Marnotrawstwo żywności w raportach badawczych

W poniższym fragmencie pracy przedstawię podstawowe badania i dane dotyczące marnotrawstwa żywności, nie tylko opisujące poziom konsumpcji, ale również produkcji i dystrybucji żywności. W tym kontekście nie będę krytykował oraz dekonstruował ich założeń oraz metodologii, ponieważ głównym celem będzie próba odtworzenia sposobów opisywania marnotrawstwa żywności, wskazywania na jej przyczyny oraz momenty, kiedy się ono dokonuje. Marnotrawstwo na poziomie globalnym było mierzone przez Food and Agriculture Organization of the United Nations (dalej jako FAO) w latach 2010-2011.

Badanie wykazało, że na świecie marnuje się 1,3 mld t żywności - czyli około jednej trzeciej jadalnej masy żywności. Zdaniem Institution of Mechanical Engineers (Dalej IME) wedle różnych szacunków marnuje się od 1,2 do 2 mld t żywności, co daje 30-50% globalnej produkcji⁷⁴. Inne dane przedstawiają straty w kaloriach. Globalnie produkuje się 4600 kcal na osobę na dzień, z czego 2000-2800 kcal jest dostępne dla ludzkiej konsumpcji⁷⁵. Zdaniem badaczy zajmujących się tym problem, marnotrawstwo żywności ma różną skalę oraz przyczyny w zależności od obszaru geograficznego. Kraje określane w raporcie mianem

„rozwijających się” (kraje z regionów: Afryka, Azja Południowo-Wschodnia, Ameryka Południowa) o niewysokim dochodzie per capita tracą nie mniejszy procent żywności, niż kraje określane mianem „rozwiniętych” o wyższym dochodzie per capita (na przykład Europa, Ameryka Północna, Japonia). Niemniej jednak w tych krajach straty pojawiają się głównie na etapie produkcji oraz przetwarzania żywności. Przyczyną tego stanu rzeczy jest

74 Institution of Mechanical Engineers 2013, Global food, Waste not, Want not, str. 7.

75 Gunders D., Wasted: How America Is Losing Up to 40 Percent of Its Food from Farm to Fork to Landfill,

„NRDC Issue Paper”, August 2012.

słabo rozwinięta infrastruktura, czyli między innymi: utrudniony transport żywności, nisko wydajne techniki zbierania i przechowywania żywności, niedobory technologiczne (w tym przede wszystkim w sferze systemów chłodniczych), brak rozwiniętego przemysłu przetwórczego oraz brak skoordynowanej i gęstej sieci hurtu i detalu. Jak pokazują inne badania marnotrawstwo na tych obszarach mogłoby być mocno zredukowane w wyniku wprowadzenia prostych ulepszeń takich jak upowszechnienie plastikowych skrzynek do przewożenia owoców, usprawniających ich przemieszczanie, oraz zastosowanie silosów na ziarno⁷⁶, dzięki którym nie trzeba suszyć ich na słońcu i wystawiać na kontakt z gryzoniami.

Natomiast w krajach zamożniejszych decydującą rolę w procesie marnotrawstwa odgrywają indywidualni konsumenci, co jest powiązane z mniejszymi kosztami ekonomicznymi pozyskiwania żywności. Raport FAO dowodzi, że ilość zmarnowanej żywności przypadająca na jednego konsumenta w krajach „rozwiniętych” wynosi 95-115 kilogramów na rok, co kontrastuje z obszarem Afryki Subsaharyjskiej oraz Azji Południowo-Wschodniej, gdzie ta miara wynosi 6-11 kilogramów na rok⁷⁷.

Rysunek 2. Straty i marnotrawstwo per capita w poszczególnych regionach na świecie⁷⁸

Źródło: FAO 2011, Global Food Losses and Food Waste, str.5

76 FAO 2011, Global Food Losses and Food Waste, str. 10-14, FAO 2011, Food Loss Reduction Strategy.

77 FAO 2011, Statistical Yearbook, str. 216.

78 Wykresy i grafiki w dalszych fragmentach będą przedstawiane w oryginalnej postaci. Jest to uzasadnione, ponieważ ich forma i sposób prezentacji stanowią ważną część dyskursu na temat marnotrawstwa żywności.

