11.20]. Po tym sukcesie, 29 grudnia 2009 roku, Brazylia ustanowiła narodowy plan przeciwdziałania zmianom klimatycznym (Política

Nacional sobre Mudança do Clima), który wprowadził cel dobrowolnych krajowych redukcji emisji GHG pomiędzy 36,1 procent a 38,9 procent w 2020 roku (scenariusz business as usual) lub redukcję o 6 procent-10 procent w stosunku do 2005 roku.

Str. 175

Plan objął również działania zmierzające między innymi do zaktywizowania

narodowej polityki na rzecz efektywności energetycznej, ograniczenia udziału węgla w gospodarce, wycofania przestarzałego technologicznie sprzętu AGD w

perspektywie 10 lat, ograniczenia deforestacji czy wzrostu recyklingu, wdrożenia bardziej zrównoważonych praktyk użytkowania gruntów, w tym zdegradowanych pastwisk [przypis 11.21].

Brazylia znajduje się w pierwszej dwunastce największych emitentów gazów

cieplarnianych (GHG). Kraj ten wyróżnia się tym, że źródłem dwie trzecie jego emisji jest użytkowanie gruntów i lasów oraz działalność rolnicza: największym źródłem emisji jest wylesianie (ok. 40 procent), a produkcja rolna to 25 procent emisji [przypis 11.22]. Wiąże się to przede wszystkim z ubytkiem lasów w Amazonii i Cerrado – regionach biogeograficznych zajmujących blisko trzy czwarte powierzchni Brazylii (ok. 6,5 milina (km)²) i mających kluczowe znaczenie w pochłanianiu (CO)2 [przypis 11.23]. Sektor wytwarzania energii odpowiada tylko za jedną czwartą emitowanych GHG, gdyż około 40 procent dostaw energii pochodzi ze źródeł odnawialnych (w 2014 r. głównie energia wodna, biomasa) [przypis 11.24].

W Brazylii znajduje się około 60 procent lasów deszczowych Amazonii, gdzie polityka wylesienia i zagospodarowania pozyskanej ziemi doprowadziła od 2000 roku do skokowego wzrostu emisji GHG [przypis 11.25]. Dzięki wprowadzonej strategii zwalczania wylesiania w Amazonii Brazylia odwróciła jednak ten trend i w latach 2005-2012 jej emisja w sektorze użytkowania gruntów, zmian użytkowania gruntów i leśnictwa – LULUCF (Land Use, Land Use Change and Forestry) zmniejszyła się o około 85 procent [przypis 11.26].

Str. 176

Brazylia, jako wschodząca gospodarka i największe państwo w Ameryce Łacińskiej, aspiruje do pierwszoplanowej pozycji w negocjacjach klimatycznych jako obrońcy interesów państw rozwijających się. W międzynarodowych negocjacjach Brazylia popiera zasadę wspólnej, ale zróżnicowanej odpowiedzialności, zgodnie z którą ciężar zobowiązań redukcyjnych i finansowych powinny ponosić państwa

uprzemysłowione. Brazylia należy do grupy państw rozwijających się i nowo uprzemysłowionych spoza Aneksu 1 Ramowej Konwencji UN FCCC, które nie posiadają zobowiązań redukcyjnych. Kraj ten jest gotowy rozważać ograniczenie

tempa wzrostu emisji, ale tylko pod warunkiem, że kraje rozwinięte będą gotowe na podjęcie zdecydowanych działań oraz udzielą wsparcia finansowego i

technologicznego krajom ubogim. Brazylia oczekuje ułatwienia przepływu technologii nie tylko z państw bogatych do mniej zamożnych, ale również w kierunku odwrotnym oraz między państwami rozwijającymi się. Jest zainteresowana przekazywaniem własnej wiedzy w dziedzinie produkcji biopaliw i ochrony obszarów leśnych [przypis 11.27].

Brazylia oczekuje finansowych rekompensat zahamowania wycinania tropikalnych lasów amazońskich. Jest największym beneficjentem pomocy z programu REDD plus (finansowanego z Funduszu na rzecz Amazonii powołanego w 2008 r.), który finansuje ochronę lasów tropikalnych [przypis 11.28].

Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej (World Energy Outlook 2013), istnieje wiele środków, które mogą zwiększyć efektywność energetyczną brazylijskiej gospodarki, między innymi efektywne wykorzystanie elastycznych źródeł

odnawialnych, w szczególności biomasy, które jednak nie zostały wymienione w narodowym planie na rzecz efektywności energetycznej. Ponadto, w listopadzie 2014 roku, rząd brazylijski zadeklarował inwestycje w nowe elektrownie węglowe i opalane gazem celem zwiększenia elastyczności systemu energetycznego w sytuacji

ograniczenia produkcji energii elektrycznej z elektrowni wodnych. Plany te w okresie 2014-2023 mogą ograniczyć dekarbonizację brazylijskiego sektora energetycznego [przypis 11.29].

