Przygotowania obronne państwa wymagają wykonywania przez zobowiązane podmio-ty zadań obronnych określonych w ustawach oraz rozporządzeniach wykonawczych do tych ustaw. Jedne z ważniejszych aktów prawnych, które dotyczą przygotowań obron-nych w Polsce, wskazano poniżej:
– Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypo-spolitej Polskiej23.
– Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 r. o urzędzie Ministra Obrony Narodowej24.
– Ustawa z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finan-sowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej25.
– Ustawa z dnia 23 sierpnia 2001 r. o organizowaniu zadań na rzecz obronności reali-zowanych przez przedsiębiorców26.
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie ogólnych za-sad wykonywania zadań w ramach powszechnego obowiązku obrony27.
20 Tamże, s. 21.
21 M. Kuliczkowski, Przygotowania obronne w Polsce. Uwarunkowania formalno-prawne, dylematy
pojęciowe i próba systematyzacji, AON, Warszawa 2013, s. 55.
22 K. Krakowski, Ogólne implikacje…, s. 50.
23 Ustawa z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony…
24 Ustawa z 14 grudnia 1995 r. o urzędzie Ministra Obrony Narodowej (Dz.U. 1996 Nr 10 poz. 56 z późn. zm.).
25 Ustawa z 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2001 Nr 76 poz. 804 z późn. zm.).
26 Ustawa z 23 sierpnia 2001 r. o organizowaniu zadań na rzecz obronności realizowanych przez przedsiębiorców (Dz.U. 2001 Nr 122 poz. 1320).
27 Rozporządzenie Rady Ministrów z 13 stycznia 2004 r. w sprawie ogólnych zasad wykonywania zadań w ramach powszechnego obowiązku obrony (Dz.U. 2004 Nr 16 poz. 152 z późn. zm.).
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli wy-konywania zadań obronnych28.
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2004 r. w sprawie warunków i trybu planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa realizowanych przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego29.
Konstytucja jest najważniejszym aktem prawnym, ustawą zasadniczą określającą ustrój państwa oraz katalog zasad, na których opiera się system polityczny, gospodarczy i społeczny państwa. Konstytucja jest kartą praw i obowiązków obywatelskich, a także określa zakres przedmiotowy oraz właściwość poszczególnych organów władzy i admi-nistracji publicznej.
W wielu artykułach Konstytucja porusza zagadnienia związane z obronnością, w tym z przygotowaniami obronnymi. Niezwykle istotne dla problematyki obronności są zawarte w Konstytucji regulacje dotyczące obrony ojczyzny i służby wojskowej, obo-wiązków obywateli, roli sił zbrojnych, stosownych kompetencji organów kierowniczych państwa oraz stanów nadzwyczajnych.
Kwestia obowiązku obrony ojczyzny została zawarta w rozdziale II Konstytucji. Zgodnie z art. 82 obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Pol-skiej oraz troska o dobro wspólne, art. 84 zobowiązuje do ponoszenia ciężarów i świad-czeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie, natomiast art. 85 wyraża wprost, że obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona ojczyzny (art. 85 ust. 1), a za-kres służby wojskowej określać ma ustawa (art. 85 ust. 2).
Rozwiązania prawne określające wprost kompetencje organów państwa oraz ich obowiązki związane z obronnością (w tym z przygotowaniami obronnymi) ustrojodaw-ca zamieścił w rozdziale IV (dotyczącym kompetencji sejmu i senatu), V (dotyczącym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej) i VI (Rada Ministrów i administracja rządowa).
Konstytucja wskazuje, że Sejm i Senat zajmują szczególną rolę w procesie tworzenia podstaw bezpieczeństwa narodowego. Parlament spełnia bowiem cztery funkcje: ustro-jodawczą (zmiana ustroju), ustawodawczą (prawo, ustawy), kreacyjną i kontrolną. Jako że Konstytucja w wielu kwestiach związanych z obronnością nie wskazuje na konkretne rozwiązania, tylko odsyła do ustaw, to Sejm i Senat zobowiązani są do stworzenia regu-lacji mających bezpośredni wpływ na proces przygotowań obronnych. Sejm sprawuje też kontrolę nad działalnością Rady Ministrów (art. 95 ust. 2) oraz powołuje komisje (komisje stałe i komisje nadzwyczajne na podstawie na podstawie art. 110 oraz komisje śledcze na podstawie art. 111) będące instrumentem kontrolnym, których przedmiotem
28 Rozporządzenie Rady Ministrów z 13 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli wykonywania zadań obronnych (Dz.U. 2004 Nr 16 poz. 151 z późn. zm.).
