Wprowadzenie

Koncepcje pomiaru innowacyjności (rozdział 2)

1.23. W rozdziale 2 wyjaśniono cel podręcznika i wyjaśniono, co odróżnia innowacje od in-nych powiązain-nych z nimi zjawisk, takich jak wynalazek czy działalność B+R. Określono w nim podstawowe koncepcje innowacji, także w sektorach innych niż sektor przedsiębiorstw. 1.24. W niniejszym rozdziale wykorzystano przyjęte na szczeblu międzynarodowym ramy statystyczne w  celu określenia granic sektora przedsiębiorstw (na którym koncentruje się

niniejszy podręcznik) oraz innych sektorów gospodarki. Jednakże podmioty z innych sekto-rów sekto-również odgrywają rolę w systemie innowacji i mogą wnieść wkład do innowacji w sekto-rze pw sekto-rzedsiębiorstw. W rozdziale tym określono elementy łączące poszczególne sektory, aby umożliwić sformułowanie w przyszłości zaleceń odnoszących się do tego samego podstawo-wego zjawiska. Podstawowym kryterium wyboru pojęć, definicji i klasyfikacji zawartych w ni-niejszym podręczniku jest wymóg mierzalności. Ta cecha odróżnia niniejszy podręcznik od innych dokumentów, w których określa się i definiuje innowacje.

1.25. Rozdział 2 kończy się ogólną definicją innowacji, która odnosi się do wszystkich sek-torów, oraz omówieniem potencjalnego pomiaru innowacji w innych sektorach gospodarki. Ogólna definicja innowacji dla wszystkich rodzajów jednostek brzmi następująco:

Innowacja to nowy lub ulepszony produkt lub proces (lub ich połączenie), który różni

się znacząco od poprzednich produktów lub procesów danej jednostki i który został udostępniony potencjalnym użytkownikom (produkt) lub wprowadzony do użytku przez jednostkę (proces).

1.26. W ogólnej definicji stosuje się ogólne określenie „jednostka” (unit) do określenia pod-miotu odpowiedzialnego za innowacje. Odnosi się ono do każdej jednostki instytucjonalnej w dowolnym sektorze, w tym do gospodarstw domowych i ich poszczególnych członków. Definicja ta jest odpowiednia do pomiaru innowacji opracowanych przez osoby fizyczne, co jest kluczowym celem określonym w trakcie Blue Sky Forum w 2016 r.

1.2.2. Ramy i zalecenia dotyczące pomiaru innowacyjności przedsiębiorstw (część II)

1.27. W części II Podręcznika Oslo opisano proces innowacyjny w przedsiębiorstwach oraz relacje między przedsiębiorstwami, ich otoczenie konkurencyjne i system innowacji, w którym są one osa-dzone. W porównaniu z trzecią edycją niniejsze wydanie zawiera obszerne omówienie otoczenia zewnętrznego przedsiębiorstw. Stanowi to uzupełnienie rozdziałów poświęconych definicji inno-wacji, pomiarowi działań innowacyjnych, potencjałowi wewnętrznemu, opartym na wiedzy po-wiązaniom w zakresie innowacji oraz efektom innowacji. Rysunek 1.1 przedstawia schematycznie relacje między rozdziałami w części II niniejszego podręcznika.

Rysunek 1.1. Ogólne przedstawienie relacji między rozdziałami części II

Wymiar wewnętrzny Wymiar zewnętrzny Przedsiębiorstwa

aktywne innowacyjnie

Wszystkie

przedsiębiorstwa zewnętrzne ^Czynniki

wpływające na innowacje w przedsiębior-stwach (rozdział 7) Potencjał innowacyjny przedsiębiorstw (rozdział 5) Cele i efekty innowacji w przedsiębior-stwach (rozdział 8) Obecne w OM 2005 Nowość w OM 2018 Działalność innowacyjna przedsiębiorstw (rozdział 4) Innowacje w przedsiębior-stwach (rozdział 3) Innowacje a przepływy wiedzy (rozdział 6)

1.28. W niniejszym podręczniku podkreśla się wartość gromadzenia danych dotyczących wszystkich przedsiębiorstw, bez względu na ich działalność innowacyjną i jej efekty, ponie-waż może to pomóc w lepszym zrozumieniu kluczowych czynników stymulujących i poten-cjalnych implikacji innowacji.