W dniu 28 września 2015 roku Brazylia przedstawiła deklarację INDC obejmującą realizację celu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych netto, w tym użytkowania gruntów, zmiany użytkowania i leśnictwa (LULUCF) o 37 procent poniżej poziomu z roku 2005 do roku 2025.

Str. 177

Brazylia zamierza osiągnąć cele INDC poprzez szereg działań, w tym zwiększenie o 45 procent udziału energii odnawialnej w energii całkowitej w bilansie energetycznym do roku 2030 (przy czym wzrost źródeł energii odnawialnej innej niż hydroelektrownie ma wynieść pomiędzy 28 procent a 33 procent do roku 2030). Brazylijski INDC podkreśla, że emisja gazów cieplarnianych spadła o 41 procent w latach 2005-2012 głównie ze względu na znaczne redukcje emisji w sektorze LULUCF [przypis 11.30].

Brazylia ma też zamiar do roku 2030 zalesić i odbudować 12 mln hektarów lasów

[przypis 11.31]. W ten sposób znaczna część celu redukcyjnego ma zostać osiągnięta poprzez zmniejszenie emisji pochodzącej z wycinki i niszczenia lasów.

Dodatkowo w INDC Brazylia zaplanowała między innymi wzmocnienie i egzekwowanie wdrażania kodeksu ochrony brazylijskiej Amazonii (w tym egzekwowanie polityki „zero nielegalnego wylesienia”), osiągnięcie

czterdziestopięcioprocentowego udziału OZE w bilansie energetycznym do 2030 roku (zwiększenie wykorzystania wiatru, biomasy i energii słonecznej od 28 procent do 33 procent do roku 2030) oraz osiągnięcie dziesięcioprocentowego wzrostu wydajności w sektorze energii elektrycznej do 2030 roku. Ponadto, w perspektywie 2030 roku, w sektorze rolnictwa Brazylia będzie dążyć do wdrożenia programu niskich emisji (Low Carbon Emission Agriculture Program, ABC) jako głównej strategii zrównoważonego rozwoju rolnictwa obejmującej przywrócenie 15 mln hektarów zdegradowanych obszarów pastewnych [przypis 11.32].

RPA. Republika Południowej Afryki jest znaczącym eksporterem węgla – w 2014 roku w RPA wyprodukowano 286 milionów ton węgla, z czego 72 miliony ton zostało wyeksportowane głównie do Azji [przypis 11.33]. 25 września 2015 roku kraj ten przedstawił INDC, określając cel zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych między 398 a 614 milionów ton ekwiwalentu (CO)2 w perspektywie 2025-2030 [przypis 11.34]. Cel ten jest równoważny wzrostowi o 20 procent-82 procent w stosunku do 1990 roku [przypis 11.35]. RPA podkreśla również, że równość, rozwój gospodarczy i społeczny oraz likwidacja ubóstwa są priorytetami kraju. Istnieje jednak duża

niepewność co do możliwości ograniczenia emisji na poziomie deklarowanym w INDC, gdyż obecnie wdrożone polityki są niewystarczające do jego realizacji, tym bardziej że pomiędzy 1990 a 2013 rokiem emisje (CO)2 wzrosły o 70 procent [przypis 11.36].

Str. 178

Historycznie emisje RPA stale wzrastają, głównie z powodu tego, że gospodarka tego kraju opiera się głównie na górnictwie i przemyśle ciężkim. Bogactwo zasobów węgla i łatwość wydobycia powodują, że krajowe ceny tego surowca są stosunkowo niskie, dzięki czemu ceny elektryczności należą do najniższych na świecie. Z kolei zużycie energii w sektorach przemysłowych i mieszkalnictwie opiera się w dużej mierze na energii elektrycznej jako źródle energii, która w 85 procent jest

wytwarzana z węgla [przypis 11.37]. Dodatkowe emisje pochodzą z sektorów

przemysłowych i technologicznych, zwłaszcza z produkcji stali i produkcji cementu.