29 Rozporządzenie Rady Ministrów z 15 czerwca 2004 r. w sprawie warunków i trybu planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego (Dz.U. 2004 Nr 152 poz. 1599 z późn. zm.).
badania mogą być sprawy obronności. Należy w tym miejscu wspomnieć również, że to Sejm decyduje o stanie wojny i o zawarciu pokoju (art. 116 ust. 1.), natomiast „ustro-jodawca ustanowił też przepis swoiście ubezpieczający proces decyzyjny, uruchamiany w szczególnie trudnych okolicznościach zagrożenia wojennego, zgodnie z którym, jeżeli sejm nie może zebrać się na posiedzeniu, to o stanie wojny postanawia Prezydent RP (art. 116 ust. 2)”30.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej „jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypo-spolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej. Prezydent RzeczypoRzeczypo-spolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium”31. Aby Prezydent mógł wypełniać swoje obowiązki, Konstytucja nadała mu zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi (art. 134 ust. 1), których obowiązki są zbliżone do obowiązków Prezyden-ta (zgodnie z posPrezyden-tanowieniem konstytucji „Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic”)32.
Kolejnym organem unormowanym w Konstytucji i mającym wpływ na kształt przy-gotowań obronnych państwa jest Rada Ministrów. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej (art. 146 ust. 1.), do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i sa-morządu terytorialnego (art. 146 ust. 2.), Rada Ministrów kieruje administracją rządo-wą (art. 146 ust. 3.), a w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach, Rada Ministrów w szczególności: zapewnia wykonanie ustaw, wydaje rozporządzenia, koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej, chroni interesy Skarbu Państwa, uchwala projekt budżetu państwa, kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu, za-pewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, zaza-pewnia bezpie-czeństwo zewnętrzne państwa, sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, zawiera umowy międzynaro-dowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodo-we, sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej, określa organizację i tryb swojej pracy (art. 146 ust. 4 pkt 1–12).
W kwestii przygotowań obronnych powyższe uprawnienia oznaczają m.in., że Rada Ministrów wydaje akty wykonawcze dotyczące przygotowań obronnych (decyduje jak w praktyce wyglądać będzie realizacja obowiązków nałożonych przez ustawy), posiada
30 S. Korycki, Regulacje konstytucyjne w zakresie bezpieczeństwa i obronności Rzeczpospolitej Polskiej [w:] E.A. Wesołowska, A. Szerauc (red.), Patriotyzm, obronność, bezpieczeństwo, Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płocku, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2002, s. 96.
31 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, art. 126 ust. 1 i ust. 2.
uprawnienia kierownicze wobec ministra obrony narodowej (premier może kontrolo-wać ministra obrony narodowej), uchwalając projekt budżetu Rada Ministrów ma realny wpływ na kwoty przeznaczane na obronność, a decydując o liczbie obywateli powoły-wanych do czynnej służby wojskowej33, wpływa na poziom przygotowania obronnego obywateli i Sił Zbrojnych.
Z problematyką bezpieczeństwa narodowego i obronności państwa związane są również regulacje konstytucyjne dotyczące stanów nadzwyczajnych zawarte w rozdziale XI ustawy zasadniczej. Zgodnie z art. 228 ust. 1. „w sytuacjach szczególnych zagrożeń, je-żeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpo-wiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej”34. Stan wojenny i stan wyjątkowy wprowadza Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów (art. 229, art. 230 ust. 1).
Kolejnym aktem prawnym, niezwykle istotnym dla kwestii przygotowań obron-nych, którego rangę dla kwestii obronności państwa wskazuje zwyczajowe określanie go jako „konstytucja obronności”, jest ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Jak twierdzi M. Kuliczkowski: „Ustawa ta w sposób systemowy precyzuje obszary przygotowań obronnych państwa, określając podstawowe zadania i organy je realizujące, a także wskazuje miejsce i rolę przedsiębior-ców i innych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych oraz każdego obywa-tela w systemie tych przygotowań”35. Na uwagę zasługuje fakt, że do tej ustawy stworzo-nych zostało ponad 900 aktów wykonawczych.