Pojęcia i definicje dotyczące pomiaru innowacyjności przedsiębiorstw (rozdział 3)

1.29. Rozdział 3 zawiera zestaw definicji stanowiących zalecenia dla badań statystycznych z zakresu innowacji w sektorze przedsiębiorstw. Definicje zawarte w tym rozdziale ułatwiają gromadzenie i przekazywanie porównywalnych danych na temat innowacji i związanej z nimi działalności przedsiębiorstw w różnych krajach i branżach oraz przedsiębiorstw o różnej wiel-kości i strukturze – od małych przedsiębiorstw wytwarzających jeden produkt po duże przed-siębiorstwa wielonarodowe wytwarzające szeroką gamę wyrobów lub usług.

1.30. Rozdział ten zawiera rozstrzygnięcie dwoistości „innowacji” jako procesu i efektu, po-nieważ przedstawia odrębne definicje dla każdego z tych pojęć:

Działalność innowacyjna obejmuje wszelkie działania rozwojowe, finansowe

i komercyj-ne podejmowai komercyj-ne przez przedsiębiorstwo, mające na celu doprowadzenie do powsta-nia innowacji dla przedsiębiorstwa.

Innowacja biznesowa to nowy lub ulepszony produkt lub proces biznesowy (lub ich

połączenie), który różni się znacząco od wcześniejszych produktów lub procesów biznesowych przedsiębiorstwa i który został wprowadzony na rynek lub wprowadzony do użytku przez przedsiębiorstwo.

1.31. W porównaniu z trzecią edycją, przy zmianie definicji innowacji biznesowej głównym czynnikiem branym pod uwagę była oparta na badaniach kognitywnych decyzja o ogranicze-niu stopnia złożoności dotychczasowej definicji, opartej na wykazie czterech typów innowacji (innowacje produktowe, procesowe, organizacyjne i  marketingowe) i  uwzględnienia dwóch głównych rodzajów: innowacji produktowej i innowacji w procesie biznesowym. Zmieniona definicja ogranicza również niejednoznaczność wymogu „znaczącej” zmiany określanej na podstawie porównania zarówno nowych, jak i ulepszonych innowacji z istniejącymi w przed-siębiorstwie produktami lub procesami biznesowymi. Rozdział ten zawiera szczegółowe wy-jaśnienia dotyczące definicji innowacji biznesowej oraz zawiera wskazówki określające, co nie stanowi innowacji. Podstawowe definicje innowacji produktowej i innowacji w procesie biznesowym brzmią następująco:

Innowacja produktowa to nowy lub ulepszony wyrób lub usługa, które różnią się

zna-cząco od dotychczasowych wyrobów lub usług przedsiębiorstwa i które zostały wpro-wadzone na rynek.

Innowacja w  procesie biznesowym to nowy lub ulepszony proces biznesowy dla

jednej lub wielu funkcji biznesowych, który różni się znacząco od dotychczasowych procesów biznesowych przedsiębiorstwa i który został wprowadzony do użytku przez przedsiębiorstwo.

1.32. Innowacje w procesie biznesowym dotyczą sześciu różnych funkcji przedsiębiorstw opisywanych w literaturze z zakresu zarządzania biznesem. Dwie funkcje odnoszą się do pod-stawowej działalności przedsiębiorstwa polegającej na produkcji i dostarczaniu produktów na sprzedaż, natomiast pozostałe dotyczą działalności o charakterze wspierającym. Te sześć głównych funkcji biznesowych można dość dobrze połączyć z kategoriami innowacji proce-sowych oraz innowacji marketingowych i organizacyjnych z trzeciej edycji podręcznika. 1.33. Z definicji innowacji i działalności innowacyjnej można wysnuć wskazówki dotyczące sposobu charakteryzowania przedsiębiorstw:

Przedsiębiorstwo innowacyjne wykazuje jedną lub więcej innowacji w okresie

obser-wacji. Dotyczy to w równym stopniu przedsiębiorstw, które są odpowiedzialne za daną innowację indywidualnie, jak i wspólnie z innymi podmiotami.

Przedsiębiorstwo aktywne innowacyjnie jest zaangażowane w określonym

momen-cie w trakmomen-cie okresu obserwacji w jedno lub więcej działań mających na celu opraco-wanie lub wdrożenie nowych lub ulepszonych produktów lub procesów biznesowych przeznaczonych do zamierzonego użytku. Zarówno innowacyjne, jak i nieinnowacyjne przedsiębiorstwa mogą być aktywne innowacyjnie w okresie obserwacji.

