Źródła prawa Unii Europejskiej …

Obecnie obowiązujące przepisy ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz aktów wykonawczych do tej ustawy implementują do polskiego systemu prawnego unormowania następujących aktów normatywnych Unii Europejskiej z zakresu prawa instytucji zbiorowego inwestowania oraz prawa rynku kapitałowego i finansowego (w porządku chronologicznym)¹⁴³:

1) dyrektywa UCITS, tj. pierwsza dyrektywa w sprawie funduszy inwestycyjnych – dyrektywa Rady 85/611/EWG z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (ang. Undertakings for Collective Investment in Transferable Securities, w skrócie:

UCITS; Dz. Urz. WE L 375 z dnia 31 grudnia 1985 r., s. 3, ze zm. – dyrektywa utraciła moc obowiązującą z dniem 1 lipca 2011 r.; uchylona dyrektywą UCITS IV);

2) dyrektywa Rady (WE) nr 93/22/EWG z dnia 10 maja 1993 r. w sprawie usług inwestycyjnych w zakresie papierów wartościowych (Dz. Urz. UE L 141 z dnia 11 czerwca 1993 r.);

3) dyrektywa UCITS III, zwana również dyrektywą zarządczą (Management Directive), tj. dyrektywa 2001/107/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 stycznia 2002 r., zmieniająca dyrektywę Rady 85/611/EWG w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS), w celu uregulowania działalności spółek zarządzających i uproszczonych prospektów emisyjnych (Dz. Urz. UE L 41 z dnia 13 lutego 2002 r., s. 20), w której unormowano zasady dotyczące funkcjonowania spółek zarządzających funduszami typu UCITS i treść uproszczonego prospektu emisyjnego – dyrektywa utraciła moc obowiązującą z dniem 1 lipca 2011 r.);

143 Por. P. Zawadzka (w:) R. Mroczkowski (red.) Ustawa o funduszach…, s. 43-44.

85

4) dyrektywa 2001/108/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 stycznia 2002 r.

zmieniająca dyrektywę Rady 85/611/EWG sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych dotyczących przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) w odniesieniu do inwestycji UCITS, tzw. dyrektywa produktowa (Product Directive), rozszerzająca katalog instrumentów finansowych, mogących być przedmiotem inwestycji dokonywanych przez fundusze UCITS oraz uaktualniająca zasady prowadzenia polityki inwestycyjnej (Dz. Urz. UE L 41 z dnia 13 lutego 2002 r., s. 35 – dyrektywa 2001/108/WE utraciła moc obowiązującą z dniem 1 lipca 2011 r.);

5) dyrektywa MiFID I, tj. dyrektywa 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych, zmieniająca dyrektywę Rady 85/611/EWG i 93/6/EWG i dyrektywę 2000/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylająca dyrektywę Rady 93/22/EWG (Dz. Urz. UE L 145 z dnia 30 kwietnia 2004 r., s. 1, ze zm.);

6) dyrektywa MiFID II, tj. dyrektywa 2006/73/WE Komisji z dnia 10 sierpnia 2006 r., wprowadzająca środki wykonawcze do dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez przedsiębiorstwa inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tejże dyrektywy (Dz. Urz. UE L 241 z dnia 2 września 2006 r., s. 26).

7) dyrektywa UCITS IV, tj. dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (Dz. Urz. UE L 302 z dnia 17 listopada 2009 r., s. 32, ze zm.);

8) dyrektywa Komisji 2010/43/UE z dnia 1 lipca 2010 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE w zakresie wymogów organizacyjnych, konfliktów interesów, prowadzenia działalności, zarządzania ryzykiem i treści umowy pomiędzy depozytariuszem a spółką zarządzającą (Dz. Urz.

UE L 176 z dnia 10 lipca 2010 r., s. 42);

9) dyrektywa Komisji 2010/44/UE z dnia 1 lipca 2010 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE w zakresie niektórych

86

przepisów dotyczących łączenia funduszy, modeli funduszy podstawowych i powiązanych oraz procedury powiadamiania (Dz. Urz. UE L 176 z dnia 10 lipca 2010 r., s. 28);

10) rozporządzenie Komisji nr 583/2010/UE z dnia 1 lipca 2010 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE w zakresie kluczowych informacji dla inwestorów i warunków, które należy spełnić w przypadku dostarczania kluczowych informacji dla inwestorów lub prospektu emisyjnego na trwałym nośniku innym niż papier lub za pośrednictwem strony internetowej (Dz. Urz. UE L 2010, Nr 176, s. 1);

11) rozporządzenie Komisji nr 584/2010/UE z dnia 1 lipca 2010 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/65/WE w zakresie formatu i treści standardowego powiadomienia w formie pisemnej i zaświadczenia dotyczącego UCITS, wykorzystania łączności elektronicznej przez właściwe organy do celów powiadamiania oraz w zakresie procedur dotyczących kontroli na miejscu i dochodzeń oraz wymiany informacji między właściwymi organami (Dz. Urz. UE L 2010, Nr 176, s. 16);

12) dyrektywa ZAFI, tj. dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010 (Dz. Urz. UE L 17 z dnia 1 lipca 2011 r.);

13) dyrektywa UCITS V, tj. dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/91/UE z dnia 23 lipca 2014 r., zmieniająca dyrektywę 2009/65/WE w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) w zakresie funkcji depozytariusza, polityki wynagrodzeń oraz sankcji (Dz. Urz. UE L 257 z dnia 28 sierpnia 2014 r.).

Największa w ostatnich latach nowelizacja przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych, wprowadzona na mocy ustawy z dnia 31 marca 2016 r. o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r., poz. 615), która uzyskała formalnie moc obowiązującą od 4 czerwca 2016 r. (z zastrzeżeniem odpowiednim przepisów przejściowych) implementuje do polskiego porządku prawnego zasady dyrektywy ZAFI, w szczególności zasady i warunki działania podmiotów

87

zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi mających siedzibę na terytorium RP, a także zasady prowadzenia na terytorium RP działalności przez podmioty zarządzające alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi mające siedzibę w państwie członkowskim albo w państwie trzecim. Mając na względzie fakt, iż pod względem regulacyjnym w systemie UCITS mieszczą się jedynie polskie fundusze inwestycyjne otwarte, konieczne było dostosowanie brzmienia u.f.i. do aktualnych regulacji unijnych poprzez uznanie polskich funduszy zamkniętych i specjalistycznych funduszy otwartych za alternatywne fundusze inwestycyjne (w skrócie: AFI) w rozumieniu dyrektywy ZAFI.

Wspomniana nowelizacja ustawy nie przewiduje żadnych zmian w konstrukcjach cywilnoprawnych jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych¹⁴⁴, tym niemniej w ślad za postanowieniami dyrektywy ZAFI wprowadza ona definicję legalną alternatywnego funduszu inwestycyjnego (AFI), którym jest „instytucja wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe” (art. 2 pkt 10a u.f.i.). W tym miejscu nadmienić jedynie należy, iż powyższa nowelizacja ustawy wprowadza również regulacje dotyczące zupełnie nowej dla polskiego porządku prawnego konstrukcji alternatywnej spółki inwestycyjnej (w skrócie: ASI), która jednak nie mieści się w ramach kategorii jurydycznej funduszy inwestycyjnych.