Następną, istotną dla kwestii przygotowań obronnych ustawą jest ustawa z dnia 14 grudnia 1995 r. o urzędzie Ministra Obrony Narodowej36. Jest ona istotna ze wzglę-du na kompetencje w dziedzinie obronności Ministra Obrony Narodowej. W ustawie tej określono, że „Minister Obrony Narodowej kieruje działem administracji rządowej obrona narodowa oraz jest organem, za którego pośrednictwem Prezydent Rzeczypo-spolitej Polskiej sprawuje w czasie pokoju zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi Rze-czypospolitej Polskiej”37. W art. 2 określono zakresy zadań Ministra Obrony Narodowej. Są one następujące:
1) kierowanie w czasie pokoju całokształtem działalności Sił Zbrojnych,
2) przygotowywanie założeń obronnych Państwa, w tym propozycji dotyczących roz-woju i struktury Sił Zbrojnych,
33 Niemniej należy pamiętać, że w 2009 r. na mocy ustawy z 9 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. 2009 Nr 22 poz. 120) zawieszono obowiązkową służbę wojskową.
34 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, art. 228 ust. 1.
35 M. Kuliczkowski, Pozamilitarne…, s. 57.
36 Ustawa z 14 grudnia 1995 r. o urzędzie Ministra Obrony Narodowej…
2a) formowanie, przeformowywanie i rozformowywanie jednostek wojskowych oraz nadawanie im etatów,
3) realizowanie generalnych założeń, decyzji i wytycznych Rady Ministrów w zakresie obrony Państwa i koordynowanie realizacji wynikających z nich zadań,
4) sprawowanie, w zakresie powierzonym przez Radę Ministrów, ogólnego nadzoru nad realizacją zadań obronnych przez organy administracji rządowej, organy jed-nostek samorządu terytorialnego, instytucje państwowe, przedsiębiorców i inne podmioty,
5) sprawowanie ogólnego kierownictwa w sprawach wykonywania powszechnego obowiązku obrony,
6) kierowanie administracją rezerw osobowych dla celów powszechnego obowiązku obrony,
6a) ogólna koordynacja działań w zakresie ochrony informacji niejawnych w dziale obrony narodowej,
7) określanie celów, kierunków i zadań szkolnictwa wojskowego, 8) kierowanie sprawami kadrowymi Sił Zbrojnych,
9) kierowanie wykonywaniem obowiązku służby wojskowej, wychowywaniem żoł-nierzy oraz sprawami zaspokajania ich potrzeb socjalno-bytowych,
10) kierowanie sprawami zaspokajania potrzeb materiałowych, technicznych i finanso-wych Sił Zbrojnych,
11) kierowanie sprawami pracowniczymi w resorcie obrony narodowej,
12) realizowanie decyzji Rady Ministrów w zakresie udziału Rzeczypospolitej Polskiej w wojskowych przedsięwzięciach organizacji międzynarodowych oraz w zakresie wywiązywania się z zobowiązań militarnych, wynikających z umów międzynaro-dowych,
13) zawieranie umów międzynarodowych wynikających z decyzji Rady Ministrów, do-tyczących udziału polskich kontyngentów wojskowych w międzynarodowych mi-sjach pokojowych i akcjach humanitarnych oraz ćwiczeń wojskowych prowadzo-nych wspólnie z innymi państwami lub organizacjami międzynarodowymi, 14) tworzenie, ustalanie organizacji i kierowanie działalnością przedstawicielstw
woj-skowych za granicą,
15) utrzymywanie kontaktów z resortami obrony innych państw oraz z wojskowymi organizacjami międzynarodowymi,
15a) realizowanie celów oraz zobowiązań sojuszniczych wynikających z udziału Rzeczy-pospolitej Polskiej w Programie Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyc-kiego w Dziedzinie Bezpieczeństwa (NSIP), zwanym dalej „Programem NSIP”, 16) kierowanie gospodarką finansową resortu obrony narodowej,
17) reprezentowanie Skarbu Państwa w stosunku do mienia znajdującego się w posia-daniu jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej, a także wykonywanie określonych w ustawach czynności w stosunku do państwowych jednostek
budże-towych i form gospodarki pozabudżetowej, działających w resorcie obrony narodo-wej,
18) kierowanie działalnością gospodarczą w Siłach Zbrojnych, 19) (uchylony),
20) wykonywanie czynności określonych w ustawach w stosunku do szkół wojskowych, wojskowych jednostek badawczo-rozwojowych, przedsiębiorstw państwowych, dla których jest organem założycielskim, wojskowych zakładów opieki zdrowotnej, agencji i fundacji,
21) kierowanie terenowymi organami wykonawczymi w sprawach operacyjno-obron-nych i rządowej administracji niezespolonej,
22) współdziałanie z innymi organami państwowymi, organami samorządu terytorial-nego i organizacjami społecznymi,
22a) zawieranie i obsługa umów offsetowych, do których stosuje się przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 2014 r. o niektórych umowach zawieranych w związku z reali-zacją zamówień o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa (Dz.U. z 2017 r. poz. 2031),
23) wykonywanie innych zadań wynikających z ustaw i innych przepisów38.
