Zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego

Na zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego składa się wiele czynników. Jed-nymi z nich są zagrożenia przestępczością, które należą do podstawowych niebezpie-czeństw, z jakimi nieustannie boryka się każde państwo. Działania przestępcze, które nie są zgodne z prawem, skutkują utratą życia, mienia oraz zasobów ekonomicznych, zarówno jednostki, jak i państwa.

2.2.1. Zagrożenia przestępczością kryminalną

Skala zagrożeń przestępczością kryminalną, często wpływa na poziom poczucia bezpie-czeństwa przez obywatela. Dzięki coraz nowszym technikom wzrasta poziom wykrywa-nia sprawców przestępstw, lecz mimo to, przestępstwa wciąż są popełwykrywa-niane. Działawykrywa-nia bezprawne zazwyczaj zauważalne są tam, gdzie występują wszelakie problemy egzysten-cjalne lub w zmarginalizowanym otoczeniu52.

W 2016 r. Policja odnotowała łącznie 717 141 przestępstw. Oznacza to obniżenie ilości stwierdzonych przestępstw w porównaniu do 2015 r. Zgodnie z policyjnymi

sta-49 M. Kuś, O społecznym…, s. 109.

50 Art. 6 pkt 8 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2004 r. Nr 64 poz. 593 z późn. zm.).

51 Policzyli bezdomnych w Polsce. W całym kraju jest ich ponad 33 tysiące, http://www.polsatnews.pl/ wiadomosc/2017-03-09/policzyli-bezdomnych-w-calej-polsce-jest-ich-ponad-33-tysiace/ (dostęp: 19.02.2018).

52 M. Adamczyk, pospolita przestępczość kryminalna w powiatach województwa dolnośląskiego w latach

tystykami z 2016 r., przestępczość kryminalna składała się z takich działań niezgodnych z prawem, jak:

– zabójstwa – 467 odnotowanych przestępstw, – bójki i pobicia – 5597 stwierdzonych zdarzeń,

– spowodowanie uszczerbku na zdrowiu – 12 467 stwierdzonych zdarzeń, – gwałty – 1228 odnotowanych przestępstw,

– przestępczość rozbójnicza – stwierdzono łącznie 9631 przestępstw, na które składał się rozbój, kradzież rozbójnicza oraz wymuszenie rozbójnicze,

– kradzieże – 130 738 stwierdzonych przestępstw,

– przywłaszczenie mienia – 21 040 stwierdzonych zdarzeń, – kradzieże z włamaniem – 80 004 stwierdzonych przypadków, – kradzieże samochodów – 11 529 stwierdzonych zdarzeń, – uszkodzenie mienia – 42 498 stwierdzonych zdarzeń,

– znęcanie się nad osobą najbliższą – 14 999 odnotowanych przypadków,

– przestępstwa przeciwko zwierzętom – 1695 stwierdzonych przestępstw zgodnych z ustawą o ochronie zwierząt53.

2.2.2. Zagrożenia przestępczością gospodarczą

Przestępczość gospodarcza dokonywana jest przez osoby przynależące do wyższej warstwy społecznej. Osobami tymi są wszelkiego rodzaju specjaliści oraz wysoko wy-kształceni ludzie, dlatego ich bezprawne działania nazywane są również przestępczością tzw. białych kołnierzyków. Czyny te popełniane są bez użycia siły, natomiast pokrzyw-dzeni pozostają nieświadomi, ponieważ nie przypuszczają, że mogli zostać oszukani54. Działania oszustów pozornie wyglądają na zwykłe procedury gospodarcze, handlowe lub bankowe. Przestępczość ta jest zjawiskiem charakteryzującym się ciągiem prze-stępstw na duży zasięg, realizowanych w celu osiągnięcia wielkiej korzyści majątkowej55.