Przedstawienie ich w taki sam sposób jak w raportach, z jednej strony pozwala na pokazanie sposobu upowszechniania wiedzy, z drugiej wskazuje na zawarte w nich środki perswazyjne, wymuszające pewną perspektywę oglądu danego zjawiska.

Najważniejsze badania dotyczące marnotrawstwa żywności w Europie zostały przeprowadzone przez Komisję Europejską (dalej jako KE) w 2010 roku. Badania te koncentrują się na odpadkach żywnościowych (food waste), a nie stricte na marnotrawstwie.

Odpadki żywnościowe obejmują surową lub przygotowaną żywność wyrzucaną na każdym etapie produkcji, obrotu i konsumpcji żywności. Zalicza się do nich niespożytą żywność, ale też obierzyny od warzyw oraz skrawki mięsne⁷⁹. Z treści raportu można wyciągnąć wniosek, że wytwarzanie odpadków żywnościowych jest uznawane za problem, który trzeba rozwiązać, oraz że większość z nich jest wynikiem marnotrawstwa. Rozdzielenie zjawiska marnotrawstwa od zagadnienia odpadków żywnościowych w pewnych kontekstach może sprawić problem czytelnikowi raportu, ponieważ do ich opisu używa się tego samego wyrażenia – food waste – które oddaje dwuznaczność słowa waste w języku angielskim (odpadek/marnotrawstwo). Raport wskazuje na to, że w 27 krajach Unii Europejskiej rocznie wytwarza się około 89 mln t odpadków żywnościowych, co stanowi 179 kilogramów per capia. Dane te są oparte na krajowych obliczeniach odpadków żywnościowych lub w przypadku ich braku na danych szacunkowych. W oparciu o wyniki badania w Wielkiej Brytanii przeprowadzonego przez Waste and Resources Action Programme (dalej jako WRAP), dużą część odpadków żywnościowych uznaje się jako marnotrawstwo. Badania te dowodzą, że około 64 % odpadków żywnościowych w gospodarstwach domowych „jest do uniknięcia”. Zgodnie z badaniami KE w Europie najwięcej odpadków żywnościowych powstaje na poziomie gospodarstw domowych (42%) oraz produkcji (39%). Na innych etapach „łańcucha żywnościowego” jest ich znacznie mniej (hurt i detal 5%, usługi żywnościowe i catering 14%)⁸⁰. Z badań został wykluczony sektor rolnictwa, w którym również pojawiają się straty żywnościowe. Największą bezwzględną ilość odpadków żywnościowych wytwarzają Wielka Brytania (14,4 mln t), Niemcy (10,4 mln t), Holandia (9,5 mln t), Francja (9,1 mln t) oraz Polska (9 mln t)⁸¹.

Najdokładniejszymi danymi o marnotrawstwie w ramach jednego państwa dysponuje Wielka Brytania⁸², w której dotowana z pieniędzy publicznych instytucja WRAP

79 European Commission 2010, Preparatory Study of Food Waste across EU 27 – Final Report, str. 24.

80 European Commission 2010, Preparatory Study…, dz.cyt., str. 12-13.

81 European Commission 2010, Preparatory Study…, dz.cyt., str. 64.

82 Inne badania obliczające marnotrawstwo żywności na poziomie narodowym były organizowane między innymi w Turcji: FAO 2006, Household Food Wastage in Turkey; RPA: Oelofse S.H., Nahman A., Estimating the Magnitude of Food Waste Generated in South Africa,

http://researchspace.csir.co.za/dspace/bitstream/10204/6097/1/Oelofse1_2012.pdf, (dostęp 01.04.2016), Nahman A., de Lange W., Oelofse S., Quantifying and valuing post-consumer food waste in South Africa,