Należy również wspomnieć, że na mocy art. 4. wyżej wymienionej ustawy, Minister Obrony Narodowej sprawuje, bezpośrednio lub przy pomocy wyznaczonego sekretarza stanu lub podsekretarza stanu, nadzór nad:
1) gospodarką finansową,
2) realizacją polityki kadrowej i personalnej, 3) działalnością kontrolną,
4) działalnością obsługi prawnej, 5) realizacją polityki obronnej, 6) kontaktami międzynarodowymi,
7) planowaniem, programowaniem i koordynacją pozamilitarnych przygotowań obronnych,
8) realizacją na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zadań inwestycyjnych określo-nych w Programie NSIP,
9) działalnością duszpasterstw wojskowych39.
Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 r. o urzędzie Ministra Obrony Narodowej okre-śla także zakres działania Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, który jest orga-nem pomocniczym Ministra Obrony Narodowej w kierowaniu działalnością Sił Zbroj-nych w czasie pokoju40. Do jego zadań należy m.in. planowanie strategicznego użycia Sił Zbrojnych, programowanie wieloletniego rozwoju Sił Zbrojnych, nadzór nad ogólną
38 Tamże, art. 2.
39 Tamże, art. 4.
i operacyjną działalnością Sił Zbrojnych, w tym w szczególności nad planowaniem ope-racyjnym, gotowością mobilizacyjną i bojową, szkoleniem oraz rozwojem organizacyj-no-technicznym Sił Zbrojnych, planowanie przygotowania ministerstwa do funkcjono-wania na stanowiskach kierofunkcjono-wania w czasie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny, przygotowanie i utrzymanie stanowisk kierowania w rejonach rozwinięcia zapasowych stanowisk kierowania obroną państwa dla Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów oraz ministrów i centralnych organów administracji rządowej wskaza-nych przez Prezesa Rady Ministrów41.
Omawiając kwestie regulacji prawnych, odnoszących się do przygotowań obron-nych w Polsce, nie sposób pominąć ustawy z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie i mo-dernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w la-tach 2001–2006. Ustawa ta „określa kierunki przebudowy i modernizacji technicznej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (…) oraz źródła i wydatki na finansowanie Sił Zbrojnych. Celem ustawy jest zapewnienie warunków do stopniowego osiągania przez Siły Zbrojne pełnej interoperacyjności w ramach organizacji Traktatu Północnoatlan-tyckiego oraz standardów pozostałych państw członków tej organizacji w zakresie uzbrojenia, wyposażenia, mobilności i możliwości prowadzenia działań wojskowych w każdych warunkach”42.