Przestępstwa gospodarcze możemy podzielić na czyny związane z:

– gospodarką budżetową kraju – zazwyczaj są to fałszerstwa podatkowe oraz podra-bianie papierów wartościowych i pieniędzy,

– działalnością gospodarki i jej gałęzi – związane z czynami godzącymi w banki i or-ganizacje ubezpieczeniowe. Jako przykład takich działań można wymienić oszu-stwa giełdowe, wyłudzanie kredytów oraz dofinansowań,

53 Raport o stanie bezpieczeństwa w Polsce w 2016 roku, wyd. MSWiA, wydanie internetowe, opublikowane 12.10.2017 r., s. 29–81.

54 S. Mordwa, Struktura i typologia przestrzenna przestępczości w Polsce-przykład wykorzystania

walidacji liczby skupień w metodzie k-średnich, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica

Socio-Oeconomica” 2012, nr 12, s. 99.

55 J. Kraciuk, Przestępstwa gospodarcze w przedsiębiorstwach i sposoby ich przeciwdziałania, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 690 finanse, rynki finansowe, ubezpieczenia” 2012, nr 51, s. 802.

– majątkiem organizacji gospodarczych – wyłudzenia mienia, grabieże,

– funkcjonowaniem organizacji gospodarczych mających wpływ na całe społeczeń-stwo (np. na szkodę środowiska naturalnego, konsumpcji leków, artykułów spożyw-czych itp.)56,

– rolnictwem – wyłudzanie dopłat do kredytów na kupno nawozów oraz kredytów udzielanych na korzystniejszych warunkach,

– gospodarką energetyczną – fałszerstwa przy sprzedaży paliw i węgla,

– sferą własności intelektualnej – wprowadzenie do obrotu handlowego produktów oznaczonych zabronionymi znakami towarowymi, niezgodna z prawem produkcja i dystrybucja płyt fonograficznych i kaset, piractwo komputerowe57.

2.2.3. Zagrożenia przestępczością zorganizowaną

Przestępczość zorganizowana to działalność zorganizowanych grup przestępczych po-wstałych z chęci zysku. Działania tej grupy wiążą się z popełnianiem przestępstw kry-minalnych i gospodarczych, zazwyczaj przy użyciu siły, groźby oraz korupcji. Grupa przestępcza prowadzi te działania w celu wprowadzenia nielegalnych zysków w legalny obrót58.

Po raz pierwszy w ustawodawstwie polskim wzmianka o przestępczości zorganizo-wanej pojawiła się w art. 5 ustawy o ochronie obrotu gospodarczego z 12 października 1994 r. Przedstawiono w nim przestępstwa dotyczące tejże przestępczości, do których należy obrót środkami psychotropowymi bądź odurzającymi, podrabianie papierów wartościowych i pieniędzy, wymuszanie okupu, handel bronią59.

Obecnie obserwowany jest nieustający przyrost liczby zorganizowanych grup prze-stępczych. Ma to związek z powstawaniem mniejszych grup, które zazwyczaj są ze sobą powiązane i współdziałają w danym obszarze. Małe grupy zorganizowane zastępują miejsce wielkich grup przestępczych występujących w Polsce w latach 90. XX wieku. Największą sferą działalności grup przestępczych jest przestępczość gospodarcza, na-stępnie przestępczość narkotykowa oraz kryminalna. W zainteresowaniu Centralnego Biura Śledczego Policji w 2016 r. były 874 grupy przestępcze, co stanowi przyrost o pra-wie 8% w odniesieniu do roku poprzedniego (812 tego rodzaju grup)60.

56 Tamże, s. 273.

57 Z. Ścibiorek, B. Wiśniewski, R. Kuc, A. Dawidczyk, Bezpieczeństwo…, s. 127–128.

58 D. Karpiel, Przestępczość zorganizowana, „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2017, nr 7(31), s. 6.

59 W. Mądrzejowski, Przestępczość Zorganizowana: system zwalczania, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s. 34.