Jedną z najważniejszych polityk w RPA mających na celu zmniejszenie emisji jest zwiększenie wykorzystania energetyki odnawialnej. RPA staje się głównym

inwestorem w sektorze OZE na kontynencie afrykańskim. Największy potencjał rozwoju posiada energetyka słoneczna (PV), która osiągnęła dzięki wsparciu rządu znaczące moce (w 2013 r. nastąpiło uruchomienie dużej elektrowni PV o mocy 75 MW) [przypis 11.38]. W RPA powstają także małe zakłady pilotażowe

skoncentrowanej energii słonecznej (CSP) [przypis 11.39]. Zintegrowany plan zasobów energii elektrycznej (Integrated Resource Electricity Plan, IRP) na lata 2010-2030 wyznacza nowe zadania dla docelowych mocy ze źródeł odnawialnych, tak by do 2030 roku osiągnąć 17,8 GW [przypis 11.40]. W 2012 roku rząd zastąpił program taryf gwarantowanych programem Renewable Energy Independent Power Producer Programme (REIPPP), który pierwotnie przewidywał instalację 3,725 MW mocy odnawialnej do 2016 roku [przypis 11.41]. Pod koniec 2012 roku REIPPP został rozszerzony o kolejne 3200 MW mocy.

Narodowa strategia (National Climate Change Response Paper) identyfikuje kluczowe obszary polityki i pakiety, które są planowane do realizacji w przyszłości [przypis 11.42]. Wzrost mocy z energii odnawialnej nie zastąpi jednak tej

generowanej z węgla, gdyż inwestycje w nowe elektrownie konwencjonalne są realizowane w podobnym tempie jak OZE.

Str. 179

RPA wskazuje, że 16,4 MW dodatkowej mocy elektrowni węglowych są planowane lub już budowane i mają zostać uruchomione do 2030 roku [przypis 11.43]. Rząd planuje, że w 2030 roku węgiel będzie nadal stanowił 48 procent electricity mix, OZE natomiast – 21 procent.

OPEC (wybrane kraje członkowskie). Organizacja Państw Eksporterów Ropy Naftowej (OPEC) jest jedną z najważniejszych międzynarodowych organizacji powstałych poza kręgiem cywilizacji zachodniej. Znaczenie OPEC dla światowego sektora naftowego jest ogromne. Udział tej organizacji w światowej produkcji ropy naftowej wynosi około 40 procent, a kraje zrzeszone w OPEC reprezentują łącznie około 65 procent handlu ropą i 75 procent udokumentowanych światowych rezerw czarnego złota [przypis 11.44]. Międzynarodowa polityka klimatyczna ma silny wpływ na rynki surowców energetycznych. Dlatego jej zaostrzanie nigdy nie było na rękę

bogatym w ropę i utrzymującym duży udział węglowodorów w krajowym energy mix krajom zrzeszonym w OPEC, które reżim klimatyczny identyfikują z zagrożeniem dla cen ropy naftowej i ryzykiem utraty znacznych dochodów z jej eksportu. OPEC – jako kartel producentów i eksporterów ropy naftowej – podczas kolejnych szczytów

klimatycznych dążył do blokowania negocjacji, odgrywając rolę „hamulcowego”, co było spowodowane interesem gospodarczym [przypis 11.45]. Zależność gospodarki narodowej krajów członkowskich od przychodów z produkcji i eksportu ropy naftowej i jej produktów ubocznych – o wysokiej intensywności emisji (CO)2 – zniechęcały organizację do poparcia polityki ograniczania emisji gazów cieplarnianych.

Organizacja traktowała wszelkie dyskusje na temat ocieplenia globalnego i

koniecznych redukcji (CO)2 jako zagrożenie dla swoich interesów ekonomicznych, domagając się utrzymania zasady jednomyślnego podejmowania decyzji w sprawach konwencji. Państwa członkowskie organizacji swoją aprobatę dla postępu w

kreowaniu nowych regulacji ograniczających emisje GHG uzależniały od uzyskania odpowiednich rekompensat za redukcję zużycia paliw kopalnych [przypis 11.46].

Krajom OPEC zależy więc na pozyskaniu rekompensat finansowych w sytuacji ograniczeń emisji, aczkolwiek organizacja część ogromnych wpływów z eksportu ropy przeznacza na fundusz odpowiedzialny za badania nad technologiami ograniczającymi szkodliwy wpływ wykorzystywania ropy jako surowca energetycznego.

Arabia Saudyjska. Z 16 procent udokumentowanych światowych rezerw ropy naftowej i 15 procent gazu ziemnego – kraj ten zajmuje kluczowe miejsce w OPEC [przypis 11.47]. Sektor naftowy stanowi 90 procent eksportu, zapewniając 75 procent przychodów do budżetu i stanowiąc 40 procent całego PKB tego kraju.