Ustawa ta, wraz z aktami zmieniającymi i wykonawczymi do niej, stanowi efekt polityki zmierzającej do poprawy stanu polskiej armii. Z zamierzeniami ustawy wiążą się też inne dokumenty, jak np. Wieloletni Plan Finansowy Państwa na lata 2017–202043
zwany w skrócie WPFP (uchwalany przez Radę Ministrów do końca kwietnia danego roku, stanowi podstawę przygotowania projektu ustawy budżetowej na kolejny rok bu-dżetowy). Odniesienie dla celów WPFP na lata 2017–2020 stanowi Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do 2020 r. (z perspektywą do 2030 r.) przyjęta uchwałą Rady Ministrów w dniu 14 lutego 2017 r.44
Zgodnie z założeniami WPFP poziom finansowania wydatków obronnych ma być powiązany ze wzrostem nominalnym PKB: „Poziom wykorzystania tych środków zobra-zowany będzie m.in. poprzez monitorowaną w ujęciu rocznym, wartość relacji wskaź-nika potencjału bojowego do jego poziomu z roku poprzedniego (wartość niemianowa-na), określającą możliwości bojowe Sił Zbrojnych RP na podstawie potencjału bojowego sprzętu wojskowego zdolnego do wykonywania uderzeń. Prognozuje się, że w latach 2017–2020 relacja ta wyniesie: 0,998 w 2017 r., 1,009 w 2018 r., 1,014 w 2019 r. oraz 1,036
41 Tamże, art. 8 ust. 1 pkt 1–7.
42 Ustawy z 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej…, art. 1 ust. 1–2.
43 Tekst dokumentu dostępny na stronie: http://www.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/dzialalnosc/ finanse-publiczne/wieloletni-plan-finansowy-panstwa (dostęp: 13.03.2018).
44 Tekst dokumentu dostępny na stronie: powietrze.gios.gov.pl/pjp/documents/download/102280 (dostęp: 13.03.2018).
w 2020 r. Wraz z modernizacją armii budowany będzie innowacyjny potencjał polskiego przemysłu obronnego”45.
Innym aktem prawnym dotyczącym przygotowań obronnych jest ustawa z 23 sierp-nia 2001 r. o organizowaniu zadań na rzecz obronności realizowanych przez przedsię-biorców. Ustawa określa zasady organizowania zadań na rzecz obronności państwa reali-zowanych przez przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (w tym przez przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu go-spodarczo-obronnym), organy administracji rządowej właściwe w zakresie organizowa-nia oraz sprawowaorganizowa-nia nadzoru nad realizacją zadań na rzecz obronności państwa i zasa-dy finansowania zadań na rzecz obronności państwa46.
Zgodnie z art. 2 omawianej ustawy do zadań przedsiębiorców na rzecz obronności państwa należą w szczególności przedsięwzięcia w zakresie:
– mobilizacji gospodarki, – militaryzacji,
– planowania operacyjnego, – szkolenia obronnego,
– wynikającym z obowiązków państwa-gospodarza, obejmujące przedsięwzięcia związane z udzieleniem wsparcia przybywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wojskom sojuszniczym.
Ustawa definiuje także pojęcie „przedsiębiorcy o szczególnym znaczeniu gospodar-czo-obronnym”. Art. 3 wskazuje, że jest to przedsiębiorca realizujący zadania na rzecz obronności państwa, którego terenem działania jest obszar większy niż jedno wojewódz-two lub którego przedmiotem wykonywanej działalności gospodarczej jest:
1) eksploatacja lotnisk i portów morskich, 2) kolportaż,
3) nadawanie programów radiowych i telewizyjnych,
4) produkcja, transport i magazynowanie produktów naftowych,
5) produkcja, remont lub modernizacja uzbrojenia i sprzętu wojskowego, 6) realizacja obrotu specjalnego,
7) transport, 8) usługi pocztowe,
9) usługi telekomunikacyjne,
10) wytwarzanie, dystrybucja i przesyłanie gazu ziemnego, paliw płynnych oraz energii elektrycznej47.
45 Wieloletni Plan Finansowy Państwa na lata 2017–2020, s. 94.
46 Ustawa z 23 sierpnia 2001 r. o organizowaniu zadań na rzecz obronności realizowanych przez przedsiębiorców (Dz.U. 2001 Nr 122 poz. 1320 z późn. zm.), art. 1.
Zgodnie z ustawą zadania na rzecz obronności państwa, są nakładane na przedsię-biorcę w drodze decyzji administracyjnej. Wykonywanie zadań następuje na podstawie umowy zawartej z przedsiębiorcą, przez organ, który wydał decyzję nakładającą obo-wiązek ich realizacji i jest finansowane z budżetu państwa, natomiast prace związane z prowadzeniem przygotowań do realizacji zadań na rzecz obronności i bezpieczeństwa zewnętrznego państwa, mające charakter planistyczny, są finansowane ze środków wła-snych przedsiębiorcy48.