1.34. W powszechnym użyciu określenie „innowacyjny” może odnosić się do potencjalnej zdolności lub skłonności do innowacji w przyszłości, kreatywności, rodzaju produktu lub pro-cesu itp. Z kolei w niniejszym podręczniku termin „innowacyjny” jest używany tylko w kon-kretnym znaczeniu: aby określić, czy przedsiębiorstwo ma innowację w danym okresie. Aby uniknąć nieporozumień, znaczenie tego przymiotnika ograniczono tylko do jednego znacze-nia. Przy tworzeniu różnych wersji językowych niniejszego podręcznika należy odzwiercie-dlać tę precyzję definicyjną. Dotyczy to również wskaźników innowacyjności, którym należy nadać etykiety lub nagłówki niewprowadzające użytkowników w błąd.

1.35. Przedsiębiorstwo nieinnowacyjne jest aktywne innowacyjnie, jeżeli podejmowało je-den lub więcej rodzajów trwających, zawieszonych, zaniechanych lub zakończonych działań

innowacyjnych, które nie doprowadziły do wdrożenia innowacji w okresie obserwacji. Może się zdarzyć, że szereg działań, takich jak eksperyment lub współtworzenie, zostanie ukończo-nych, nie skutkując wdrożeniem innowacji w okresie obserwacji.

Działalność innowacyjna przedsiębiorstw (rozdział 4)

1.36. Rozdział 4 przedstawia ramy pomiaru działalności innowacyjnej przedsiębiorstw. W rozdziale tym określono osiem rodzajów działalności, które mogą podejmować przedsię-biorstwa w dążeniu do innowacji, aczkolwiek wiele z tych działań, w dużej mierze opartych na wiedzy, można prowadzić również w innych, bardziej ogólnych celach:

• działalność badawcza i rozwojowa (B+R),

• działalność inżynieryjna, projektowa i inna działalność twórcza, • działalność marketingowa i budowanie wartości marki,

• działalność związana z własnością intelektualną (intellectual property, IP), • działalność związana ze szkoleniem pracowników,

• działalność związana z rozwojem oprogramowania i bazami danych,

• działalność związana z nabywaniem lub dzierżawą rzeczowych aktywów trwałych, • działania w zakresie zarządzania innowacjami.

1.37. W rozdziale tym zaleca się gromadzenie danych mówiących o tym, czy przedsiębior-stwa prowadzą każdy z  tych rodzajów działalności i  czy robią to w  ramach dążenia do in-nowacji. Analogicznie, przy gromadzeniu danych na temat nakładów na te działania należy w pierwszej kolejności określić wszystkie nakłady na każde z tych działań, poniesione w do-wolnym celu, a następnie zadać pytanie – wyłącznie w przypadku przedsiębiorstw aktywnych innowacyjnie – o nakłady przeznaczone konkretnie na innowacje. Dane dla wszystkich przed-siębiorstw dotyczące każdego rodzaju działalności mogą dostarczyć przydatnych informacji na temat roli inwestycji w kapitał oparty na wiedzy (inwestycje niematerialne) dla skłonności do innowacji oraz wyników ekonomicznych. Przydatne jest również ustalenie, czy działania są prowadzone we własnym zakresie, czy pozyskiwane ze źródeł zewnętrznych.

1.38. W rozdziale tym proponuje się, aby w pytaniach dotyczących nakładów na innowacje poczynić rozróżnienie między nakładami na działalność B+R, dla których w większości przedsię-biorstw istnieje dokumentacja, a nakładami na inne działania innowacyjne. W ramach danych o nakładach można również gromadzić informacje o nakładach osobowych i innych głównych kategoriach księgowych. Pomiar nakładów na działania innowacyjne inne niż działalność B+R jest nieustannym wyzwaniem. W omawianym rozdziale zaproponowano kilka alternatywnych sposobów podejścia do pomiaru działalności innowacyjnej. Eksperymenty z tymi metodami po-winny prowadzić do poprawy dokładności gromadzonych danych.

Potencjał innowacyjny przedsiębiorstw (rozdział 5)

1.39. Rozdział 5 jest nowym rozdziałem, którego nie zawierały poprzednie wydania Pod-ręcznika Oslo. Potencjał biznesowy przedsiębiorstw obejmuje wiedzę, kompetencje i zasoby, które dane przedsiębiorstwo gromadzi z biegiem czasu i wykorzystuje do realizacji swoich celów. Gromadzenie danych o potencjale biznesowym ma decydujące znaczenie dla analiz wpływu innowacji na wyniki przedsiębiorstw oraz dla analizowania, dlaczego niektóre przed-siębiorstwa angażują się w działania innowacyjne, a inne nie.