Str. 180

10 listopada 2015 roku Arabia Saudyjska przedstawiła INDC, wskazując ilościowy cel zmniejszenia emisji rocznie do 130 miliony ton ekwiwalentu (CO)2 w 2030 roku (w 2013 r. roczna emisji ekwiwalentu (CO)2 w Arabii Saudyjskiej wyniosła 472 milionów ton ekwiwalentu (CO)2) za pomocą środków, które mają równolegle zapewnić

dywersyfikację źródeł energii (w szczególności ograniczenie zużycia ropy naftowej na rzecz innych źródeł energii) i jednoczesną redukcję emisji gazów cieplarnianych [przypis 11.48]. Osiągnięcie celu zostało uzależnione od zapewnienia ciągłego wzrostu gospodarczego i przychodów dla gospodarki narodowej z eksportu ropy

naftowej. Co więcej, Arabia Saudyjska zastrzegła możliwość rewizji INDC pomiędzy rokiem 2016 a 2020, jeżeli konsekwencje porozumienia paryskiego spowodowałoby nadmierny ciężar dla jej gospodarki. Arabia Saudyjska nie zdefiniowała zatem poziomu bazowego, od którego mierzyłaby redukcję emisji GHG, ale określiła kwotę redukcji na podstawie krajowych prognoz. Redukcje emisji proponowane przez Arabię Saudyjską w INDC są daleko poniżej oczekiwań społeczności

międzynarodowej. Wydobycie czarnego złota jest podstawą saudyjskiej gospodarki, a wpływy z eksportu od lat 70. 20 wieku stanowiły większość przychodów rządowych.

Biorąc pod uwagę obecne założenia polityki w sektorze dostaw energii, przewiduje się, że Arabia Saudyjska będzie wykorzystywać w znaczącym stopniu paliwa

kopalne, by realizować swoje potrzeby energetyczne. Utrzymanie czołowego miejsca węglowodorów w strukturze konsumpcji energii może przesunąć Arabię Saudyjską w globalnym rankingu głównych emitentów GHG z pozycji 10. w 2013 roku na pozycję 6. w roku 2030 [przypis 11.49]. Zwiększenie udziału OZE w energy mix kraju

pozwolić ma na większy eksport ropy naftowej i gazu ziemnego. Saudyjczycy planują wydać 109 miliardów dolarów na nowe moce (50 GW energii odnawialnej) do 2032 roku, tak by zwiększyć dostawy prądu elektrycznego, dodając 41 GW energii słonecznej (w tym 25 GW z CSP) i 4 GW z innych OZE (a także 18 GW z

planowanych instalacji energetyki jądrowej) [przypis 11.50]. W ten sposób połowa produkowanej w tym czasie energii elektrycznej ma pochodzić ze źródeł

odnawialnych. Niepokojący jest fakt, że realizacja tych celów jest znacząco opóźniona na skutek niskich cen ropy naftowej.

Str. 181

Arabia Saudyjska jest krajem o jednym z najwyższych na świecie wskaźników emisji GHG na mieszkańca (16,39 t (CO)2/per capita) [przypis 11.51]. Wzrost

energochłonności gospodarki znacząco obniża zdolność Arabii Saudyjskiej do eksportu ropy naftowej, a także powoduje wzrost wydatków rządowych, ponieważ krajowa konsumpcja ropy jest silnie subsydiowana. Stąd działania mające na celu oszczędzanie energii w celu redukcji krajowej konsumpcji ropy naftowej między innymi poprzez wprowadzanie standardów zużycia paliwa przez samochody,

standardy izolacji nowych budynków i wymagania dla klimatyzatorów. Wciąż jednak nie wprowadzono polityk narzucających użycie OZE i nie ma oficjalnej informacji na temat kontraktów na budowę elektrowni jądrowych. Saudyjczycy są świadomi

znaczącej podatności kraju na zmiany klimatu, ale jest to słabo odzwierciedlone w zadeklarowanym INDC [przypis 11.52]. Kraj wymaga ograniczenia udziału ropy naftowej, a jednocześnie zwiększenia roli energii odnawialnej i jądrowej jako źródeł energii sprzyjających dojściu do gospodarki nienaftowej.