zajmuje się badaniami oraz zarządzaniem odpadkami. Badania z 2007 roku wskazują, że w Wielkiej Brytanii w gospodarstwach domowych powstaje 8,3 mln t odpadków żywnościowych (do badań również wliczano niespożywane napoje), co jest równe prawie 22% kupowanej żywności⁸³. Większość z odpadków została zaklasyfikowana jako „do uniknięcia” (64%) oraz „możliwe do uniknięcia” (18%). W badaniu tym uwzględniono również sposób pozbywania się odpadków żywnościowych. Zgodnie z danymi WRAP odpady żywnościowe w gospodarstwach domowych są utylizowane w następujących proporcjach: wyrzucanie do kosza na śmieci (5,7 mln t), spuszczane ze ściekami (1,8 mln t), oddawane zwierzętom i przeznaczone na kompostowane (0,69 mln t). Projekt badawczy zatytułowany The Food We Waste uwzględniał również pewne zmienne społeczne, które próbowano korelować z praktykami wyrzucania żywności⁸⁴. Badania wykazały, że najważniejszą zmienną warunkującą ilość odpadków żywnościowych był rozmiar gospodarstwa domowego. Im było większe tym więcej wyrzucano żywności. Niemniej jednak uwzględnienie ilości wyrzucanej żywności per capita pozwalało stwierdzić, że to jednoosobowe gospodarstwa domowe okazały się wytwarzać najwięcej odpadków żywnościowych. Co ciekawe, gros z tych gospodarstw było prowadzone przez osoby w wieku emerytalnym. Starsze osoby prowadzące jednoosobowe gospodarstwa domowe wyrzucały mniej niż młodsze, co jednak i tak na głowę średnio stanowiło więcej niż w przypadku gospodarstw liczniejszych. Starsze osoby, które były głową większych gospodarstw domowych wyrzucały znacznie mniej niż gospodarstwa domowe składające się z osób młodszych. Badania również wykazały, że więcej odpadków żywnościowych wytwarzają gospodarstwa domowe korzystające z pomocy instytucji państwowych oraz mniejszości etniczne. Niemniej jednak w tym przypadku to nie dochód, praca i etniczność były czynnikiem decydującym o większej ilości odpadków żywnościowych, lecz struktura gospodarstw domowych. Te mniej zamożne oraz składające się z imigrantów są liczniejsze oraz zazwyczaj posiadają dzieci do szesnastego roku życia. Wpływ struktury tego typu gospodarstw domowych można było sprawdzić dzięki analizie masy odpadków żywnościowych per capita, która nie wykazała znaczących różnic między nimi, a tymi o wyższych dochodach oraz składających się z nieimigrantów. Wszystkie te wyniki wskazują, że najważniejszym elementem determinującym wyrzucanie żywności jest ilość osób w http://researchspace.csir.co.za/dspace/bitstream/10204/6339/1/Nahman1_2012.pdf; USA: Gunders D., Wasted:

How America…, dz.cyt.; Finlandii: Katajajuuri J.M. i in., Food waste in the Finnish food chain, „Journal of Cleaner Production” 73/2014, str. 322-329, (dostęp 01.04.2016).

83 WRAP 2009, Household Food and Drink Waste in the UK, str. 4.

84 WRAP 2007, The Food We Waste, str. 169-200.

gospodarstwie domowym. Mieszkanie w pojedynkę powoduje, że nawet z założenia oszczędniejsze, starsze osoby wyrzucają więcej żywności per capita niż młodsze, które mieszkają w większych rodzinach.

Podstawowym źródłem danych o marnotrawstwie żywności w Polsce jest wspomniany raport KE. Zgodnie z nim rocznie w Polsce wytwarza się około 9 mln t odpadków żywnościowych, co jest równoznaczne z 235 kilogramami na osobę rocznie⁸⁵. Ta ogólna liczba jest różnicowana poprzez podział na poszczególne części łańcucha żywnościowego. Na etapie produkcji wytwarza się najwięcej odpadków żywnościowych (6,5 mln t). Gospodarstwa domowe są źródłem 2 mln t (54 kg/os rocznie). Natomiast od sektora usług żywnościowych oraz sprzedaży hurtowej i detalicznej pochodzi 365 tys. t. Drugim źródłem danych o marnotrawstwie żywności w Polsce są badania CBOS-u z 2005 roku. W raporcie Upodobania kulinarne, nawyki żywieniowe i zachowania konsumenckie Polaków dowiadujemy się o następujących tendencjach.