1.40. Do wspierania działalności innowacyjnej, rozwijania innowacji produktowych lub in-nowacji w procesach biznesowych czy ekonomicznego wpływu tych inin-nowacji można po-tencjalnie wykorzystać wiele rodzajów potencjału biznesowego. W  omawianym rozdziale przedstawiono opcje pomiaru dla czterech rodzajów potencjału, które są istotne w przypad-ku badań nad wynikami działalności innowacyjnej wszystkich przedsiębiorstw:

• zasoby kontrolowane przez przedsiębiorstwo,

• ogólny potencjał przedsiębiorstwa w zakresie zarządzania,

• umiejętności pracowników i sposób zarządzania zasobami ludzkimi w przedsiębiorstwie, • zdolność do projektowania, rozwijania i  przyjmowania narzędzi technologicznych

i zasobów danych, przy czym te ostatnie stanowią coraz ważniejsze źródło informacji na potrzeby innowacji.

Innowacyjność przedsiębiorstw a przepływy wiedzy (rozdział 6)

1.41. Rozdział 6 koncentruje się na pomiarze przepływów informacji i wiedzy do wewnątrz i na zewnątrz przedsiębiorstwa oraz na pomiarze powiązań między przedsiębiorstwami i innymi uczestnikami systemu innowacji i rozszerza zakres tej tematyki w porównaniu do trzeciego wy-dania podręcznika. Rozdział ten zawiera wprowadzenie do teorii przepływów wiedzy i otwar-tych innowacji, w których innowacje w sektorze przedsiębiorstw są opisywane jako rozproszony proces oparty na zarządzanych przepływach wiedzy ponad granicami organizacyjnymi. 1.42. Rozdział ten opiera się na wcześniejszych doświadczeniach w zakresie ujmowania prze-pływów wiedzy w badaniach statystycznych innowacji. Do lepszego mapowania przeprze-pływów wiedzy i dyfuzji innowacji przyczyniłoby się wykorzystanie źródeł danych spoza badań staty-stycznych, co pozwoliłoby na identyfikację powiązań między podmiotami, wynikami i efektami. Zalecenia zawarte w tym rozdziale dotyczą gromadzenia danych na temat roli innych przedsię-biorstw lub organizacji w opracowywaniu i wprowadzenie innowacji przez przedsięprzedsię-biorstwo (rozszerzenie treści rozdziału 3), wspólnych działań na rzecz innowacji, głównych źródeł pomy-słów i informacji na rzecz innowacji oraz roli własności intelektualnej w przepływach wiedzy. Przedstawiono tu także dodatkowe wskazówki dotyczące pomiaru powiązań między przedsię-biorstwami, uczelniami i publicznymi organizacjami badawczymi oraz barier i wyzwań związa-nych z angażowaniem się w wymianę wiedzy z podmiotami zewnętrznymi.

Czynniki zewnętrzne wpływające na innowacyjność przedsiębiorstw (rozdział 7)

1.43. Rozdział 7 jest nowością w  czwartym wydaniu podręcznika i  uzupełnia rozdziały 5 i 6, promując ideę pomiaru otoczenia zewnętrznego przedsiębiorstw oraz związanych z tym wyzwań i możliwości, które menedżerowie muszą uwzględniać przy dokonywaniu strategicz-nych wyborów, w tym tych dotyczących innowacji. Do czynników tych należą: klienci, konku-rencja i dostawcy, rynki pracy, warunki prawne, regulacyjne, konkurencyjne i gospodarcze, a także podaż wiedzy technologicznej i innej wiedzy przedstawiającej wartość dla innowacji. 1.44. W  rozdziale tym wskazano główne elementy środowiska zewnętrznego i  przedsta-wiono priorytety w zakresie gromadzenia danych. Wiodącym czynnikiem kontekstowym są rynki, które są często kształtowane wskutek własnych decyzji podejmowanych przez przed-siębiorstwa. Rozdział ten zawiera również zalecenia dotyczące pomiaru bezpośrednich i po-średnich skutków polityki publicznej dla działalności innowacyjnej, czynników społecznych i środowiskowych oraz czynników zewnętrznych, które mogą utrudniać innowacje.

