W celu zbadania płynności finansowej przedsiębiorstwa specjaliści z za-kresu finansów przedsiębiorstwa stosują wiele wskaźników. Zastosowanie kilku z niżej przedstawionych wskaźników pozwala na dokładną analizę płynności finansowej przedsiębiorstwa. Wskaźniki pozwalające zbadać zdolność przedsiębiorstwa do spłacania swoich zobowiązań można podzie-lić na:
wskaźniki pokrycia majątku (wskaźnik płynności bieżącej, wskaźnik płynności szybkiej, wskaźnik wypłacalności),
wskaźniki dynamiczne (wskaźniki wydajności gotówkowej, wskaź-niki wystarczalności gotówki),
wskaźniki uzupełniające (wskaźnik kapitału pracującego, wskaźnik udziału kapitału pracującego w aktywach ogółem)7.
Niniejszy artykuł przybliża krótką charakterystykę każdego z wyżej wymienionych wskaźników.
Wskaźniki pokrycia majątku
Analizując płynność finansową można wykorzystać jeden z trzech wskaź-ników płynności finansowej:
wskaźnik płynności finansowej III stopnia (wskaźnik płynności bie-żącej),
wskaźnik płynności finansowej II stopnia (wskaźnik płynności szybkiej),
wskaźnik płynności finansowej I stopnia (wskaźnik wypłacalności).
Wskaźnik płynności finansowej III stopnia, sprawdza czy nadwyżka aktywów nad zobowiązaniami jest wystarczająco duża. Jest to wskaźnik bieżącej płynności finansowej, ponieważ informuje o zdolności przedsię-biorstwa do terminowego regulowania bieżących zobowiązań, posiadają-cymi aktywami obrotowymi (bieżąposiadają-cymi).
7D.Wędzki, Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002, ss. 35-40.
WPFIII =
AO- aktywa obrotowe
ZOBkr- zobowiązania krótkoterminowe
Zadowalająca wartość tego wskaźnika powinna mieścić się w grani-cy 2,0-1,5. W przypadku gdy wskaźnik jest mniejszy od 1,5, może to wska-zywać na kłopoty z regulowaniem zobowiązań w terminie, wartość powy-żej 2,0 oznacza nadpłynność finansową. Z punktu widzenia efektywności, może oznaczać nieumiejętne gospodarowanie zasobami.
Wskaźnik płynności finansowej II stopnia, jest bardziej praktyczny, gdyż pomija się w nim zapasy, które najtrudniej upłynnić, a w wielu bran-żach termin spłaty nie przekracza 3 miesięcy. A wiec w liczniku zostają tylko należności krótkoterminowe i środki pieniężne, które razem są finan-sowymi aktywami obrotowymi. Jest to wskaźnik podwyższonej płynności finansowej.
WPFII =
NALkr- należności krótkoterminowe ŚP – środki pieniężne
Optymalny poziom tego wskaźnika powinien mieścić się w prze-dziale 0,8 – 1,2. Wskaźnik wyższy niż 1,0 świadczy o możliwości bieżącej regulacji zobowiązań krótkoterminowych przez przedsiębiorstwo. W ta-kim przypadku występuje sytuacja nadpłynności finansowej, opisanej w pierwszej części artykułu.
Wskaźnik płynności finansowej I stopnia, zakłada, że zobowiązania są wymagalne natychmiast. Jest to utrzymywanie pewnej kwoty środków pieniężnych w gotówce potrzebnych do nagłych sytuacji. Jest to wskaźnik natychmiastowej wypłacalności finansowej.
WPFI =
Za optymalną wartość tego wskaźnika przyjmuje się 0,2. Deficyt środków pieniężnych w postaci gotówki nie jest równoznaczny z kłopota-mi finansowykłopota-mi przedsiębiorstwa. Brak gotówki w przedsiębiorstwie, mo-że wiązać się ze stratami poniesionymi przez brak sposobności zawarcia transakcji, które przyniosłyby największy zysk8.
Wskaźniki dynamiczne
W oparciu o dokumenty wykazujące przepływy pieniężne występujące w przedsiębiorstwie, do których zaliczyć można rachunek przepływów pieniężnych można policzyć wskaźniki dynamiczne. Zestawienia te nie są obowiązkowe w sporządzaniu sprawozdań finansowych za wyjątkiem gdy przedsiębiorstwo musi wykazać sprawozdanie przed biegłym rewidentem.
Wskaźnikami dynamicznymi jest wskaźnik wydajności gotówkowej oraz wystarczalności gotówki.
Wskaźniki wydajności gotówkowej
Do wskaźników wydajności gotówkowej zalicza się:
wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży,
wskaźnik wydajności gotówkowej zysku operacyjnego,
wskaźnik wydajności gotówkowej aktywów całkowitych,
wskaźnik wydajności gotówkowej aktywów obrotowych.
Opis każdego z wyżej wymienionych wskaźników został przedstawiony w dalszej części rozdziału.
Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży
WGS- wydajność gotówkowa sprzedaży
PPNzDO - przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej PzS - przychody ze sprzedaży
PPO - pozostałe przychody operacyjne
8 B. Olzacka, R. Pałczyńska-Gościniak, Jak oceniać firmę. Metodyka badań, przykłady licz-bowe, ODDK, 2003, s. 60-73; J. Czekaj, Z. Dresler, Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 2005 r. ss.210-221.
Prezentuje on poziom wypracowanej gotówki z działalności opera-cyjnej przedsiębiorstwa przez przychody ze sprzedaży. Analogicznie wyso-ka wartość wswyso-kaźniwyso-ka oznacza większą gotówkę ze sprzedaży, co może powodować pewność utrzymania płynności finansowej.
Wskaźnik wydajności gotówkowej zysku operacyjnego
WGZO - wydajność gotówkowa zysku operacyjnego
PPNzDO - przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej ZO - zysk operacyjny
Demonstruje on poziom wytworzonej gotówki z działalności opera-cyjnej. Pokazuje ile gotówki wpłynęło z uzyskanego zysku operacyjnego.
Im wyższy wskaźnik tym wyższy stopień ze sprzedaży gotówkowej.
Wskaźnik wydajności gotówkowej aktywów całkowitych
WGAC - wydajność gotówkowa aktywów całkowitych
PPNzDO - przepływy pieniężne netto z działalności gospodarczej A –aktywa
Udziela on informacji na temat wygenerowanej gotówki z aktywów.
Informuje on o efektywnym wykorzystaniu aktywów.
Wskaźnik wydajności gotówkowej aktywów obrotowych
WGAO – wydajność gotówkowa aktywów obrotowych
PPNzDO - przepływy pieniężne netto z działalności gospodarczej AO – aktywa obrotowe
Wskaźnik ten pokazuje poziom wypracowanej gotówki z działalno-ści operacyjnej przez aktywa obrotowe. Informuje o efektywnodziałalno-ści gotów-kowej aktywów obrotowych. Gdy wskaźniki dynamiczne są dodatnie, oznacza to dobrą sytuację finansową organizacji9.
Wskaźniki wystarczalności gotówki
Wyróżnia się także wskaźniki wystarczalności gotówki. Wskaźniki te po-magają w analizie wytworzonych przez organizację przepływów pienięż-nych z punktu ich wystarczalności do zapłaty wydatków.
Wśród wskaźników wystarczalności gotówki wyróżnia się:
wskaźnik wystarczalności gotówki na spłatę zobowiązań,
wskaźnik wystarczalności gotówki na spłatę zobowiązań krótko-terminowych,
wskaźnik wystarczalności gotówki na wydatki inwestycyjne,
wskaźnik wystarczalności gotówki ogółem.
Wskaźnik wystarczalności gotówki na spłatę zobowiązań
WGnZOB - wystarczalność gotówki na spłatę zobowiązań
PPNzDO - przepływy pieniężne netto z działalności gospodarczej ZOB - zobowiązania
Do zdefiniowania odpowiedniego poziomu gotówki na pokrycie zo-bowiązania potrzebny jest wskaźnik wystarczalności gotówki na spłatę zobowiązań. Wskaźnik ten to stosunek przepływów pieniężnych netto
9L. Bednarski, T. Waśniewski, Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębior-stwem, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Tom I, Warszawa 1996 r., ss. 46-50.
z działalności gospodarczej do zobowiązań. Uzyskany, dzięki temu wynik pokazuje jaki, procent zobowiązań ogółem pokrywają gotówkowe prze-pływy z działalności operacyjnej.
Im wyższa wartość wskaźnika wystarczalności gotówki na spłatę zobowiązań świadczy o tym, że przedsiębiorstwo posiada zabezpieczenie zobowiązań w postaci przepływów gotówkowym pochodzących z bieżącej działalności10.
Wskaźnik wystarczalności gotówki na spłatę zobowiązań krótkoter-minowych
WGnZOBkr - wystarczalność gotówki na spłatę zobowiązań krótkoterminowych PPNzDO - przepływy pieniężne netto z działalności gospodarczej
ZOBkr - zobowiązania krótkoterminowe
Wskaźnik wystarczalności gotówki na wydatki inwestycyjne
WGnWI - wystarczalność gotówki na wydatki inwestycyjne PPNzDO - przepływy pieniężne netto z działalności gospodarczej WI - wydatki inwestycyjne
Stan tego wskaźnika informuje o zdolności wygenerowanych przez organizację przepływów pieniężnych do pokrycia inwestycji. Aby przed-siębiorstwo mogło pokrywać wydatki inwestycyjne, jego wartość powinna być równa a nawet większa od 1.
10Bień. W., Ocena efektywności finansowej spółek kapitałowych, Difin, Warszawa 2005, s. 80.