 Pomiędzy rokiem 1998 a 2005 roku zwiększyła się ilość osób, które twierdzą, że prawie zawsze sprawdzają datę ważności⁸⁶.

 „Niewielu Polaków deklaruje, że w ich gospodarstwach domowych często zdarza się marnotrawstwo żywności. Resztki z obiadu wyrzuca 7% badanych, pieczywo – 6%, a w przypadku innych produktów spożywczych liczby te są jeszcze niższe. Od 9 do 16% ankietowanych deklaruje, że różnego rodzaju resztki żywności zdarza im się wyrzucać od czasu do czasu. Od 2000 roku wskazania te nie uległy znaczącym zmianom”.

 „Wyraźnie zmniejszyła się liczba osób, które twierdzą, że nigdy nie wyrzucają pieczywa (o 5 punktów – do 43%), mleka i jego przetworu (o 10 punktów – do 57%), warzyw i owoców (o 9 punktów – do 45%) oraz mięsa i wędlin (o 13 punktów – do 54%)”.

Badania skupiające się na tematyce marnotrawstwa żywności w Polsce, również są robione przez Millward Brown KRC na zlecenie Federacji Polskich Banków Żywności (dalej jako FPBŻ). Badanie z 2013 roku miało formę sondażu CAPIBUS na reprezentatywnej grupie dla całej populacji Polaków (n=505). Konkluzje w nim zawarte są przedstawiane za pomocą następujących stwierdzeń:

85 European Commission 2010, Preparatory Study…, dz.cyt., str. 56.

86 CBOS 2005, Upodobania kulinarne, nawyki żywieniowe i zachowania konsumenckie Polaków – Komunikat z badań, str. 17.

W Polsce do wyrzucania żywności przyznaje się 39% badanych, czyli 9% więcej niż w roku 2012. Zgodnie ze wskazaniami ankietowymi najczęściej wyrzucane są wędliny, pieczywo, warzywa, owoce i jogurty. Najczęściej wymienianą przyczyną marnowania żywności w polskich domach jest przegapienie terminu przydatności do spożycia⁸⁷.

Odpowiedź „zdecydowanie tak” i „raczej tak” była wybierana przez respondentów odnośnie następujących kwestii:

 Wiem jak przechowywać produkty, aby zachowywały świeżość jak najdłużej (85%).

 W ciągu ostatnich dwóch lat bardzo ograniczył(a)em wyrzucanie żywności (65%).

 Na zakupy zazwyczaj wybieram się z listą produktów do kupienia (60%).

 Mam świadomość problemu marnowania jedzenia, ale ciągle dość często zdarza mi się wyrzucać żywność (44%).

 Znam programy i kampanie informacyjne o tym, jak nie marnować jedzenia (37%).

 Uważam, że marnowanie jedzenia nie jest ważnym problemem w Polsce (31%).

W ostatnim przypadku odpowiedź „zdecydowanie nie” i „raczej nie” wybrało 57%, co może świadczyć o tym, że problem wyrzucania żywności jest dostrzegany i uznawany za ważny.

Badania SKM KRC i CBOS nie wnoszą zbyt wiele do naszej wiedzy na temat marnotrawstwa żywności. Opierają się one na subiektywnych opiniach, a same rezultaty potwierdzają to, że najczęściej wyrzuca się produkty o krótkim terminie ważności. Nie można z nich niczego powiedzieć o realnych ilościach wyrzucanej żywności. Trudno również coś powiedzieć na temat liczby osób, które twierdzą, że wyrzucają żywność. Porównując wyniki badań CBOS-u oraz SMG KRC można jedynie stwierdzić, że coraz więcej osób nie ma oporów, aby o tym powiedzieć. Nie wiemy jednak nic o realnej częstotliwości tego typu praktyk oraz czy są one uznawane przez samych respondentów za marnotrawstwo.