Cele i efekty innowacji w przedsiębiorstwach (rozdział 8)

1.45. W rozdziale 8 dokonano przeglądu różnych podejść do pomiaru celów i efektów in-nowacji. Omówiono w nim szereg jakościowych wskaźników różnorodności celów i efektów innowacji w przedsiębiorstwach. Następnie dokonano oceny ilościowych wskaźników doty-czących efektów innowacji w odniesieniu do innowacji produktowych i innowacji w proce-sach biznesowych. W rozdziale tym omówiono również ograniczenia pomiaru efektów, które szerzej omówiono w rozdziale 11.

1.2.3. Metody gromadzenia, analizy i sprawozdawczości w zakresie statystyki

z zakresu innowacji biznesowych (część III)

Metody gromadzenia danych dotyczących innowacji biznesowych (rozdział 9)

1.46. Rozdział 9 zawiera zalecenia w zakresie metodologii gromadzenia danych na temat innowacji biznesowych. W  rozdziale tym skupiono się na wykorzystaniu badań statystycz-nych, omawiając różne etapy opracowywania danych – od ustalania celów i priorytetów ze stronami zainteresowanymi aż po udostępnianie danych i  przechowywanie mikrodanych. W porównaniu z poprzednimi wydaniami podręcznika podano znacznie więcej wskazówek dotyczących metod oceny zadawanych pytań oraz skutków stosowania różnych metod ba-dawczych. Podkreślono i omówiono znaczenie długości okresu obserwacji.

1.47. Pytania w badaniu statystycznym należy formułować w sposób staranny, aby zostały właściwie zrozumiane przez potencjalnych respondentów. Wszyscy respondenci muszą in-terpretować pytania zgodnie z pojęciami i definicjami zawartymi w niniejszym podręczniku. Wielu pojęć i definicji nie da się zastosować dosłownie w treści pytania, lecz wymagają staran-nego dostosowania. Często zachodzi konieczność dostosowania kluczowych terminów, aby odpowiadały one językowi używanemu przez potencjalnych respondentów w różnorodnych kontekstach kulturowych, regionalnych i krajowych. W niektórych przypadkach do uzyskania danych zgodnych z definicją lub pojęciem konieczne będzie zadanie więcej niż jednego py-tania (zob. rozdział 3). Rozdział ten porusza również kilka praktycznych kwestii, które zostały uwzględnione w aneksie do trzeciego wydania zatytułowanym „Badanie innowacji w krajach rozwijających się”.

Podejścia przedmiotowe do pomiaru i analizy innowacji biznesowych (rozdział 10)

1.48. Rozdział 10 to nowy rozdział, w którym omówiono zastosowanie podejścia przedmio-towego do innowacji w badaniach innowacyjności – chodzi mianowicie o gromadzenie da-nych na temat jednej, „kluczowej” innowacji (będącej przedmiotem badań). Metoda ta może stanowić uzupełnienie danych gromadzonych w ramach podejścia podmiotowego, uwzględ-niającego całokształt działalności innowacyjnej danego przedsiębiorstwa. Głównym celem podejścia przedmiotowego jest wsparcie zastosowań analitycznych i badawczych, jak rów-nież pomoc dla podmiotów opracowujących dane w ocenie jakości statystycznej (np. zawy-żanie lub zanizawy-żanie sprawozdawanych danych na temat innowacji). Podejście przedmiotowe może być – pod pewnymi warunkami – stosowane również do konstruowania wskaźników.

Wykorzystanie danych na temat innowacji: wskaźniki statystyczne i analiza statystyczna

(rozdział 11)

1.49. Rozdział 11 jest nowym rozdziałem, który dotyczy wykorzystania danych statystycz-nych do konstruowania wskaźników i prowadzenia analizy wielowymiarowej. Są to kluczowe wyniki procesu gromadzenia danych, za pomocą których można opisać i  przybliżyć zjawi-ska związane z innowacjami w biznesie. Ten ostatni rozdział zawiera wzjawi-skazówki nie tylko dla

podmiotów, które oficjalnie opracowują wskaźniki, ale również dla innych zainteresowanych użytkowników danych na temat innowacji, w tym naukowców, analityków polityki publicznej czy menedżerów. Inni użytkownicy mogą również korzystać ze wskazówek zawartych w pod-ręczniku przy organizowaniu własnych procesów gromadzenia danych, analizy i konstruowa-nia wskaźników innowacyjności.