Wskaźnik wystarczalności gotówki ogółem
WGO - wystarczalność gotówki ogółem
PPNzDO - przepływy pieniężne netto z działalności gospodarczej SKiP – spłata kredytów i pożyczek
WnWNiP – wydatki na wartości niematerialne i prawne WnŚT – wydatki na środki trwałe
Wskaźnik ten udziela informacji o dostatecznym poziomie wypra-cowanej gotówki z działalności operacyjnej do spłacenia opłat z tytułu:
spłaty kredytów i pożyczek, wydatków na zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych a także prawnych. Aby działalność wykazywała wytworzenie odpowiedniej ilości gotówki do spłaty wydatków, wskaźnik powinien przekroczyć 111.
Wskaźniki uzupełniające
Aby jeszcze dokładniej zbadać płynność finansową przedsiębiorstwa moż-na zastosować uzupełniające wskaźniki płynności fimoż-nansowej, definiowane również w literaturze jako wskaźniki kapitału pracującego.
Wskaźnik kapitału pracującego to różnica pomiędzy aktywami ob-rotowymi a zobowiązaniami krótkoterminowymi. Wzór na wskaźnik kapi-tału pracującego został przedstawiony poniżej:
Wskaźnik kapitału pracującego = Aktywa obrotowe- zobowiązania krótkoterminowy
Wynik z powyższego wzoru powinien być dodatni. Wysoka wartość opisywanego wskaźnika jest niezadowalająca, gdyż świadczy to o tym, iż przedsiębiorstwo posiada zbyt wysokie zapasy bądź nadmiar środków
11 L. Bednarski, T. Waśniewski, Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębior-stwem, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Tom I, Warszawa 1996, ss. 46-50.
pieniężnych albo zbyt dużą ilość trudnych do odzyskania należności. Inny-mi słowy, zbyt wysoka wartość wskaźnika świadczy o tym, że aktywa ob-rotowe są zbyt wysokie.
Innym wskaźnikiem uzupełniającym jest wskaźnik udziału kapitału pracującego w aktywach ogółem. Wskaźnik ten jest wyrażany jako różnica pomiędzy kapitałem obrotowym netto a aktywami ogółem.
Wskaźnik udziału kapitału pracującego = Kapitał obrotowy netto- aktywa ogółem
W przypadku długoterminowego cyklu wytwarzania poziom wskaźnika powinien być wysoki, jednakże dla krótkookresowego procesu niski.
Podsumowanie
Analizując i oceniając płynność finansową przedsiębiorstwa, należy sko-rzystać z jednego z powyższych wskaźników, jednakże uzasadnione jest mierzyć płynność finansową wszystkimi wskaźnikami opisanymi powyżej.
Wynika to z faktu, że rzeczywisty okres wymagalnych zobowiązań krótko-terminowych jest różny, może wynosić do 1 roku, może być krótszy- do 3 miesięcy, lub zobowiązania wymagające spłacenia natychmiast. Także, wpływa na to fakt, że aktywa obrotowe, które są zasobami płatniczymi, szczególnie te niepieniężne mają różny czas zamiany na środki pieniężne.
Wskaźniki mają swoje postulatowe wartości, jednakże, analizując i oceniając je należy kierować się również porównaniami zewnętrznymi – branżowymi. To co dla jednej firmy jest dobre, dla innej niekoniecznie musi być korzystne, ponieważ zależy to od czasu, strategii oraz branży przedsię-biorstwa12.
Kierownictwo przedsiębiorstwa powinno utworzyć system obowią-zujący wewnątrz firmy, który zostałby oparty na wskaźnikach, by móc w porę wyłapać jakiekolwiek niepoprawności oraz zagrożenia płynności finansowej. Pomocne w tym ma być odpowiednie gospodarowanie pie-niędzmi oraz definiowanie wpływów i wydatków
12 M. Sierpińska, D. Wędzki, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa 1997, s. 58-69.
Literatura
Bednarski L. Waśniewski T., Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębior-stwem, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Tom I, War-szawa, 1996 r.
Bień. W., Ocena efektywności finansowej spółek kapitałowych, Difin, War-szawa, 2005.
Czekaj J., Dresler Z., Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, Polskie Wy-dawnictwo Naukowe, Warszawa, 2005 r.
Michalski G., Pomiar poziomu płynności finansowej w przedsiębiorstwie- wybrane zagadnienia, Zarządzanie finansami firm - teoria i praktyka, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu nr 894, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2001.
Olzacka B., Pałczyńska-Gościniak R., Jak oceniać firmę. Metodyka badań, przykłady liczbowe, ODDK, 2003.
Pluta W. (red.), Zarządzanie finansami firm – teoria i praktyka, Tom II, Wy-dawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wro-cławiu, Wrocław 2004.
Sierpińska M., Jachna T., „Ocena przedsiębiorstwa według standardów świa-towych”, PWN, Warszawa, 2004.
Sierpińska M., Wędzki D., Zarządzanie płynnością finansową w przedsię-biorstwie, PWN, Warszawa, 1997.
Skoczylas W., Waśniewski W., Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsiębiorstwie, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa, 2004.
Wędzki D., Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa, Oficyna Eko-nomiczna, Kraków 2002.
Wojciechowska U., Płynność finansowa polskich przedsiębiorstw w okresie transformacji gospodarki. Aspekty makroekonomiczne i mikroekono-miczne, SGH, Warszawa, 2001.