Czwartym źródłem danych o marnotrawstwie żywności w Polsce są badania robione przez prywatne organizacje w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu. W taką ramę wpisują się działania sieci supermarketów Tesco, która promuje się jako firma zapobiegająca marnotrawstwu żywności. Jeden z elementów takiej akcji wizerunkowej polegał na zleceniu SMG KRC badania ilości marnotrawstwa żywności w szkołach. Badanie polegało na

87 Federacja Polskich Banków Żywności 2013, Zapobieganie marnowaniu z korzyścią dla społeczeństwa, str. 4.

zapytaniu około tysiąca nauczycieli o skalę marnotrawstwa. Szacunki oparte na tym badaniu mówiły o tym, że dzieci marnują 1,6 tys. t żywności o wartości 236 tys. zł⁸⁸.

Według nauczycieli 58% kanapek przygotowanych przez rodziców dla dzieci nie jest przez nie zjadanych w szkołach, ale ląduje w koszach na śmieci. Marnuje się także jedzenie przygotowywane w szkołach, na przykład obiady na stołówkach. I tak: nie jest zjadanych 42% surówek, 34% zup, 33% kasz i ryżu, 30% warzyw, 24%

ziemniaków i 20% mięsa. W koszach ląduje też 29% owoców i 27% mleka. Główną przyczyną tego stanu rzeczy - zdaniem pedagogów - jest to, że uczniowie wolą jeść słodycze i przekąski. Uważa tak 84% nauczycieli. 70% z nich sądzi, że dzieci nie lubią tego, co przygotowują im rodzice, a 50%, że nie lubią posiłków przygotowywanych na stołówce. 32% ocenia, że uczniowie zamiast kanapek i obiadów szkolnych wolą zjeść hamburgery, pizzę lub frytki. Część nauczycieli problem widzi w zbyt dużych porcjach przygotowywanych przez rodziców (uważa tak 31% pedagogów) lub na stołówkach (odpowiedziało tak 12%)⁸⁹.

Powyższe dane niemal całkowicie wyczerpują opartą na badaniach wiedzę o marnotrawstwie żywności w Polsce. Nie można uznać tego stanu za zadowalający. Badania Komisji Europejskiej opierają się na szacunkach i analizie danych zastanych. Natomiast badania CBOS i SMG KRC pokazują nam subiektywne oceny marnotrawstwa żywności. Jedyny pewny wniosek, który może zostać wyciągnięty z nich, to tylko coraz łatwiejsze mówienie o praktykach wyrzucania żywności. Oznacza to, że tematyka ta może przestawać być społecznym tabu, co nie musi oznaczać deprecjacji normy zakazującej marnotrawstwa żywności.

Ilości marnowanej żywności są zazwyczaj podawane w miarach wagowych. Jeżeli weźmiemy pod uwagę ten aspekt, to uznamy, że globalnie najwięcej marnowanych jest owoców i warzyw, których tonaż w masie odpadków jest największy. Zmiana jednostki mierzenia marnotrawstwa żywności prowadzi do uzyskania innego obrazu. Ma to znaczenie nie tylko poznawcze, ale również praktyczne, odnoszące się do tego, co jest celem strategicznym polityk zapobiegania marnotrawstwu. Jeżeli weźmiemy pod uwagę kalorie, wówczas uznamy, że najwięcej marnuje się zboża, które jest najbardziej wydajne pod tym względem (w masie odpadków 19% a w kcal 53%). Owoce i warzywa w tym przypadku stają się znacznie mniej ważne (w masie odpadków 44% a w kcal 13%). Jeden kilogram mąki z

88 Polscy uczniowie marnują jedzenie,

http://opole.wyborcza.pl/opole/1,35114,15661858,Polscy_uczniowie_marnuja_jedzenie.html, (dostęp 01.04.2016).

89 Badanie: ponad połowa kanapek polskich uczniów trafia do kosza,

http://wyborcza.pl/1,91446,15726128,Badanie__ponad_polowa_kanapek_polskich_uczniow_trafia.html, (dostęp 01.04.2016).

pszenicy zawiera 12% wody i 3643 kcal. Natomiast jeden kilogram jabłek zawiera 81% wody i 1704 kcal⁹⁰.