1.50. W pierwszej części rozdziału omówiono pojęcie wskaźników, główne dostępne zasoby oraz metodyki konstruowania statystycznych wskaźników innowacyjności, zarówno w per-spektywie mikro, jak i  makro. Omówiono również sposoby podsumowywania informacji zagregowanych na temat innowacji w postaci paneli, tablic wyników i złożonych indeksów. Przedstawiono projekt tworzenia statystycznych wskaźników innowacyjności w podziale na obszary tematyczne, w oparciu o zalecenia z poprzednich rozdziałów.

1.51. W  drugiej części rozdziału opisano metody analizy danych na temat innowacji, ze szczególnym uwzględnieniem analizy wpływu innowacji oraz empirycznej oceny polityki in-nowacyjnej. Uwzględniono wprowadzenie do rozproszonej, wielokrajowej analizy mikroda-nych z zakresu innowacji przedstawionej w OECD (2009b).

1.2.4. Zagadnienia przekrojowe omówione w niniejszym podręczniku

1.2.5. Cyfryzacja i innowacje

1.52. Cyfryzacja wiąże się z zastosowaniem technologii cyfrowych do szerokiego zakresu ist-niejących zadań i umożliwia realizację nowych zadań. Cyfryzacja ma potencjał do przekształ-cania procesów biznesowych, gospodarki i całego społeczeństwa. Mimo że w niniejszym pod-ręczniku podano tylko kilka konkretnych przykładów procesów cyfryzacji ze względu na to, że szybko tracą aktualność i są zastępowane nowymi, wprowadzono też kilka nowych elemen-tów, które mogą przyczynić się do lepszego zrozumienia procesu cyfryzacji – rozumianego zarówno jako proces innowacyjny sam w sobie, jak i kluczowy czynnik stymulujący innowacje. Poniżej podano przykłady:

• Uznanie roli informacji zarówno z punktu widzenia innowacji produktowych, jak i in-nowacji w  procesach biznesowych (rozdział 3). Definicja ini in-nowacji produktowych obejmuje produkty intelektualne, które wykazują cechy zarówno wyrobów, jak i usług, co często ma miejsce w przypadku informacji w formie zdigitalizowanej. Ma to szcze-gólne znaczenie dla branż, które specjalizują się w opracowywaniu i sprzedaży treści informacyjnych. W definicji innowacji w procesach biznesowych przyjęto typologię funkcji biznesowych, w ramach której oddzielono innowacje w ramach funkcji infor-macyjno-komunikacyjnej przedsiębiorstwa. Omówiono również innowacje w mode-lach biznesowych opartych na danych.

• Uznanie działań w  zakresie opracowywania danych, wraz z  oprogramowaniem, za potencjalną działalność innowacyjną (rozdział 4). Gromadzenie danych przez przed-siębiorstwa może pociągać za sobą znaczne koszty bezpośrednie lub pośrednie, na przykład gdy przedsiębiorstwo oferuje za darmo lub po obniżonej cenie możliwość wykorzystania wyrobów lub usług generujących strumień informacji przedstawiają-cych wartość z punktu widzenia reklamy istniejąprzedstawiają-cych produktów. Ponadto informa-cje te można również wykorzystać do doskonalenia procesów podejmowania decyzji biznesowych, które prowadzą do innowacji produktowych lub innowacji w procesach biznesowych.

• Podkreśla się, że kompetencje w zakresie zarządzania danymi stanowią kluczowy po-tencjalny zasób zdolności innowacyjnych, który należy bezpośrednio lub pośrednio

uwzględnić w badaniach statystycznych innowacji, aby ocenić, jakie czynniki wpły-wają na innowacje i ich efekty w przedsiębiorstwach (rozdział 5). Rozdział ten stano-wi podstawę do analizy wzajemnych postano-wiązań między kompetencjami opartymi na danych a innymi kompetencjami, takimi jak np. umiejętności, ogólne zarządzanie czy projektowanie. W rozdziale tym promuje się też ideę pomiaru sfery takiej jak rozwój i wykorzystanie zaawansowanych technologii, w ścisłej koordynacji z badaniami na te-mat wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w przedsiębiorstwach. • Analiza przepływów wiedzy związanych z innowacjami (rozdział 6) ma znaczenie dla

cyfryzacji, przy czym zdigitalizowana wiedza stanowi wsparcie dla zdecentralizowa-nych modeli współpracy.

• Cyfryzacja ma również znaczenie dla dyskusji na temat czynników zewnętrznych wpływających na innowacje (rozdział 7), takich jak profil rynków, na których działa dane przedsiębiorstwo, czy zakres korzystania z platform cyfrowych

W dokumencie Podręcznik Oslo 2018. Publikacja w formacie PDF (Stron 36-51)