Zjednoczone Emiraty Arabskie. ZEA – będąc członkiem OPEC – są ważnym producentem i eksporterem ropy naftowej. W dniu 22 października 2015 roku Zjednoczone Emiraty Arabskie przedstawiły INDC, zobowiązując się do wdrożenia strategii dywersyfikacji, która ma doprowadzić do korzyści gospodarczych i adaptacji do zmian klimatu. Kraj nie przyjął żadnych celów redukcyjnych emisji. Zamiast tego jakościowo opisano szereg działań ukierunkowanych na wszystkie sektory

gospodarki. W INDC podkreślono cel zwiększenia udziału czystej energii do 24 procent całkowitego bilansu energetycznego do roku 2021 [przypis 11.53]. ZEA, podobnie jak Arabia Saudyjska, są bardzo podatne na zmiany klimatyczne, gdyż 85 procent ludności mieszka w strefach przybrzeżnych. Kraj ten posiada jedne z

największych złóż węglowodorów na świecie, lecz planuje zdywersyfikować energy mix, tak by włączyć do niego technologie OZE i energetykę jądrową. ZEA mają doskonałe warunki do zwiększenia roli odnawialnych źródeł energii: w listopadzie 2014 roku uruchomiono elektrownię słoneczną PV o mocy 100 MW, która wytwarza energię po najniższych kosztach dla tego rodzaju technologii (5,98 c/kWh) [przypis 11.54]. Flagową inwestycją ZEA jest projekt Masdar, który ma prowadzić do

utworzenia zeroemisyjnej metropolii z zastosowaniem zrównoważonych technologii energetycznych [przypis 11.55].

Str. 182

W 2011 roku w Abu Zabi wprowadzono w ramach programu Estidama wymagania dla zielonych budynków, podobnie jak w 2014 roku w Dubaju. Celem częściowej dekarbonizacji sektora energetycznego i zmniejszenia uzależnienia od gazu

ziemnego w 2021 roku planowane jest uruchomienie elektrowni jądrowej o mocy 5,6 GW. Energetyka odnawialna staje się coraz bardziej atrakcyjna ekonomicznie dla bogatych w ropę naftową ZEA. Według raportu Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej (IRENA) zapewnienie dziesięcioprocentowego udziału OZE w

całkowitym bilansie energetycznym tego kraju (w tym 25 procent całkowitej produkcji energii elektrycznej) mogłoby wygenerować roczne oszczędności w wysokości 1,9 mld dol. w 2030 roku poprzez ograniczenie zużycia paliw kopalnych i obniżenie

kosztów energii, nie mówiąc o korzyściach zdrowotnych i środowiskowych

(szacowane dodatkowe roczne oszczędności netto w wysokości od 1 do nawet 3,7 miliarda dolarów) [przypis 11.56].

ZEA podejmują działania mające na celu przejście z systemu wytwarzania energii elektrycznej w 97 procent zasilanej przez elektrownie gazowe do 100 procent zasilanych ze źródeł odnawialnych i energetyki jądrowej w celu znacznego zmniejszenia emisji dwutlenku węgla [przypis 11.57]. Działania adaptacyjne zakładają zwiększenie czystej energii z 0,2 procent w 2014 roku do 24 procent całkowitego bilansu energetycznego do 2021 roku [przypis 11.58]. ZEA rozważają wdrożenie systemu wychwytywania dwutlenku węgla w procesie spalania ropy naftowej i gazu ziemnego. Stopniowo zwiększane są taryfy dla energii elektrycznej, tak by ograniczyć subsydiowanie krajowej konsumpcji. ZEA w sierpniu 2015 roku wycofały się także z dopłat do paliw kopalnych w sektorze transportu, stając się pierwszym krajem w regionie, który ustalił ceny benzyny i oleju napędowego na rynku krajowym zgodnie z cenami światowymi [przypis 11.59]. W celu zwiększenia udziału transportu publicznego Dubaj zainwestował wiele miliardów dolarów w systemie lekkich kolei i metra.

Str. 183

Dla transportu towarowego rząd planuje zbudować sieć kolejową łączącą wszystkie siedem emiratów, zintegrowaną z krajami Zatoki Perskiej (uruchomienie planowane w 2017 r.). Godne uwagi jest to, że narzędzia i środki dla zrównoważonego rozwoju w ZEA są wprowadzane w szybszym tempie niż w jakimkolwiek innym kraju

eksportującym ropę naftową. Zwiększenie efektywności energetycznej stało się kluczowym elementem krajowej strategii zmniejszenia zużycia energii.

Kraje najsłabiej rozwinięte i wyspiarskie. Szczególny nacisk kładą na odpowiedzialność historyczną państw wysoko rozwiniętych, deklarując chęć współpracy na rzecz redukcji emisji, ale pod warunkiem finansowego i

technologicznego wsparcia państw rozwijających się. Kraje mniej rozwinięte (Least Developed Countries, – LCD) z Afryki i Azji i rozwijające się małe państwa

wyspiarskie (Small Island Developing States) narażone na negatywne skutki

globalnego ocieplenia próbują wpływać na kształt agendy międzynarodowej. Część z

globalnego ocieplenia próbują wpływać na kształt agendy międzynarodowej. Część z