Rysunek 3. Porównanie masy i zawartości kalorycznej marnowanej żywności

Źródło: World Resource Institute 2013, Reducing Food Losses and Waste, str. 6, na podstawie raportu FAO 2011

Zaspokojenie potrzeb kalorycznych to nie wszystko. Osoby, które zapewniają sobie odpowiednią ilość energii mogą odczuwać tak zwany głód utajony, który jest rezultatem niedoboru określonych substancji odżywczych. Wówczas najważniejsze dla ich zaspokojenia będą wspomniane owoce i warzywa. Ich wyrzucanie będzie najdotkliwsze na tej płaszczyźnie.

Również energetyczne miary mogą być ujmowane w różny sposób. Można badać stosunek przyjmowanych kalorii przez człowieka do jego potrzeb. Tak ujmowana nadwyżka kaloryczna, która powoduje nadwagę, w niektórych raportach jest uznawana za marnotrawstwo⁹¹. Jeżeli jednak weźmiemy pod uwagę stosunek energii włożonej w wyprodukowanie określonej żywności do liczby kalorii jaką ona daje ludziom, wówczas najdotkliwsze będzie niezużywanie mięsa, a w szczególności wołowiny. 3 kcal energii włożonej w produkcję jadalnych roślin daje 1 kcal dla ludzkiej konsumpcji. Natomiast na 1 kcal wołowiny nadającej się do spożycia przez ludzi potrzeba wkładu 35 kcal energii⁹². W tle dyskusji na temat kalkulacji marnotrawstwa energetycznego pojawia się kategoria przytaczanego wcześniej drugiego prawa termodynamiki. W przypadku mięsa jego surowcochłonność wynika z tego, że pomiędzy człowiekiem a uprawą ziemi pojawia się

90 World Resource Institute 2013, Reducing Food Losses and Waste, str. 5-8.

91 Blair D., Sobal J., Luxus consumption: Wasting Food Resources Through Overeating, „Agriculture and Human Values” 23/2006, str. 63–74.

92 Institution of Mechanical Engineers 2013, Global food…, dz.cyt., str. 13.

dodatkowe ogniwo w łańcuchu pokarmowym, czyli zwierzęta, które spożywają jedzenie i wodę. W ten sposób wytracana jest energia, która sprawia, że z termodynamicznego punku widzenia produkcja mięsa jest najbardziej kosztownym produktem spożywczym. W większości raportów waga odpadków żywnościowych jest również przeliczana na ślad ekologiczny. Raport KE podaje, że tona odpadków żywnościowych wytwarza 1,9 t dwutlenku węgla (dalej jako CO2), co daje rocznie 180 Mt⁹³. Fragmenty raportów badawczych, dotyczące śladu ekologicznego podkreślają, że odpadki żywnościowe produkują duże ilości metanu (dalej jako CH4), który znacznie mocniej wpływa na efekt cieplarniany niż CO2. W przypadku takich przeliczeń również mięso będzie zawierało największy potencjał szkodliwości ekologicznej. Podobnie będzie w przypadku traconej wody użytej do produkcji ilości określonego artykułu żywnościowego. Według wybranych szacunków potrzeba 15 tys.

litrów wody na wytworzenie kilograma wołowiny, 287 l wody na kilogram ziemniaka, 1,6 tys. l wody na jeden kilogram chleba⁹⁴. W przypadku emisji CO2 dużo mówi się o żywnościokilometrach, czyli dystansie jaki musi przebyć żywność zanim trafi do ostatniego konsumenta. Szacunki podają, że w USA przeciętna żywność musi być transportowana 2400 km⁹⁵. Dlatego też w tym przypadku żywność lokalna będzie uznawana za mniej marnotrawczą niż ta, która stała się przedmiotem handlu globalnego. Oprócz masy, energii i kosztów ekologicznych marnotrawstwo w raportach jest przedstawiane jako koszt ekonomiczny mierzony pieniądzem. Z badań WRAP dowiadujemy się, że w gospodarstwach domowych w Wielkiej Brytanii odpadki żywnościowe, które są do uniknięcia stanowią wartość 12 mld euro, co daje 480 euro na gospodarstwo domowe na rok⁹⁶.