Następnym aktem prawnym dotyczącym przedmiotowego zagadnienia jest Roz-porządzenie Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie ogólnych zasad wy-konywania zadań w ramach powszechnego obowiązku obrony. Należy bowiem mieć na względzie fakt, że „podstawę przygotowań obronnych stanowią zadania i potrzeby obronne”49. Dlatego też, analizując kwestie regulacji prawnych dotyczących przygoto-wań obronnych w Polsce, zasadnym jest omówić akty wykonawcze dotyczące realizacji zadań obronnych.
Wspomniane rozporządzenie określa ogólne zasady wykonywania zadań w ramach powszechnego obowiązku obrony, zwanych dalej „zadaniami obronnymi”, przez mini-strów, wojewodów, marszałków województw, starostów oraz wójtów, burmistrzów i pre-zydentów miast, zwanych dalej „organami administracji publicznej”, a także przedsię-biorców i inne jednostki organizacyjne oraz organizacje społeczne, obejmujące:
1) tworzenie warunków organizacyjnych i technicznych planowania i realizacji zadań obronnych,
2) koordynowanie planowania i realizacji zadań obronnych w ramach działów admi-nistracji rządowej i w województwach,
3) współdziałanie organów administracji publicznej, przedsiębiorców, innych jedno-stek organizacyjnych oraz organizacji społecznych w planowaniu i realizacji zadań obronnych,
4) zapewnianie warunków przekazywania informacji i decyzji dotyczących planowa-nia i realizacji zadań obronnych50.
Zgodnie z § 2 w wykonywaniu zadań obronnych organy administracji publicznej, przedsiębiorcy i kierownicy innych jednostek organizacyjnych oraz władze organizacji społecznych uwzględniają potrzeby obrony państwa, obejmujące w szczególności: 1) utrzymywanie, przebudowę i modernizację systemu obronnego państwa, w tym Sił
Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
2) przygotowanie podległych i nadzorowanych jednostek organizacyjnych do wyko-nywania nałożonych na nie zadań obronnych podczas podwyższania gotowości obronnej państwa,
48 Tamże.
49 W. Kitler, Przygotowania obronne…, s. 12.
3) przygotowanie ludności i warunków jej ochrony na wypadek wojny, a także ochrony mienia szczególnie cennego dla dziedzictwa narodowego51.
Kolejnym rozporządzeniem dotyczącym realizacji zadań obronnych stworzonym na podstawie ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rze-czypospolitej Polskiej jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli wykonywania zadań obronnych. Rozporządzenie określa:
1) zakres prowadzenia przez organy administracji rządowej i samorządu terytorialne-go kontroli wykonywania zadań w ramach powszechneterytorialne-go obowiązku obrony, zwa-nych dalej „zadaniami obronnymi”, planowazwa-nych i realizowazwa-nych przez jednostki organizacyjne i przedsiębiorców, zwanej dalej „kontrolą”,
2) sposób prowadzenia kontroli52.
Wspomniane kontrole, zgodnie z § 4 rozporządzenia, prowadzi się w celu spraw-dzenia prawidłowości wykonywania zadań obronnych oraz określenia stanu przygoto-wań obronnych w państwie53.
Następnym rozporządzeniem, mającym wpływ na kształt przygotowań obronnych, jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2004 r. w sprawie warunków i trybu planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obron-nych państwa realizowaobron-nych przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego. Rozporządzenie to, podobnie jak rozporządzenia opisane wcześniej, po-wstało na podstawie ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obro-ny Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2002 r. Nr 21 poz. 205 z późn. zm.).
Rozporządzenie określa:
1) warunki i tryb planowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obron-nych państwa, zwaobron-nych dalej „zadaniami obronnymi”, przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego,
2) warunki i tryb finansowania zadań obronnych,
3) sposób nakładania zadań obronnych oraz właściwość organów w tych sprawach54. Zgodnie z tym rozporządzeniem co dwa lata sporządza się (na sześcioletni okres