Oprócz powyższych danych i wyliczeń, ważną rolę w raportach na temat marnotrawstwa żywności odgrywają również prognozy. Badania demograficzne wskazują na to, że do roku 2050 populacja na ziemi będzie wynosiła 9,1 mld osób, czyli zwiększy się o prawie 2 mld w stosunku do stanu obecnego. Jak pokazują dane, obecna produkcja żywności pozwala zaspokoić 150% potrzeb żywnościowych globalnej populacji⁹⁷. Niemniej jednak jej planowany wzrost będzie wymagał zwiększenia obecnych zdolności wytwórczych o 70%, aby sprostać rosnącemu popytowi kalorycznemu⁹⁸. Będzie stanowiło to duże obciążenie dla systemów ekologicznych i gospodarczych z racji tego, że produkcja żywności wymaga dużej

93 European Commission 2010, Preparatory Study…, dz.cyt., str. 16.

94 Institution of Mechanical Engineers 2013, Global food…, dz.cyt., str. 12.

95 Federacja Polskich Banków Żywności 2011, Nie marnuj jedzenia, str. 5.

96 WRAP 2009, Household Food and Drink Waste in the UK, str. 28.

97 Segre A., Gaiani S., Transforming Food Waste into a Resource, RSC Publishing, Cabridge 2012, str. 37.

98 Segre A., Gaiani S., Transforming…, dz.cyt., str. 36, Buzby J.C., Hyman J., Total and per Capita Value of Food Loss in the United States, „Food Policy” 37/2012, str. 562.

ilości nakładów. Przykładowo rolnictwo, produkcja oraz dystrybucja żywności w USA wymaga zużycia 10% budżetu energetycznego, 50% ziemi oraz 80% wody⁹⁹. Globalnie rolnictwo wykorzystuje 18% gruntów na świecie i 85% świeżej wody¹⁰⁰. W zaludnionych krajach określanych mianem „rozwijających się” rośnie również zapotrzebowanie na mięso oraz nabiał, którego produkcja jest znacznie bardziej surowcochłonna niż żywności pochodzenia roślinnego. W 2009 roku w Indiach spożycie mięsa per capita rocznie wynosiło 4,4 kg, w Chinach 58,2 kg. Jest to znacznie mniej w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi (120,2 kg/os rocznie), Australią (111,5 kg/os rocznie), Nową Zelandią (106,4 kg/os rocznie) czy też Polską (76,9 kg/os rocznie)¹⁰¹. Z racji dużej populacji Indii, Chin i innych krajów

„rozwijających się” wzrost zapotrzebowania o kilka kilogramów na osobę będzie wymagał dużej ilości surowców w postaci ziemi, nawozów, roślin, wody i tak dalej. W 2050 roku zapotrzebowanie na mięso ma wzrosnąć o 40% w stosunku do roku 2000. W raportach podkreśla się, że wszystko to sprawia, że redukcja strat i marnotrawstwa żywności jest ważnym celem politycznym. Raport KE w swoich miarach ilości odpadków żywnościowych uwzględnia wzrost populacji oraz średnich dochodów. Pozwala to przewidywać, że w krajach Unii Europejskiej będzie zwiększała się liczba produkowanych odpadów żywnościowych z 89,3 mln t w 2006 roku do 126,2 mln t w roku 2020. W przytaczanym raporcie również

„rozwijających się” wzrost zapotrzebowania o kilka kilogramów na osobę będzie wymagał dużej ilości surowców w postaci ziemi, nawozów, roślin, wody i tak dalej. W 2050 roku zapotrzebowanie na mięso ma wzrosnąć o 40% w stosunku do roku 2000. W raportach podkreśla się, że wszystko to sprawia, że redukcja strat i marnotrawstwa żywności jest ważnym celem politycznym. Raport KE w swoich miarach ilości odpadków żywnościowych uwzględnia wzrost populacji oraz średnich dochodów. Pozwala to przewidywać, że w krajach Unii Europejskiej będzie zwiększała się liczba produkowanych odpadów żywnościowych z 89,3 mln t w 2006 roku do 126,2 mln t w roku 2020. W przytaczanym raporcie również